Search results

1

„Obce” i ubikacje

100%

Marciniak K.

Panoptikum

|

2009

|

issue 8(15)

61-82

EN

This article considers representations of migrant women who work as domestic help and probes the abjecting logic of cleaning practices vis-a`-vis current issues of legality, illegality, immigration, transcultural difference, and rage. I survey diverse media depictions of foreign women and cleaning scenes in transnational settings: Fear and Trembling (2003), Maid in America (2004), The Ukrainian Cleaning Lady (2002), Dirt (2003), and Friends with Money (2006). I examine the formation and apprehension of female “foreign” subjectivity in relation to cleaning for others, in relation to dirt. The visual analysis discusses ways in which removing other people’s dirt by an immigrant, migrant, or a guest worker intertwines with gendered and racialized processes of social abjection. Privileging images of toilets and expressions of rage, my analysis inquires into a conceptual correspondence between garbage and the cultural renditions of foreign others; into ways in which the concept of “dirt” gets transposed onto the cleaners suggesting that those who clean dirt are themselves disposable bodies, only useful and tolerable as long as they cohere the messy lives of “legitimate” and properly “clean” natives.

2

CZŁOWIEK I ŚMIERĆ – MIĘDZY SEPARACJĄ A BLISKOŚCIĄ

75%

Ochotny P.

Studia Theologica Varsaviensia

|

2017

|

vol. 55

|

issue 2

191-212

PL

The author, in his paper, pays close attention to the uncontrolled dialectics ofdeath within human existence; that which is actively experienced but passivelysustained; is the end of everything but the beginning of something new; is absolutecertainty but unpredictable uncertainty; is always and only personal for me but always and only personal for others, too. In fact, it is very difficult to explain themeaning of death from an ontological study of death: if and how death exists in thearea of human experience; if death is an immanent possibility for personal existenceor, is it introduced from outwith and occurs when we are not still living. To respondto these questions, the author proposes to use the bridging term, with which variousphilosophical positions can be qualified. This bridging term is ‘distance’ and ourdeath experience is defined as the distance between man (person acting) and hissubject (experience). The dialectical nature of this experience implies that deathmight be through an infinite separation or an infinite closeness to man. Driftingbetween those faraway shores, we can find in Emmanuel Levinas’ philosophy. Herefers to death as Other (something else for man), but this does not mean that deathis strange or unknown within one’s life experience.

3

Bośnia − hortus horridus. Obraz Bośni w podróżach franciszkanów Grgi Marticia i Ivana Frano Jukicia

63%

Pieniążek-Markowić K.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2014

|

issue 4(7)

263-278

EN

The subject of discussion in the present article are travel accounts of the nineteenth century given by two Franciscans, namely, Grgo Matić and Ivan Frano Jukić as a result of their visit in Bosnia. The image of the territory, reconstructed on the basis of their accounts, manifests itself as a devastated Arcadia. Bosnia turns out to be a country which may not be taken under rational consideration, since it is embroiled in absurdities and contradictions, streaked with poverty, but rich in all resources of nature. The visited country is perceived as a paradisiac place destroyed by its contemptible in habitants, who being dirty themselves, sully the whole space with their own impurity. It is a place where everything is out of place, which is transformed into a borderland, dominated by divisions, far from social and divine order. Presented as such, Bosnia, hortus horridus, becomes a sort of gothic garden in which, among beautiful, yet wild, nature and ruins imperfect and scared people live; their tainted women who transgress against the established roles, the oppressor (Ottoman Turks), a lazy local Muslim, and a member of the Orthodox Church who breaks out of the Illyrian common visions.

4

Model przeciwdziałania transmisji ubóstwa w kontekście założeń rewitalizacji miasta Gorzowa Wielkopolskiego

63%

Nogal-Faber L.

Język. Religia. Tożsamość

|

2018

|

issue 2(18)2018

253-266

PL

W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, jak identyfikowana (rozumiana) jest tożsamość ludzi z dzielnic zdegradowanych objętych programem rewitalizacji. Ponadto opracowanie zawiera: opis działań (zawartych w dokumentach strategicznych) proponowanych przez władze miasta Gorzowa Wielkopolskiego, aby przeciwdziałać zjawisku ubóstwa i ożywić miasto, a także prezentację modelu przeciwdziałania transmisji ubóstwa (opracowanego na potrzeby wniosku o dofinansowanie projektu o charakterze innowacyjnym Przerwanie procesu dziedziczenia ubóstwa na terenach zdegradowanych w ramach programu operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014‑2020).

