Search results

1

Działalność Państwowej/ Związkowej Komisji ds. Wyznań w Jugosławii w latach 1945–1971

100%

Wawryszuk P.

Dzieje Najnowsze

|

2018

|

vol. 50

|

issue 4

EN

W niniejszym artykule przedstawiona została geneza powstania i funkcjonowania Państwowej/ Związkowej Komisji ds. Wyznań w państwie rządzonym przez Josipa Broz-Titę. W latach 1945–1971 organ ten koordynował politykę państwa wobec religii, choć głównym ośrodkiem decyzyjnym w tym zakresie pozostawał najpierw sam marszałek, a potem szef bezpieki Aleksandar Ranković. Głównym celem prezentowanego tekstu jest ukazanie ewolucji i zasad działania Komisji w realiach jugosłowiańskich. This paper contains the genesis and functioning of the State/Federal Commission for Religious Affairs in Yugoslavia under Josip Broz-Tito. In 1945–71, Commission’s main task was to coordinate the state policy towards religion. In fact, the main decision-making centre was personally Marshal himself and later the superior of security police Aleksandar Ranković. Purpose of presented article is to analyse the evolution and Commission activities in Yugoslavia.

2

Niektóre działania władz Polski Ludowej przeciwko szpitalom zakonnym w latach 1949-1958

100%

Szymański A.

Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL

|

2007

|

vol. 3

|

issue 1 Prawo

115-141

EN

In all analyzed cases emphasis is laid on the instrumental treatment of the law by Polish Communist authorities. They made and interpreted legal acts according to self-assumed goals, therefore the law was perceived as an ‘extremely efficient instrument of policymaking’. Confessional policy of the State was characterized by pursuance of possibly quick secularization of society by methodological limitation of the Catholic Church’s law (as well as other confessional associations) in fulfilling its mission in society. The justification of such a policy was based on that the Communists keenly realized the doctrine of separation of the Church from State, and, what is more, an atheistic ideology according to which confessional associations were treated as competitors on the political and ideological ground.

3

Materiały jednostek wojewódzkiej administracji wyznaniowej w Archiwum Państwowym w Szczecinie jako źródło do dziejów stosunków państwo-Kościół rzymskokatolicki w latach 1945–1989

100%

Kowalczyk K.

Archeion

|

2020

|

vol. 121

306-326

EN

Archives created by the regional administration units responsible for religious matters as the sources regarding the history of the relations between the state and the Roman Catholic Church between 1945 and 1989. It defines the group of entities implementing the religious policy at a central and regional level, with a special focus on administration. It analyses the contents of the archival fonds that included materials created by organisational units responsible for religious issues. The following methods were used to address the research problem: a historical method, an institutional & legal method, the system method and case study. The files of the religious administration unit can be found in the Szczecin archives in the following fonds: the Szczecin Regional Office, the Executive Committee of the Regional National Council in Szczecin, Regional Office in Szczecin. The materials from those fonds make it possible to recreate various aspects of the religious policy pursued by the state: hindering the pastoral work and religious education for children and teenagers, limiting the property of the church, attempting to create a rift between the clergymen. They contain important information about the social and political attitudes of priests.

PL

Celem artykułu jest analiza materiałów archiwalnych wytworzonych przez jednostki administracji wojewódzkiej odpowiedzialne za sprawy wyznaniowe, znajdujących się w zasobie Archiwum Państwowego w Szczecinie, jako źródła do dziejów stosunków państwo-Kościół rzymskokatolicki w latach 1945–1989. Określono grupę podmiotów realizujących zadania z zakresu polityki wyznaniowej na poziomie centralnym i wojewódzkim, ze szczególnym uwzględnieniem administracji. Przeanalizowano zawartość zespołów archiwalnych, w składzie których znajdują się materiały wytworzone przez jednostki organizacyjne odpowiedzialne za zagadnienia wyznaniowe. Dla rozwiązania problemu badawczego zastosowano metody: historyczną, instytucjonalno-prawną, systemową i case study. Akta jednostek wojewódzkiej administracji wyznaniowej odnajdziemy w szczecińskim archiwum w zespołach: Urząd Wojewódzki Szczeciński, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie, Urząd Wojewódzki w Szczecinie. Materiały z wymienionych zespołów pozwalają na odtworzenie różnych aspektów wyznaniowej polityki państwa: utrudniania pracy duszpasterskiej oraz katechizacji dzieci i młodzieży, ograniczania kościelnego stanu posiadania, dokonywania prób rozłamu wśród duchowieństwa. Dokumentacja zawiera ponadto istotne informacje o postawach społeczno-politycznych księży.

