Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  partitions of Poland
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

The Eastern and the Western Cuiavia - One Region, Two Development Lines

100%
Szymańska D., Biegańska J.
Bulletin of Geography. Socio-economic Series
|
2008
|
vol. 10
|
issue 10
75-84
EN
Cuiavia is one of the oldest historical regions in Poland characterized by diverse physical and geographical conditions, as well as different administrative and historical past. The aim of this paper is to present the impact of historical and administrative divisions, as well as diverse socio-economic and political transformations that in a significant way influenced the diversity of social and economical features of Eastern and Western Cuiavia. Against such a background different development directions will be discussed.
2

Domowy wróg i sojusznik. Turcja Mickiewicza

88%
Ławski J.
Pamiętnik Literacki
|
2018
|
vol. 109
|
issue 2
29-48
PL
Autor rozprawy wskazuje na duże znaczenie Turcji nie tylko w literackim obrazie świata najwybitniejszego polskiego poety romantycznego Adama Mickiewicza (1798–1855). Dorastał on w Nowogródku, na ziemiach dzisiejszej Białorusi, gdzie bardzo silną grupę stanowili Tatarzy, związani z kulturą turecką i polską, zmarł zaś w Stambule w czasie wojny krymskiej, pojechał tam jako emisariusz polityczny. Obraz Turcji u Mickiewicza pełen był ambiwalencji. Najwyraźniej rozwinął go w wykładach w Collège de France w Paryżu. Turcję przedstawiał jako historycznego wroga, z którym Rzeczpospolita toczyła wojny, ale też jako jedyne państwo, które miało, jak głosił mit historyczny, nie uznać rozbiorów Polski. W dziełach poety, w ich leksyce, dość silnie zaznaczają się także wpływy kultury tureckiej, która, np. w stroju, militariach, silnie oddziaływała na polską szlachtę.
EN
The author of the study points at an immense significance of Turkey not only in a literary picture of the world of the most eminent polish romantic poet, Adam Mickiewicz (1798–1855). He grew up in Navahrudak, on the territory of present Belarus, where the Tatars, connected to Turkish and Polish culture, made a strong group, and died during the Crimean War in Istanbul, where he went as a political emissary. Mickiewicz’s picture of Turkey was abundant in ambivalence. It received its full development in his lectures at Collège de France in Paris. He depicted Turkey as a historical enemy with which the Polish Republic waged wars, but also as the only country that, as the historical myth upholds, did not recognise the partitions of Poland. In the poet’s works, especially in their lexis, the influence of Turkish culture is quite marked and, e.g. in clothes and in militaria, significantly affects the Polish nobility.
3

„Myż to, Polacy, owych mężów plemię…” — miejsce liryki patriotycznej w twórczości Franciszka Dionizego Kniaźnina

88%
Żytek J.
Prace Literackie
|
2018
|
vol. 58
31-39
EN
Franciszek Dionizy Kniaźnin, although known primarily as the author of love and religious poetry, devoted many of his texts to patriotism. His view on the issues of the fatherland evolved — from works which praised great ancestors and stigmatized national flaws, through lyric poems filled with hope inspired by the events of 1791–1794, through catastrophic visions related to the partitions of Poland, to the complete cessation of poetic activity after the fall of his homeland. Kniaźnin’s patriotic work also clearly announces the advent of Romanticism, evident in its presentation of the key role that poets should play in the nation, the artist’s discussions with God, the positive reception of Ossianism and the special mission that women have of shaping bringing up citizens devoted to their homeland.
4
Content available remote

Rozwój piłkarstwa niemieckiego na ziemiach polskich zaboru pruskiego w latach 1900-1914 na tle sytuacji politycznej

75%
Owsiański J.
Przegląd Zachodni
|
2020
|
issue 2 (375)
297-317
EN
The article discusses the origins of football on the territory of Germany and the gradual expansion of this sports discipline to the eastern provinces. The present study is an attempt to recreate, in a synthetic overview, the accomplishments of German football on the territory of the Prussian partition of Poland in the aspect of organizational development, games played, achievements of clubs and the successes of teams in sporting competition up to the outbreak of World War I. At the beginning of the 20th century, the German Football Association (DFB) was created, which coordinated the activities of football associations in particular provinces of the German Empire. This contributed to the development of football in the eastern provinces as well. Each year, more and more German clubs were formed; they took part in championship competitions at the level of districts and regional associations. Football teams representing the association participated in the Crown Prince Cup competition (Kronprinzenpokal). German games impacted on the initiation of Polish football development in this area, independently of the advance of the discipline in Galicia. The rapid growth of football was stopped by the outbreak of World War I. After the war, under the Treaty of Versailles and as a result of the outbreak of the Greater Poland Uprising, these lands returned within the borders of Poland, which caused mass emigration of Germans to the Reich. These facts brought about changes in the national and historical consciousness, resulting in the lack of interest in the issue of German football development in the Polish territories of the Prussian partition among sports historians of both countries. The development of German football and its impact on the growth of Polish football in Greater Poland, Kuyavia, and Gdańsk Pomerania were assessed on the basis of historical sources and scientific studies. Analysis of the extant source materials, press publications of that time and historical studies was also used.
5
Publication available in full text mode
Content available