EN

In the article was taken up trial of answer of question: How is identifying and comprehend identity of residents from downgraded, embraced with revitalization program, neighborhoods. Furthermore the article include: description of actions (contained in strategic records) proffered by authorities of Gorzów Wielkopolski City for counteracting a poverty phenomenon and revitalizing the City, and also presentation of poverty transmission counteracting model (devised for needs of endowment innovation project application: Disruption poverty inheritance process on downgraded grounds in frames of operational program Knowledge Education Development 2014‑2020).

5

Zanim doprowadzisz do pogromu: między doświadczeniem etnograficznym z badań terenowych w społecznościach romskich a antropologicznym tekstem naukowym

63%

Witkowski M.

Przegląd Socjologii Jakościowej

|

2016

|

vol. 12

|

issue 3

102-119

PL

Autor prezentuje materiały empiryczne pozyskane w trakcie terenowych badań etnograficznych w latach 2011–2016 wśród Bergitka Roma w jednej z karpackich wiosek. Badaniami objęto także przedstawicieli organizacji nonprofit oferujących usługi w zakresie integracji Romów i miejscowych górali . Znane są obserwowane w całej Europie trudności związane z wprowadzaniem polityki integracji Romów. W ostatnich latach znaczna liczba publikacji naukowych koncentruje się na „pragmatycznych” aspektach nowych sposobów rozwoju kulturalnego odbywających się w ramach tak zwanej„demokratycznej” zmiany w obrębie społeczności romskich. Miała ona zaowocować poprawą jakości więzi między Romami i nie-Romami. Ocena przedsięwzięć określanych jako „integrowanie Romów” jest różna dla poszczególnych podmiotów, posiadających różne intencje, doświadczenia i przekonania na temat racjonalności tego typu działalności. Autor argumentuje, że antropolodzy w pewnych sytuacjach powinni być gotowi na zakwestionowanie ogólnego sensu działań integracyjnych, co jednocześnie wydaje się trudne z moralnego punktu widzenia. W tekście autor posługuje się rozróżnieniem między pojęciami „gęstych” i „rozrzedzonych” przekonań moralnych, które zostało zaproponowane przez Kwame’a A. Appiaha w jego koncepcji „kosmopolitycznej etyki”.

EN

This article is based on the long-term ethnographic field research (2011-2016) among Bergitka Roma in Carpathian Villages, an engaged ethnography in a non-profit organization offering Roma integration services and in-depth interviews with main political actors responsible for the adaptation of Polish strategy of Roma integration. The difficulties of introducing Roma integration are essential for understanding the state of the current policy supporting Roma communities. A considerable number of scientific publications in recent years focus on the “pragmatic” dilemmas of new ways of developing cultural “democratic” change within the Roma communities and improving the quality of Roma/ non-Roma ties. The meaning of the activities referred to here, as “Roma’s integration” is different for particular actors, possessing diverse intentions, experience, interests and ideas about the rationality of this type of activity. The author argue that the anthropologists should be ready to challenge the general sense of practices of helping as a product of concrete social epistemology. However, in ethnographic practices it sometimes may seems difficult from the moral point of view. In the following he uses the distinction between the concepts of “thick” and “thin” moral convictions which was proposed by Kwame A. Appiah in his conception of “cosmopolitan ethics”.

6

Myśl ponad granicami: interdyscyplinarność i innowacyjność twórczości Georga Simmla

63%

Brzeziński D.

Stan Rzeczy

|

2019

|

issue 1(16) Intelektualiści totalni

287-304

PL

Georg Simmel jest znakomitym przykładem „intelektualisty totalnego”, to jest – zgodnie z rozumieniem Pierre’a Bourdieu – myśliciela swobodnie przekraczającego granice między dziedzinami i dyscyplinami nauki czy też dokonującego transferu wiedzy między różnymi polami twórczej aktywności. Autor "Filozofii pieniądza" swobodnie łączył socjologię, filozofię, ekonomię, naukę o sztuce, refleksje natury literaturoznawczej etc. Pozwalało mu to na dokonywanie wielu wyjątkowo innowacyjnych rozpoznań – w tym na zainicjowanie nowych ścieżek myślowych – ale też spotkało się z krytyką ze strony mu współczesnych. Pozostawanie „ponad granicami” dotyczyło nie tylko sposobu, w jaki prowadził swoje analizy, ale także języka, za pomocą którego je przedstawiał. Ulubioną formą wypowiedzi Simmla był esej, w którym stosował środki retoryczne właściwe językowi literackiemu. Tak sam charakter jego refleksji, jak i wyjątkowo innowacyjny sposób, w jaki je przedstawiał, przyczyniły się do tego, że do dziś pozostaje on intelektualistą, na którego twórczość powołują się przedstawiciele bardzo różnych dyscyplin społecznych i humanistycznych. W artykule zgłębiam ów fenomen, koncentrując się zarówno na samej myśli Simmla, jak i współczesnych sposobach jej odczytania.