4

Stosunek władzy państwowej do Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce Ludowej 1944-1956

84%

Gajowniczek T.

Nurt SVD

|

2017

|

issue 2

322-335

EN

State, Churches and religious associations in the Polish People’s Republic 1944-1956

5

The Anglican Church in Poland

84%

Toszek B. H.

Acta Politica Polonica

|

2017

|

vol. 39

|

issue 1

91-99

PL

Wspólnota anglikańska w Polsce należy do najmniejszych i najsłabiej rozwijających się związków wyznaniowych. W artykule przedstawiono historyczne, a także współczesne uwarunkowania o charakterze społecznym, religijnym i prawnym mające kluczowe znaczenie dla powolnego wzrostu liczby „polskich” anglikanów.

EN

The Anglican community in Poland is one of the smallest and slowest developing religious organizations. The article shows historical and present, social, religious and legal determinants, crucial for sluggisg growth of ‘Polish’ Anglicans number.

6

Możliwości rozwoju katolickiej infrastruktury kościelnej w Elblągu w latach 1945–1974 w świetle dokumentacji administracji wyznaniowej

84%

Krupa A. B.

Studia Elbląskie

|

2023

|

vol. 24

63-71

EN

The properties in Elbląg, which Hilary Pracz-Praczynski had taken over for pastoral use in 1945, were appropriated by the state in 1962. The denominational administration did not give permission for the expansion of existing churches or the construction of new ones in the city. The authorities granted requests only when it served the interests of the state. The Diocese of Warmia was also not allowed to establish new parishes in Elbląg. The third Catholic parish in Elbląg was not erected until 1974.

PL

Nieruchomości w Elblągu, które Hilary Pracz-Praczyński w 1945 r. przejął na potrzeby duszpasterstwa, zostały w 1962 r. zawłaszczone przez państwo. Administracja wyznaniowa nie wyrażała zgody na rozbudowę na terenie tego miasta istniejących świątyń, a także na budowę nowych. Władze przychylały się do wniosków tylko wtedy, gdy służyło to interesom państwa. Diecezji warmińskiej nie pozwalano także na utworzenie w Elblągu nowych parafii. Trzecią parafię katolicką w Elblągu erygowano dopiero w 1974 roku.

7

Administracja wyznaniowa województwa gdańskiego wobec alokacji dzwonów z poewangelickich świątyń na Powiślu po 1945 roku. Studium przypadku

84%

Krupa A. B.

Komunikaty Mazursko-Warmińskie

|

2023

|

vol. 322

|

issue 3

399-409

EN

The people settling in Powiśle after 1945 took over post-Evangelical temples for worship purposes. These facilities were damaged or devastated, each to a different degree. The missing equipment, including bells, was supplemented from the assets of closed Protestant churches, among others. In 1948, the bells were moved from Mikołajki Pomorskie to Sztumska Wieś. In the face of the resulting conflict, the Gdańsk religious administration officially remained neutral. The bells from the former Evangelical church in Łoza were classified in 1953 as a source of secondary raw materials. However, the instruments most likely survived only thanks to the incompetence of the district authorities in Sztum. They are probably being used in one of the Catholic parishes in northern Poland.

PL

Ludność, osiedlająca się na Powiślu po 1945 roku przejmowała na potrzeby kultu świątynie poewangelickie. Obiekty te były w różnym stopniu uszkodzone lub zdewastowane. Brakujące wyposażenie, w tym dzwony uzupełniano między innymi z nieczynnych kościołów protestanckich. W 1948 roku przeniesiono dzwony z Mikołajek Pomorskich do Sztumskiej Wsi. Wobec konfliktu, który w związku z tym powstał gdańska administracja wyznaniowa oficjalnie zachowywała neutralność. Dzwony z kościoła poewangelickiego w Łozie zostały natomiast zakwalifikowane w 1953 roku jako źródło surowców wtórnych. Instrumenty jednak najprawdopodobniej przetrwały tylko dzięki nieudolności władz powiatowych w Sztumie. Najpewniej są wykorzystywane w którejś z parafii katolickiej północnej Polski.

8

Wybór dokumentów Wydziału do Spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Ciechanowie i Urzędu Wojewódzkiego w Płocku (1975-1989) ze zbiorów Archiwum Akt Nowych w Warszawie

84%

Zygner L.