The Polish Society for the Preservation of Monuments of Culture and Art in Kraków before World War I – attempts at transpartition activities

75%
Sznapik A.
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
|
2016
|
vol. 51
|
issue 2
PL
The Polish Society for the Preservation of Monuments of Culture and Art in Kraków before World War I – attempts at transpartition activities AbstractIn 1902 in Kraków the Polish Society for the Preservation of Monuments of Culture and Art was established with the purpose of protection of all Polish monuments in all the Polish lands under three partitions. The group of founders was dominated by professors of the Jagiellonian University and the Academy of Fine Arts, members of the Polish aristocracy and students from the families of landowners. The Society’s president was Jerzy Mycielski, an art historian and professor of the JU. The main difference distinguishing the Society from others was its activity within the territories of three partitions set forth in the statute. For this reason, an important place within the Society’s structure was occupied by its non-local members who were to recruit new members and collect membership fees, but also to make inventories of Polish historical monuments and take measures for their preservation. Their activities are reflected in a collection of their correspondence preserved in the National Archives in Kraków. Most members were from Galicia, from the Kingdom of Poland and from annexed territories. The letters reveal their zeal and dedication to their tasks; and it should be emphasised here that usually they were amateurs, lovers of history or archaeology, such as the family of Chrzanowski from the Lublin Gubernia, or Father Górzyński from the Kalisz Gubernia, Michał Rawicz Witanowski from Kłodawa, or Wandalin Szukiewicz from Vilnius.The Society, despite organisational problems, had several important successes, such as saving the castle at Trakai, restoration of St Michael’s Church in Vilnius, or salvation from demolition of the Krzysztofory Palace in Kraków. Despite the fact that three-partition operations specified in the statute were carried out only partially, the activities of the Society could be regarded as successful, for it was the first institution protecting Polish historical monuments on the Polish lands under the three partitioning powers. The article is to remind of this pioneering activity in the context of transpartitional cooperation in the name of protection and preservation of Polish cultural heritage. Краковское Общество по опеке над польскими памятниками культуры и искусства до Первой мировой войны – попытка трансграничной деятельности в аннектированных частях ПольшиАннотацияКраков на рубеже XIX и XX веков был важным научным, культурным и артистическим центром, в котором находились штаб-квартиры многих организаций и обществ. К концу XIX века в Галиции приобрели популярность лозунги о защите памятников старины. Тогда были основаны м. пр. Гроно консерваторув (Общество реставраторов) или Общество любителей истории и памятников Кракова. Однако чувстовалась необходимость создать общество, которое радиусом своего действия охватывало бы все польские памятники старины независимо от границ, разделявших польскую территорию. Таков был генезис Общества по опеке над польскими памятниками культуры и искусства, образованного в 1902 г.Среди основателей преобладали профессора Ягеллонского университета и Академии Художеств, представители аристократии, а также студенты из помещичьих семей. За все время существования Общества, его председателем был Ежи Мыцельский – искусствовед, профессор Ягеллонского университета. Описываемое Общество отличалось от других, прежде всего, записанной в уставе деятельностью во всех трех аннектированных частях Польши. В связи с чем, важное место в структуре Общества занимали приезжие делегаты. Их задачей было вербовать новых членов, собирать членские взносы, а также инвентаризировать польские памятников старины и предпринимать конкретные действия по их защите. Картину деятельности этих делегатов рисует собрание переписки, находящееся в фонде TOnPZKiS в Государственном архиве в Кракове. Больше всего приезжих членов Общества было из Галиции, Царства Польского а также из Западного края (т. н. «отнятых территорий»). В переписке содержится множество примеров полной энтузиазма и самоотвержения деятельности приезжих делегатов. Надо подчеркнуть, что обычно это были не профессионалы, любители истории или археологии. Можно привести в пример семью Хржановских из Люблинской губернии, ксендза Гужинского из Калишской губернии, Михала Равич Витановского из Клодавы или Вандалина Шукевича из Вильны.Несмотря на организационные проблемы, Общество в своей деятельности добилось нескольких существенных успехов – нпр. спасения замка в Троках, реставрации костела св. Михаила в Вильне или защиты от сноса краковского дворца «Кщиштофоры». Задуманная в уставе, трансграничная деятельность на аннектированных территориях Польши лишь частично удалась, но учитывая организационные трудности возникшие в результате м. пр. политики разделивших Польшу государств, ее можно считать успешной. Это было первое Общество по опеке над памятниками старины на польских землях. Статья является попыткой напомнить об этой новаторской деятельности в контексте трансграничного сотрудничества во имя идеи защиты польского культурного наследия.
6
Publication available in full text mode
Content available

