Search results

1

Historia dobrze opowiedziana... czy covid-19 nauczy nas słuchać miasta?

100%

Niezabitowski M.

Muzealnictwo

|

2021

|

issue 62

33-42

PL

Muzealnictwo światowe, w wyniku epidemii, w marcu 2020 r., zostało odcięte od bezpośredniego kontaktu z publicznością. Polskie muzea wskutek wprowadzonych przepisów zostały trzykrotnie zamknięte (14.03– 4.05.2020, 15.10.2020–31.01.2021 oraz 20.03–4.05.2021). Szukając nowych form działalności, muzea wykonały w 2020 r. ogromny skok technologiczny i opanowały wiele nowych umiejętności w zakresie poruszania się w cyberprzestrzeni. Szybkość, z jaką wprowadzały różne formaty zajęć „zdalnych”, niewątpliwie wymaga uznania. Obecnie przyszedł czas na zadanie pytania, na ile sprawczość w dotarciu do publiczności tą drogą w istocie przyczyniła się do zbudowania z publicznością mocnej relacji. Aby uzyskać na nie odpowiedź, potrzebna jest krytyczna ocena skutków muzealnych wysiłków, co nie będzie możliwe bez zbadania publiczności polskich muzeów w tym okresie. Chcąc zabrać głos w krytycznym dyskursie nt. działalności muzeów w czasie epidemii, postanowiłem w niniejszym artykule podzielić się doświadczeniem z wybranego działania Muzeum Krakowa – zaprezentowałem efekty programu społecznego zatytułowanego „Zostań w domu i opowiedz Kraków” (#zostanwdomuiopowiedzkrakow). Program ten muzeum stworzyło z przekonania, że mieszczanin, narażony na opresję epidemii, poczuje potrzebę podzielenia się swoim doświadczeniem. Ogłoszony przez Muzeum Krakowa apel trafił na podatny grunt. Do muzeum przesłano w różnej formie – były to: proza, wiersze, dzienniki, dzieła sztuk wizualnych, a nawet utwory muzyczne i artefakty – „opowiadania” o czasie epidemii. Efekty programu „Zostań w domu i opowiedz Kraków” są obecnie trudne do podsumowania, ale z pewnością cennym i wartym przemyślenia doświadczeniem jest skupienie uwagi mieszkańców wokół muzeum, które uznali oni za instytucję godną zaufania na tyle, że właśnie jemu powierzyli swoje prywatne i często intymne refleksje z przeżywania tego trudnego czasu.

2

Plandemia, czyli medialne narracje covidowych sceptyków

72%

Polkowska L.

Studia Medioznawcze

|

2022

|

issue 3

1224-1239

EN

Scientific objective: The draft is dedicated to reconstruction of the media narratives of coronavirus skeptics. The text presents the basic plot threads of the story about the plandemic, as well as the factors determining its dramatic dimension. The research method used in the text includes narrative analysis as a discourse subtype. Research material consists of 116 texts, mostly journalistic ones, published on the Internet. Conclusions: 1. Coronavirus skeptics perceive the pandemic situation in Poland and all over the world in terms of a conflict. 2. The roles of the main characters in the plandemic story are permanently assigned and constant. 3. All epidemic events are being incorporated to the pre-adopted script based on historical analogies. This is a result of cognitive processes based on limited rationality. 4. The narrator places himself among the freedom fighters, perceiving his antagonists as dangerous oppressors. Originality and cognitive value: The paper is devoted to one of contemporary public discourse subtypes. Although it is perceived as marginal, the opinion polls show that it has a strong influence on a large part of society and some government decisions. The analysis is also important because of the polarization of social views in Poland.

PL

Celem artykułu jest próba rekonstrukcji medialnych narracji koronasceptyków. W tekście odtworzono podstawowe wątki fabularne opowieści o „plandemii”, a także czynniki stanowiące o jej wymiarze dramatycznym. Metoda badań, którą zastosowano, obejmuje analizę narracji, pojmowanej jako jedna z form dyskursu. Na materiał badawczy złożyło się 116 tekstów, przede wszystkim o charakterze publicystycznym, opublikowanych w Internecie. Ich analiza pozwoliła sformułować następujące wnioski: 1. Sytuacja pandemiczna w Polsce i na świecie postrzegana jest przez koronasceptyków w kategoriach konfliktu. 2. Role głównych bohaterów opowieści o plandemii są przydzielone na stałe i nie podlegają ewolucji. 3. Wszelkie wątki związane z epidemią – w wyniku procesów poznawczych opartych na racjonalności ograniczonej – włączane są w obręb z góry przyjętego skryptu, opierającego się na analogiach historycznych. 4. Narrator sytuuje samego siebie po stronie bojowników o wolność, dostrzegając w swych antagonistach niebezpiecznych ciemiężycieli. Wartość poznawcza: artykuł został poświęcony jednej z odsłon współczesnego dyskursu publicznego, często postrzeganej jako marginalna, jednak – co pokazują badania opinii publicznej – niepozostającej bez wpływu na dużą część społeczeństwa, a nawet niektóre decyzje rządzących. Przeprowadzona analiza wydaje się istotna również z punktu widzenia postępującej w Polsce polaryzacji postaw społecznych.