Studia Mazowieckie

|

2021

|

vol. 16

|

issue 2

81-149

EN

The activity of the Religious Affairs Departments of the Provincial Offices in Ciechanów and Płock in the years 1975-1989, formally subordinate to the provincial governors of the new provinces established in 1975, as well as the Office for Religious Affairs in Warsaw, was one of the forms of implementing the religious policy of communist authorities. Apart from these departments’ numerous documents, which are currently kept in the State Archives in Warsaw, Mława Branch (team: Voivodeship Office in Ciechanów) and in the State Archives in Płock (team: Provincial Office in Płock), many documents have also been preserved and are kept at the Archives of New Records in Warsaw (team: Office for Religious Affairs). In this selection, 11 of these documents have been published, concerning conversations with clergy conducted at meetings with voivodes and employees of departments, statistical reports on the shaping of religious relations in individual provinces, reports and annual plans on the religious situation and the activities of departments as well as post-visit documents of the Departments for Religious Affairs in Ciechanów and Płock.

PL

Działalność Wydziałów do Spraw Wyznań Urzędów Wojewódzkich w Ciechanowie i w Płocku w latach 1975-1989, formalnie podległych wojewodom utworzonych w 1975 r. nowych województw, jak również Urzędowi do Spraw Wyznań w Warszawie, była jedną z form realizacji polityki wyznaniowej władz PRL. Poza licznymi dokumentami tych wydziałów, które przechowywane są obecnie w Archiwum Państwowym w Warszawie Oddział w Mławie (zespół: Urząd Wojewódzki w Ciechanowie) oraz w Archiwum Państwowym w Płocku (zespół: Urząd Wojewódzki w Płocku), zachowało się również wiele dokumentów, które przechowywane są w Archiwum Akt Nowych w Warszawie (zespół: Urząd do Spraw Wyznań). W niniejszym wyborze opublikowano 11 spośród tych dokumentów, dotyczące rozmów z duchownymi prowadzonymi na spotkaniach z wojewodami oraz z pracownikami wydziałów, sprawozdania statystyczne na temat kształtowania się stosunków wyznaniowych w poszczególnych województwach, sprawozdania i plany roczne o sytuacji wyznaniowej oraz działalności wydziałów oraz dokumenty powizytacyjne Wydziałów do Spraw Wyznań w Ciechanowie i w Płocku.

9

Konfiskaty kosztowności w świątyniach różnych związków religijnych w Mińsku i Białoruskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej w świetle dokumentu z maja 1922 roku. Przyczynek do realizacji bolszewickiej polityki ekonomicznej i wyznaniowej

84%

Gil A.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2023

|

vol. 58

|

issue 1

205-225

EN

In the article, the author presents selected aspects of the Bolshevik policy of confiscating valuables stored in the temples of religious associations on the territory of the Belarusian Soviet Socialist Republic in 1922. The article is complemented by the report of the Central Belarusian Commission for Confiscation of Church Valuables on the territory of the Soviet Socialist Republic of Belarus written in May 1922, kept in the National Archive of the Republic of Belarus.

PL

W artykule autor przedstawia wybrane aspekty bolszewickiej polityki konfiskaty kosztowności przechowywanych w świątyniach związków wyznaniowych na terenie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w 1922 r. Dopełnieniem treści jest przechowywane w Narodowym Archiwum Republiki Białoruś sprawozdanie Centralnej Białoruskiej Komisji ds. Konfiskaty Kosztowności Cerkiewnych na terytorium Sowieckiej Socjalistycznej Republiki Białorusi z maja 1922 r.

10

Soviet Religious Law in 1917–1922: Ideological and Legal Foundations

84%

Bednaruk W., Gil A.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2023

|

vol. 32

|

issue 3

45-61

PL

W artykule zaprezentowano podstawy ideologiczne i prawne sowieckiej polityki wyznaniowej w latach 1917–1922, kiedy to teoretyczne założenia stanowiące podstawę stosunku nowej władzy do religii jako takiej przekuwane były w jej praktyczne podejście do związków wyznaniowych obecnych w przestrzeni funkcjonowania bolszewickiego państwa. Zwrócono uwagę na dwie podstawowe kwestie: (1) stosunku do religii w rozważaniach teoretycznych rosyjskich marksistów, zarówno przed objęciem władzy przez bolszewików w Rosji, jak i po jej przejęciu, (2) oraz aktów prawnych wydanych przez nową władzę, dotyczących miejsca religii w tworzącej się z wolna rzeczywistości w ciągu pierwszych pięciu lat jej funkcjonowania. Zarówno ideologia, jak i samo prawo miały służyć urzeczywistnieniu jednej idei – stworzeniu społeczeństwa komunistycznego, w pełni ateistycznego i uznającego tylko materializm dialektyczny. Jak się okazało z perspektywy późniejszych wydarzeń, lata 1917–1922 były dla tego zamierzenia kluczowe. Przyjęte wówczas ustawodawstwo stało się bazą jurydyczną sowieckiego prawa wyznaniowego, wcielanego w życie do końca istnienia ZSRR. Podstawę źródłową artykułu stanowią odpowiednie akty prawne oraz literatura przedmiotu.

