W niniejszym artykule zaprezentowany został model teoretyczny przedstawiający nową konceptualizację narcyzmu zaproponowaną przez Backa i współpracowników (2013). Model ten został empirycznie zweryfikowany z wykorzystaniem kwestionariusza do pomiaru narcystycznego podziwu i rywalizacji (NARQ), który zaadaptowany został do warunków polskich, replikując uzyskane przez Backa i współpracowników (2013) wyniki. Artykuł prezentuje wyniki serii czterech badań, które miały na celu przygotowanie kulturowo trafnej adaptacji narzędzia, w trakcie których stosowano kolejne wersje kwestionariusza NARQ. Tym samym weryfikacji poddane zostały trzy hipotezy badawcze na temat właściwości psychometrycznych polskiej adaptacji dotyczące: (1) trafności zewnętrznej, (2) rzetelności oraz (3) trafności czynnikowej. W badaniach wzięło udział łącznie N = 1982 dorosłych Polaków. Otrzymane wyniki potwierdzają, że ostateczna wersja kwestionariusza NARQ charakteryzuje się: (1) wysoką trafnością zewnętrzną z innymi narzędziami mierzącymi narcyzm; (2) bardzo dobrymi wskaźnikami rzetelności mierzonymi za pomocą wskaźnika a) (McDonald, 1999); (3) trafnością czynnikową - model konfirmacyjnej analizy czynnikowej potwierdził zakładaną strukturę narzędzia i był dopasowany do danych.
The article focuses on the exemplarism of Linda Zagzebski (2017). Zagzebski proposes to found an ethical theory on the emotion of admiration. In the first explanatory part, I present the central assumptions of exemplarism. I explain what constitutes a moral exemplar; the role admiration plays in Zagzebski’s theory; and the unique nature of her approach. In the second, critical part, I highlight the strong and weak sides of exemplarist ethical theory. I refer to the rich empirical data that confirms the importance of modeling in moral education as well as the role of positive emotions in moral development. I underline the practical dimension of Zagzebski’s approach. The weakness of exemplarism lies in its overly strong emphasis on admiration as the foundation of moral theory. This is the case for the following two reasons. Firstly, the kind of admiration that Zagzebski has in mind is difficult to define and distinguish from other similar emotions that do not deserve to be regarded as foundational for an ethical theory. Secondly, it seems that it is not admiration that comes first, followed by the moral values that we discover through this emotion, but rather that admiration is secondary, constituting a response to the values that we already recognize as admirable.
PL
Przedmiotem artykułu jest egzemplarystyczna teoria etyczna Lindy Zagzebski (2017). To nowa i ciekawa propozycja ufundowania teorii etycznej na emocji podziwu moralnego. W pierwszej części prezentuję główne założenia egzemplaryzmu - wyjaśniam, kim są osobowe wzory moralne, jaką rolę w teorii Zagzebski odgrywa admiracja oraz na czym polega swoistość egzemplaryzmu Lindy Zagzebski. W drugiej, krytycznej części wskazuję walory egzemplarystycznej teorii etycznej. Powołuję się na liczne dane empiryczne potwierdzające wagę modelowania w moralnej edukacji oraz funkcję pozytywnych emocji w doskonaleniu moralnym. Podkreślam ważny, praktyczny wymiar teorii Lindy Zagzebski. W trzeciej części wskazuję na trudności egzemplaryzmu, powiązane z przypisywaniem admiracji fundamentalnej roli w formułowaniu teorii etycznej, takie jak kłopoty z definiowaniem emocji podziwu, jej ambiwalentny charakter oraz wtórność admiracji wobec wartości jej przedmiotu. Nadto wykazuję, że teoria Lindy Zagzebski nie spełnia jednej z najważniejszych funkcji teorii etycznej, jaką jest rozwiązywanie problemów etycznych.
Niniejszy artykuł skupia się na aktualnym znaczeniu pojęcia estetyki środowiska i estetyki krajobrazu. Jego celem jest ukazanie relacji między życiem człowieka w sztucznym środowisku, a jego życiem w środowisku naturalnym, a także aspektów zdrowotnych krajobrazu i ich wpływu na zdrowie człowieka, oraz jego wrażenia estetyczne i emocje społeczne. W szerszym, filozoficznym i interdyscyplinarnym kontekście teorii architektury Norberga-Schulza, teorii etologii Konrada Lorenza czy estetyki transhumanistycznej Wolfganga Welscha, pojawia się termin estetyka środowiskowa i estetyka krajobrazu. Jakie są mechanizmy kształtujące stosunek człowieka do krajobrazu? Jakie mechanizmy emocjonalne łączą się ze zdewastowanym lub zdrowym krajobrazem? Poniższe rozważania dotyczą głównie tych właśnie kwestii. Przyjęte metody badań obejmują analizę, etymologię, fenomenologię emocjonalności i fenomenologię krajobrazu. Podstawowym i przewidywanym wnioskiem jest to, że ludzie doceniają i cieszą się malowniczymi krajobrazami, ponieważ zaspokajają one ich potrzeby emocjonalne, wyzwalają w nich potrzebę współpracy z naturą, oraz zapewniają im dobre samopoczucie. Wniosek: Krajobrazy mają wpływ na naszą tożsamość, jest to otoczenie, które kreuje nasze uczucia, doświadczenia i emocje. Dobrym przykładem takiego powiązania są byli mieszkańcy dzisiejszych bezludnych wysp, którzy nie byli w stanie współpracować ze środowiskiem, niszczyli, destabilizowali i wylesiali swoje otoczenie aż do własnego całkowitego unicestwienia.
EN
The following paper focuses on the current meaning of environmental aesthetics and the aesthetics of landscapes. Its purpose is to show the relationship of human artificial living to natural living and human health as well as aesthetic and social emotions depending on health landscapes. There is the terms “environmental aesthetics” and “aesthetics of landscapes” are analysed in the broader philosophical and interdisciplinary context of Norberg-Schulz’s theory of architecture, Konrad Lorenz’s theory of ethology, and Wolfgang Welsch’s transhuman aesthetics. What are the mechanisms of a human relating to a landscape? What mechanisms of our emotionality are related to a devastated or healthy landscape? These are the central questions of the following consideration. The methods used in my research are analyses, etymology, the phenomenology of emotionality, and phenomenology of the landscape. The primary and expected findings are that people appreciate and enjoy scenic landscapes to satisfy their emotionality, cooperation, and well-being. Conclusion: Landscapes create our identification, surroundings which create our feelings, experiences, and emotions. A good example of such a relationship are inhabitants of today’s uninhabited islands who were not able to cooperate, who destroyed their environment, destabilized and deforested their surroundings up to their complete extinction.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.