Search results

1

Pełzająca dewolucja. Problem uznania statusu prawnego mniejszości kornwalijskiej w Wielkiej Brytanii na początku XXI w.

100%

Toszek B. H.

Themis Polska Nova

|

2014

|

issue 1(6)

186-200

EN

The article refers to Cornish idea of ‘crawling devolution’ based on recognizing Cornish minority under Framework Convention of national minorities protection and gradual achieving political autonomy level corresponding with modern position of Scotland, Wales or Northern Ireland in the UK political system. Author reveals façade character of formal arguments contain in the first and second DCLG reports for the Council of Europe General Secretary against implementing protodevolutionary ideas in Cornwall and presents real objections of present UK Government of realizing devolution reform (as a post-Labour heritage) in any part of England. The article presents Cornish people hopes and misgivings précised in local government, political parties (individual and common) and NGO’s selected documents and papers with authors comment in conclusion.

2

Postawy mniejszości żydowskiej i niemieckiej w Polsce wobec wojny z Rosją sowiecką 1919-1920 roku

75%

Milewska M.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2022

|

vol. 40

|

issue 2

240-261

PL

Odrodzone państwo polskie nie było krajem jednolitym narodowościowo. Na jego terenie można było spotkać mniejszości narodowe, wśród których dominowali Ukraińcy, Żydzi, Białorusini i Niemcy. Celem artykułu jest przedstawienie postaw mniejszości żydowskiej i niemieckiej wobec wojny polsko-sowieckiej 1920 roku. Postawa pierwszej z nich była zróżnicowana. Wiele miejsca poświęcono na ukazanie zarówno pozytywnych przykładów identyfikacji części Żydów z polską racją stanu w obliczu bolszewickiego zagrożenia w 1920 r., jak i negatywnego stosunku do państwa polskiego, będącego udziałem części tej grupy etnicznej. W tym czasie ludność niemiecką cechował wrogi stosunek do państwa polskiego. Wskazane zostały czynniki wywierające wpływ na postawy wymienionych mniejszości narodowych podczas konfliktu zbrojnego między Polską a bolszewicką Rosją.

3

One or two languages for children on the autism spectrum?

71%

Langdon H. W., Seung H., Yu B.

Logopaedica Lodziensia

|

2019

|

issue 3

117-124

PL

Najnowsze badania mające na celu porównanie poziomu rozwoju werbalnego i niewerbalnego dzieci w normie rozwojowej i dzieci ze spektrum autyzmu nie ujawniły różnic w możliwości nabywania języka angielskiego przy zachowaniu języka ojczystego jako L1. Badania prowadzone wśród rodziców dzieci ze zdiagnozowanym autyzmem sugerują, że logopedzi nie powinni proponować nauczania tylko w języku angielskim (w nim prowadzona jest większość programów terapeutycznych) czy tylko ojczystym. Zadaniem logopedów i innych specjalistów jest zaplanowanie terapii w taki sposób, aby zachować szacunek dla kultury i języka swoich pacjentów. Wybór języka to złożona kwestia, uzależniona od struktury rodziny, wymagań sytuacyjnych, różnic w biegłości językowej oraz wielu innych ograniczeń i możliwości życia rodzinnego. To, w którym języku rodzice zdecydują się rozmawiać z dziećmi, powinno wynikać z ich osobistych decyzji. Decyzje te nie są ani dobre, ani złe, są jednak często podejmowane błędnie z powodu mylnego przekonania na temat negatywnego wpływu nauki dwóch języków na dzieci ze spektrum zaburzeń autystycznych. Logopedzi odgrywają ważną rolę w promowaniu wiedzy na ten temat – dzięki ich działalności rodziny mogą swobodnie korzystać z języka, który dobrze wpływa na samopoczucie i cele rodzin (utrzymanie języka dziedziczonego).

EN

The emerging research comparing verbal and non‑verbal development in typical individuals and those on the autism spectrum reveals no differences in the acquisition rate of specific features or concepts. Research on families suggests that what parents need is not to be given advice, but rather to be understood and supported by professionals who are family‑centered as well as culturally and linguistically responsive. Choices about language use in families are complex matters that shift dynamically over time. These shifts can include changes in family membership, situational demands, variations in language proficiencies and many other constraints and affordances of family life that require constant adaptation and fluidity. Which language parents choose to speak with their children comes from deeply personal decisions that are neither right nor wrong, but those decisions are often constrained under the weight of fear and misinformation. Speech‑language pathologists play an indispensable role in lifting this weight so that families feel the freedom to arrive at ways of speaking that promote their families’ wellness and goals.

4

Działalność organizacyjna mniejszości polskiej na Łotwie (dawne Inflanty Polskie)

71%

Leśniewska-Napierała K.

Studia z Geografii Politycznej i Historycznej

|

2016

|

vol. 5

191-208

EN

Polish Livonia is the most culturally diverse region in Latvia. Many organizations which work here, they try to uphold the traditions of national minorities. In the article discusses the organizational activities of the Polish minority in Latgale region. The study also shows the educational activities of Poles in the Republic of Latvia. In the research used a sociological method of in-depth interviews with the leaders of Polish organizations. The purpose of the interviews was to know the opinion of the most active and the most competent group of activists.