EN

Georg Simmel is an excellent example of a “total intellectual”, in other words, according to Pierre Bourdieu, a thinker who crosses the boundaries between disciplines and fields of scholarship, or who transfers knowledge between various fields of activity. Simmel freely combined sociology, philosophy, economics, fine art studies, literary studies, and so forth. On the one hand, this attitude lay the foundation for his exceptionally innovative analyses and led to the establishment of new paths of thought. On the other hand, it was met with strong criticism from contemporary intellectuals. Simmel thought “beyond borders” not only in conducting his analyses but also in choosing the language in which to present them. His preferred form of expression was an essay in which he would use many rhetorical devices specific to literary language. Both the nature of Simmel’s analyses and the innovative way in which he presented them contributed to the fact that his works have continued to this day to inspire intellectuals in many different fields of the social sciences and humanities. In this article, the author explores the phenomenon, focusing on both Simmel’s thinking “beyond borders” and contemporary ways of interpreting those ideas.

7

Fikcje cudzoziemczyzny, czyli paradoks „obcobrzmiącości”

63%

Bellos D.

Forum Poetyki

|

2018

|

issue 14

62-73

EN

Artykuł stanowi omówienie adaptacji haiku w Polsce. Autorka ukazuje problemy dotyczące recepcji i przekładu japońskiej miniatury oraz wątpliwości w rozumieniu istoty gatunku. W drugiej części pracy wskazane zostają możliwości twórczego wykorzystania haiku w celu osiągnięcia nowych efektów artystycznych. Analizie poddane zostały m.in. utwory Jadwigi Stańczakowej, Ryszarda Krynickiego, Leszka Engelkinga.

PL

Publikowany w tym numerze „Forum Poetyki” esej Davida Bellosa jest rozdziałem z jego książki pt. Is That a Fish in Your Ear (2011) i dotyczy zagadnień egzotyzacji w przekładzie oraz obcości przekładu. Autor zadaje tu m.in. pytanie o zasadność i sposoby zachowania śladów obcości tekstu źródłowego w tekście docelowym. Porusza także kwestię imitowania obcej mowy za pomocą różnych środków stylistycznych, ilustrując ją przykładami z dziedziny literatury, filmu i piosenki.

8

Antropologia mapy jako nowa metafizyka

63%

Zimnoch M.

Przegląd Humanistyczny

|

2015

|

vol. 59(4 (451))

175-180

PL

The aim of the research paper is to make use of the map metaphor from Jean Baudrillard’s Simulacra and Simulation as a starting point for the new metaphysics that is congruent with the poetics of postmodernism. The main idea here is to neglect a distinction between epistemology and ontology and to choose a philosophical perspective that breaks through some binary oppositions such as object-subject, fact-fiction, real-virtual etc. The proposed way to do so is to connect the anthropology of map with the philosophy of the other and put them together with the postmodern idea of the sign.

9

Polityka litości i reżimy reprezentacji dylematy widza cudzego cierpienia

63%

Brzozowska-Brywczyńska M.

Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka

|

2018

|

vol. 103

|

issue 4

126-140

EN

The article offers a look at the issue of sensitivity in the context of media and media spectacles representing the suffering of others. It refers to Hannah Arendt’s concept of politics of pity, further developed in the context of media and their representations of reality by Luc Boltanski, pointing to dilemmas experienced by a spectator watching the suffering of others. The text discusses three regimes of representing the suffering of others, as described by Boltanski and Lilie Chouliaraki, i.e. denunciation, sentimentalism and sublimation. Adopting a different approach to the spectator’s situation and using different means of expression, they outline possible directions and at the same time signal specific dilemmas related to the spectator’s moral involvement in media spectacles of the suffering of others.

10

Powtarzalność nudy w opowiadaniu Koniec Jerzego Andrzejewskiego

63%

Wróblewski Ł.

Stan Rzeczy

|

2016

|

issue 2(11)

187-203

PL

Artykuł jest próbą spojrzenia na pochodzące z 1933 roku opowiadanie Koniec Jerzego Andrzejewskiego w kontekście wieloperspektywicznie ujętej nudy. W omawianym tekście nuda przejawia się przede wszystkim w rutynowych czynnościach, jakie wykonuje bohater. Ponieważ mężczyzna musi robić ciągle to samo, doświadcza takich negatywnych afektów jak złość, bezsilność czy nienawiść. Autor argumentuje, że tym, co napędza nudę, jest powtórzenie. Powtarzające się sytuacje, zdarzenia, uczucia zmuszają bohatera do przemyślenia sytuacji, w jakiej się znajduje. Chociaż Gielbard dostrzega swoją życiowa klęskę, nie potrafi odmienić swojego losu i przekroczyć nudy. Doświadczenie nudy determinują bowiem jego trudne relacje rodzinne, jak również sytuacja ekonomiczna, której nie sposób odmienić.