3

Oręż i pióro. Nieznane epizody z żołnierskiej biografii Stanisława Baczyńskiego

72%

Szawerna-Dyrszka A.

Pamiętnik Literacki

|

2021

|

vol. 112

|

issue 4

219-236

PL

Autorka artykułu przypomina nieznaną żołnierską biografię Stanisława Baczyńskiego, punktem wyjścia czyniąc informacje zawarte w jego aktach personalnych, przechowywanych w Centralnym Archiwum Wojskowym, i uzupełniając je wiedzą pochodzącą z innych źródeł. W społecznej pamięci Baczyński pozostaje przede wszystkim krytykiem literackim, choć o jego „literackiej” biografii też wiemy niewiele. Nie podjęto bowiem dotąd szczegółowych badań nad jego życiem i twórczością. Historia opowiedziana w artykule, wypełniając kilka pustych miejsc w biografii Baczyńskiego, zapowiada dalsze prace badawcze autorki zmierzające do przygotowania monografii autora „Rzeczywistości i fikcji”.

EN

The authoress of the paper recollects an unknown Stanisław Baczyński’s military biography, the starting point of which is a set of information from his personal records preserved in Centralne Archiwum Wojskowe (Central Military Archive), and supplemented by data from other sources. In social memory Baczyński reminds first and foremost a literary critic, though we know little about his “literary” biography too. Detailed research in his life and work has not been undertaken yet. The story told in this article, while filling some blank spaces in Baczyński’s biography, also signals the authoress’ research works that lead to preparing the writer’s monograph.

4

Praktykowanie opowieści – z doświadczeń Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach

72%

Sieroń D.

Studia Etnologiczne i Antropologiczne

|

2019

|

vol. 19

158-170

EN

Using biographical method, the author carries out research on the phenomenon of cultural education in a culturally diverse environment located in the Polish-Lithuanian borderland. In the present article the subject of observation and analyses have become the activities performed/conducted by socio-cultural animators affiliated with Ośrodek “Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” in Sejny, who operate among adults. The author investigated a project that has been implemented for several years, which researches the myth of Medea as instrumental in tackling the issue of difficult memory, the latter to be utilised in building good neighbourly relations in multicultural environment.

5

„Opowieść się opowiedziała. Tylko to było jej i moim celem [...]”. O „tetralogii polskiej” Jarosława Marka Rymkiewicza

72%

Czardybon M.

Pamiętnik Literacki

|

2023

|

vol. 114

|

issue 3

155-168

PL

Kolejne tomy „tetralogii polskiej” Jarosława Marka Rymkiewicza budziły kontrowersje, które dalece wykraczają poza standardową debatę krytycznoliteracką. Odbiór cyklu, również ze względu na jawne poparcie autora dla opcji narodowo-katolickiej na polskiej scenie politycznej, był naznaczony przez ostry podział na afirmatorów, widzących w poecie nowego wieszcza narodowego, oraz często motywowanych politycznie krytyków nacjonalistycznej (krwawej) wizji polskości. Temu sporowi towarzyszyła dyskusja dotycząca tego, czy pisarstwo Rymkiewicza – kunsztowne, a zarazem pełne sygnałów ironii – rzeczywiście poddaje się wykładniom politycznym, czy takie odczytania jego opowieści nie powodują pewnej symplifikacji. Powołując się na prace Haydena White’a, badacz dowodzi, że właśnie literackość stanowi o politycznym potencjale tetralogii.

EN

Subsequent volumes of Jarosław Marek Rymkiewicz’s “Polish tetralogy” have raised controversies that reach far beyond the standard literary-critical debate. The reception of the cycle, also due to its author’s open support for national-catholic wing on the Polish political stage, was marked by sharp distinction into affirmers, who saw in the poet a new national poet-prophet, and politically-motivated critics of nationalist (bloody) vision of Polishness. The dispute was accompanied by a discussion concerning whether Rymkiewicz’s writing—inventive and abound in irony—is indeed subject to political interpretations, and whether or not such readings of his stories lead to certain simplifications. Referring to Hayden White’s papers, the researcher shows that it is literariness that makes up the tetralogy’s political potential.