PL

Inflanty Polskie stanowią najbardziej zróżnicowany kulturowo region Łotwy. Działa tu wiele organizacji, starających się podtrzymać tradycje mniejszości narodowych. W artykule omówiono działalność organizacyjną mniejszości polskiej w Łatgalii. Ukazano także działalność oświatową Polaków w Republice Łotewskiej. W badaniach wykorzystano socjologiczną metodę wywiadów pogłębionych z liderami organizacji polskich. Celem wywiadów było poznanie opinii najaktywniejszej, a jednocześnie najbardziej kompetentnej grupy działaczy.

5

Mniejszościowe grupy etniczne w Polsce w egzaminach doniosłych – przykład arkuszy maturalnych z wiedzy o społeczeństwie z lat 2005–2023

63%

Załęski P.

Lud

|

2023

|

vol. 107

|

issue 1

77-109

EN

The article – based on the exam papers from 19 main sessions – shows that the issue of ethnic minority groups in Poland was overrepresented in matura exam in Civic Education. Analysing the tasks concerning the recognition of minorities, their rights and the ethnic processes they are subjected to, it was proven that this presence was multifaceted. The observed deficiencies in the tasks and their materials did not serve to build up a negative image of these groups, but sometimes even raised their position.

PL

W artykule – na podstawie arkuszy maturalnych z 19 sesji głównych – wykazano, że problematyka etnicznych grup mniejszościowych w Polsce była nadreprezentowna w egzaminie maturalnym z WoS-u. Analizując zadania dotyczące rozpoznawania mniejszości, ich praw i procesów etnicznych, którym podlegają, udowodniono, że obecność ta bywała wieloaspektowa. Zauważone uchybienia w zadaniach i materiałach do tych zadań nie służyły budowie negatywnego obrazu tych grup, a bywało, że „podnosiły” ich pozycję.

6

Romowie w Austrii i Niemczech – współczesny status prawny a rzeczywistość

63%

Godlewska E.

Facta Simonidis

|

2013

|

vol. 6

|

issue 1

233-246

EN

In both countries, the Romani are numbered among the recognized minority: in Austria, the recognition took place on December 24, 1993; in Germany in 1995, when the representatives of the government signed the Framework Convention for the Protection of National Minorities. Although their legal status was regulated the Romani are still discriminated. The purpose of this article is to confront their legal status with the reality. The analysis shows that the recognition of the authorities has not affected Romanies’ everyday life. This is still a group located at the fringes of society, with high unemployment rate, low educational attainment and insufficient political aspirations.

PL

W obu państwach Romowie zaliczani są do grona mniejszości uznanych. W Austrii takie uznanie nastąpiło 24 grudnia 1993 r. W Niemczech miało to natomiast miejsce w 1995 roku, przy okazji podpisywania przez to państwo Konwencji Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych. Mimo uregulowanego statusu prawnego wciąż jest to jednak grupa dyskryminowana. Celem niniejszego artykułu jest więc skonfrontowanie stanu prawnego z rzeczywistością. Z analizy wynika, że sam fakt uznania ze strony władz niewiele zmienił w życiu codziennych Romów. Wciąż jest to grupa znajdująca się poza marginesem społecznym, o dużym wskaźniku bezrobocia, niskim poziomie wykształcenia i małych aspiracjach politycznych.

7

Foreign homeland. Folklore and national attitudes of ethnic minorities

63%

Marcol K.

Łódzkie Studia Etnograficzne

|

2023

|

vol. 62

83-100

PL

Artykuł ma na celu ukazanie zależności pomiędzy folklorem a kształtowaniem postaw narodowych członków mniejszości etnicznych. Problematyka ta będzie rozpatrywana na przykładzie dwu grup etnicznych: Ślązaków z Zaolzia (Republika Czeska) oraz Toutów zamieszkujących serbski Banat (Republika Serbii). Folklor jest tutaj ujmowany z perspektywy antropologicznej, jako praktyki komunikacyjne określonych społeczności, w których przejawia się to, co wspólnota komunikatywna uważa za istotne pod względem treści i formy przekazu, jak również to, co uznaje za aksjologicznie akceptowalne. Teksty folkloru, pełniąc funkcję światotwórczą, mają wpływ nie tylko na kształtowanie przyzwyczajeń poznawczych, ale też na formowanie pamięci zbiorowej czy ukierunkowanie nastrojów społecznych. W przypadku grup mniejszościowych inspirująca jest obserwacja narodowotwórczej funkcji folkloru, jak również wpływu tekstów folkloru na określanie granic grupy etnicznej.

EN

The article aims to present the relationship between folklore and the formation of national attitudes in members of ethnic minorities. The issue is considered on the example of two ethnic groups: Silesians from the Trans-Olza (Czech Republic) and Touts living in the region of Serbian Banat (Republic of Serbia). Folklore is presented from an anthropological perspective, as communication practices of specific communities, which manifest what the communicative community considers important in terms of content and form of communication, as well as what it regards as axiologically acceptable. Performing their world-forming function, texts of folklore have an impact not only on shaping cognitive habits, but also on forming collective memory or directing social moods. In the case of minority groups, it is inspiring to observe the nation-forming function of folklore, as well as the influence of folklore texts on defining the boundaries of an ethnic group.

8

ODTWARZANIE TOŻSAMOŚCI W OPARCIU O TRADYCJE LUDOWE I JĘZYK NA PRZYKŁADZIE UKRAIŃCÓW PODLASIA

63%

Nikitorowicz A.