EN

This article is an analysis of Jerzy Andrzejewski’s short story “The End” (1933) in the context of multiple views of boredom. In Andrzejewski’s text, boredom appears above all in the routine activities the protagonist is forced to perform. Because he must continually do the same thing, he experiences negative affects such as anger, helplessness, and hate. The author argues that boredom is an experience stimulated by repetition. Recurring situations, events, and feelings force the hero to think about the circumstances in which he finds himself. Although Gielbard perceives his life failure, he is unable to change his fate and overcome his boredom. The experience of boredom determines his difficult family relations, as well as his economic conditions, which he is unable to alter.

11

Fremdheitswahrnehmung schwarzafrikanischer Migranten bei Kum’a Ndumbe III. "Ich klopfte an deiner Tür…"

63%

Koung A Sanama W. E.

Acta Neophilologica

|

2023

|

vol. XXV/2

33-53

EN

An increase of new migration movements is curbed on the one hand by sociopolitical barriers and security measures. On the other hand, those same security measures put in place to slow down the increase of migration’s growth seem to be inadequate. This poses the problem of coexistence between “natives” and “foreigners”. Political and scientific discourses are concerned with (the relation between) the increase of tremendous migration movements which in turn interfere with the sociopolitical barriers. This article sees itself as a proposal for a stronger promotion of interculturality, openness, empathy and sensitivity towards ethnic minorities in majority societies. Moreover, it aims at deconstructing usual, negative images and ideas – as far as Black African migrants are concerned – in the media and scientific publications. It reinforces a negative climate for the phenomenon of “migration” in political debates. The concept of foreigness is to be applied here, after theoretical differentiatations have been worked out. Based on the analysis of the genre mix Ich klopfte an deiner Tür… special aspects of perception of the disposition of “foreignness” and its literary representation are to be thoroughtly examined. In other words, problems related to the experience of foreignness should be presented from the perspective of the concept of foreignness. The question thereof will be to know how the author Kum’a Ndumbe the Third (III) perceives the encounter of African migration figures with the German characters.

12

Liquid Modernity and the Holocaust

63%

Brzeziński D.

Studia Litteraria et Historica

|

2022

|

issue 11

PL

W Nowoczesności i Zagładzie Zygmunt Bauman dowodził, że Holokaust nie był bynajmniej zaprzeczeniem procesu cywilizacyjnego, ale – wręcz przeciwnie – jego konsekwencją. Przekonywał, że cechy konstytutywne stałej fazy nowoczesności, takie jak kultura biurokratyczna, wzrost znaczenia racjonalności instrumentalnej czy też dominacja myślenia utopijnego o projektanckim wymiarze, znalazły swoje odzwierciedlenie w genezie i przebiegu Zagłady. Jego nadrzędnym celem przy pisaniu tego dzieła było dokonanie zasadniczych zmian w problematyzowaniu nowoczesności w naukach społecznych, a także wskazanie na konieczność rozwijania norm, wartości i postaw, które byłyby wobec niej opozycyjne. Przywołanie tych faktów jest dla mnie punktem wyjścia do analizy późniejszych rozpoznań Baumana poświęconych Holokaustowi. Koncentrując się na dwóch kwestiach, które podkreślał on w kontekście genezy Zagłady, to jest mechanizmie adiaforyzacji oraz procesie społecznego konstruowania „obcości”, unaoczniam to, jak zjawiska te materializują się w płynnej nowoczesności. Wskazuję na ich związki z takimi cechami tej kondycji, jak: rozwój indywidualizmu i kultury konsumpcyjnej, poczucie niepewności, a także „zwrot nostalgiczny”. Podkreślam, że zdaniem Baumana zarówno moralna obojętność, jak i ksenofobia są coraz istotniejszymi fenomenami we współczesnym społeczeństwie, co może wiązać się z bardzo groźnymi – na dziś trudnymi do przewidzenia – konsekwencjami. W artykule dowodzę, że sposób, w jaki pisał on zarówno o stałej, jak i płynnej fazie nowoczesności, charakteryzował się poetyką dystopijną, która stanowiła wstęp do jego myślenia o utopijnym charakterze.

