Search results

1

Moje czytanie książek

100%

Korzeniowski J. I.

Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny

|

2017

|

issue 20

165-175

2

Ugrupowania zadrużne i neozadrużne w okresie okupacji hitlerowskiej (1939–1945)

80%

Tomasiewicz J.

Historia i Polityka

|

2012

|

issue 7(14)

24-46

EN

Zadruga was comparatively the best-known Neo-pagan formation which had existed in Poland. However, its history during occupation period is not well-known. The members of ‘Zadruga’ editing, who were close around Stachniuk, were avoiding, at first, a political activity. They were concentrated on formation work gathered in a narrow group. That caused a sort of a riot of workers who came towards an active fight. The fight of young Supporters of the formation who created the 'The Genera- tional Young Movement’ which was united with 'the 'The Sword and Plough Fraction’. In turn, the old zadrużans entered, in 1943, to 'The National Spurt Fraction’ where they installed their ideology in the modified 'neo-zadrużna' form.

3

Komunikacja w izolacji. Maskowanie klęski w niemieckiej polskojęzycznej prasie gadzinowej w latach 1943–1944 (na przykładzie tekstów z „Nowego Kuriera Warszawskiego”)

61%

Pąkciński M.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2021

|

vol. 27: IZOLACJA I KOMUNIKACJA – ROZWAŻANIA NAD FORMAMI KOMUNIKACJI LITERACKIEJ I KULTUROWEJ

112-133

EN

This work is a rhetoric-semantic analysis of the content of Polish-language German ‘gadzinówka’ propaganda press (mainly texts from Nowy Kurier Warszawski, very often reprinted in other, local ‘gadzinówka’ papers, e.g. Goniec Krakowski, Dziennik Radomski, etc.). The analysis has been undertaken with a specific focus on the rhetoric and propaganda tools used to create a sense of communication unity among the readers, in an environment of growing isolation of the Third Reich in the global arena, after its failure in North Africa and defeat at Stalingrad. It is not, therefore, a classic analysis of the language of propaganda, the aim of which is, most often, to present lie as truth. It is about the methods of authors (journalists of Polish nationality), serving to influence the mentality of readers in a way that would make them feel Nazi Germany was not alienated and at risk of defeat, but that, in fact, it even celebrated partial successes. The author of the article therefore concentrates on the issue of the type of readership the argumentation of ‘gadzinówka’ papers would address, as well as what the readership mentality was that it wanted to create and strengthen.

4

Życie religijne mieszkańców Poznania pod okupacją niemiecką na przykładzie parafii Matki Boskiej Bolesnej

61%

Wilczyński L.

Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski

|

2017

|

issue 12

145-172

EN

The article presents the religious life of the inhabitants of Poznań in the years 1939-1945 on the example of the parish of Our Lady of Sorrows in Poznań (Łazarz). The moral and civic attitudes of the clergy and the faithful were discussed, their concern for ensuring the minimum of cultural needs, as well as the activities of the underground charitable and educational system in the occupied city. The text also presents the activity of the auxiliary bishop in the parish, Walenty Dymek, and the atmosphere of the last days of the occupation. The source basis of the article are resources of the Archives of the Parish of Our Lady of Sorrows in Poznań, few postwar articles as well as studies concerning the occupation and the discussed parish.

PL

Artykuł przedstawia życie religijne mieszkańców Poznania w latach 1939-1945 na przykładzie parafii Matki Boskiej Bolesnej na poznańskim Łazarzu. Omówiono postawy moralno-obywatelskie duchowieństwa i wiernych, ich troskę o zapewnienie sobie minimum potrzeb kulturalnych, a także ukazano działania podziemnego systemu dobroczynnego i edukacyjnego w okupowanym mieście. Tekst prezentuje również aktywność internowanego w parafii biskupa pomocniczego poznańskiego Walentego Dymka oraz atmosferę ostatnich dni okupacji. Podstawą źródłową artykułu są zasoby Archiwum Parafii Matki Bożej Bolesnej w Poznaniu, nieliczne powojenne artykuły, a także opracowania dotyczące okupacji i omawianej parafii.