EN

The article presents the ideological and legal foundations of the Soviet religious policy in 1917–1922, when the theoretical assumptions that formed the basis of the new government’s attitude to religion as such were transformed into its practical approach to religious associations present in the space of the functioning of the Bolshevik state. Attention was drawn to two basic issues: (1) the attitude towards religion in the theoretical considerations of Russian Marxists both before and after the Bolsheviks took power in Russia, and (2) the legal acts issued by the new power regarding the place of religion in the slowly emerging reality in the first five years of its existence. Both the ideology and the law itself were to serve the realization of one idea – the creation of a communist society, fully atheistic and recognizing only dialectical materialism. As it turned out from the perspective of later events, the years 1917–1922 were crucial for this intention. The legislation adopted at that time became the juridical basis of the Soviet religious law, implemented until the end of the existence of the USSR. The reference basis for the article is the relevant legislation and literature on the subject.

11

Политика генерал-губернатора А.П. Безака в отношении римско-католической церкви в Юго-Западном крае (1865-1868)

67%

Legieć J.

Wschodni Rocznik Humanistyczny

|

2020

|

vol. XVII (2020)

|

issue 4: Nauki o polityce i historia administracji

145-160

RU

Для киевского генерал-губернатора Александра Павловича Безака борьба с влиянием римско-католической церкви в Киевской, Подольской и Волынской губерниях, образующих Юго-Западный край, стала одной из основных задач, которые встали перед российской администрацией края после падения Январского восстания. Безак требовал, чтобы была ликвидирована одна из двух действующих в крае католических епархий, постулировал закрытие части католических церквей и часовен и сокращение числа священников. Он также намеревался закрыть все действовавшие на этой территории католические монастыри. Генерал-губернатору, в конце концов, удалось добиться ликвидации Каменецкой епархии, но за время его правления в стране было закрыто лишь несколько церквей и часовен и лишь четыре из одиннадцати монастырей. Также не удалось существенно ограничить численность католического духовенства. Полной реализации планов Безаку помешала прежде всего позиция министра внутренних дел П. А. Валуева. Однако Безаку удалось ввести русский язык в преподавание религии во всех типах школ, а вся деятельность католического духовенства подверглась строгому государственному контролю.

EN

For the General-Governor of Kiev, Aleksander Pawłowicz Bezak, the fight against the influence of the Roman Catholic Church in the Kiev, Podolia and Volhynia governorates that make up the Southwestern Krai, became one of the main tasks facing the Russian administration of the region after the fall of the January Uprising. Bezak demanded the liquidation of one of the two Catholic dioceses operating in the province, he also called for the closure of some Catholic churches and chapels and a reduction in the number of priests. He also intended to close all Catholic monasteries operating in this area. The general-governor finally managed to liquidate the Kamieniec diocese, but during his reign, only a few churches and chapels were closed in the Southwestern Krai, and only four out of eleven monasteries. It was also not possible to significantly reduce the number of Catholic clergy. First of all, the position of the Minister of Internal Affairs, P.A Valuev, prevented the full implementation of Bezak’s plans. However, Bezak managed to introduce the Russian language to religious education in all types of schools, and all activities of the Catholic clergy were subject to strict state control.

PL

Dla generał-gubernatora kijowskiego Aleksandra Pawłowicza Bezaka walka z wpływami Kościoła rzymskokatolickiego w województwach kijowskim, podolskim i wołyńskim, tworzących Kraj Południowo-Zachodni, stała się jednym z głównych zadań stojących przed administracją rosyjską regionu po upadku powstania styczniowego. Bezak zażądał likwidacji jednej z dwóch diecezji katolickich działających na terenie prowincji, postulował zamknięcie części kościołów i kaplic katolickich oraz zmniejszenie liczby księży. Zamierzał także zamknąć wszystkie działające na tym terenie klasztory katolickie. Generał-gubernatorowi udało się ostatecznie doprowadzić do likwidacji diecezji kamienieckiej, ale za jego panowania w kraju zamknięto tylko kilka kościołów i kaplic, a tylko cztery z jedenastu klasztorów. Nie udało się też znacząco ograniczyć liczby duchownych katolickich. Przede wszystkim stanowisko ministra spraw wewnętrznych P.A. Valueva uniemożliwiło pełną realizację planów Bezaka. Jednak Bezakowi udało się wprowadzić język rosyjski do nauczania religii we wszystkich typach szkół, a wszelka działalność duchowieństwa katolickiego została poddana ścisłej kontroli państwa.