Ars inter Culturas

|

2017

|

issue 6

59-74

EN

The article refers to the process of the revitalization of identity of a minority group on the borderland. The subject of these identity transformations is the population defined today as Ukrainian minority in Podlaskie Voivodeship, or as they call themselves “Ukrainians of Podlasie”. A coherent and explicit group, based on such cultural elements as: language in the form of archaic dialect, autochthonousness, local folk culture and customs and the orthodox religion. Over the past decades, this population has been a subject of enormous and significant consciousness-identity changes, which most often were the result of geopolitical changes the region. It should be emphasized that the process of the revitalization of this minority group in the Podlaskie Voivodeship has not yet been completed. There is also visible, gradual change in the approach to the key elements of culture that have historically decided about the rebirth of this minority. What is indigenous, traditional and local is more and more often transformed and changed by more unified, codified and universal cultural elements. Language in the form of a local, archaic dialect is replaced in the young generation by a literary language, and in cultural expressions, dances and songs local traditions are being replaced by patterns drawn directly from Ukrainian culture. The Ukrainian minority in Podlaskie Voivodeship shows very well how and on what factors, events, and in what direction can both the national image of a given region and the ethnic and national identity of ethnic and national groups change. The article was based on two own researches, historical studies conducted by historians and linguists on the area of today’s Podlaskie Voivodeship and the press and cultural events implemented by the Ukrainian minority in the Podlaskie Voivodeship.

9

Romowie w Austrii i Niemczech – współczesny status prawny a rzeczywistość

63%

Godlewska E.

Facta Simonidis

|

2013

|

issue 6

233-246

PL

W obu państwach Romowie zaliczani są do grona mniejszości uznanych. W Austrii takie uznanie nastąpiło 24 grudnia 1993 r. W Niemczech miało to natomiast miejsce w 1995 roku, przy okazji podpisywania przez to państwo Konwencji Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych. Mimo uregulowanego statusu prawnego wciąż jest to jednak grupa dyskryminowana. Celem niniejszego artykułu jest więc skonfrontowanie stanu prawnego z rzeczywistością. Z analizy wynika, że sam fakt uznania ze strony władz niewiele zmienił w życiu codziennych Romów. Wciąż jest to grupa znajdująca się poza marginesem społecznym, o dużym wskaźniku bezrobocia, niskim poziomie wykształcenia i małych aspiracjach politycznych.

EN

In both countries, the Romani are numbered among the recognized minority: in Austria, the recognition took place on December 24, 1993; in Germany in 1995, when the representatives of the government signed the Framework Convention for the Protection of National Minorities. Although their legal status was regulated the Romani are still discriminated. The purpose of this article is to confront their legal status with the reality. The analysis shows that the recognition of the authorities has not affected Romanies’ everyday life. This is still a group located at the fringes of society, with high unemployment rate, low educational attainment and insufficient political aspirations.

10

Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce z perspektywy geografii politycznej

63%

Rykała A., Uniwersytet Łódzki W. N. G.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica

|

2014

|

issue 17

PL

Mniejszości narodowe i etniczne, mimo niewielkiego udziału w strukturze ludności współczesnej Polski, przyczyniły się do powstania wyjątkowego pod względem narodowo-konfesyjnym dziedzictwa polskiej przestrzeni. Stosując podejście geograficzno- -polityczne dokonano próby uchwycenia, zrozumienia i wyjaśnienia procesu przemian narodowościowo-etnicznych ludności Polski, prowadzącego do ukształtowania się jej współczesnego oblicza.

EN

The preponderance of people of Polish nationality who are followers of the Roman Catholic Church does not make Poland a state of one nation and denomination. In addition to the national and religious majority, Poland also includes national, ethnic and Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce z perspektywy geografii politycznej religious minorities. Their presence is stressed not only because in democratic countries such as Poland the protection of these groups is very important. In the case of Poland, it is crucial that throughout its history it has been a multicultural country with representatives of various national and religious groups living together. Minorities occurring in contemporary Poland, despite their numerically small share in the overall population, are a testament to the unique national and religious heritage of Polish land. The general aim of this article is to present the communities that kept their national and ethnic identity in this special cultural context, differing from the majority of Poles in their national (partially coincident with denominational) affiliation. This general objective will be achieved through several detailed objectives including: a retrospective analysis of the recognition of ethnic issues (including minorities) by the political geography, the identification, determining the number and location, as well as an analysis of legal positions of national and ethnic minorities in contemporary Poland.

11

Pamięć pokoleń. Historie rodzinne w przekazie międzypokoleniowym

63%

Topij-Stempińska B.