5

Dziennik pacjenta izolatorium gruźliczego podczas okupacji niemieckiej. 48 dni spośród trzech miesięcy

61%

Początek M.

Archiwum Historii i Filozofii Medycyny

|

2019

|

vol. 82

35-48

PL

Wątkiem przewodnim opracowania są fragmenty niepublikowanego pamiętnika polskiego pacjenta przebywającego w izolatorium gruźliczym w wielkopolskiej Obrze k. Wolsztyna. Młody człowiek, pochodzący ze Swarzędza trafił tam w 1943r. podczas okupacji hitlerowskiej. W codziennych zapiskach przedstawia monotonię życia w warunkach odosobnienia i dramatyczne losy pacjentów. Widoczne są niedostatki i nieefektywność stosowanych działań leczniczych. Dziennik stanowi przyczynek do długiej historii zmagań z gruźlicą oraz społecznej i kulturowej percepcji tej rozpowszechnionej do niedawna choroby.

EN

The main part of work is based on excerpts of diary unpublished until now, written by one man stayed in isolation ward for consumptive patients in Obra near Wolsztyn(Great Poland region). This young Polish arrived there in 1943, during nazi occupation of Poland, from his family town- Swarzędz. In everyday's notes, he shows monotony of then life and dramatic stories of other patients. We can see shortages and uneffectivity of medical treatment, severity of care. The diary i another. especial addition to a long history of human strugglings with consumption. It has a close connections also, with social and cultural (public) perception of dangerous disease, frequent in previous centuries.

6

Stanisław Filipek. Dyskryminacja wsi wadowickiej przez okupanta hitlerowskiego w latach 1939-1945

61%

Glugla P.

Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny

|

2019

|

issue 22

88-105

PL

Edycja źródłowa zachowanego w zasobach Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie maszynopisu Stanisława Filipka zatytułowanego: „Dyskryminacja wsi wadowickiej przez okupanta hitlerowskiego w latach 1939-1945”, powstałego w Wadowicach we wrześniu 1969 r.

7

Pięć lat internowania. Biskup lubelski Marian Leon Fulman na plebanii kościoła kolegiackiego pw. św. Małgorzaty w Nowym Sączu (1940–1945)

51%

Marczewski J.

Tarnowskie Studia Teologiczne

|

2015

|

vol. 34

|

issue 2

EN

Marian Leon Fulman was the bishop of the Lublin diocese in the years 1918–1945. When the Second World War broke out, he was arrested by the Nazis under the false accusations of possession of arms. On 27th November 1939 he was sentenced to death by the German authorities. The punishment was later changed into imprisonment in Oranienburg-Sachsenhausen. The Bishop remained there until 4th December 1939. Apparently thanks to the intervention by the papal nuncio in Berlin, Fulman was released from prison, yet not allowed to come back to Lublin. He was interned in Nowy Sącz, where he lived in the presbytery of the collegiate church of Saint Margaret until 25th February 1940. The local parish priest, Roman Mazur, welcomed him warmly. Bishop Fulman was the head of the Lublin diocese from a distance. He had two rooms at his disposal. In one of them he organized a private chapel, where he secretly ordained 37 priests for the Lublin diocese. During the period of his internment, on 17th November 1943, Fulman celebrated the 25th anniversary of his ordination as a bishop. On this occasion he received a letter of congratulation from the Pope Pius XII. In May 1944 the Bishop was granted permission to return to his diocese. Due to his old age and bad health he did not start the journey. Soon such a possibility was out of the question due to war activity on the front. It was not until 9th February 1945 that the Bishop left Nowy Sącz. He died in Lublin a few months later. The Archbishop of Lublin Stanisław Budzik and the Bishop of Tarnów Andrzej Jeż participated in the ceremony commemorating the 70th anniversary of the Fulman’s termination of the internment. On 9th February 2015 a special commemorative plaque was placed inside the presbytery of the collegiate church of Saint Margaret to commemorate Bishop Fulman’s stay in Nowy Sącz.