12

„Pod przykryciem turystyki…”. Obserwacje i analizy Biura Paszportów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych jako elementy uzupełniające politykę wyznaniową PRL

67%

Michalak R.

Przegląd Narodowościowy – Review of Nationalities

|

2014

|

issue 3

147-158

EN

Design and implementation of tasks PRL religious policy required many specific actions and supporting the work of the Office for Religious Affairs, the security apparatus and specialized agencies of the PZPR. ~e article discusses the work of the Passport Office of the Ministry of Internal Affairs, as an institution supporting centers of power system operations. Presented source material relates to the observation of behavior West “religious tourists” coming to Polish in the mid-70s of the last century. Conclusions formulated by the Passport Office led to increased surveillance Polish religious organizations and individuals representing them if there were any signs of their interaction with the citizens of Germany. ~ey also led to a negative perception of the People’s Republic of total foreign makers of religious organizations. In these circumstances, lasting ended a period of nearly 20 years of government policy to support the expansion of Polish actors confessional contacts with their foreign partners.

13

Działalność Funduszu Kościelnego w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w świetle najnowszych badań źródłowych. Recenzja monografii Michała Zawiślaka, Fundusz Kościelny w latach 1950-1989, Lublin: Wydawnictwo „Academicon” 2021, ss. 406

67%

Strzała M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2022

|

vol. 25

391-401

EN

The Church Fund is an important institution in the history of Church–State relations in the period of the Polish People’s Republic. The book under review analyzes a broad range of so far under-researched documents of the Office for Religious Denominations and presents the functioning of the Church Fund in the period 1950–1989. The study reports previously unpublished data regarding specific financial operations of the Church Fund, demonstrating that the Church Fund was used instrumentally and its funds were used for non-statutory purposes. The book is a compendium of knowledge about the regulations concerning the Church Fund between 1950 and 1989 and its activities during that period, valuable both for readers who would like to learn about the institution of the Church Fund, but also for experts looking for the relevant detailed information.

PL

Działalność Funduszu Kościelnego w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stanowi ważny element historii stosunków państwo–Kościół. Recenzowana monografia w oparciu o obszerny, a nieprzebadany w znacznej części wcześniej, materiał źródłowy w postaci archiwaliów Urzędu do spraw Wyznań prezentuje realia funkcjonowania Funduszu Kościelnego w okresie 1950–1989. Opracowanie omawia dane, niedostępne w żadnej innej publikacji, dotyczące konkretnych operacji finansowych Funduszu Kościelnego oraz syntetyzuje wiedzę w zakresie przeznaczenia środków Funduszu Kościelnego na określone rodzaje celów. Autor dowodzi m.in. instrumentalnego wykorzystywania środków, którymi dysponował Fundusz Kościelny oraz wydatkowania przez Fundusz Kościelny środków na cele pozaustawowe. Recenzowana książka stanowi kompendium wiedzy o regulacjach dotyczących Funduszu Kościelnego w latach 1950–1989 oraz o jego działalności w tym okresie, cenne zarówno dla Czytelnika poznającego instytucję Funduszu Kościelnego, jak i dla eksperta poszukującego konkretnych, szczegółowych danych.

14

Konferencja wyższych przełożonych żeńskich zgromadzeń zakonnych i konsulta w PRL – zarys problematyki

67%

Wiśniewska J.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2014

|

vol. 101

297-327

EN

The formation process of the institutions of the Conference of Major Superiors of Female Religious Orders in Poland started in the period in which there had already been some structures of the cooperation between convents, developed for the common defence of nuns against the negative effects of the religious policy of the communist authorities, the policy which was aimed at the liquidation of the institution subordinate to the Church, including religious orders. The interaction of female religious congregations was the answer to the necessity of the consolidation of forces and construction - under the guidance of Polish Primate S. Wyszyński – common programmes, the aim of which was to help the religious congregations survive and function in the communist reality. The evolution of the cooperation forms: from the spontaneous and regulated by law the Conference of Major Superiors of Female Religious Orders, with the statute approved by the Holy See and canonically erected consulta, overlapped with similar movements of the consecrated life in the world. In the realities of the Polish People’s Republic, the Conference was not as autonomous as was formulated by canon law under normal conditions. The Conference had to be in a close relationship with Primate S. Wyszyński and the Department of Monastic Affairs, created by the Primate, who in practice gained control over the entire existing cooperation between religious orders. Regardless of the factual and legal restrictions on the activities of the Conference and its consulta, which was essentially an advisory body to the Polish Primate, the achievements of that institution for the religious life in Poland were extremely significant, which was reflected primarily in: the prudent implementation of the conciliar reforms in religious congregations, their liturgical renewal, deepening the democratization process, regulating the legal status, changes in the substantial and permanent formation of the members of congregations.