Horyzonty Wychowania

|

2016

|

vol. 15

|

issue 36

29-45

EN

Research Objective: The undertaken considerations will refer to the memory of generations connected with a historical event, namely, the forced resettlement of families as part of the Operation “Vistula”. The aim of the article is to familiarise readers with the memory of generations connected with a particular family history – resettlement, as well as to indicate the significance of this event for the identity of the grandchildren’s generation.The Research Problem and Methods: The memory of one’s family past, often their hardships, for instance, forced resettlement, is conductive to create an awareness and identity of subsequent generations. The research includes the generation of grandchildren born in Bieszczady in the 1960s and the first half of 1970s. I have selected the generation of grandchildren whose grandfathers were resettled as part of the Operation “Vistula” from the area of Bieszczady. The research was conducted on the basis of narrative interviews.The Process of Argumentation: The generations’ memory constitutes a part of a wider process of the past reconstruction because it is an awareness of common history that unites generations. Only in the process of intergenerational communication between the elderly and the young is it possible to convey and reconstruct the past, which does not contradict the memory of the community. Referring to scientific studies concerning the memory of the community, research was undertaken which has indicated the importance of family history in understanding their own identity for subsequent generations.Research Results: The conducted study indicated that in case of the third generation, born in Bieszczady, the memory of the Operation Vistula has, indeed, been conveyed. However, this experience is treated by grandchildren rather as one of many family histories which was intertwined in the “meanders of great history” and not as an element of national identification. Paradoxically, such a situation may, in fact, be the result of the grandparents’ return to their homeland.Conclusions, Innovations and Recommendations: The research results cannot be generalized. They can only be applied to this research group. In order to confirm the research results it is essential to conduct research on a bigger group of respondents. Such research may allow to establish reasons for the “disappearing” of their sense of Ukrainian identity in the third generation among families who returned to Bieszczady after resettlement as part of the Operation “Vistula”.

PL

CEL NAUKOWY: Podjęte rozważania będą dotyczyć pamięci pokoleń związanej z wydarzeniem historycznym, jakim były przesiedlenia rodzin w ramach akcji „Wisła”. Celem artykułu jest przybliżenie pamięci pokoleń związanych z konkretną historią rodzinną – przesiedleniem oraz wskazanie na znaczenie tego wydarzenia dla tożsamości pokolenia wnuków. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Pamięć o przeszłości własnej rodziny, często jej niełatwych losach, np. wysiedleniach, służy budowaniu świadomości i tożsamości kolejnych generacji. Badaniami objęte zostało pokolenie wnuków urodzone w Bieszczadach w latach 60. i w pierwszej połowie lat 70. Wybrałam pokolenie wnuków, których dziadkowie zostali przesiedleni w ramach akcji „Wisła” z terenu Bieszczad. Badania przeprowadzone zostały metodą wywiadu narracyjnego. PROCES WYWODU: Pamięć pokoleń stanowi część szerszego procesu rekonstrukcji przeszłości, ponieważ to świadomość wspólnej historii jednoczy pokolenia. Tylko w procesie komunikacji między pokoleniami starszym a młodszym możliwe jest przekazanie i odtworzenie przeszłości, która nie stoi w sprzeczności z pamięcią wspólnoty. Odwołując się do naukowych opracowań dotyczących problematyki pamięci zbiorowej, podjęto badania, które ukazały znaczenie historii rodzinnej dla rozumienia własnej tożsamości przez kolejne generacje. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonych badań wynika, iż w przypadku trzeciego pokolenia urodzonego w Bieszczadach przekazana została pamięć o akcji „Wisła”, jednak jest ona traktowana przez pokolenie wnuków raczej jako jedna z historii rodzinnych, która została wpleciona w „meandry wielkiej historii”, a nie jako element identyfikacji narodowej. Paradoksalnie sytuacja taka może być właśnie wynikiem powrotu dziadków w rodzinne strony. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Wyników tych badań nie można uogólniać. Można je jedynie odnieść do tej grupy badanych. Dla potwierdzenia wyników tych badań istotne będzie przeprowadzenie badań na większej grupie badanych. Badania takie, być może, pozwolą ustalić przyczyny „zanikania” tożsamości ukraińskiej w trzecim pokoleniu wśród rodzin, które powróciły w Bieszczady po wysiedleniu w ramach akcji „Wisła”.

12

Cultural problems of education in pedagogical research of Ukrainian and Polish scientists

63%

Sysoieva S.

Edukacja Międzykulturowa

|

2015

|

vol. 4

73-90

EN

The article deals with the pedagogical research of Ukrainian and Polish scientists which explores the problem of cultural education. It is shown that in Ukraine cultural problems of education are becoming more common, there is a gradual disengagement of the conceps of multicultural education and the issues of intercultural education are increasingly more often reflected in the research and teaching practice. What seems essential for the expansion of cultural issues in educational research is the development of Ukraine in the field of research into integrated education, educology and its components, cultural education. The research of Polish scientists is based on some significant achievements of Polish teaching science and practice concerning implementation of the cultural approach to education. Special attention is drawn to the studies of Polish scientists on multicultural and intercultural education in borderlands, forming the multidimensional identity, to various aspects of the theory and methods of intercultural education. Solving the problems of multicultural education in Poland contributes to a clear distinction between multicultural and intercultural education, to providing the definition in legal terms of national minorities, ethnic groups, etc.

PL

W artykule dokonano analizy badań pedagogicznych prowadzonych przez ukraińskich i polskich naukowców, dotyczących problemów kulturologicznych edukacji. Wykazano, że na Ukrainie problemy kulturologiczne edukacji stają się coraz bardziej powszechne, odbywa się stopniowe rozgraniczenie treści pojęć edukacji wielokulturowej i międzykulturowej, problemy edukacji międzykulturowej coraz częściej znajdują odzwierciedlenie w badaniach naukowych i praktyce dydaktycznej. Ważne znaczenie w rozwoju zagadnień kulturologicznych w badaniach pedagogicznych ma rozwój nowego kierunku zintegrowanych badań naukowych na Ukrainie – oświatologii oraz jej części składowej – edukacji kulturologicznej. Badania polskich naukowców opierają się na znaczących osiągnięciach polskiej nauki pedagogicznej i praktyce w zakresie wdrażania podejścia kulturologicznego w edukacji. Szczególną uwagę w badaniach polskich naukowców zwraca się na edukację wielokulturową oraz międzykulturową na pograniczu; na kształtowanie wielowymiarowej tożsamości człowieka; na różne aspekty teorii i metodyki edukacji międzykulturowej. Do rozwiązywania problemów edukacji wielokulturowej w Polsce przyczynia się wyraźne rozgraniczenie pojęć edukacji wielokulturowej i międzykulturowej, określenie na poziomie ustawodawczym pojęć mniejszości narodowej, grupy etnicznej i in.