6

Bunt młodych – wyzwalająca rola roweru

72%

Cywiński A.

Kultura i Edukacja

|

2023

|

issue 1(139)

101-112

PL

Tekst jest opowieścią o grupie chłopaków, którzy wpisując się w ramy pedagogiki przygody, zmieniają nie tylko samych siebie, ale również wycinek przestrzeni. Instytucje władzy, a i samo społeczeństwo oczekuje podporządkowania w ramach przestrzeni, w której funkcjonujemy. To władza (w jakimkolwiek kształcie) określa zagospodarowanie przestrzeni (ustawy, rozporządzenia, uchwały). To samo robią osoby, które roszczą sobie prawo do miana strażników przestrzeni społecznej, to jest obowiązywania postulowanego przez nich porządku społecznego w „zajmowanym” przez nich miejscu (dom, ulica, dzielnica). W efekcie ingerencji takich osób mamy do czynienia z „soft” odmianą instytucji totalnej. Na przykładzie młodych rowerzystów z Dirt park KrossKiller w Szczecinie można ukazać ten proces oraz formę oporu ze strony uciskanych. Mowa jest zatem o mikrospołeczności, która poprzez swoje działanie, które można zdefiniować jako bunt przeciw tzw. strażnikom przestrzeni, chce stworzyć swoje miejsce na ziemi, przeżywają w związku z tym przygodę i swym działaniem wpisują się w ramy pedagogiki przygody. Filmując oraz pisząc tekst, posłużono się metodą obserwacji.

EN

The text is a story about a group of boys who, by following the pedagogy of adventure, change not only themselves but also a fragment of space. Institutions of power, and society itself, expect subordination within the space in which we function. It is the authority (in whatever shape) that determines the spatial development (laws, regulations, resolutions). The same is done by people who claim the right to be called the guardians of social space, that is, the validity of the social order they postulate in the place they “occupy” (house, street, district). As a result of the interference of such people, we are dealing with a “soft” variety of a total institution. The example of young cyclists from Dirt park KrossKiller in Szczecin can show this process and the form of resistance on the part of the oppressed. It is therefore about a micro-community, which through its action, can be defined as a rebellion against the so-called guardians of space who want to create their own place on Earth, they experience an adventure, by their actions, they fit into the framework of the pedagogy of adventure. While filming and writing the text, the method of observation was used.

7

Opowiadam, więc jestem

72%

Romaniszyn-Ziomek L.

Świat i Słowo

|

2023

|

vol. 40

|

issue 1

325-331

EN

I tell, therefore I am [Review: Anna Węgrzyniak, W świecie, który wciąż się rozpada. Lektury prozy XX i XXI wieku (In a World that Continues to Fall Apart. Reading Prose of the 20th and 21st Century), Wydawnictwo Naukowe ATH, Bielsko-Biała 2019, pp. 215.] The present text is a review of a monograph by the eminent (recently deceased) scholar professor Anna Węgrzyniak. The book In a World that Continues to Fall Apart. Reading Prose of the 20th and 21st Century is a collection of essays divided into three sections, and each of those concerns texts by writers from various generations. They are connected by the category of decay, but the centre of this brilliantly spun yarn is taken up by a subject connecting all of the broken worlds – a narrator, a teller, building his identity through a tale and showing the diverse faces of history, humanity, individual existences. “To live, one has to tell stories” – writes Węgrzyniak in the introduction (p. 9). This is why she herself focuses on the tale and on careful reading. Thus she creates a captivating, very approachable history of reading and of perception of texts, combined with scholarly reflection.

8

Функционирование традиционных сказочных образов в прозе Виктора Астафьева и Валентина Распутина

71%

Stepanov A.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 7

37-46

EN

The main purpose of this article is to identify the type of the functioning of traditional fairy-tale images in the prose of Astafiev and Rasputin. In the appeal to oral folk art we can see the traditional character of writers and their typological proximity in the image of the inner world of the Russian person, their being, environment and social environment. The authors skilfully and organically include mythopoetic and folkloric images. Rasputin uses fairy-tale images and fairy-tale poetics more actively than other writers, whilst Astafiev builds a system of characters based on the folkloric tradition, using, in particular, the motif of triple repetition and the mythological story.

