Search results

1

Dwa pojęcia wieczności i niektóre konsekwencje wynikające z tego rozróżnienia

100%

Chlewicki M.

Zeszyty Naukowe Centrum Badań im. Edyty Stein

|

2016

|

issue 15

89-104

PL

Eternity could be considered as both timeless “now” as well as the totalityof infinite time. In Western thought those two notions (or two meanings) coexist fora long time, however their senses, origins and context of functioning are different. Distinctionbetween those two meanings leads us to better comprehension of the very co cept of the eternity, and also provides us an useful tools to solve some classical philosophicalproblems connected with this concept, for example: problems of the eternity of the mathematics truths, eternity of the God or of the world.

2

Wielokropek

84%

Pogonowski J.

Folia Scandinavica Posnaniensia

|

2011

|

vol. 12

211-229

EN

.

3

Dyskusja komplikacji generowanych przez koncepcję monadyzmu biologicznego Stanisława Ignacego Witkiewicza

84%

Kmiecikowski W.

Filozofia Chrześcijańska

|

2022

|

vol. 19

69-85

EN

The article focuses on Stanisław Ignacy Witkiewicz’s metaphysical concept, namely biological monadism. According to Witkacy, the Whole of Existence constitutes a multiplicity of monads – Particular Existences. It is them – occurring in various configurations – that constitute the substantive foundation of reality. The essential characteristic of these monads is their corporeal character, which means that Witkiewicz’s Particular Existence constitutes an original unity of the temporal (duration) and spatial (expanse) component; a unity finding expression in the statement that the monad is a corporeal consciousness and in the Whole of Existence there is no place for the objective existence of inanimate matter. The article exposes an important limitation of Witkiewicz’s metaphysics. It seems that the permanent presence of the Infinite in Witkacy’s General Ontology results in the indelible Mystery of Existence, which neutralizes the ultimate status of the why question. Being in Witkiewicz’s perspective becomes mysterious, enigmatic and senseless but, at the same time, it is deprived of any trace of randomness. In this way the structure of Being included in Witkiewicz’s monadic categorial network excludes the sense of the why question related to the Whole of Existence.

4

Is Probabilistic Theism a Tenable Idea? Critical Remarks on Opatrzność Boża, wolność, przypadek by Dariusz Łukasiewicz

83%

Grabowski M.

Roczniki Filozoficzne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 3

205-220

EN

The article contains an evaluation of a fragment from the book Opatrzność Boża, wolność, przypadek, written by Dariusz Łukasiewicz.

PL

Czy można obronić teizm probabilistyczny? Krytyczne uwagi do książki Dariusza Łukasiewicza Opatrzność Boża, wolność, przypadek Artykuł zawiera krytyczną analizę fragmentu książki Dariusza Łukasiewicza pt. Opatrzność Boża, wolność, przypadek.

5

W szklanej kuli tradycji

71%

Woźniewska-Działak M.

Studia Norwidiana

|

2020

|

vol. 38

252-264

EN

The article is a review of Agata Seweryn’s book Between the Worlds. Studies in the Literature of the Enlightenment and Romanticism. The review’s author presents the composition of the book and examines the research problems raised in it in greater detail. She comments on the studies included in the publication as interesting suggestions for interpretive supplements of selected romantic poems and works. She draws attention to those aspects that reveal the richness inherent in the works, and not yet described enough. They are introduced by references to the Baroque tradition or reflection on normative poetics and rhetorics.

PL

Artykuł jest recenzją książki Agaty Seweryn Pomiędzy światami. Studia z literatury oświecenia i romantyzmu. Autorka omawia kompozycję książki oraz szczegółowiej przygląda się problemom badawczym w niej poruszonym. Zamieszczone w publikacji studia komentuje jako interesujące propozycje uzupełnień interpretacyjnych wybranych wierszy i dzieł romantycznych. Zwraca uwagę na te aspekty, które odsłaniają tkwiące w utworach a nie wystarczająco dotąd opisane bogactwo. Wprowadzają je odniesienia do tradycji barokowej i refleksja nad poetyką normatywną i retoryką.

6

Wniknąć w nicość. Bernharda Weltego wykład o nadziei i rozpaczy

67%

Piecuch J.

ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal

|

2013

|

vol. 3

|

issue 2

313-322

PL

Myśl fryburskiego filozofa religii, Bernharda Weltego, wielokrotnie dotykała zagadnienia nicości. Artykuł prezentuje funkcje, jaką Welte przypisał idei nicości w kontekście doświadczenia konstytutywnego, wyznaczającego podstawową charakterystykę ludzkiej egzystencji. Doświadczenie konstytutywne pociąga za sobą przenikanie się czyjejś skończoności z nieskończonością. Ta pierwsza wyraża się w byciu świadomym własnej śmiertelności i winy, ta druga w aktywności ludzkiego ducha, szczególnie w odczuwaniu obowiązku. Bycie człowieka sytuuje się między tymi przeciwstawnymi siłami, poszukuje sensu swojej egzystencji. Jednocześnie stwarza ono różne relacje, jakie mogą między nimi zachodzić. Ich porządek może prowadzić do afirmacji bądź negacji czyjejś egzystencji. Jeżeli dodamy do owych relacji doświadczenie nicości (wraz z jej specyfiką), to tworzą one razem akt wyboru między afirmacją a negacja bardziej przypominający ostateczny wybór między nadzieją a rozpaczą.

EN

The thought of Bernhard Welte, a philosopher of religion from Fribourg, many times touched upon the subject of nothingness. This article aims at presenting the function he ascribed to the idea of nothingness in the context of constitutive experience determining fundamental characteristics of human existence. This constitutive experience involves going through ones finiteness and infinity. The former is expressed as being conscious of one’s mortality and guilt, the latter in the activity of human spirit, especially the feeling of duty. A human being placed in between these opposing powers, seeks the sense of its existence. Simultaneously, it creates different relations which can occur between them. Their order can either lead to affirmation or negation of one’s own existence. If we add the experience of nothingness (with its specificity) to these relations, together they make the act of choosing between affirmation and negation more like the final choice between hope and despair

7

Liczby nieobliczalne a granice kodowania w informatyce

67%

Stacewicz P.

Studia Semiotyczne

|

2018

|

vol. 32

|

issue 2

131-152

PL

Opis danych i programów komputerowych za pomocą liczb jest epistemologicznie użyteczny, ponieważ pozwala określać granice różnego typu obliczeń. Dotyczy to w szczególności obliczeń dyskretnych (cyfrowych), opisywalnych za pomocą liczb obliczalnych w sensie Turinga. Matematyczny fakt istnienia liczb rzeczywistych innego typu, tj. nieobliczalnych, wyznacza minimalne ograniczenia technik cyfrowych; z drugiej strony jednak, wskazuje na możliwość teoretycznego opracowania i fizycznej implementacji technik obliczeniowo silniejszych, takich jak obliczenia analogowe-ciągłe. Przedstawione w artykule analizy prowadzą do wniosku, że fizyczne implementacje obliczeń niekonwencjonalnych (niecyfrowych) wymagają występowania w przyrodzie wielkości nieskończonych aktualnie (a nie tylko potencjalnie). Za fizycznym istnieniem takich wielkości przemawiają wprawdzie pewne argumenty fizyki teoretycznej, nie są one jednak ostateczne.

EN

The description of data and computer programs with the use of numbers is epistemologically valuable, because it allows the definition of the limits of different types of computations. This applies in particular to discrete (digital) computations, which can be described by means of computable numbers in the Turing sense. The mathematical fact that there are other types of real numbers, i.e. uncomputable numbers, determines the minimal limitations of digital techniques; on the other hand, however, it points to the possibility of theoretical development and physical implementation of computationally stronger techniques, such as analogue-continuous computations. Analyses presented in this article lead to the conclusion that physical implementations of unconventional (non-digital) computations require the occurrence of actually infinite entities in nature. Although some arguments of theoretical physics support the physical existence of such entities, they are not definitive.

8

Modele wartości godności człowieka i kwestia sprawiedliwości

67%

Tytko K.

Logos i Ethos

|

2020

|

vol. 55

|

issue 2

167-188

EN

In this article we attempt to analyze the relationship between different values of human dignity and the way justice is defined. We study the following possibilities: dignity has a value of 0 (or 1/ω), a finite value G or infinite (understood in two ways: as a limit and as hyperreal number K). The attribution of the value of infinite human dignity will is it the same as the adoption of the main personalistic assumptions about the dignity of the person. The reasoning is carried out using basic mathematical modelling tools. We also take into account the material value of each person’s “initial conditions,” defined in relation to a given society and time, but differentiated for individual people. We show that, in the context of the problem of justice, these “initial conditions” create an additional research area. In effect, we propose a metaethical space for dialogue between personalism and utilitarianism.