Zanim do Lublina zawitał wielki przemysł – dzieje gospodarcze miasta w epoce międzypowstaniowej (1831-1863). Studium syntetyczne

63%
Przegaliński A.
Roczniki Humanistyczne
|
2020
|
vol. 68
|
issue 2
49-81
EN
This article, conceived as a two-part text, aims to familiarize the Lublin's economic history in the period for the Kingdom of Poland unique: after the fall of the November Uprising, during the period of Paskiewicz's oppression (1832-1856) and a few years preceding the outbreak of the January insurrection. The contemporary development of the city and the condition of its industry, trade and commerce, in comparison with the economic boom of Lublin in the next fifty years were undoubtedly modest and not very effective. For these reasons, the role of this era in discussions about the economic rise of Lublin is being sometimes diminished. Wrongly. In the inter-uprising era the city grew moderately dynamically, but even then there were important urban transformations, innovators and interesting but not always fortunate industrial initiatives as well. It is also worth to mention.
PL
Niniejszy artykuł, pomyślany jako tekst dwuczęściowy, ma na celu przybliżenie czytelnikom dziejów gospodarczych Lublina w epoce dla Królestwa Polskiego szczególnej: po upadku powstania listopadowego, w okresie nasilającego się paskiewiczowskiego ucisku (1832-1856) i kilku lat odwilży poprzedzających wybuch insurekcji styczniowej. Ówczesny rozwój miasta oraz kondycja przemysłu, rzemiosła i handlu, w zestawieniu z rozkwitem Lublina w epoce postyczniowego półwiecza, były niewątpliwie skromne i niezbyt efektowne. Z tych względów rola tego okresu w dyskusjach o gospodarczych wzlotach grodu nad Bystrzycą bywa niekiedy pomniejszana. Niesłusznie. W epoce międzypowstaniowej miasto rozwijało się wprawdzie umiarkowanie dynamicznie, ale i wówczas dokonywały się przecież ważkie przekształcenia urbanistyczne, nie brakło też innowatorów oraz ciekawych, choć nie zawsze fortunnych inicjatyw przemysłowych, wartych jednak przypomnienia.
7
Publication available in full text mode
Content available

Rola formacji wojskowych w ratowaniu polskich dóbr kultury w latach 1914-1920

51%
Łaskarzewska H.
Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej
|
2019
|
issue 1(10)
51-66
PL
W artykule przedstawiono różnorodną aktywność w ratowaniu polskich dóbr kultury po 1918 roku, zarówno przez polskie władze wojskowe różnego szczebla, jak i działania społeczne, w których uczestniczyli wojskowi. Wśród nich, zdemobilizowani z armii zaborczych Polacy, skupieni w Związku Wojskowych Polaków, działającym aktywnie na terenach rosyjskich i ukraińskich. Inną grupę stanowili byli żołnierze Wojska Polskiego, którzy – zwolnieni ze służby czynnej, najczęściej w wyniku odniesionych ran – współpracowali z Towarzystwem Straży Kresowej. Uwzględniono także informacje o roli wojskowych gubernatorów, którzy z ramienia zaborczych armii zarządzali okupowanymi ziemiami polskimi w latach 1914-1918.
EN
The article presents various activities in saving Polish cultural property after 1918, both by the Polish military authorities at various levels and by social activits including some military personel. Among them, demobilized from former German, Austrian and Russian armies, gathered in the Union of Military Poles, active in Russian and Ukrainian territories. Former Polish Army soldiers were another group, who – dismissed from active service, most often as a result of their wounds - cooperated with the Society of Borderland Guard. Aditionally some information about the activities taken by the military authorities of Russia, German, and Austria who managed the Polish teritory at the years of 1914-1918 were also included
8
Publication available in full text mode
Content available

„Wy oświeceni, my dzicy ludzie jesteśmy, ale my więcej od was umiemy”. Postacie operowe Wojciecha Bogusławskiego w obliczu utraty wolności

51%
Maksymowicz P.
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka
|
2022
|
issue 42
249-263
EN
This article constitutes an attempt at recreating the possible allusive readings, political references and hidden meanings in three operas by Wojciech Bogusławski: Dla miłości zmyślone szaleństwo (Madness made for love), Axur król Ormus (Axur, the king of Ormus), Izkahar król Guaxary (Izkahar, the king of Guaxara). Key for this search are the attitudes of the characters in the analysed operas towards the loss of freedom – one may argue that their ways to cope with the violence and the ruthless autocratic tyranny could be perceived as contemporary. This is why the story, which is in its outer layers one of an unhappy love, became for the eighteenth-century viewers a story of the most important contemporary politics.
9
Publication available in full text mode
Content available

