Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: mór

Sort By:

Limit search:

Religia kontra medycyna w dialogu Jana z Bakova Sedlák povycvičený rozmlouvání s doktorem lékařským o moru maje (1582)

100%

Koczur-Lejk K.

Res Rhetorica

2023

vol. 10

issue 1

34-52

The purpose of this paper is to trace the arguments formulated in the dialogue of Jan of Bakov Sedlák povycvičený rozmlouvání s doktorem lékařským o moru maje (1582). The first part of the paper is focused on the main works of Old Czech literature implementing the genre form of dialogue. The next part deals with the problem of plague epidemics in the light of Old Czech literature. In this context were discussed the dialogue between a trained peasant and a doctor. The conversation centers around the issue of the infectiousness of the plague. The first interlocutor argues that the disease is not contagious and comes from the sins for which God punishes people. In his arguments, he relies on the Holy Scriptures. The second one presents a different position and tries to convince his interlocutor that the plague can be transmitted by humans. In his opinion, the root cause of the disease lies in the infected air. The work is a dispute typical for Old Bohemian literature, with a didactic role arrangement. One character introduces claims, and the other refutes these arguments and presents proper views, i.e., those that are in accordance with the author's intentions. In this case, the peasant represents the author – his statements are longer and authoritative. The doctor, on the other hand, is the instructed partner, who in the finale discovers his mistake and admits that his opponent is right.

Celem artykułu jest prześledzenie argumentacji formułowanej w dialogu Jana z Bakova Sedlák povycvičený rozmlouvání s doktorem lékařským o moru maje (1582). W pierwszej części rozważań scharakteryzowano czołowe dzieła literatury staroczeskiej realizujące formę gatunkową dialogu. Następnie poruszono problematykę epidemii morowych w literaturze staroczeskiej. Na tym tle opisano rozmowę poduczonego chłopa z doktorem medycyny, która koncentruje się wokół problematyki zakaźności moru. Pierwszy z rozmówców twierdzi, że choroba nie jest zaraźliwa, a jej źródłem są grzechy, za które Bóg karze ludzi. W swoich wywodach opiera się na Piśmie Świętym. Drugi prezentuje odmienne stanowisko i stara się przekonać swego interlokutora, że mór może być przenoszony przez ludzi. Jego zdaniem przyczyna choroby tkwi w zainfekowanym powietrzu. Utwór to typowy dla piśmiennictwa staroczeskiego spór z układem ról, o charakterze dydaktycznym. Jeden z bohaterów wprowadza twierdzenia, drugi obala je i rozwija poglądy właściwe, tj. zgodne z intencją twórcy. W tym wypadku chłop stanowi maskę autora, jego wypowiedzi są dłuższe i autorytatywne. Z kolei lekarz to partner pouczany, który w finale odkrywa swój błąd i przyznaje rację oponentowi.

Dawne epidemie w świetle nazw mór, morowe powietrze i pochodnych – doba staro- i średniopolska

70%

Raszewska-Żurek B.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

2022

vol. 34

243-264

The article is devoted to the understanding of epidemics in the Old Polish and Middle Polish periods in the light of the terms mór and morowe powietrze ‘plague’. It is divided into three parts: naming, understanding, and evaluation. The first part analyzes the occurrence of the lexemes mór and morowy, as well as their derivatives in Old Polish and Middle Polish texts, with particular emphasis on their connectivity. The second part attempts to reconstruct the understanding of epidemics by the speakers of the language at the time. The analysis has shown that an epidemic called with the lexemes mór, morowe powietrze is primarily seen in two ways: as God’s punishment for sins and as a catastrophe, especially a natural disaster. Its perception is strongly influenced by the Christian worldview and anchored in the biblical tradition. The third part, devoted to the evaluation of epidemics, indicates the linguistic means by which negative evaluation was expressed in texts, including its use in comparisons and metaphors characterized axiologically.

Artykuł poświęcony jest przedstawianiu i pojmowaniu epidemii w dobie staro- i średniopolskiej w świetle jej nazw: mór, morowe powietrze. Podzielony został na trzy części: nazywanie, pojmowanie, wartościowanie. W pierwszej części analizie poddano występowanie leksemów mór, morowy i pochodnych w tekstach staro- i średniopolskich, ze szczególnym uwzględnieniem ich łączliwości. Druga część jest próbą rekonstrukcji pojmowania epidemii przez użytkowników ówczesnego języka. Analiza pokazała, że epidemia nazywana leksemami mór, morowe powietrze i podobnymi jest ujmowana przede wszystkim w dwóch kategoriach: kategorii kary Bożej za grzechy i kategorii katastrofy, zwłaszcza katastrofy naturalnej. Jej postrzeganie jest silnie zależne od chrześcijańskiego światopoglądu i umocowane w tradycji biblijnej. W trzeciej części, poświęconej wartościowaniu epidemii, wskazano środki językowe, jakimi wyrażano negatywną ocenę epidemii w tekstach, w tym wykorzystywanie jej w porównaniach i metaforach nacechowanych aksjologicznie.

Refine search results

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Res Rhetorica

1 Koczur-Lejk K.

1 Raszewska-Żurek B.

1 2023

1 2022

Search results

Religia kontra medycyna w dialogu Jana z Bakova Sedlák povycvičený rozmlouvání s doktorem lékařským o moru maje (1582)

Dawne epidemie w świetle nazw mór, morowe powietrze i pochodnych – doba staro- i średniopolska