PL

Marian Leon Fulman był biskupem diecezji lubelskiej w latach 1918–1945. Gdy wybuchła druga wojna światowa został aresztowany przez Niemców pod fałszywym zarzutem posiadania broni. 27 listopada 1939 roku został skazany przez nazistowskie władze okupacyjne na karę śmierci. Karę tę zamieniono na ciężkie więzienie w Oranienburgu-Sachsenhausen. Biskup przebywał tam od 4 grudnia 1939 roku. Zapewne na skutek interwencji nuncjusza papieskiego w Berlinie bp Fulman został zwolniony z więzienia, ale nie pozwolono mu wrócić do Lublina. Został internowany w Nowym Sączu, gdzie od 25 lutego 1940 roku mieszkał na plebanii kościoła kolegiackiego pw. św. Małgorzaty. Miejscowy proboszcz ks. Roman Mazur przyjął go bardzo gościnnie. Biskup Fulman przez pięć lat kierował na odległość diecezją lubelską. Na plebanii miał do dyspozycji dwa pokoje. W jednym z nich została urządzona prywatna kaplica, gdzie biskup wyświęcił sekretnie 37 księży dla diecezji lubelskiej. W czasie internowania, 17 listopada 1943 roku, biskup obchodził jubileusz 25-lecia przyjęcia święceń biskupich. Z tej okazji otrzymał list gratulacyjny od papieża Piusa XII. W maju 1944 roku biskup uzyskał zgodę na powrót do swojej diecezji. Ze względu na podeszły wiek i zły stan zdrowia nie zdołał od razu rozpocząć powrotnej podróży. Wkrótce możliwość tę zablokowały działania na froncie wojennym. Opuścił Nowy Sącz dopiero 9 lutego 1945 roku. Umarł w Lublinie kilka miesięcy później. W 70. rocznicę tego wydarzenia odbyły się w Nowym Sączu uroczystości z udziałem arcybiskupa lubelskiego Stanisława Budzika i biskupa tarnowskiego Andrzeja Jeża. Na świadectwo pobytu bp. Fulmana w Nowym Sączu 9 lutego 2015 roku umieszczono wewnątrz budynku plebanii kościoła pw. św. Małgorzaty specjalną pamiątkową tablicę.

8

Звезда, свастика, крест: Идеологические и нравственные коллизии в военной прозе Бориса Ширяева

51%

Lyubomudrov A.

Roczniki Humanistyczne

|

2022

|

vol. 70

|

issue 7

275-288

PL

Artykuł jest poświęcony ideologicznym i moralnym kolizjom w powieściach rosyjskiego pisarza emigranta Borysa Szyriajewa (1889-1959), a konkretnie w tekstach Овечья лужа (Owcza sadzawka) i Кудеяров дуб (Kudejarowy dąb), które są poświęcone życiu ludzi na terenach okupowanych przez hitlerowców. Celem tej pracy jest wyjaśnienie konfliktu między moralnością chrześcijańską, patriotyzmem a państwem totalitarnym. Kluczowe wątki obu powieści nawiązują do bolesnych aspektów historii: kolaboracji, ruchu partyzanckiego, podziemnych organizacji sowieckiej i antybolszewickiej. Powieści Szyriajewa ilustrują, jak konfrontacja ludzi podzielonych przez rewolucję doprowadza do wojny domowej, która rozwinęła się w czasie wojny światowej. Badane są również różne aspekty artystycznego światopoglądu Szyriajewa. Artykuł ukazuje punkty zbieżne i odstępstwa między jego „rosyjskim chrześcijaństwem” a doktryną ewangeliczną. Rozważany jest również ważny dla autora motyw „świętej zemsty” i jej związek z ludową legendą o Kudejarze.