PL

W niniejszym artykule podejmujemy próbę przeanalizowania relacji pomiędzy różnymi wartościami godności ludzkiej a sposobem definiowania sprawiedliwości. Rozróżniamy następujące możliwości: godność ma wartość 0 (lub 1/ω), skończoną G lub nieskończoną (rozumianą na dwa sposoby: jako granica i jako liczba hiperrealna K). Przypisanie wartości nieskończonej godności człowieka będzie tożsame z przyjęciem głównych założeń personalistycznych odnośnie do godności osoby. Rozumowanie przeprowadzamy, wykorzystując podstawowe narzędzia modelowania matematycznego. Bierzemy również pod uwagę wartość materialną „warunków początkowych” każdego człowieka, określoną w odniesieniu do danego społeczeństwa i czasu, ale zróżnicowaną dla poszczególnych ludzi. Pokazujemy, że w kontekście problemu sprawiedliwości jest to dodatkowa płaszczyzna badawcza. Proponujemy w efekcie metaetyczną przestrzeń dialogu między personalizmem a utylitaryzmem.

9

“Cathedral Builders”: Mathematics and the Sublime

67%

Shaposhnikov V.

Edukacja Filozoficzna

|

2019

|

issue 68

195-226

EN

The paper deals with aesthetic and religious dimensions of mathematics. These dimensions are considered as closely connected, though reciprocally non-reducible. “Mathematical beauty” is already firmly established as a term in the philosophy of mathematics. Here, an attempt is made to bring forward two additional candidates: “mathematical sublime” and “numinous mathematics”. The last one is meant to designate the recognition of some mathematical practices as inspiring anticipation of the meeting with the divine reality or producing a feeling of its presence. The first one is used here to designate the related feelings in disguise, i.e., being reinterpreted or transferred from the straightforwardly religious to the aesthetic sphere. Taking Kant’s theory of the sublime as a starting point, the paper introduces a related account of it that treats mathematical beauty through mathematical sublimity as a more fundamental category. Within this account, religious experience, the aesthetics of the sublime and mathematical practice are closely interlinked through an appropriate interpretation of the idea of the infinite. Both mathematical and art symbolism are seen as an endeavour to represent the infinite within the finite, which correlates well with the definition of mathematics as “the science of the infinite” (Hermann Weyl).

PL

Artykuł poświęcony jest estetycznemu wymiarowi matematyki, a także jego wymiarowi religijnemu. Wymiary te rozważane są jako silnie ze sobą powiązane, choć nie są do siebie sprowadzalne. „Piękno matematyczne” ugruntowało się już jako termin w filozofii matematyki. Podjęto tu próbę wysunięcia dodatkowych kandydatów: „matematyczna wzniosłość” i „matematyka numinotyczna”. Drugi z nich odnosi się do uznania pewnych praktyk matematycznych jako inspirujących do antycypacji spotkania z boską rzeczywistością lub jako wywołujących poczucie jej obecności. Z kolei pierwszy – do związanych z tym odczuć w „przebraniu”, to jest zreinterpretowanych i przeniesionych ze sfery wprost religijnej do estetycznej. Wychodząc od teorii wzniosłości Kanta, artykuł proponuje ujęcie matematycznego piękna poprzez matematyczną wzniosłość jako kategorię podstawową. W tym zakresie doświadczenie religijne, estetyka wzniosłości i praktyka matematyczna są wzajemnie silnie powiązane poprzez odpowiednią interpretację idei nieskończoności. Zarówno symbolizm matematyczny, jak i symbolizm w sztuce są tu postrzegane jako próba przedstawienia nieskończoności w tym, co skończone, co dobrze koreluje z definicją matematyki jako „nauki o nieskończoności” (Hermann Weyl).

10

Twórczość Gianlorenzo Berniniego – specyfika rzymskich fontann barokowego mistrza

67%

Liwoch B.