EN

In Modernity and the Holocaust, Zygmunt Bauman argued that the Holocaust had been by no means a negation of the civilising process, but was, on the contrary, its consequence. He claimed that the constitutive features of solid modernity, such as bureaucratic culture, the rise of instrumental rationality and the domination of blueprint utopia, were reflected in the genesis and course of the Holocaust. Bauman’s main aim in writing the book was to make fundamental changes in the problematization of modernity in the social sciences, and to highlight the need to develop norms, values and attitudes that were in opposition to modernity. An overview of these facts provides a starting point for my analysis of Bauman’s later analyses of the Holocaust. By focusing on two issues that he emphasised in the context of the genesis of the Holocaust, namely the mechanism of adiaphorization and the process of the social construction of “otherness”, I show how these phenomena materialize in liquid modernity. I identify their connections with a range of features of the liquid modern condition, including the development of individualism and consumer culture, the sense of insecurity and the “nostalgic turn”. I emphasise that, according to Bauman, both moral indifference and xenophobia are increasingly significant phenomena in contemporary society, which may entail pernicious – and currently barely foreseeable – consequences. I argue that the way Bauman wrote about both solid and liquid modernity was characterised by a dystopian poetics, which was a foundation for his utopian thought.

13

Etnometodologia jako socjologia literatury? O konstruowaniu obcości w Witolda Gombrowicza Notatkach z Dziennika 1951-1952

51%

Dobrzański D.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2017

|

vol. 9(45)

|

issue 4

249-267

PL

W artykule podejmuję zagadnienie statusu obcości w Notatkach z Dziennika Witolda Gombrowicza, publikowanych w paryskim miesięczniku „Kultura” (1951-1952). Obcość, inność to jeden z podstawowych tematów autoanaliz Gombrowicza podejmowanych zarówno w debiutanckim Pamiętniku z okresu dojrzewania (Bakakai 1933), jak i w ostatniej powieści Kosmos (1965). W moim tekście rekonstruuję to pojęcie z konstruktywistycznej perspektywy etnometodologii, starając się dookreślić podstawowe znaczenie obcości, jakie występuje we wczesnych Notatkach z Dziennika 1951-1952. Zasadniczo rekonstruuję obcość jako narzucaną czytelnikowi strategię pisarza zbudowania sobie nowej emigracyjnej publiczności. Z tego powodu w mniejszym stopniu interesuje mnie egzystencjalny wymiar obcości, inności etc. W zakończeniu artykułu przytaczam kilka uwag na temat sfery publicznej w ujęciu Helmutha Plessnera.

EN

The paper addresses the status of the strangeness in Witold Gombrowicz’s Diary Notes published in the monthly journal “Kultura” in Paris, in 1951-1952. The problem of strangeness and otherness is one of the fundamental topics of Gombrowicz’s self-analyses. The issue was taken up both in the author’s first short story collection Memoirs from puberty (Bacacay, 1933) and in his final novel (Cosmos, 1965). The present paper is an attempt at reconstructing the concept of strangeness from the constructivist perspective of ethnomethodology, with a focus on pinpointing the basic meaning of strangeness found in Gombrowicz’s early Diary Notes 1951-1952. Essentially, I reconstruct strangeness as a strategy imposed by the author on the reader with a view to creating a new emigré audience. For this reason, the existential dimension of strangeness and otherness is not in the immediate focus of attention in the presented analysis. The concluding section presents selected remarks about the public sphere on Helmuth Plessner`s framework.

14

Pogranicze cieszyńskie, pogranicza identyfikacji – wymiary inności i obcości w tekstach Jana Wantuły, Jana Szczepańskiego i Józefa Pilcha

51%

Szkaradnik K.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2016

|

vol. 7

|

issue 3

171-193

PL

W artykule zaprezentowano różne odniesienia kategorii inności i obcości pojawiające się w tekstach socjologa Jana Szczepańskiego oraz bibliofilów i historyków amatorów Jana Wantuły i Józefa Pilcha. Postacie te łączyło pochodzenie z ewangelickich rodzin chłopskich w Ustroniu na Śląsku Cieszyńskim, a ponadto więzi rodzinno-przyjacielskie. Autorka rozważa, jaki wpływ na funkcjonowanie tytułowych kategorii w ich pismach ma wychowanie na pograniczu państw i kultur, jak z perspektywy południowych kresów konstruują oni figurę Obcego, a równocześnie wyobrażenie własnej inności wobec Polski. Owa inność zasadza się m.in. na identyfikacji z odmiennym modelem kultury, związanym z etosem protestanckim. Na tym tle widać również problem stosunku bohaterów szkicu do innych religii, który odsyła do kwestii solidarności, ujrzenia w innym drugiego „ja” oraz ujrzenia inności w sobie. Tę ostatnią Szczepański, Pilch i Wantuła usiłują zgłębiać w tekstach autobiograficznych, a drogą ku temu okazuje się specyfika Śląska Cieszyńskiego. Autorka pokazuje, że inność nie tylko wewnętrzne naznacza tożsamość, ale też dzięki temu pozwala lepiej zrozumieć, kim się jest.