13

Sytuacja języka polskiego w obcym otoczeniu językowym. Zarys problematyki (na przykładzie obwodu lwowskiego)

63%

Kostecka-Sadowa A.

Prace Językoznawcze

|

2017

|

issue XIX/2

73-86

PL

W artykule została opisana sytuacja gwary polskiej w obcym otoczeniu językowym na Ukrainie (w obwodzie lwowskim). Bliskie sąsiedztwo z miejscową ludnością, nauka w szkole ukraińskiej, kontakt z telewizją i prasą, służba wojskowa w przypadku mężczyzn wpłynęły znacznie na język polski badanych mieszkańców. Badaniem zostali objęci Polacy, którzy wynieśli język polski z domu i w codziennej komunikacji z bliskimi posługują się polskim kodem językowym. Celem badań było ustalenie sfer kontaktów językowych, codziennych sytuacji komunikacyjnych, w których respondenci (osoby dwujęzyczne) najczęściej posługują się językiem polskim, pobudek, jakimi się kierują, uczęszczając do polskich szkół, ucząc się języka polskiego lub pogłębiając znajomość języka swoich przodków. Interesowały mnie również sytuacje, w których następuje przełączanie kodu językowego z polskiego na ukraiński i odwrotnie oraz relacje międzyludzkie z tego wynikające (np. konflikty, nieporozumienia).

EN

The objective of this paper was to present the situation of a Polish local dialect in a foreign environment in Ukraine (Lviv region). However, the fact that the speakers of Polish live among the local people, go to Ukrainian schools, watch local TV and read the Ukrainian press, and – in case of men – perform Ukrainian military service, significantly influenced their Polish. The research was carried out among the Poles who learnt Polish at home and in their everyday communication with family members use a Polish local dialect or the Eastern borderland Polish. The purpose of the research was to determine the spheres of language contacts, everyday communicative situations in which respondents (bilinguals) most often use Polish, their motivation for attending Polish schools, for learning Polish or advancing their knowledge of the language of their ancestors. The article also discusses situations in which code switching from Polish to Ukrainian and vice versa occurs and the interpersonal relationships arising in such situations (e. g. conflicts, misunderstandings).

14

Ubój rytualny jako prawo mniejszości narodowych w Polsce

63%

Kuczma P.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2016

|

issue 5 (33)

181-201

PL

Przedmiotowy artykuł zawiera analizę prawnych regulacji obowiązujących w Polsce odnoszących się do możliwości stosowania praktyki uboju rytualnego. Rozważania otwierają uwagi natury porównawczej i historycznej. Następnie przedstawiono konstytucyjne rozumienie wolności sumienia i religii na tle konstytucyjnych praw zagwarantowanych mniejszościom narodowym zwracając uwagę, że wolność religii może podlegać ograniczeniom przy uwzględnieniu zasady proporcjonalności. Wreszcie przedstawiono argumentację Trybunału Konstytucyjnego wyrażoną w wyroku z 10 grudnia 2014, uznającą za dopuszczalną i zgodną z Konstytucją praktykę przeprowadzania uboju rytualnego w Polsce. Rozważania kończy wskazanie licznych kontrowersji związanych z tym rozstrzygnięciem

EN

The article in question comprises an analysis of legal regulations which are in effect in Poland and that refer to a possibility of using the practice of ritual slaughter. The considerations start with comparative and historical comments. Subsequently, it is presented how the Constitution interprets freedom of conscience and religion on grounds of constitutional laws that are guaranteed to national minorities paying attention to the fact that freedom of religion may be subject to restrictions when one takes the principle of proportionality into account. What is finally submitted is the reasoning of the Constitutional Tribunal expressed in the judgement of 10 December 2014, which considers the practice of ritual slaughter in Poland as acceptable and in accordance with the Constitution. The considerations finish with indicating numerous controversies connected with the following judgement.

15

Mniejszość narodowa czy narodowość? Współczesna polityka terminologiczna na Węgrzech jako odzwierciedlenie tysiącletniej tradycji państwa wielonarodowego i konsekwencja Traktatu w Trianon

63%

Kaczmarek K.