15

Prawne aspekty struktury ustrojowej i działań operacyjnych prowadzonych wobec Kościoła Katolickiego przez Urząd do Spraw Wyznań w latach 1950–1975. Recenzja monografii Michała Krawczyka Struktura organizacyjna i działalność Urzędu do Spraw Wyznań w latach 1950–1975 – wybór archiwaliów z wprowadzeniem, Siedlce: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego 2022, ss. 248

67%

Nowakowski B.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2023

|

vol. 26

461-475

EN

The aim of this paper is to critically discuss Michał Krawczyk’s monograph titled Struktura organizacyjna i działalność Urzędu do Spraw Wyznań w latach 1950–1975 – wybór archiwaliów z wprowadzeniem (Organizational structure and activities of the Office for Denominational Affairs in the years 1950–1975), published in 2022, taking into account other relevant research. Krawczyk’s monograph presents selected sources from the rich archival material stored in the Archives of Modern Records in Warsaw. The material pertains to the organizational structure of the Office and its subsequent transformations, its supervision of domestic denominational administration, the formal scope of powers of its individual units and the content of legal acts issued by this body. The sources also provide insight into the Office’s actual goals and the methods used to achieve them. The presentation of these source materials makes a significant contribution to the research on the Office for Denominational Affairs, which – despite the publication of some important works – is still at an early stage.

PL

Niniejszy artykuł stanowi krytyczne omówienie monografii Michała Krawczyka pt. Struktura organizacyjna i działalność Urzędu do Spraw Wyznań w latach 1950–1975 – wybór archiwaliów z wprowadzeniem (Siedlce: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego 2022) z uwzględnieniem innych badań dotyczących tytułowej problematyki. Recenzowana monografia prezentuje wybrane archiwalia z bogatych zasobów Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Odnoszą się one do struktury organizacyjnej urzędu i jej kolejnych przeobrażeń, nadzoru urzędu nad terenową administracją wyznaniową, formalnego zakresu uprawnień poszczególnych komórek organizacyjnych urzędu oraz treści aktów prawnych wydawanych przez ten organ. Pozwalają też na poznanie rzeczywistych celów realizowanych przez tę jednostkę i metod stosowanych dla ich osiągnięcia. Prezentacja powyższych materiałów źródłowych stanowi istotny wkład we współczesne badania dotyczące Urzędu do Spraw Wyznań, które – pomimo wydania na ten temat kilku ważnych opracowań – znajdują się wciąż na początkowym etapie.

16

Próba likwidacji samodzielnej placówki duszpasterskiej w Janowie na Powiślu przez administrację państwową po drugiej wojnie światowej

67%

Krupa A. B.

Studia Pelplińskie

|

2023

|

vol. 57

153-163

EN

The Catholic parish in Janowo in Powisle region (in the former Diocese of Chelmno/Culm) was served by clergy working in the Diocese of Warmia/Ermland since the final days of 1945. From at least 1954, the state administration did not agree to the appointment of a permanent pastor residing at the parish. In June 1955, a health centre was opened in the parochial house. There was an actual downgrading of the status of the parish, making it a chapel-of-ease. The resistance of the inhabitants attached to the Church, the mistakes of the local Kwidzyn officials and the firm action undertaken by the Curia of the Diocese of Chelmno contributed to the failure of these efforts.

PL

Parafia katolicka w Janowie na Powiślu w diecezji chełmińskiej była od końca 1945 r. obsługiwana przez duchowieństwo, pracujące w diecezji warmińskiej. Administracja wyznaniowa co najmniej od 1954 r. nie wyrażała zgody na mianowanie stałego duszpasterza, rezydującego przy kościele parafialnym. W czerwcu 1955 r. w plebanii uruchomiono ośrodek zdrowia. Nastąpiło faktyczne obniżenie statusu parafii, czyniąc ją placówką dojazdową. Opór mieszkańców przywiązanych do Kościoła, błędy kwidzyńskich urzędników oraz zdecydowane kroki Kurii Biskupiej Diecezji Chełmińskiej przyczyniły się do fi aska poczynań władz.