PL

Tradycyjne obrazy bajkowe w prozie Wiktora Astafiewa i Aalentyna RasputinaGłównym celem artykułu jest ukazanie specyfiki funkcjonowania tradycyjnych obrazów bajkowych w prozie Wiktora Astafiewa i Walentyna Rasputina. Tradycjonalizm pisarzy, przedstawienie w ich utworach życia wewnętrznego bohaterów, otoczenia i środowiska społecznego człowieka rosyjskiego postrzegane jest w artykule poprzez odniesienia do ustnej twórczości ludowej. Autorzy umiejętnie i niejako organicznie wykorzystują obrazy mitooetyckie i folklorystyczne. Walentyn Rasputin częściej niż inni pisarze odwołuje się do motywów bajkowych i poetyki bajki. Wiktor Astafiew z kolei buduje system postaci, opierając się na tradycji ludowej, szczególnie wykorzystuje chwyt trzykrotnego powtórzenia i narrację mitologiczną.

9

Od słowa do opowieści. Usprawnianie kompetencji narracyjnych dziecka drogą doskonalenia zdolności opowiadania

71%

Szurek M., Zmuda E.

Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce

|

2020

|

vol. 15

|

issue 2(56)

63-76

EN

The subject of the article is a story shown from the perspective of pedolinguistic reflection on narrative (as the essence of broadly- understood story). The initial parts of the article explain the most important theoretical issues related to narrative and narrative competence. That is important for proceeding to further considerations. The main part of the work concerns the possibility of using an ability to tell stories (from the earliest age) inspeech therapy focused on improving language communication and other aspects of child development. Thus, the purpose of the article is to emphasize the importance and the function of a story seen from the perspective of therapeutic interactions. That is why, the authors of the article present the specific features of speech therapy implemented in order to develop the narrative competence. However, this competence is not only the final effect of the therapeutic process, but also an important tool for shaping other key competences. Narrative proficiency becomes the therapeutic purpose and the tool for building various competences in the minds of individuals. The suggested strategies and forms of exercises are based on the authors’ therapeutic experience related to working with patients with various developmental disabilities. At the same time, the examples used in the paper reflect theoretical scientific debate concerning the role of narration in broadly understood therapy of various disorders.

PL

Przedmiotem artykułu jest opowieść potraktowana z perspektywy pedolingwistycznego namysłu nad narracją (będącą esencją opowieści szeroko rozumianej). W początkowych partiach tekstu zaprezentowane zostały najważniejsze zagadnienia teoretyczne dotyczące narracji i kompetencji narracyjnej, stanowiące punkt wyjścia do dalszych rozważań. Natomiast główna część pracy dotyczy możliwości wykorzystania umiejętności opowiadania (począwszy od najwcześniejszych lat życia) w procesie terapii logopedycznej nastawionej na usprawnianie komunikacji językowej i innych aspektów rozwoju dziecka. Celem artykułu jest więc podkreślenie znaczenia i funkcji opowieści po- traktowanej przez pryzmat oddziaływań terapeutycznych. Realizacji tego celu służy pokazanie specyfiki pracy logopedy nad rozwijaniem kompetencji narracyjnej, która w perspektywie, jaką przyjęły autorki, jest nie tylko finalnym efektem terapii, ale też ważnym narzędziem osiągnięcia sprawności w zakresie innych kompetencji kluczowych. Sprawność narracyjna staje się celem terapeutycznym i narzędziem budowania kompetencji w umysłach jednostek. Zaproponowane strategie postępowania i formy ćwiczeń oparte zostały na doświadczeniach autorek w pracy terapeutycznej stosowanej w odniesieniu do pacjentów z różnymi deficytami rozwojowymi. Jednocześnie w prezentowanych przykładach uwzględniono naukową dyskusję teoretyczną nad rolą narracji w szeroko zakrojonej terapii zaburzeń.

10

Rola pamięci i opowieści w kształtowaniu tożsamości i wychowaniu aksjologicznym dziecka. Pedagogiczne refleksje na temat spektaklu Opowieści z niepamięci.

71%

Sanecka A.

Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce

|

2020

|

vol. 15

|

issue 2(56)

95-108

EN

The aim of the article is to present the theatrical performance for children entitled Stories from Oblivion as a tool for shaping the cultural identity of a child and introducing the youngest audience to the subject of memory as an ethical category. In the research, the analysis of the content of the play is used and interpreted in the context of philosophical considerations of Paul Ricoeur concerning stories, time, memory and forgetting. Particular parts of the article concern: the pedagogical role of memory; Slavic mythology; stories as a narrative genre; memory and forgetting and their social consequences; identity and its shaping; educational values of the presented performance. Based on P. Ricoeur’s opinion on stories, memory and forgetting, as well as on B. Milerski’s pedagogical views, it was concluded that the content of the analysed performance and the way it deals with the above mentioned subjects can be an example of upbringing for memory and recognizing a story as a significant educational tool in the process of identity formation.