Socjolingwistyka

|

2021

|

vol. 35

195-211

EN

The goal of this article is to identify the causes of terminological changes in Hungary’s most recent legislation on the ethnic minorities inhabiting the country. It will also demonstrate the link between the current Hungarian government’s terminological policy and the situation of Hungarian diasporas outside the country’s borders. In particular this concerns two terms - ethnic minority and nationality. The article highlights the historical processes affecting the formation of a multinational and multilingual Hungary and of a legal system reflecting the co-existence of multiple nationalities and languages throughout the territory, as well as the points of conflict and attempts to introduce solutions either safeguarding the various nationalities’ interests or establishing the dominance of the Hungarian nationality and language. Following the change of the political system in the late ‘80s the Hungarian government undertook numerous steps to improve the situation of the Hungarian minorities living outside the motherland since the signature of Trianon Treaty in 1920. This policy also impacted the situation of national minorities inhabiting Hungary. Works began on a new, modern law governing the status of national minorities, to provide an example for other countries to follow and an argument for Hungary in negotiations over the status of Hungarian minorities in neighbouring countries. The debate on the draft bill on national minorities, ultimately passed in 1993, saw a return to the best traditions and the most nationality-friendly ideas expressed in 19th century legislation. In contrast with the Magyarizaton idea surfacing in some periods of Hungarian history, the new law was to counteract the assimilation of the various nationalities, instead providing them with structural support in nurturing their own cultures and maintaining a separate identity. The new Hungarian Constitution of 2011 replaced the previously used term ‘national minority’ with ‘nationality’. Legislation enacted after that date has consistently used the term ‘nationality’, as reflected in the title of the new ‘Nationalities’ Act passed already in that same year. This is an intentional propaganda move. The goal of the terminological change is the symbolic elevation of the status of Hungarian populations living outside the motherland and call attention to the fact that Hungary regards them as an inseparable part of the one Hungarian nation.

PL

Celem artykułu jest wskazanie na przyczyny zmian terminologicznych w najnowszych ustawach węgierskich dotyczących mniejszości narodowych zamieszkujących Węgry. Wykazano tu związek obecnej polityki terminologicznej rządu na Węgrzech z sytuacją diaspor węgierskich poza granicami kraju. Dotyczy to zwłaszcza dwóch terminów: mniejszość narodowa i narodowość. Przywołano historyczne procesy wpływające na powstanie wielonarodowych i wielojęzycznych Węgier, kształtowanie się systemu prawnego uwzględniającego współistnienie wielu narodowości i języków na terenie kraju, przyczyny konfliktów i próby wdrożenia rozwiązań czy to uwzględniających interesy różnych narodowości, czy to mających na celu wprowadzenie dominacji narodowości i języka węgierskiego. Po zmianie systemu politycznego pod koniec lat 80. rząd węgierski podejmował wiele kroków mających na celu poprawę sytuacji mniejszości węgierskich, które mieszkają poza ojczyzną od czasu podpisania traktatu w Trianon w 1920 roku. Taka polityka rządu miała też wpływ na sytuację mniejszości narodowych zamieszkujących obszar Węgier. Rozpoczęto prace nad nowym, nowoczesnym prawem regulującym status mniejszości narodowych, które miało stać się wzorcem dla innych krajów i argumentem w negocjacjach dotyczących mniejszości węgierskich w sąsiednich krajach. W dyskusjach nad projektem nowej ustawy o mniejszościach narodowych, ostatecznie uchwalonej w 1993 roku, powracano do najlepszych tradycji i najkorzystniejszych – dla narodowości – idei wyrażonych w ustawach wprowadzanych w XIX wieku. W przeciwieństwie do idei madziaryzacji, pojawiającej się w niektórych okresach historii Węgier, nowe prawo miało przeciwdziałać asymilacji narodowości: wspierać je strukturalnie w pielęgnowaniu własnej kultury i utrzymaniu odrębnej tożsamości. W nowej konstytucji Węgier, ogłoszonej w 2011 roku, przeprowadzono zamianę funkcjonującego wcześniej terminu mniejszość narodowa na – właśnie – narodowość. W kolejnych aktach prawnych konsekwentnie stosuje się już ten nowy termin. Znajduje to również odzwierciedlenie w tytule kolejnej ustawy „o narodowościach” uchwalonej jeszcze w 2011 roku. Trzeba tu widzieć celowe działanie o charakterze propagandowym. Zmiana terminu ma w symboliczny sposób podnieść status ludności węgierskiej mieszkającej poza granicami ojczyzny oraz zwrócić uwagę na fakt, że Węgry traktują tę ludność jako nieodłączną część jednego narodu węgierskiego.

16

Macierz wobec zagranicznych rodaków — przykład Niemiec w okresie międzywojennym

63%

Hut P.

Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje

|

2013

|

issue 21(2)

13-33

PL

Niniejszy artykuł opisuje przesłanki i formy wsparcia udzielanego zagranicznym Niemcom w okresie międzywojennym. Następnie przedstawiono relacje państw środkowoeuropejskich i ich zagranicznych rodaków. Współcześnie aktywną politykę umacniania związków z zagranicznymi rodakami prowadzą Węgry i Federacja Rosyjska. W dalszej części zaproponowano typologię modeli związków z zagranicznymi rodakami (model aktywnego wsparcia, model neutralny, model koncentracyjno-państwowy).

EN

This article describes the conditions and forms of support to foreign Germans in the interwar period. Then it presents relations of Central European states and their foreign compatriots. Currently, an active policy to strengthen relations with foreign compatriots takes place in Hungary and the Russian Federation. Later the author proposes a typology of model relationships with foreign compatriots (proactive support model, neutral model, converging-state model).

17

Opozycja „przeszłość – teraźniejszość” w wypowiedziach staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego

63%

Jaskólski A.

