Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: pierestrojka

Sort By:

Limit search:

Nieformalne grupy i ruchy społeczne w ostatnich latach ZSRR

100%

Kirwiel E.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

2020

vol. 55

issue 2

159-177

The article presents the genesis, structure and activity of informal groups and social movements in the last years of the USSR. The specifics of the functioning of the Informals (Russian: nеформалы, a term created in connotation to the formal structures of social consolidation) in social life outside the public space since the 1950s, when it concerned mainly the sphere of culture and science, were outlined. The issues of legalisation, activation and total politicisation of this movement from the mid-1980s, during the so-called perestroika. The Informals then emerged as active participants in political life in the state, representing a broad worldview spectrum of Soviet society.

В статье представлены генезис, деятельность и специфика неформальных организаций и движений в последние годы существования СССР. Это был период новых возможностей в деятельности движений, которые до сих пор действовали вне официальной публичной сферы. Новая политика властей, провозглашенная руководством КПСС во главе с Михаилом Горбачевым в апреле 1985 года, оказала серьезное влияние на общественное сознание и вызвала широкую массовую активность в выработке альтернативных предложений во всех сферах развития общественной жизни. Это привело к возникновению и развитию неформальных объединений в советском государстве, которые в одночасье стали активными участниками социальной и политической жизни государства. Это было время формирования новых моделей политического поведения, массового политического участия и создания новых социально-политических институтов. В свою очередь, неформалы были самым стабильным и наиболее длительно функционирующим ядром гражданского общества в СССР, элементом, эффективно объединявшим его в то время.

W artykule przedstawiono genezę, strukturę i działalność nieformalnych grup i ruchów społecznych w ostatnich latach ZSRR. Nakreślono specyfikę funkcjonowania nieformałow (ros. неформалы, określenie powstałe w konotacji do formalnych struktur konsolidacji społecznej) w życiu społecznym poza przestrzenią publiczną od lat pięćdziesiątych XX w., kiedy dotyczyła ona przede wszystkim sfery kultury i nauki. Poruszone również zostały kwestie legalizacji, aktywizacji oraz totalnej polityzacji tego ruchu od połowy lat osiemdziesiątych XX w., w czasach tzw. pierestrojki. Nieformały zaistnieli wtedy jako aktywni uczestnicy życia politycznego w państwie, przedstawiając duże spektrum światopoglądowe społeczeństwa radzieckiego.

Czerwone imperium. Obraz Związku Radzieckiego w reportażach polskich klasyków gatunku (M. Wańkowicz, K. Pruszyński, H. Krall, R. Kapuściński)

61%

Kaliszewski A.

Postscriptum Polonistyczne

2021

vol. 27

issue 1

309-342

The motivation for discussing representations of the Soviet Union in Polish reporting has been the desire to examine how the greatest Polish reporters grappled with such an important political and social problem. For writers and historians, Soviet communism posed a difficult challenge, which raised many questions: how to avoid stereotyping, shoulder the burden of the past, and navigate the constraints of censorship of the communist period. How not to join the naïve voices of some Western intellectuals enchanted by Soviet propaganda (a problem faced by Wańkowicz and Pruszyński)? The article presents the use of individual reporting techniques and artistic devices visible in the observations and the reflections formulated by Polish reporters.The research material has been arranged chronologically. Written with artistry, Wańkowicz’s reports from the 1930s record his fascination with the newly emerging workers’ state, but they also document many disturbing phenomena, contrasts and lies. His particularly critical observations had to be later removed or mitigated by the writer in the post-war editions. These interesting self-censoring changes are examined in detail in this article. Pruszyński’s texts are a valuable supplement to the complicated relations between, on the one hand, Sikorski’s government and the main Allies, and on the other hand, Stalin’s state. They also present the creation of the Polish army in the USSR. At the same time, they are an artful and expressive picture of a brave nation led by a charismatic dictator (the texts were written before the discovery of the Katyń massacre!). Although dependent on her party bosses, Hanna Krall, a reporter from a satellite state, managed to construct an authentic representation of the life of individuals in the Soviet state. She achieved this thanks to her style of ‘mundane realism’ and the use of microanalysis as a technique. However, she did not manage to avoid the optimism that was obligatory at the time with regard to the entire system (especially the reforms initiated by Khrushchev and Brezhnev). Ryszard Kapuściński took up Soviet themes in numerous works over many years; his reports from ‘exotic’ Asian republics and his depiction of the cultural melting pot of the former USSR are particularly interesting. He was also given the opportunity to describe perestroika and the final collapse of the red empire; he reported also on how the foundations of the new Russia were built. The article is based on the following claim: the greatest reporters, who employed a variety of writing techniques, encountered serious – objective and subjective – difficulties in representing the dynamic spectrum of transformations and perspectives which communism brought about for the USSR itself and also for Poland. The effects of their reporting work are thus varied, and the imprint of the times is visible in them.The text is situated within the disciplines of social communication and media studies, literary studies and modern history. The methodologies used in the article include text analysis and interpretation, stylistic, genre and comparative analysis, thematic and historical research.