PL

Celem artykułu jest prezentacja spektaklu teatralnego dla dzieci Opowieści z niepamięci jako narzędzia kształtowania tożsamości kulturowej dziecka oraz wprowadzenia najmłodszej widowni w tematykę pamięci jako kategorii etycznej. W badaniu wykorzystano analizę treści spektaklu i zinterpretowano go w kontekście filozoficznych rozważań Paula Ricoeura dotyczących opowieści, czasu, pamięci i zapominania. Poszczególne części artykułu dotyczą: pedagogicznej roli pamięci; mi- tologii słowiańskiej; opowieści jako gatunku narracyjnego; pamięci i zapominania oraz ich społecznych skutków; tożsamości i jej kształtowania; wychowawczych wartości prezentowanego przedstawienia. Opierając się na przekonaniach Ricoeura dotyczących opowieści, pamięci i zapominania, oraz poglądach pedagogicznych B. Milerskiego, stwierdzono, że treść omawianego spektaklu i sposób poruszania w nim wspomnianej tematyki mogą być przykładami wychowania do pamięci oraz uznania opowieści za znaczące narzędzie w procesie kształtowania tożsamości.

11

Litewka

58%

Abramowicz J.

Prace Kulturoznawcze

|

2017

|

vol. 21

|

issue 4

13-42

EN

This work constitutes an introductory chapter to the treatise on the narrative poem entitled Grażyna written by Adam Mickiewicz. Based on the suggestion found in the Epilogue to Grażyna, I identify the value presented and brought to actual existence in this particular work of Mickiewicz as the value of one’s homeland. Its ontic structure is gradually revealed, along with progressing re-cognition of the subject and decoding the meanings of those further versions of the story which are highlighted by the poet. In this manner, subsequent and separate ontic spheres of the reality of the human world as contributing factors for the analysed process are disclosed. It is possible to enume-rate the following aspects: intersubjective order of observable qualities, psychosocial emotionality, mental sphere of ethical reasons, autotelic nature of human creation, transcendence.

12

„Kalifornia galicyjska” w prozie Iwana Franki

58%

Szymonik D.

Porównania

|

2013

|

vol. 12

163-175

EN

The famous Ukrainian writer Ivan Franko (1856–1916) paid much attention to the presentation of the oil industry in Boryslav in his rich and varied creative works. He presented his vision of “Galician California” in short stories (cycle Boryslav, 1877), as well as thematically connected novels Boa constrictor (1879) and Boryslav laughs (1882). These literary works are an artistic unity of theme, characters, form of creation and symbolism of space. As Florian Nieuważny had rightly noticed, Franko as the first had brought the theme of working people to Ukrainian and even east-Slavonic literature which he depicted in a realistic convention taking into consideration forms of artistic conditionality. His experience of Boryslav’s continuum with its social stratification is connected with the experience of a “crossroad” of different national and cultural discourses in above mentioned literary works.

PL

Wybitny pisarz ukraiński Iwan Franko (1856–1916) w swojej bogatej i różnorodnej twórczości wiele miejsca poświęcił prezentacji borysławskiego zagłębia naftowego. Swoją wizję „Kalifornii galicyjskiej” przedstawiał zarówno w małych formach prozatorskich (cykl opowiadań Borysław, 1877), jak i tematycznie z nim związanych powieściach Boa constrictor (1879) i Borysław się śmieje (1882). Utwory te stanowią pewną całość artystyczną ze względu na podjęty temat, powtarzające się postaci i sposób ich kreacji oraz symbolikę przestrzeni. Jak słusznie zauważył Florian Nieuważny, Franko jako pierwszy wprowadził do literatury ukraińskiej, a nawet wschodniosłowiańskiej tematykę robotniczą, którą ujmował w konwencji realistycznej, sięgając jednocześnie po formy artystycznej umowności. Doświadczenie przestrzeni borysławskiego zagłębia naftowego, z jego rozwarstwieniem społecznym, wiąże się w wymienionych utworach z doświadczeniem przecięcia się różnych dyskursów narodowych i kulturowych.

13

Язэп Драздовiч – пiсьменнiк

58%

Петухова М.

Białorutenistyka Białostocka

|

2015

|

vol. 7

PL

W artykule osoba znanego malarza, badacza i pedagoga Jazepa Drazdowicza jest przedstawiona jako pisarza. Na materiale opowiadania „Niewolnica czułego serca, czyli Gelka”, powieści „Puszcza Garadolska”, opowieści „Wielka szyszka”, szkiców fantastycznych, poematu „Stypa przeszłości”, pamiętników J. Drazdowicza analizowana jest tematyka, problematyka, rozmaitość gatunkowa i stylistyczna jego twórczości literackiej.