Ogrody Nauk i Sztuk

|

2014

|

issue 4

557-565

PL

Rzymskie fontanny Gianlorenzo Berniniego są znakomitym przykładem dzieł sztuki okresu pełnego baroku. Na podstawie ich hermeneutycznej analizy dowodzę, że woda zawiera w sobie cechy, które są kluczowe dla stylu barokowego. W artykule omawiam sylwetkę Gianlorenzo Berniniego, historię zaprojektowanych przez niego fontann, a także cechy, które pozwalają mi utożsamić wykorzystaną w dziele sztuki wodę z istotą baroku: zestawienie natury i kultury, ideę nieskończoności oraz ruch.

EN

Gianlorenzo Bernini’s fountains in Rome are tremendous examples of late baroque works of art. In this article I am going to prove that water incorporates characteristics of the late baroque, on the basis of hermeneutic analysis. Firstly, the article presents Bernini as an artist. Further on, a brief story of his fountains is introduced, and finally the characteristics which enabled me to connect the idea of water with the essence of baroque, a juxtaposition of nature and culture, the idea of infinity and motion, are explored.

11

„…Anioł życia zadrżał we mnie” – romantyczne doświadczenie duchowości w liryce Juliusza Słowackiego

59%

Szarek E.

Studia Warmińskie

|

2016

|

issue 53

331-347

PL

Wyobrażenia istot bożych zostały upowszechnione głównie przez literaturę, a w wielu utworach z poszczególnych epok odnaleźć możemy motywy anielskie. Największym jednak zainteresowaniem cieszyły się boskie istoty w okresie romantyzmu, kiedy ludzie wierzyli w potęgę uczuć, intuicję, zajmowali się mistycyzmem, fantastyką. Juliusz Słowacki, znany również z kreacji angelologicznych, czerpał swe anielskie wizje z wielu kultur i tradycji – od biblijnej przez mistyczną aż po całkowicie literacką. Każdy z obrazów tych boskich stworzeń jest oryginalny, nosi znamiona indywidualizmu i nie powiela kolejnych wizerunków. Anioł, jako motyw, którego walory fizyczne i psychiczne ustalane były przez wieki, nie wymaga określeń ani uzupełnień, jednak warto zwrócić uwagę na jego literackie odtworzenie, funkcjonowanie motywu duchowego w dziełach twórcy filozofii genezyjskiej.

EN

It is chiefly literature that has shaped popular images of celestial beings, and so not surprisingly many works of different literary periods provide the motif of angels. During the Romantic period, the interests in angels grew significantly as people tended to believe in the power of feelings and intuition, and were concerned with mysticism and fantasy. Juliusz Słowacki, known for his angelological inclinations, derived his visions from many cultures and traditions, from the biblical through the mystical to the purely literary. Each of his angelic images is original and does not follow the established patterns of representation. The motif of angels, whose physical and psychological traits have been recorded over centuries, does not require detailed description or much complementing, yet it seems worthwhile drawing attention to the literary recreation of the motif and its functioning as an element of Słowacki’s spiritual philosophy.

DE

Es ist vor allem die Literatur, welche die beliebtesten Bilder der himmlischen Wesen geformt hat und so überrascht es wenig, dass viele Werke aus verschiedenen Zeiträumen das Motiv der Engel zeigen. Die Romantik ist die Zeit, in der das Interesse an Engeln deutlich gewachsen ist. Die Leute neigten dazu, an die Macht der Gefühle und Intuition zu glauben, und befassten sich mit Mystik. Juliusz Slowacki, der für seine angelologische Neigungen bekannt ist, leitete seine Visionen aus vielen Kulturen und Traditionen, aus der biblischen, der mystischen und aus der rein literarischen. Jedes seiner engelhaften Bilder ist originell und folgt keinem etablierten Muster. Das Motiv der Engel, deren physische und psychische Eigenschaften über Jahrhunderte hinweg aufgezeichnet wurden, erfordert keine detaillierte Beschreibung oder Ergänzungen. Doch scheint es lohnend zu sein, die Aufmerksamkeit auf die literarische Verarbeitung des Motivs und seine Funktionsweise als ein Element der spirituellen Philosophie von Słowacki zu leiten.

12

„Wyrazić niewyrażalne”. Psychologiczne tajemnice duszy romantycznego twórcy w "Utworach francuskich" Zygmunta Krasińskiego

43%

Śmieciński W.