17

Nauczanie religii w szkole w sytuacji wielowyznaniowości społeczeństwa białoruskiego

59%

Borecka W.

Studia Białorutenistyczne

|

2016

|

vol. 10

EN

Based on the analysis of religious policy of the government of Belarus, the existing models of church-state interaction and definitions of religious upbringing and education, the article discusses explore the problem of inclusion of the course on religion in the school curriculum.

PL

W artykule omówiono kwestię włączenia do programu szkolnego w Białorusi kursu religii. Opracowanie oparto na analizie polityki wyznaniowej rządu RB, istniejących modeli stosunków państwo–Kościół oraz definicje pojęć dotyczących wychowania i edukacji religijnej.

RU

У артыкуле разглядаецца праблема ўводзінаў у школьную праграму курсу рэлігіі. Аўтар аналізуе канфесійную палітыку ўрада РБ, актуальныя мадэлі царкоўна-дзяржаўнага ўзаемадзеяння і дэфініцыі паняццяў рэлігійнага выхавання і адукацыі.

18

Zen na poddaszu. Przyczynek do recepcji buddyzmu w Polsce

59%

Tracz B.

Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

|

2018

|

issue 16

EN

Artykuł jest próbą przedstawienia dziejów recepcji buddyzmu w powojennej Polsce, jako elementu przenikania nad Wisłę zjawisk charakterystycznych dla cywilizacji zachodniej (atlantyckiej) w drugiej połowie XX w. Przedstawione zostały główne, pozauniwersyteckie ośrodki i grupy, w których podejmowano próby praktyk buddyjskich, oraz osoby, które przyczyniły się do popularyzacji różnych odmian buddyzmu, ze szczególnym uwzględnieniem nurtu zen i roli, jaką w jego rozpowszechnianiu w Polsce odegrał amerykański nauczyciel buddyzmu zen, Philip Kapleau. Przedstawiono również działania prowadzone przeciwko polskim buddystom przez policję polityczną oraz drogę prowadzącą do rejestracji i tym samym zalegalizowania działalności pierwszej wspólnoty buddyjskiej w Polsce, co nastąpiło dopiero w 1981 r. Zen in the attic. A contribution to the reception of Buddhism in PolandThe reception of Buddhism, which in Europe began already in the nineteenth century, did not pass over Poland. Initially limited to scientific milieus and small social circles, in time Buddhism became more widely present, especially in artistic communities and youth subculture groups. After the World War Second, despite of being cut off by the Iron Curtain from main cultural changes, Poland was permeated by fashions and phenomena characteristic of the Atlantic civilisation, including the fascination for Oriental religiosity, especially Buddhism. Oriental studies were carried out at universities, while individuals and groups of enthusiasts tried on their own to study Buddha’s writings and teachings. There were among those people Władysław Misiewicz from Radom and Piotr Boniński from Gliwice. Their interest, however, was limited to intellectual reflection and they did not practice Buddhism. One of the first groups to practice Buddhist meditation was the circle of artist Andrzej Urbanowicz, who in 1967, together with his friends established an artistic group called “Oneiron”. Texts and intellectual quest led them towards Zen Buddhism, and Urbanowicz’s atelier became the first place in Poland where meditation was practiced. Meetings were also held at Mąchocice Kapitulne near Kielce. Activities of the still unformal group of Buddhists were kept under surveillance by the secret police. In 1975 Philip Kapleau, an American teacher of Buddhism, answered the group’s invitation, and from that time on, he visited Poland many a time. After Urbanowicz left Poland, in 1978, architect Andrzej Korbel became the leader of the group; in time, the Warsaw circle took the lead, with psychotherapist Wojciech Eichelberger. In the meantime, however, efforts to legalise the group encountered obstacles and it was not until 1981 that the first Zen Buddhist Community in Poland was established. Later on, next groups were organised but, despite the fact that a real breakthrough took place after 1989, already in the 1980s there were four officially registered Buddhist communities, with branches and circles in different towns and cities.

19

Identyfikacja wyznaniowa i państwowa polityka religijna

51%

Waszkiewicz J.

Studia Białorutenistyczne

|

2016

|

vol. 10

EN

The present article seeks to analyze the religious trends in the development of the Belarusian society during the period of the transformation of the former Soviet Union, on the basis of research by Belarusian sociologists. Special attention is paid to the religions identification of the Belarusians, the strength of religious beliefs and the religions behaviour of the citizens. Analysis covers inter alia the confessional, geographical and ethnic factors, which influence the religiousness among certain groups of the population, and the mutual relationship between the State and the Church under the laws concerning the freedom of conscience. In this aspect we analyze the currently propagated idea about the “diversified” model of interaction between the State and individual denominations.