EN

This article is devoted to the collisions of morals in stories by the Russian emigrant writer Boris Shiryayev (1889-1959), specifically Sheep’s Puddle and Kudeyar’s Oak. They are dedicated to the life of the people in those territories which were occupied by the Nazis. The purpose of this work is to clarify the conflict between Christian morality, patriotism and the totalitarian state. The key plot lines of both works are related to painful aspects of history: collaborationism, the partisan movement, the underground Soviet and anti-Bolshevik organisations. Shiryayev’s works illustrate how the confrontation among people split by the Revolution resulted in a civil war that unfolded within the World War itself. Various aspects of Shiryayev’s artistic worldview are also investigated. The article shows the points of coincidence and deviation between his “Russian Christianity” and the Gospel doctrine. The motive of “holy revenge” and its connection with the folk legend of Kudeyar is also considered.

RU

Рассматриваются нравственные коллизии повестей писателя русского зарубежья Бориса Ширяева (1889-1959) Овечья лужа и Кудеяров дуб, посвященных жизни народа на оккупированной нацистами территории. Цель работы – исследовать конфликт между христианской моралью, патриотизмом и тоталитарным государством. Узловые сюжетные линии своих книг прозаик связывает с болевыми точками истории: коллаборционизм, партизанское движение, подпольные советские и антибольшевистские организации. Творчество Ширяева может служить исторической иллюстрацией того, как противостояние в расколотом революцией народе вылилось в беспощадную гражданскую войну, развернувшуюся внутри войны мировой. Исследуются также аспекты художественного мировоззрения Ширяева, показаны точки соприкосновения и отталкивания его «русского христианства» и евангельского вероучения. Проанализирован важный для автора мотив «святой мести» и его связь с фольклорной легендой о Кудеяре.

9

Recenzja książki: Bielsko-Biała i okolice na dawnej pocztówce i fotografii w czasach II wojny światowej

41%

Machnio D.

Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

|

2020

|

vol. 8

|

issue 8

162-166

PL

Album Bielsko-Biała i okolice na dawnej pocztówce i fotografii w czasach II wojny światowej jest pierwszą wydawniczą próbą przedstawienia – w tak obszernej formie – okresu okupacji hitlerowskiej w Bielsku-Białej w oparciu o zebrany materiał fotograficzny i ilustracyjny. Zdjęcia zostały opatrzone odpowiednim komentarzem zredagowanym w taki sposób, aby czytelnik odniósł wrażenie, iż bezpośrednio uczestniczy w wydarzeniach ilustrowanych przez fotografie.

EN

The album Bielsko-Biała and its surroundings during the Second World War in old postcards and photographs is the first publishing attempt to present – in such an extensive form – the period of the Nazi occupation in Bielsko-Biała, based on the collected photographic and illustrative material. The photographs are accompanied by an appropriate commentary, edited in such a way as to give the reader the impression that their directly participate in the events illustrated by the photographs.

10

Jak przetrwać? Problemy bytowe zagrożonych zagładą Polaków w miastach Wołynia oraz Galicji Wschodniej w końcowych latach okupacji hitlerowskiej

41%

Komoński E.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2015

|

vol. 50

|

issue 1

EN

The main aim of this article is to analyse the fundamental issues, which affected the Polish population hiding in the cities of Volhynia, and Eastern Galicia from the massacres carried out in the years 1943‑1944 by the Ukrainian Insurgent Army. This article proves that the issues of finding accommodation, food (including risky to home towns), and shelter from subsequent assault were as important as finding an occupation that would allow to the most modest subsistence while averting the risk of deportation by the German‑Ukrainian administration to forced labour in the Third Reich.