EN

The purpose of the article is to present the personality of a famous artist, researcher and teacher Yazep Drazdovich as a writer. Subject, problematic, variety of genres and stylistic features of the author’s literary work were analyzed on the material of the short novel “The Hostage of the Tender Heart, or Gelka”, the novel “Garadolnia’s Forest”, the story “A Big Swell”, fantastic sketches, the poem “Funeral Feast of the Past”, diaries and memoirs.

14

„Pomieszany świat” dzieciństwa Johna Maxwella Coetzee. Pisarstwo autobiograficzne jako przedmiot zainteresowania antropologa kultury

51%

Rzepkowska A.

Przegląd Socjologii Jakościowej

|

2013

|

vol. 9

|

issue 4

104-119

EN

Present article aims at analyzing a memoir of John Maxwell Coetzee (better known as J. M. Coetzee), an outstanding writer from The Republic of South Africa. The title of his memoir is Boyhood. Scenes from Provincial Life. It is quite obvious, that – on account of the limits of human memory and language – no one is able to reproduce his personal past in the story and may only reveal its current representation. Accordingly the authoress of the article doesn’t look in the considered memoir for the truth of facts, but for the truth of narrative which means the current image or representation of personal past. She is also interested how J. M. Coetzee tells his boyhood experiences, which factors determine the identity of the child and the young man, and what is the impact of the family and social environment on the life of the man, on his development, behaviour, self-concious and important life choices.

PL

Przedmiotem zainteresowania są w prezentowanym tekście wspomnienia wybitnego południowoafrykańskiego pisarza – Johna Maxwella Coetzee, zatytułowane Chłopięce lata. Sceny z prowincjonalnego życia. Lektura wybranego tekstu stanowi dla autorki pretekst, by zastanowić się nad tym, jak zapisywany jest w narracji autobiograficznej proces tworzenia własnej tożsamości, kształtowania własnego Ja, jaki jest wpływ dziedzictwa rodzinnego oraz otoczenia społecznego na los człowieka, a także, jakie obrazy dzieciństwa wyłaniają się z badanej opowieści oraz na ile są one zgodne z ugruntowanymi kulturowo wyobrażeniami tego okresu życia. Tym, czego autorka poszukuje w opowieści Coetzee i za czym podąża, nie jest jednak prawda faktów, ale tak zwana prawda narracyjna, powiązana z kategorią tożsamości narracyjnej, czyli wyobrażenia podmiotu o samym sobie, które to wyobrażenie podmiot ujawnia i udostępnia innym w formie autonarracji. Z uwagi na przyrodzone ograniczenia języka oraz ludzkiej pamięci nikt nie jest bowiem w stanie dokonać wiernego odtworzenia własnej biografii, jest zdolny jedynie odsłonić jej aktualne wyobrażenie.

15

Ars poetica jako sztuka przetrwania: interpretacja wiersza Tysiąc i jedna noc Urszuli Kozioł

51%

Stusek M.

Forum Poetyki

|

2017

|

issue 7

72-79

EN

The article offers an interpretation of Urszula Kozioł’s Tysiąc i jedna noc (A Thousand and One Nights), originally released as part of the poet’s debut, Gumowe klocki (Rubber Blocks, 1957). This interpretation highlights the self-referential aspect of the work and accents the meaning of its references to the tale of Scheherezade. The act of creation is presented as the art of survival, and attempt to order chaos and understand reality in spite the awareness of death. In the discussion of the poem, its inherent ambivalence is brought into relief: its emphasis on the importance of the word and simultaneous distance toward the word’s glorification. The author considers the problem of the need for and ubiquity of narrative.

PL

W artykule zinterpretowany został wiersz Urszuli Kozioł Tysiąc i jedna noc, pochodzący z debiutanckiego arkusza Gumowe klocki (1957). Interpretacja uwypukla autotematyczny aspekt utworu i akcentuje znaczenie odwołania do baśni (postać Szeherezady). Sztuka tworzenia jest przedstawiona jako sztuka przetrwania, próba porządkowania chaosu i zrozumienia rzeczywistości pomimo świadomości śmierci. W omówieniu wiersza wyeksponowana zostaje właściwa mu ambiwalencja: podkreślenie wagi słowa przy jednoczesnym dystansie wobec jego gloryfikacji. Autorka artykułu porusza problem potrzeby i wszechobecności narracji.

16

Rodzinne opowieści z morałem: polskie telewizyjne seriale paradokumentalne

51%

GULANOWSKI J.

