Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: nazwy ptaków

Sort By:

Limit search:

Nazwy ptaków dziko żyjących w dawnych i współczesnych materiałach dialektologicznych z Wielkopolski

100%

Kobus J.

Poradnik Językowy

2023

vol. 806

issue 7

17-30

The dialectological record of wild bird names is scant. This article presents the Greater Polish material covering wild bird names obtained as part of the field research carried out in the Pobiedzisko commune (Poznań poviat) and completed in 2022. Contemporary names are juxtaposed with the dialectal material collected by Adam Tomaszewski (the 1930s) and the material found in Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski (Atlas of Greater Poland’s regional language and folk culture) (the 1970s and the 1980s) for the same area. The overview of the old and contemporary material allows conclusions on the functiooning of dialectal and general Polish names of wild birds gathered by three generations of Poznań dialectologists and indicaation of the research needs as regards recording names from the thematic field NATURE (not only bird names).

Nazwy ptaków dziko żyjących mają skromną dokumentację dialektologiczną. W artykule zaprezentowano materiały wielkopolskie obejmujące nazwy dzikich ptaków, które pozyskano w badaniach terenowych zakończonych w 2022 r. na terenie gminy Pobiedziska (pow. Poznań). Nazwy współczesne zestawiono z materiałami gwarowymi Adama Tomaszewskiego (l. 30. XX w.) oraz materiałami Atlasu języka i kultury ludowej Wielkopolski (l. 70. i 80. XX w.) dla tego samego obszaru. Ogląd materiałów dawnych i współczesnych pozwala wysnuć wnioski co do sposobu funkcjonowania nazw gwarowych i ogólnopolskich nazw ptaków dziko żyjących zebranych przez trzy pokolenia poznańskich dialektologów oraz wskazać potrzeby badawcze w zakresie dokumentowania nazw z pola tematycznego PRZYRODA (nie tylko nazw ptaków).

Uniewinniająca zwyczajność. O „wiejskich” eufemizmach w dialektach polskich

80%

Krawczyk-Tyrpa A.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

2001

vol. 13

63–75

Pewien typ eufemizmów występujących w polskich dialektach polega na używaniu nazw elementów codziennego życia na wsi, domu i jego wnętrza, ogrodu, pól i lasu do kamuflowania treści budzących strach, wstyd lub odrazę. Aby mówić w sposób oględny o życiu seksualnym, ciąży, porodzie, wydalaniu, wymiotach i wszach, a także o śmierci i diable – stosuje się słowa i frazeologizmy nazywające zabudowania gospodarskie (stodoła się rozwaliła ‘nastąpił poród’), podwórze, płot. Do „wiejskich” eufemizmów należą nazwy zwierząt domowych (koń, baran, koza, pies i kot) i dzikich (zając, kret, mysz). Często używane są nazwy ptaków (kogut i kura, a także sowa, bocian, wrona, mewa). Również leksyka roślinna służy eufemizacji (kwiat ‘miesiączka’, cebula, groch, oset, pokrzywa). Niektóre eufemizmy nawiązują do pracy rolnika (orać na cudzym polu ‘cudzołożyć’). Wybór pewnych leksemów do pełnienia roli eufemizmów zdeterminowany jest podobieństwem brzmienia formy zastępowanej i zastępującej: jezioro – Jezus, grable – diable, gronki – gromy.

In Polish dialects, there exist a certain type of euphemisms which consists in making references to elements of everyday life in the country, of the home, the interior of the house, garden, fields and the woods in order to camouflage frightening, shameful or repulsive ideas. In order to talk in a gentle manner about sexual life, pregnancy, delivery, excretion, vomiting, lice, death and the devil, references are made to farm buildings (stodoła się rozwaliła, lit. ‘the barn has collapsed’, meaning ‘the woman had a delivery’), to the backyard or a fence. The category of ‘country’ euphemisms contains also the names of domesticated animals and livestock (a horse, ram, goat, dog and cat) or wild animals (a hare, mole, mice). Bird names are also frequent (a cock and a hen, an owl, stork, crow or gull). Another group is that of plant names (kwiat ‘a flower’ for menstruation, an onion, peas, thistle or nestle). Some euphemisms refer to the work of the farmer {orać na cudzym polu, lit’ ‘to plough someone else’s field’, meaning ‘to commit adultery’). The choice of certain lexemes to function as euphemisms is dictated by the similarity of form of the euphemism and the word to be replaced: jezoro ‘lake’ — Jezus ‘Jesus’, grabie ‘rake’ — diable ‘devil’, etc.

Refine search results

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Poradnik Językowy

1 Kobus J.

1 Krawczyk-Tyrpa A.

1 2023

1 2001

Search results

Nazwy ptaków dziko żyjących w dawnych i współczesnych materiałach dialektologicznych z Wielkopolski

Uniewinniająca zwyczajność. O „wiejskich” eufemizmach w dialektach polskich