PL

Głównym celem artykułu jest analiza podstawowych problemów, z jakimi zmagała się ludność polska chroniąca się w miastach wołyńskich i wschodniogalicyjskich przed eksterminacją ukraińską w latach 1943‑1944. Wynika z niej, że kwestie zakwaterowania, wyżywienia (w tym niebezpiecznych wyjazdów po żywność w rodzinne strony), ubezpieczenia przed powtórnym napadem były równie istotne, co znalezienie sobie na miejscu zajęcia umożliwiającego zdobycie środków na najskromniejszą wegetację, a jednocześnie blokującego możliwość wywózki przez administrację niemiecko‑ukraińską na roboty przymusowe do III Rzeszy.

11

Fachowcy do wykorzystania, potem zdrajcy do rozpracowania. O dyskredytacji byłych policjantów w Polsce „ludowej”

41%

Ćwięk H.

Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989

|

2021

|

issue 19

642-661

EN

During the Nazi occupation, former Polish State Police officers were coerced to serve in German security structures. The German-organised and commanded Polnische Polizei in Generalgouvernement provided certain support for the occupier. In this respect, its activity was contrary to the Polish raison d’état. However, one must not forget about the cooperation of the Polnische Polizei with the resistance movement. It is difficult to unequivocally assess its role in the dark period of the occupation. When World War II ended, former policemen who had not collaborated with the Germans hoped to be able to live and work peacefully in a free Poland. Their hopes turned out to be vain. They were discredited for political reasons. They were dismissed from the Citizens’ Militia, they were taken under surveillance as ‘enemies of the peoples’, and many of them were repressed. The activities of the Polnische Polizei in the occupational structures and its place in the post-war reality are part of the tragic history of Poland in the 20th century.

PL

W okresie okupacji hitlerowskiej zmuszono funkcjonariuszy Policji Państwowej do pełnienia służby w niemieckich strukturach bezpieczeństwa. Ta formacja zapewniała okupantowi pewne wsparcie. W tym zakresie jej działalność była sprzeczna z polską racją stanu. Nie można jednak zapominać o współpracy Polskiej Policji z ruchem oporu. Trudno jest jednoznacznie ocenić jej rolę w mrocznym okresie okupacji. Gdy skończyła się II wojna światowa, policjanci niewspółpracujący z Niemcami liczyli, że będą mogli w wolnej Polsce spokojnie żyć i pracować. Ich nadzieje okazały się złudne. Byli dyskredytowani ze względów politycznych. Zwalniano ich z pracy w Milicji Obywatelskiej, rozpracowywano jako „wrogów ludu”, a wielu również represjonowano. Działalność Polskiej Policji w strukturach okupacyjnych oraz losy jej funkcjonariuszy w powojennej rzeczywistości wpisują się w nurt tragicznych dziejów Polski XX w.

12

Organisation of Lublin confinement institutions in 1939–1944 within the ramifications of the German security apparatus

41%

Michniowski M.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2021

|

vol. 21

|

issue 4

28-48

PL

Celem artykułu jest przedstawienie instytucji odosobnienia utworzonych w Lublinie w latach 1939–1944 przez okupanta niemieckiego oraz przeprowadzenie analizy aspektów organizacyjnych ich funkcjonowania w kontekście działania poszczególnych organów systemu bezpieczeństwa III Rzeszy i Generalnego Gubernatorstwa. Pierwsza część zawiera podstawowe informacje niezbędne do przeprowadzenia badania – zaprezentowanie podziału administracyjnego ziem polskich po kampanii wrześniowej oraz struktury aparatu bezpieczeństwa wprowadzonego przez niemieckiego okupanta. W części właściwej analizy nakreślono trzy główne etapy tworzenia instytucji odosobnienia, co osiągnięto na podstawie porównania okoliczności wpływających na ich założenie. Jednocześnie zaprezentowano ich oficjalną pozycję w strukturach organów systemu bezpieczeństwa, co zestawiono z faktyczną dominacją różnych agencji i postaci nad poszczególnymi obozami i więzieniami. W ten sposób przedstawiono cały odcinek niemieckiego systemu okupacyjnego z dwóch odrębnych perspektyw: utworzenia szeregu odpowiednich instytucji pełniących określone role w celu wzmocnienia kontroli okupanta nad ludnością polską oraz konkurencji poszczególnych agencji niemieckiego aparatu bezpieczeństwa o kontrolę nad masami więźniów.