EN

The article’s aim is to present different applications of the categories of otherness and strangeness appearing in texts of a sociologist Jan Szczepański as well as book-lovers and historians-amateurs Jan Wantuła and Józef Pilch. Each of them was born in an evangelical peasant family in Ustroń in Cieszyn Silesia, and they were connected by family ties and friendship. The authoress considers how their growing up on cultural and national border influenced functioning of title categories in their writings, and also how they build the figure of Stranger from a perspective of borderland as well as the image of their own otherness to Poland. It consists i.a. of identification with the different model of culture, related to Protestant ethos. On this background the problem of their relation to different religions appears which leads to the matter of solidarity, seeing in the Other the second “me” and otherness in “me.” The latter is probed in Szczepański’s, Pilch’s and Wantuła’s autobiographical texts, and the way toward that is Cieszyn Silesia’s specific. The authoress shows that otherness not only marks identity but also permits better understanding who one is.

15

Nie-obywatele. Żydzi jako punkt pikowania polskiej tożsamości

51%

Kolarzowa R.

Polonistyka. Innowacje

|

2018

|

issue 8

39-52

EN

The author points anti-Semitism in Poland as a constant and continuos trait that should not be divided into „anti-Judaism” and „anti-Semitism”. Using the triangulation method, the author indicates the embedding of all European anti-Semitism in the traditional theological narrative and conditioned social solutions, and the reasons for this continuity in Poland. These includes specifics of social structure and particular goals for which the dominant social stratas instrumentalised that discourse. The discourse was supposed to be an inclusive vehicle for subordinated social factions into the nation. Hence significant role of the clergy in that narrative – the only group able to effectively form the collective identity of subordinated and create „anti-modernist” quality of Polish anti-Semitism.

PL

Autorka twierdzi, że antysemityzm w Polsce ma charakter ciągły i nie można tego zjawiska rozdzielać na „antyjudaizm” i „antysemityzm”. Stosując metodę triangulacyjną, wskazuje osadzenie całego europejskiego antysemityzmu w tradycyjnej narracji teologicznej oraz warunkowanych nią rozwiązaniach społecznych, i przyczyny, warunkujące tę ciągłość w Polsce. Zalicza do nich specyfikę struktury społecznej oraz cele, dla których środowiska dominujące instrumentalizowały dyskurs antysemicki. Dyskurs ten miał być czynnikiem inkluzywnym warstwy podporządkowane do narodu. Stąd znacząca rola duchowieństwa w tej narracji – była to jedyna grupa zdolna skutecznie formować tożsamość zbiorową warstw podporządkowanych i nadawać „antymodernistyczny” charakter polskiemu antysemityzmowi.

16

Uwalnianie się od prymatu pamięci albo oswajanie obcości. Tożsamościowe transformacje w "Hamlecie gliwickim" Piotra (Petera) Lachmanna

51%

Chojnowski P.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria

|

2022

|

vol. 22

305-331

EN

This paper is an analysis of Hamlet gliwicki [eng. Gliwice Hamlet] (Messel 2008) by the Polish-German writer Peter Lachmann (b. 1935). The article presents the genesis of the drama inspired by the fate of a Wehrmacht soldier lost during the Battle of Stalingrad in January 1942. This is the writer’s father Ewald Lachmann. In addition to the parodic means used in the play, the intertextual links between Gliwice Hamlet and William Shakespeare’s Hamlet are discussed, as well as the topoi of Shakespearean tragedy interwoven with episodes from Lachmann’s biography and events from the history of Gliwice. The figure of Hamlet takes on the role of a mask and functions as a universal archetype behind which the play’s creator himself hides. The bilingualism of Peter - the play’s protagonist - and the overlapping of two identities, Polish and German, are examined in terms of a palimpsest. The analysis shows that Lachmann’s drama is characterised by the lack of a linear course of events and their anchoring in a fluid, liminal space-time. The protagonist’s identity transformations are accompanied by the transformation of his immediate environment, as the German city of Gleiwitz turns into the Polish city of Gliwice.