Wychowanie w Rodzinie

|

2013

|

vol. VIII (2/2013)

137-153

PL

Seriale paradokumentalne to specyficzny rodzaj telewizyjnych produkcji – są to realizowane niskim kosztem udające dokumenty seriale, w których najczęściej grają statyści– amatorzy, wcielający się w role rzekomo prawdziwych osób, a same wydarzenia przedstawiane w tych produkcjach są „z życia wzięte”. Zdobywają one coraz większą popularność, zwłaszcza wśród producentów telewizyjnych, ze względu na niskie koszty produkcji. Najczęstszym tematem ich fabuły są problemy związane z życiem rodzinnym. Przesłanie tych historii pełne jest wewnętrznych sprzeczności i w rzeczywistości stanowi hołd dla ludzkiej witalności oraz jej usprawiedliwienie.

EN

Scripted documentaries are a specific kind of television productions: they are low budget television series resembling documentaries, usually starring amateur actors, who are playing allegedly real characters, and the portrayed events are real life stories. They are gaining wide appreciation, especially among television producers, due to their low costs of production. The most popular theme of these stories are problems connected with family life. The content of these stories is filled with internal contradictions and it is actually a homage to the human vitality and its justification.

17

Быліцы, расказы Навума Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча: творчая гісторыя і супярэчнасці ідэйна-мастацкай інтэрпрэтацыі

51%

Zaprudski I.

Studia Białorutenistyczne

|

2022

|

vol. 16

87-114

EN

The article is devoted to the creative history, the circumstances of the first publication in 1946 and turns of reception in Belarusian literary criticism of Bylicy, raskazy Navuma (Tales, Stories of Navum) (1857) by Vincent Dunin-Marcinkievich, the last (sixth) in the cycle of Belarusian epic poems of the writer. In the 1850s the genre of travel became especially popular in multilingual Belarusian literature, there were discussions about the creation of written literature for people, which influenced on the content and form of Bylicy, raskazy Navuma. Experimentalism, complexity, the fundamental denial of orientation on artistic ethnography, the connection of issues with the current socio-political questions of the epoch, the image of a new hero-peasant, a distinctive representative of the Homeland, the opposition of local / foreign, complicated composition with two independent components Zlaja žonka (Angry wife) and Chalimon na karanacyi (Khalimon at the coronation) became dominant and artistically important methods of achieving expected reader’s impression. The peculiarities of the author's worldview, the relevance of topics, specifics of the genre, compositional distinctiveness and poetics have become the cause of debatable aspects in the ideological and artistic interpretation of the work by well-known domestic literary critics. In the 1930s, according to vulgar sociological assessments V. Dunin-Marcinkievich was characterized as reactionary writer-slave, Bylicy… was qualified as a contradictory work and full of tsarist illusions. The role of Belarusian researchers of the second half of the 20th – early 21st centuries has been traced in denying the primitive interpretive schemes of vulgarizers. The significance of Bylicy… in the process of the author’s creative evolution and in the history of national beautiful writing is clarified.

BE

Артыкул прысвечаны творчай гісторыі, акалічнасцям першай публікацыі ў 1946 г. і перыпетыям рэцэпцыі ў беларускім літаратуразнаўстве Быліцаў, расказаў Навума (1857) Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча, апошняга (шостага) у цыкле беларускамоўных твораў паэтычнага эпасу пісьменніка. У 1850-я гады жанр “падарожжа” набыў асаблівую папулярнасць у шматмоўнай літаратуры Беларусі, вяліся дыскусіі пра стварэнне „кніжнай” літаратуры для народа, што паўплывала на змест і форму Быліцаў… Эксперыментальнасць, шматпланавасць, прынцыповае адмаўленне ад арыентацыі на мастацкі этнаграфізм адлюстравання, сувязь праблематыкі з актуальнымі грамадска-палітычнымі пытаннямі эпохі, вобраз новага героя-селяніна, адметнага рэпрэзентанта радзімы, проціпастаўленне свой/чужы, ускладненая кампазіцыя з двухчасткавых самастойных кампанентаў Злая жонка і Халімон на каранацыі сталі дамінантнымі і па-мастацку важнымі прыёмамі дасягнення чаканага чытацкага ўражання. Асаблівасці светапогляду аўтара, актуальнасць тэматыкі, жанравая спецыфіка, кампазіцыйная адметнасць і паэтыка сталі прычынай дыскусійных аспектаў у ідэйна-мастацкай інтэрпрэтацыі твора вядомымі айчыннымі літаратуразнаўцамі. У 1930-я гады паводле вульгарна-сацыялагічных ацэнак В. Дунін-Марцінкевіч быў залічаны да катэгорыі рэакцыйных пісьменнікаў-прыгоннікаў, Быліцы… кваліфікаваліся як твор супярэчлівы і насычаны царысцкімі ілюзіямі. У артыкуле прасочана роля беларускіх даследчыкаў другой паловы ХХ – пачатку ХХІ стст. у адмаўленні прымітыўных інтэрпрэтацыйных схем вульгарызатараў. Удакладняецца значэнне Быліцаў… у працэсе творчай эвалюцыі аўтара і гісторыі айчыннага прыгожага пісьменства.