Przegląd Środkowo-Wschodni

|

2017

|

vol. 2

75-91

PL

Staroobrzędowcy, którzy przybywali na ziemie polskie już od II poł. XVII w., stanowili mniejszość etniczną, wyznaniową, kulturową i językową. Do II wojny światowej żyli w hermetycznych grupach, celowo izolując się od polskiego otoczenia. Mieszkali oni w homogenicznych wspólnotach wiejskich, dzięki czemu udało im się zachować własną wiarę, kulturę i język. Później jednak stopniowo zaczęli otwierać się na świat zewnętrzny. Wraz ze zmianami cywilizacyjnymi, społecznymi i demograficznymi stopniowym zmianom ulegał tryb życia starowierców, ich kultura, stosunek do religii, do swojej grupy, jej wartości, jak również stosunek do własnej odrębności. W swoich wypowiedziach starowiercy regionu suwalsko-augustowskiego (przede wszystkim przedstawiciele starszego pokolenia) często porównują przeszłość z teraźniejszością, mówiąc o zmianach, jakie się dokonały w ich życiu codziennym, światopoglądzie, systemie wartości i stosunku do własnej odrębności. W analizowanych wypowiedziach można zaobserwować pozytywne wartościowanie przeszłości, negatywną ocenę teraźniejszego stanu rzeczy oraz obawę o przyszłość wspólnoty czy wręcz przekonanie o jej schyłku.

EN

The Russian Orthodox Old Believers who now live in the Suwałki–Augustów region are descendants of Russians who refused to adopt the mid-17th century church reforms as promoted by Tsar Alexei Mikhailovich Romanov and implemented by Patriarch Nikon of Moscow. Old Believers in Poland are an example of ethnic, religious, cultural and linguistic minority. They lived in homogeneous village communities and they managed to maintain their religion, traditions and language through ages. In the last period one can observe many modifi cations in Old Believers’ way of life, in their culture and traditions. Old Believers’ who live in the Suwałki–Augustów region often compare the present with the past and they tell about changes that have come about in their way of life, their worldview and their attitude to their own uniqueness. They characterise the past positively and describe the present negatively.

18

Ensuring and protecting the rights of national minorities in the Visegrad countries (on the example of Slovakia)

63%

Kichera N.

Border and Regional Studies

|

2020

|

vol. 8

|

issue 1

21-38

PL

Głównym celem artykułu jest analiza etnopolityki Republiki Słowackiej. Zostanie ona przeprowadzona przede wszystkim w oparciu o bazę normatywną oraz zaplecze instytucjonalne, dzięki któremu funkcjonuje w tym kraju system ochrony praw mniejszości narodowych i etnicznych. Słowacja, to jeden z krajów postsocjalistycznych, który dzięki demokratycznej transformacji mógł przystąpić do Unii Europejskiej. Władze tego kraju przeprowadziły szereg reform w sferze etnopolityki dostosowując ją do standardów europejskich. Sytuacja etnopolityczna i związane z nią wyzwania, które stoją przed Republiką Słowacką są dość podobne do tych, z którymi ma do czynienia Ukraina, zwłaszcza w swoich przygranicznych regionach. Głównym celem etnopolityki Słowacji jest zabezpieczenie praw wszystkich mniejszości, zachowanie tolerancji międzyetnicznej oraz rozwój międzykulturowego dialogu. Przedstawiciele mniejszości narodowych i etnicznych na Słowacji posiadają szereg praw i możliwości działania. To bezpośrednio od samych wspólnot zależy, czy są one w stanie zorganizować się i korzystać dla własnego dobra z istniejących mechanizmów. Oprócz tego etnopolityczna strategia państwa przewiduje dwustronną współpracę z macierzystymi krajami poszczególnych mniejszości. Jako przykład może służyć dwustronna współpraca pomiędzy Ukrainą i Słowacją na rzecz zapewnienia ochrony praw mniejszości narodowych. Opiera się ona na działalności Ukraińsko-Słowackiej Międzyrządowej Komisji do spraw Mniejszości Narodowych, Edukacji i Kultury. Rekomendacje formułowane przez wspomnianą komisję stanowią ważny instrument dla dialogu pomiędzy Słowacją i Ukrainą na rzecz zapewnienia dobrosądziedzkich stosunków.

EN

The main research objective of the study presented in this article was the ethnopolitics of the Slovak Republic, one of the V4 countries, namely the legislative base and the institutional ensuring the functioning of a system of protection of the national and ethnic minorities’ rights. Slovakia is one of the postsocialist countries that has made the transition to democracy on the way to joining the European Union. The country’s authorities conducted a series of reforms in the ethnopolitical sphere in accordance with European standards. An ethnopolitical picture and separate ethnopolitical challenges in the Slovak Republic are similar, especially in the border areas. Thus, the main goal of the ethnopolitics of Slovakia is to secure the rights of all minorities, interethnic tolerance and ensure the intercultural dialogue. Representatives of national and ethnic minorities in the Slovak Republic have a number of rights and opportunities, directly dependent on citizens whether they can organize themselves and use existing mechanisms for the benefit of their own community. In addition, the state's ethnopolitical strategy provides bilateral cooperation with the homelands of individual minorities. The bilateral cooperation between Ukraine and Slovakia is one of the examples. Bilateral cooperation between Ukraine and the Slovak Republic in the field of protection and ensuring of minority rights is based on the work of the Intergovernmental Slovak-Ukrainian Commission for National Minorities, Education and Culture. The recommendations of the commission are an important tool for constructive dialogue between Slovakia and Ukraine, ensuring good neighborly relations.