17

Od wspólnoty do obcości. Rozwój znaczeniowy polskiego przymiotnika obcy na tle słowiańskim

51%

Grzegorczykowa R.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2008

|

vol. 20

39-50

PL

Głównym celem artykułu jest prześledzenie rozwoju semantycznego prasłowiańskiego przymiotnika *obьtjь, oznaczającego pierwotnie wspólnotę, ogólność, powszechność, którego kontynuant w języku polskim (obcy) uzyskał znaczenie ‘nienależący do wspólnoty’. Zbliżył się tym samym do przymiotnika cudzy, wywodzącego się od prasłowiańskiego przymiotnika *tjudjь, którego kontynuanty w innych językach słowiańskich są podstawowymi wykładnikami znaczenia ‘obcości’. Autorka podejmuje również próbę wyjaśnienia, jak doszło do przesunięcia semantycznego od ‘wspólnoty’ do ‘obcości’ w polskim przymiotniku obcy. Formułuje hipotezę, iż znaczenie ewoluowało od ‘wspólny, ogólny, powszechny, należący do wszystkich’, poprzez ‘nienależący do mnie, nie mój własny’, ‘nie nasz własny, nienależący do kręgu bliskiego’, aż do ‘nieznajomy, nieznany, z którym nic nas nie łączy’. Analizuje ona również relacje semantyczne między przymiotnikami cudzy i obcy we współczesnej polszczyźnie, dochodząc do wniosku, iż węzłem semantycznym łączącym oba te przymiotniki jest ‘dzierżawczość’, różnie jednak profilowana w każdym z nich. Podejmuje także zagadnienie wartościowania niesionego przez przymiotnik obcy. Jego nacechowanie negatywne ujawnia się kontekstowo, niemniej jednak wynika z podstawowej semantyki wyrazu nienależenie do kręgu bliskiego implikuje ujemną ocenę.

EN

The article is predominantly concerned with the semantic development of the Old Slavic adjective *obьtjь, referring to a community, generality or commonality, whose Polish continuant (obcy) has become to mean ‘not belonging to the community’. It has thus approached the adjective cudzy ‘belonging to someone else’, which derives from the Old Slavic *tjudjь, and whose continuants in other Slavic languages are basic exponents of the concept of alienness or foreignness. The author also attempts to explain the meaning shift of obcy from ‘of a community’ to ‘alien, foreign’. A hypothesis is formulated according to which the meaning evolved from ‘common, general, belonging to everyone’, via ‘not mine’, then ‘not ours, not within our circle’ to ‘unknown, with which we have no connection’. The author also analyzes the semantic relationship between present-day Polish cudzy and obcy, and concludes that the two adjectives are linked through the concept of ‘possession’, differently profiled in each lexical item. Valuation inherent in the adjective obcy is also investigated. Its negative marking is revealed in context but it nevertheless derives from the word’s basic semantics.

18

Transformacje postaw wobec Arabów w społeczeństwie polskim z perspektywy członków społeczności arabskiej i muzułmańskiej

51%

Pędziwiatr K.

|

2020

|

vol. 19

|

issue 2

89-106

EN

In spite of numerous studies exploring the attitudes of Polish society towards followers of Islam including Arabs or studies showing how Polish media shapes the image of Muslims and Islam, there are hardly any analyses assessing how these attitudes and images are perceived by the minority group. The purpose of this text is to fill this gap and analyse the perception of transformation of attitudes in contemporary Polish society towards Arabs from the perspective of members of the Arab and Muslim communities. The article's analytical framework builds upon the conceptions problematizing a group sense of alienation and familiarity in the context of human mobility and immobility. In particular, the text shows the usefulness of the concept of otherness and strangeness developed by Ewa Nowicka in the late 1990s for the analysis of the transformation of attitudes towards Arabs and Muslims in Polish society in the last two decades.

PL

Pomimo licznych badań postaw społeczeństwa polskiego wobec wyznawców islamu, w tym Arabów, lub badań tego jak polskie media kształtują obraz muzułmanów i islamu, brakuje analiz ukazujących jak te postawy i obrazy są odbierane przez grupę mniejszościową. Celem artykułu jest uzupełnienie tej luki i analiza postrzegania zmian postaw we współczesnym społeczeństwie polskim wobec Arabów z perspektywy członków krajowej społeczności arabskiej i muzułmańskiej. Ramą analityczną stanowią koncepcje socjologiczne problematyzujące grupowe poczucie obcości i swojskości w kontekście ludzkiej mobilności oraz w oderwaniu od tego kontekstu. W szczególności tekst ukazuje użyteczność koncepcji inności i obcości rozwijanej przez Ewę Nowicką w końcu latach 1990. do analizy następującej w ostatnich dwu dekadach transformacji postaw wobec Arabów i muzułmanów w społeczeństwie polskim.

19

Antropologia kulturowa w badaniach przekładoznawczych.

45%

Mocarz-Kleindienst M.