PL

Artykuł został poświęcony historii, pierwszemu wydaniu w 1946 r. oraz recepcji w białoruskich studiach literackich Opowieści, opowiadań Nauma (1857) Wincentego Dunina-Marcinkiewicza – ostatniego (szóstego) z cyklu dzieł poetyckich pisarza w języku białoruskim. W latach 50. XIX w. w wielojęzycznej literaturze Białorusi szczególną popularność zyskał gatunek podróżniczy, jednocześnie toczyły się mające wpływ na treść i formę Opowieści… dyskusje o tworzeniu literatury „podręcznej” dla ludu. Utwór cechował eksperymentalizm, wielopoziomowość, odrzucenie a priori metody etnograficznej, związek z aktualnymi problemami społeczno-politycznymi epoki, wprowadzenie wizerunku nowego bohatera pochodzącego z ludu, a także – antynomia swój / obcy oraz złożona kompozycja składająca się z dwóch samodzielnych części Zła żona i Chalimon. Znani krajowi literaturoznawcy podjęli szereg dyskusji dotyczących między innymi światopoglądu Dunina-Marcinkiewicza, aktualności tematu jego utworu, specyfiki gatunkowej dzieła, jego poetyki oraz odrębności kompozycyjnej. W latach 30. XX w., na podstawie fałszywych przesłanek socjologicznych W. Dunin-Marcinkiewicz został zaliczony do kategorii pisarzy reakcyjnych, natomiast Opowieści... zakwalifikowane jako dzieło kłamliwe, nasycone iluzjami do caratu. Autor artykułu opisuje rolę białoruskich badaczy drugiej połowy XX – początku XXI w. w procesie obalania mitów opartych na prymitywnych schematach interpretacyjnych, ponadto określa znaczenie utworu w procesie ewolucji artystycznej autora i historii rodzimej litertury pięknej.

18

Konflikty miejsca urodzenia w Sońce Ignacego Karpowicza

44%

Koprowska K.

Tematy i Konteksty

|

2017

|

vol. 12

|

issue 7

345-358

EN

The article aims to present and analyse the concept of “birthplace” which combines different components such as topography, landscape and also cultural, symbolic and metaphorical meanings. The human attitude to a birthplace appears problematic and complex, and involves a need to create a more critical perception of own identity. My theoretical investigation is based on an analysis of Ignacy Karpowicz’s novel “Sońka” which deals with strong tensions between individual experience of the civilians and History of wars and violence, difficult relations between collective and individual identity/memory and their specificity regarding village community, ethnic conflicts connected to the Polish-Belarusian borderland and birthplace, as well.

Refine search results

Historia dobrze opowiedziana... czy covid-19 nauczy nas słuchać miasta?

Plandemia, czyli medialne narracje covidowych sceptyków

Oręż i pióro. Nieznane epizody z żołnierskiej biografii Stanisława Baczyńskiego

Praktykowanie opowieści – z doświadczeń Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach

„Opowieść się opowiedziała. Tylko to było jej i moim celem [...]”. O „tetralogii polskiej” Jarosława Marka Rymkiewicza

Bunt młodych – wyzwalająca rola roweru

Opowiadam, więc jestem

Функционирование традиционных сказочных образов в прозе Виктора Астафьева и Валентина Распутина

Od słowa do opowieści. Usprawnianie kompetencji narracyjnych dziecka drogą doskonalenia zdolności opowiadania

Rola pamięci i opowieści w kształtowaniu tożsamości i wychowaniu aksjologicznym dziecka. Pedagogiczne refleksje na temat spektaklu Opowieści z niepamięci.

Litewka

„Kalifornia galicyjska” w prozie Iwana Franki

Язэп Драздовiч – пiсьменнiк

„Pomieszany świat” dzieciństwa Johna Maxwella Coetzee. Pisarstwo autobiograficzne jako przedmiot zainteresowania antropologa kultury

Ars poetica jako sztuka przetrwania: interpretacja wiersza Tysiąc i jedna noc Urszuli Kozioł

Rodzinne opowieści z morałem: polskie telewizyjne seriale paradokumentalne

Быліцы, расказы Навума Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча: творчая гісторыя і супярэчнасці ідэйна-мастацкай інтэрпрэтацыі

Konflikty miejsca urodzenia w Sońce Ignacego Karpowicza