Studia Mazowieckie

|

2022

|

vol. 17

|

issue 2

87-100

EN

The article presents the issue of the psychology of creativity. In the 19th century, psychological issues, along with philosophical ones, were at the very center of thought, penetrating all areas of life. The basic key word for this field in Romanticism was the concept of a “soul”– a very ambiguous term, encompassing many different meanings and semantic properties. The psychological “soul” - similarly to the key words in philosophy: “God,” “absolute,” “eternity,” “infinity”– refers to the idea (quality) that is elusive, inaccessible in a human way, introducing the “inexpressible” element to romantic poetry. This is the attempt to express the “inexpressible” – according to the author of the article – in Zygmunt Krasiński’s "Utwory francuskie" [Eng. French Works]. Images of the soul, deeply embedded in these texts, are a bold poetic attempt to explore the sphere of elusive, essentially “inexpressible”qualities. They take us into the “supernatural universe, where the spirit incarnates sublime shapes or is terribly born in the unconscious, allowing us to penetrate the most irrational and imaginary world [translation].” However, Krasiński’s “soul,” asthe author states, remains unknown in these texts; moreover – it should remain unrecognized. Enchanted in its non-recognition, it testifies not only to the novelty and artistry of "Utwory francuskie", but also determines the essence of romantic poetry and poetry in general.

PL

W artykule przedstawiono problem dotyczący psychologii twórczości. Problematyka psychologiczna, obok filozoficznej, w wieku XIX znajdowała się w samym centrum myśli, przenikała wszystkie dziedziny życia. Podstawowym słowem kluczem dla tej dziedziny stało się w romantyzmie pojęcie „dusza” – termin bardzo wieloznaczny, skupiający w sobie wiele różnych znaczeń i semantycznych odcieni. Psychologiczna „dusza” – podobnie jak w filozofii słowa klucze: Bóg, absolut, wieczność, nieskończoność – odnosi się do idei (jakości) nieuchwytnych, w sposób ludzki niedostępnych, wprowadzających na grunt romantycznej poezji pierwiastek „niewyrażalnego”. Z taką właśnie próbą wyrażenia „niewyrażalnego” – zdaniem Autora artykułu – mamy do czynienia w Utworach francuskich Zygmunta Krasińskiego. Obrazy duszy, tkwiące głęboko w tych tekstach, stanowią odważną poetycką próbę eksploracji sfery jakości nieuchwytnych, właśnie „niewyrażalnych”. Przenoszą nas w „uniwersum nadnaturalne, gdzie duch się wciela w kształty wzniosłe lub przeraźliwie zrodzone w nieświadomości, pozwalające nam wniknąć w świat najbardziej irracjonalny, urojony”. Jednakże „dusza” Krasińskiego, jak konstatuje Autor, pozostaje w tych tekstach nie-do-poznana; więcej – powinna pozostać nie-do-poznana. Zaklęta w swym nie-do-poznaniu zaświadcza nie tylko o nowatorstwie i artyzmie fragmentów francuskich, ale także stanowi o istocie poezji romantycznej i poezji w ogóle.

Refine search results

Dwa pojęcia wieczności i niektóre konsekwencje wynikające z tego rozróżnienia

Wielokropek

Dyskusja komplikacji generowanych przez koncepcję monadyzmu biologicznego Stanisława Ignacego Witkiewicza

Is Probabilistic Theism a Tenable Idea? Critical Remarks on Opatrzność Boża, wolność, przypadek by Dariusz Łukasiewicz

W szklanej kuli tradycji

Wniknąć w nicość. Bernharda Weltego wykład o nadziei i rozpaczy

Liczby nieobliczalne a granice kodowania w informatyce

Modele wartości godności człowieka i kwestia sprawiedliwości

“Cathedral Builders”: Mathematics and the Sublime

Twórczość Gianlorenzo Berniniego – specyfika rzymskich fontann barokowego mistrza

„…Anioł życia zadrżał we mnie” – romantyczne doświadczenie duchowości w liryce Juliusza Słowackiego

„Wyrazić niewyrażalne”. Psychologiczne tajemnice duszy romantycznego twórcy w "Utworach francuskich" Zygmunta Krasińskiego