Roczniki Humanistyczne

|

2014

|

vol. 62

|

issue 7: Słowianoznawstwo

197-205

EN

Kультурная антропология, в центре внимания которой находится культурная гетерогенность, используется как методологическая основа во многих научных дисциплинaх, втом числе в переводоведении. Ее влияние на исследования перевода особенно отчетливо наблюдается после так. наз. культурного поворота. Благодаря достижениям антропологии в центре внимания теоретиков перевода находятся такие термины как чужое, иное, интеркультурная коммуникация. Антропологическая методология повлияла на больший интерес переводчиков к стратегии экзотизации.

PL

Antropologia kulturowa, skupiająca się na badaniach różnorodności kulturowej, znajduje zastosowanie w wielu dyscyplinach humanistycznych, w tym w przekładoznawstwie. Jej wpływ na badania przekładu można zauważyć szczególnie po tzw. zwrocie kulturowym (cultural turn) . Dzięki założeniom antropologii w centrum zainteresowania teoretyków przekładu znajdują się takie pojęcia jak obcość, inność, komunikacja interkulturowa. Metodologia antropologiczna wywarła również wpływ na zmianę preferencji tłumaczy w zakresie stosowania strategii translatorskich. Dążąc do zachowania różnorodności kulturowej częściej stosują oni egzotyzację.

20

Zapaśnik - Ucieczka Do Wolności

45%

Kępiński M.

Kultura i Społeczeństwo

|

2012

|

vol. 56

|

issue 3

131-163

EN

The Wrestler is a film with many plot lines and is worthy of comprehensive analysis. Deep layers of hidden meaning are gradually uncovered for the audience as the hero’s perspective is adopted and life is seen through that prism. The author analyses the film in reference to popular culture and consumption. He seeks signs connected to patterns of consumer culture and displays the mechanisms by which the standardization of life, global uniformity and the terror of corporeality subjugate the individual. Finally, he looks at Aronofsky’s film from the perspective of the protagonist’s wanderings, of rites of passage, ritual process and the folk spectacle, which is a sort of game. The wrestler of the title role, played with bravura by Mickey Rourke, is in essence a tragic hero. We watch as he remembers his past fame, attempts to avoid further downfall, and finally, struggles for the right freely to choose his own fate (even though that choice means death) and to liberate himself from the shackles of the normative- -consumer cultural system. Aronofsky’s film belongs to the narrative tradition that tackles the great mythological subjects, such as the battle between good and evil, or between coercion and freedom.

Refine search results

„Obce” i ubikacje

CZŁOWIEK I ŚMIERĆ – MIĘDZY SEPARACJĄ A BLISKOŚCIĄ

Bośnia − hortus horridus. Obraz Bośni w podróżach franciszkanów Grgi Marticia i Ivana Frano Jukicia

Model przeciwdziałania transmisji ubóstwa w kontekście założeń rewitalizacji miasta Gorzowa Wielkopolskiego

Zanim doprowadzisz do pogromu: między doświadczeniem etnograficznym z badań terenowych w społecznościach romskich a antropologicznym tekstem naukowym

Myśl ponad granicami: interdyscyplinarność i innowacyjność twórczości Georga Simmla

Fikcje cudzoziemczyzny, czyli paradoks „obcobrzmiącości”

Antropologia mapy jako nowa metafizyka

Polityka litości i reżimy reprezentacji dylematy widza cudzego cierpienia

Powtarzalność nudy w opowiadaniu Koniec Jerzego Andrzejewskiego

Fremdheitswahrnehmung schwarzafrikanischer Migranten bei Kum’a Ndumbe III. "Ich klopfte an deiner Tür…"

Liquid Modernity and the Holocaust

Etnometodologia jako socjologia literatury? O konstruowaniu obcości w Witolda Gombrowicza Notatkach z Dziennika 1951-1952

Pogranicze cieszyńskie, pogranicza identyfikacji – wymiary inności i obcości w tekstach Jana Wantuły, Jana Szczepańskiego i Józefa Pilcha

Nie-obywatele. Żydzi jako punkt pikowania polskiej tożsamości

Uwalnianie się od prymatu pamięci albo oswajanie obcości. Tożsamościowe transformacje w "Hamlecie gliwickim" Piotra (Petera) Lachmanna

Od wspólnoty do obcości. Rozwój znaczeniowy polskiego przymiotnika obcy na tle słowiańskim

Transformacje postaw wobec Arabów w społeczeństwie polskim z perspektywy członków społeczności arabskiej i muzułmańskiej

Antropologia kulturowa w badaniach przekładoznawczych.

Zapaśnik - Ucieczka Do Wolności