Powodem podjęcia tematyki opisu Związku Radzieckiego w polskich reportażach była chęć zbadania, jak najwięksi polscy reportażyści zmagali się z tak ważnym polityczno-społecznym problemem. Radziecki komunizm stanowił dla pisarzy i historyków trudne wyzwanie, które stawiało przed nimi wiele pytań: jak ustrzec się czarnych i białych stereotypów, presji historycznych zaszłości czy nacisków cenzury okresu PRL. Jak nie dołączyć do naiwnego chóru niektórych zachodnich intelektualistów oczarowanych sowiecką propagandą (z czym borykali się Wańkowicz i Pruszyński)? W artykule pokazano wykorzystanie indywidualnych technik reporterskich i środków artystycznych w podjętych obserwacjach i formułowanych refleksjach.Materiał badawczy uporządkowany został chronologicznie. Napisane z artyzmem reportaże Wańkowicza z lat 30. XX w. utrwalają fascynację nowo powstającym państwem robotników, ale odnotowują też wiele niepokojących zjawisk, kontrastów, kłamstw. Szczególnie krytyczne spostrzeżenia musiał potem pisarz usuwać bądź łagodzić w powojennych wydaniach. Te interesujące, autocenzorskie zmiany zbadano szczegółowo w niniejszym artykule. Teksty Pruszyńskiego stanowią cenny suplement do skomplikowanych relacji rządu Sikorskiego i głównych aliantów z państwem Stalina. Przedstawiają też budowanie polskiej armii na terenie ZSRR. Jest to zarazem pełen kunsztu i ekspresji obraz dzielnego narodu kierowanego przez charyzmatycznego dyktatora (teksty powstały przed odkryciem zbrodni katyńskiej!). Hanna Krall – reporterka z państwa satelickiego – choć zależna od swoich partyjnych szefów, zdołała swym stylem „małego realizmu” i techniką mikroanaliz przekazać autentyczny obraz życia jednostek w państwie radzieckim. Nie udało jej się jednak uniknąć obowiązkowego wtedy optymizmu w odniesieniu do całego systemu (zwłaszcza reform rozpoczynanych przez Chruszczowa i Breżniewa). Ryszard Kapuściński podejmował tematy radzieckie w licznych utworach na przestrzeni wielu lat, szczególnie ciekawe są jego reportaże z egzotycznych, azjatyckich republik i pokazanie całego tygla kulturowego byłego ZSRR. Dane mu było też opisywać pierestrojkę i ostateczny upadek czerwonego imperium, budowanie fundamentów nowej Rosji.Artykuł opiera się na następującej tezie: najwybitniejsi a dysponujący zróżnicowanym warsztatem reportażyści natrafiali na poważne – obiektywne i subiektywne – trudności w ukazaniu dynamicznego spektrum przeobrażeń i perspektyw, jakie dla samego ZSRR, ale także dla Polski, niósł komunizm. Efekty prac reporterskich są więc zróżnicowane, widać na nich odciśnięte piętno czasów.Tekst sytuuje się w obszarach: nauki o komunikacji społecznej i mediach, literaturoznawstwa i historii współczesnej. Metodologie zastosowane w artykule to analiza i interpretacja tekstu, analiza stylistyczna, genologiczna i porównawcza, badania tematologiczne i historyczne.

Refine search results

1 Postscriptum Polonistyczne

1 Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

1 Kaliszewski A.

1 Kirwiel E.

1 2021

1 2020

Search results

Nieformalne grupy i ruchy społeczne w ostatnich latach ZSRR

Czerwone imperium. Obraz Związku Radzieckiego w reportażach polskich klasyków gatunku (M. Wańkowicz, K. Pruszyński, H. Krall, R. Kapuściński)