PL

W artykule podejmuje się próbę analizy zagadnienia identyfikacji wyznaniowej mieszkańców Białorusi w okresie transformacji społecznej, związanej z rozpadem ZSRS, na podstawie badań białoruskich socjologów. Wskazuje się również czynniki wpływające na tożsamość religijną ludności, stopień jej religijności oraz motywy zachowań religijnych. Zwraca się m.in. uwagę na czynniki o charakterze wyznaniowym, geograficznym i etnicznym, ukierunkowujące religijność niektórych grup ludności. Porusza się także kwestię stosunku państwa białoruskiego do Kościoła na tle obowiązującego ustawodawstwa w zakresie wolności sumienia. W tym aspekcie omawia się lansowaną obecnie na Białorusi tezę o „zróżnicowanym” modelu stosunków państwa z poszczególnymi wyznaniami.

RU

У артыкуле, на падставе даследаванняў беларускіх сацыёлагаў, аналізуюцца праблемы канфесійнай ідэнтычнасці жыхароў Беларусі ў перыяд грамадскіх перамен у сувязі з распадам СССР. Разважаюцца фактары, якія маглі паўплываць на рэлігійнае атаясамліванне насельніцтва, ступень рэлігійнасці жыхароў Беларусі, а таксама матывы рэлігійных паводзінаў. Звяртаецца таксама ўвага на фактары канфесійнага, геаграфічнага і этнічнага характару, якія арыентуюць рэлігійнасць некаторых груп насельніцтва. Акрамя таго, у публікацыі закранаецца пытанне адносін беларускай дзяржавы да Царквы на фоне існуючага заканадаўства ў сферы вольнасці сумлення. У дадзеным аспекце разглядаецца папулярны ў Беларусі ў сучасны перыяд тэзіс пра “дыферэнцыраваную” мадэль адносін дзяржавы да асобных веравызнанняў.

Refine search results

Działalność Państwowej/ Związkowej Komisji ds. Wyznań w Jugosławii w latach 1945–1971

Niektóre działania władz Polski Ludowej przeciwko szpitalom zakonnym w latach 1949-1958

Materiały jednostek wojewódzkiej administracji wyznaniowej w Archiwum Państwowym w Szczecinie jako źródło do dziejów stosunków państwo-Kościół rzymskokatolicki w latach 1945–1989

Stosunek władzy państwowej do Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce Ludowej 1944-1956

The Anglican Church in Poland

Możliwości rozwoju katolickiej infrastruktury kościelnej w Elblągu w latach 1945–1974 w świetle dokumentacji administracji wyznaniowej

Administracja wyznaniowa województwa gdańskiego wobec alokacji dzwonów z poewangelickich świątyń na Powiślu po 1945 roku. Studium przypadku

Wybór dokumentów Wydziału do Spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Ciechanowie i Urzędu Wojewódzkiego w Płocku (1975-1989) ze zbiorów Archiwum Akt Nowych w Warszawie

Konfiskaty kosztowności w świątyniach różnych związków religijnych w Mińsku i Białoruskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej w świetle dokumentu z maja 1922 roku. Przyczynek do realizacji bolszewickiej polityki ekonomicznej i wyznaniowej

Soviet Religious Law in 1917–1922: Ideological and Legal Foundations

Политика генерал-губернатора А.П. Безака в отношении римско-католической церкви в Юго-Западном крае (1865-1868)

„Pod przykryciem turystyki…”. Obserwacje i analizy Biura Paszportów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych jako elementy uzupełniające politykę wyznaniową PRL

Działalność Funduszu Kościelnego w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w świetle najnowszych badań źródłowych. Recenzja monografii Michała Zawiślaka, Fundusz Kościelny w latach 1950-1989, Lublin: Wydawnictwo „Academicon” 2021, ss. 406

Konferencja wyższych przełożonych żeńskich zgromadzeń zakonnych i konsulta w PRL – zarys problematyki

Próba likwidacji samodzielnej placówki duszpasterskiej w Janowie na Powiślu przez administrację państwową po drugiej wojnie światowej

Nauczanie religii w szkole w sytuacji wielowyznaniowości społeczeństwa białoruskiego

Zen na poddaszu. Przyczynek do recepcji buddyzmu w Polsce

Identyfikacja wyznaniowa i państwowa polityka religijna