EN

The aim of the article is to present the confinement institutions set up in Lublin in 1939–1944 by the German occupier, and to analyse the organisational aspects of their functioning in the operational context of various agencies of the security system of the Third Reich and the General Government. The first part of the essay consists of background information necessary to conduct the analysis – exposition of the administrational division of Polish territory after the September campaign and the structure of the security apparatus introduced by the German occupier. In the main body, three main stages of establishment of the confinement institutions are outlined, based on the comparison of the circumstances influencing their formation. Simultaneously, their official subordination to appropriate agencies of the security system is shown, what is compared to the actual dominance of various parties over different prisons and camps. As such, it is possible to present the whole segment of the German occupational system, from two distinctive perspectives: existence of a series of suitable institutions serving specific roles in order to strengthen the occupier’s control over the Polish population, and the competition of respective agencies of the German security apparatus over the masses of prisoners.

13

Działalność Podokręgu IVA Siedlce (Podlasie) Batalionów Chłopskich w latach 1942–1944

41%

Charczuk W.

Studia Podlaskie

|

2017

|

vol. 25

PL

Celem tekstu jest omówienie działalności Podokręgu IVA Siedlce (Podlasie) Batalionów Chłopskich w latach 1942–1944. W szczególności analizie poddana została struktura organizacyjna Podokręgu IVA BCh Siedlce, uzbrojenie i działalność zbrojna. Artykuł został napisany na podstawie źródeł archiwalnych zdeponowanych w Archiwum Akt Nowych, Archiwum Zakładu Historii Polskiego Ruchu Ludowego, źródeł drukowanych i opracowań dotyczących omawianego zagadnienia.

EN

A purpose of the article is to describe operations of IVA Siedlce (Podlasie) Subdivision of Farmers‘ Battalions in 1942–1944, and in particular provide a thorough analysis of its organizational structure, armament and military activity. The article has been written on the basis of archival resources stored in the Central Archives of Modern Records, Archive of the Institute of the History of Polish People’s Movement, and printed resources and studies concerning the above issue.

Refine search results

Moje czytanie książek

Ugrupowania zadrużne i neozadrużne w okresie okupacji hitlerowskiej (1939–1945)

Komunikacja w izolacji. Maskowanie klęski w niemieckiej polskojęzycznej prasie gadzinowej w latach 1943–1944 (na przykładzie tekstów z „Nowego Kuriera Warszawskiego”)

Życie religijne mieszkańców Poznania pod okupacją niemiecką na przykładzie parafii Matki Boskiej Bolesnej

Dziennik pacjenta izolatorium gruźliczego podczas okupacji niemieckiej. 48 dni spośród trzech miesięcy

Stanisław Filipek. Dyskryminacja wsi wadowickiej przez okupanta hitlerowskiego w latach 1939-1945

Pięć lat internowania. Biskup lubelski Marian Leon Fulman na plebanii kościoła kolegiackiego pw. św. Małgorzaty w Nowym Sączu (1940–1945)

Звезда, свастика, крест: Идеологические и нравственные коллизии в военной прозе Бориса Ширяева

Recenzja książki: Bielsko-Biała i okolice na dawnej pocztówce i fotografii w czasach II wojny światowej

Jak przetrwać? Problemy bytowe zagrożonych zagładą Polaków w miastach Wołynia oraz Galicji Wschodniej w końcowych latach okupacji hitlerowskiej

Fachowcy do wykorzystania, potem zdrajcy do rozpracowania. O dyskredytacji byłych policjantów w Polsce „ludowej”

Organisation of Lublin confinement institutions in 1939–1944 within the ramifications of the German security apparatus

Działalność Podokręgu IVA Siedlce (Podlasie) Batalionów Chłopskich w latach 1942–1944