19

Mniejszości narodowe w Polsce – zarys historyczno-prawny

63%

Kundera W.

Studia Prawa Publicznego

|

2016

|

issue 4 (16)

109-142

EN

Poland has a centuries long tradition of being a tolerant country, manifested as well by the symbolic offi cial name: Poland of Both Nations (1569–1795). Poles, Lithuanians and numerous national minorities lived side by side in the territory of the Polish Republic and today their descendants are Polish citizens. During the time of partitions Poles maintained strong national community feelings, which subsequently helped in the building of the Second Polish Republic. The reborn Poland was again a multi-national state, however, certain nationalistic feelings started to emerge. After World War II as a result of the extermination of minorities and mass resettlements, the historical multinational character disappeared and the minimal set of rights granted to minorities in the Constitution of 1952 had led to their ethnic exclusion. After March 1968, the rights of minorities had become drastically limited. This continued till the Third Republic of Poland when the policy of the Communist authorities promoting the building of Poland for the Poles had been abandoned and the new government pursued to preserve and protect national and ethnic minorities. Today, members of minorities have the same rights as ethnic Poles, and their rights are guaranteed in the Constitution of 1997 and other legislative acts including the most important one, i.e. the Act on National and Ethnic Minorities and the Regional Language of 2015, which deﬁ nes national and ethnic minorities and determines the competences of the State bodies in the area of enforcing minorities rights. These solutions have secured Poland an opinion of a model state when it comes to the protection of minorities rights. There are nine national minorities ofﬁ cially recognised in Poland. Each has a diff erent situation resulting from historical conditions, circumstances, national stereotypes, relationship with the States of their origin and the position of the Polish minority in this State. Two main problems which minorities in Poland are facing today is their shrinking populations and threats to their culture from the Polish and global cultures. Immigration might be a possible remedy but low economic attractiveness of Poland fails to attract new immigrants which means that in the future Poland may practically become a one-nation state.

20

Jewish schools in Lodz in the late 1940s.

63%

Pogorzała E.

Facta Simonidis

|

2012

|

issue 5

165-176

EN

The main aim of this study is to analyze the state and status of Jewish schools that functioned in the second half of the 1940s in Poland. Especially Jewish schools in Lodz were taken under consideration in the analysis of the research problem included in the title of the paper. In the second half of the 1940s there were: Private Jewish Perec General School in Lodz, Private Jewish General School Bojowników Getta in Lodz, religion courses, the Netzach Izrael Rabbinical College, as well as a secondary school and vocational courses.

PL

Głównym celem niniejszego studium jest analiza stanu i statusu szkolnictwa żydowskiego, które funkcjonowało w Polsce w II połowie lat 40. XX w. Przy analizie problemu badawczego zawartego w tytule opracowania w szczególności wzięte zostały pod uwagę szkoły w Łodzi. W drugiej połowie lat 40. XX w. funkcjonowaly tam: Prywatna Żydowska Szkoła Powszechna im. J. L. Pereca, Prywatna Żydowska Szkoła Powszechna im. Bojowników Getta, kursy religijne, Wyższa Szkoła Rabiniczna Netzach Israel, oraz liceum i kursy zawodowe.

Refine search results

Pełzająca dewolucja. Problem uznania statusu prawnego mniejszości kornwalijskiej w Wielkiej Brytanii na początku XXI w.

Postawy mniejszości żydowskiej i niemieckiej w Polsce wobec wojny z Rosją sowiecką 1919-1920 roku

One or two languages for children on the autism spectrum?

Działalność organizacyjna mniejszości polskiej na Łotwie (dawne Inflanty Polskie)

Mniejszościowe grupy etniczne w Polsce w egzaminach doniosłych – przykład arkuszy maturalnych z wiedzy o społeczeństwie z lat 2005–2023

Romowie w Austrii i Niemczech – współczesny status prawny a rzeczywistość

Foreign homeland. Folklore and national attitudes of ethnic minorities

ODTWARZANIE TOŻSAMOŚCI W OPARCIU O TRADYCJE LUDOWE I JĘZYK NA PRZYKŁADZIE UKRAIŃCÓW PODLASIA

Romowie w Austrii i Niemczech – współczesny status prawny a rzeczywistość

Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce z perspektywy geografii politycznej

Pamięć pokoleń. Historie rodzinne w przekazie międzypokoleniowym

Cultural problems of education in pedagogical research of Ukrainian and Polish scientists

Sytuacja języka polskiego w obcym otoczeniu językowym. Zarys problematyki (na przykładzie obwodu lwowskiego)

Ubój rytualny jako prawo mniejszości narodowych w Polsce

Mniejszość narodowa czy narodowość? Współczesna polityka terminologiczna na Węgrzech jako odzwierciedlenie tysiącletniej tradycji państwa wielonarodowego i konsekwencja Traktatu w Trianon

Macierz wobec zagranicznych rodaków — przykład Niemiec w okresie międzywojennym

Opozycja „przeszłość – teraźniejszość” w wypowiedziach staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego

Ensuring and protecting the rights of national minorities in the Visegrad countries (on the example of Slovakia)

Mniejszości narodowe w Polsce – zarys historyczno-prawny

Jewish schools in Lodz in the late 1940s.