Represje Imperium Rosyjskiego wobec uczestników Powstania Kościuszkowskiego

51%
Walentynowicz I.
Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej
|
2021
|
issue 1(15)
61-68
EN
After the second partition of Poland in 1793, the insurgent mood reached the moment of the greatest need to take up arms. The article presents the methods of operation of the repressive machine of the Russian Empire, used on Poles during and after the defeat of the Kościuszko Uprising. After the lost battle of Maciejowice, the Polish captives of war were handed a cruel sentence, deportation to the East in order to serve a further punishment. The most prominent leaders were deported to the Peter and Paul Fortress in St. Petersburg. About twenty thousand participants of the uprising and people suspected of supporting it, were exiled deep into the interior of Russia. After the third and final partition of the Republic of Poland, the convicted insurgents had their property confiscated on behalf of the tsarist dignitaries. Repressions against Poles continued until the death of Catherine the Great.
PL
Po drugim rozbiorze Polski w 1793 roku nastroje powstańcze przybrały na sile – odczuwano potrzebę chwycenia za broń. W artykule przedstawiono metody działania machiny represyjnej Imperium Rosyjskiego, stosowanej na Polakach w trakcie Insurekcji Kościuszkowskiej i po jej klęsce. Po przegranej bitwie pod Maciejowicami na jeńców polskich zapadł okrutny wyrok deportacji na wschód celem odbycia srogiej kary. Najwybitniejszych przywódców wywieziono do Twierdzy Pietropawłowskiej do Petersburga. Około 20 tysięcy uczestników powstania oraz osoby podejrzane o jego wspieranie zesłano w głąb Rosji. Po trzecim – ostatecznym – rozbiorze Rzeczypospolitej skazanym powstańcom skonfiskowano majątki na rzecz dygnitarzy carskich. Represje wobec Polaków trwały do śmierci Katarzyny II.
10

Pretekst, aktualizacja, parabola. Rozrachunki ze współczesnością i rozważania o problemach uniwersalnych w kostiumie oświeceniowym (w literaturze polskiej lat 1956–1989)

38%
Kaczyński P.
Pamiętnik Literacki
|
2021
|
vol. 112
|
issue 2
153-169
PL
„Parabola” w odniesieniu do literatury XX wieku jest terminem wieloznacznym. Nazywa się tak utwory, których fabuła generuje lub przenosi z tradycji umowny kod, odsyłając do znaczeń ogólniejszych, jak i te, w których „znaczeniem ukrytym »pseudohistorycznego« utworu jest jego aktualne odniesienie” (Anna Nasiłowska). W literaturze polskiej po roku 1956 odwołującej się do epoki oświecenia, paraboliczność w pierwszym rozumieniu jest charakterystyczna dla utworów sięgających do tradycji oświecenia zachodniego. W przypadku niektórych dzieł można mówić o obu znaczeniach. Polemizując z oświeceniowym myśleniem utopijnym jednocześnie nawiązują do jego wschodnioeuropejskich realizacji, zawierają więc również element aktualizacji. Kiedy natomiast fabularną osnowę utworu stanowi wyłącznie polska historia lub literatura, dominują skojarzenia ze współczesnością. Zarówno jednak w utworach, które odnoszą się do historii Polski, jak tych, które przedstawiają raczej mentalny aspekt epoki oświecenia, przeważają barwy ciemne. Autorzy szukający w tamtych czasach punktów odniesienia dla współczesnych problemów, zamiast Wieku Świateł przedstawiali raczej obraz Wieku Mroków – mroków ludzkiej duszy i równie mrocznych wytworów ludzkiego umysłu w wymiarze społecznym i politycznym.
EN
The term “parable” in reference to the 20th century literature is ambiguous. It is used to name the pieces the plot of which generates or transfers a conventional code from tradition, referring to more general meanings, as well as to those in which “the hidden meaning of a ‘pseudohistorical’ piece is its real reference” (Anna Nasiłowska). In the Polish literature after the year 1956 referring to Enlightenment, the parabolic in the first meaning is characteristic of works that recall the tradition of the Western Enlightenment. In some pieces it is allowed to speak of two meanings. Entering into polemics with the utopian thinking of the Enlightenment, they simultaneously turn to its East-European realisations, thus also contain an element of update. However, if the piece’s structure plot is made exclusively of Polish history or literature, then associations with the present dominate. Yet, in works that invoke Polish history as well as in those that offer a rather mental aspect of the Age of Reason, dark colours prevail. Authors who in those times looked for points of reference for present problems, instead of the Age of Enlightenment presented rather a picture of the Age of Darkness—the gloom of human soul and equally gloomy figments of human mind in the social and political dimension.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.