Search results

1

O imionach

100%

Dubiński A.

Awazymyz. Pismo historyczno-społeczno-kulturalne Karaimów

|

1999

|

issue 1 (2)

8-8

EN

W dzisiejszych czasach przestaliśmy się wyróżniać z otoczenia oryginalnymi, pięknymi i wiele mówiącymi imionami. A szkoda. Spróbujmy przypomnieć sobie kilka. Jakie one były? Być może staną się one źródłem natchnienia dla przyszłych rodziców: Ałtyn – we wszystkich tureckich językach słowo to oznacza złoto, użyte jako imię żeńskie znaczy złota Ałtynkyz – podobnie jak w powyższym użyto słowa złota, dodane słowo kyz znaczy dziewczyna, czyli złota dziewczyna Bicze – po prostu – królowa Bijana – imię to można rozdzielić na dwa składniki. Pierwszy z nich bij oznacza pan, władca, drugim jest ana, czyli matka. W ten sposób imię oznacza królową matkę Dowlet – imię pochodzenia arabskiego, jednakże przyjęte do słownika karaimskiego. Oznacza szczęście i błogosławieństwo Severgelin - sever– droga, ukochana i gelin –narzeczona, oblubienica Tochtar – pochodzi od czasownika tochtama (stanąć, zatrzymać się, przestać) – jakże wiele znaczeń można mu nadać Totesz – związane ze słowem tota – starsza siostra.

2

Z ust przodków

96%

Mardkowicz A.

Awazymyz. Pismo historyczno-społeczno-kulturalne Karaimów

|

1999

|

issue 2 (3)

11-11

PL

Keziktłer Sioniaha ułanyn: oructanson asama bittired’ – Urzekli Sioni dziecko: po poście jeść prosiTałmid burunhu jiłda kicirek maciden, ekincide – ułłurak attan – Uczeń w pierwszym roku (nauki) mniejszy od kota, na drugi rok większy od koniaKyckyrdłar kazyłer ezende: “Szełomit erge bardy”. Ałdajsis, ajttłar erdekłer, janłahyna kełesińdi. – Gęgały gęsi na rzece: Szełomit za mąż poszła! Kłamstwo, zaprzeczyły kaczki ledwie się zaręczyłaSilincek burunu tibin, ektemligi bułut tibin – Sopel pod nosem, hardość pod obłokiem.

3

Z ust przodków

96%

Dubiński A.

Awazymyz. Pismo historyczno-społeczno-kulturalne Karaimów

|

1999

|

issue 1 (2)

5-5

EN

Abra tawuchnu juwdia, iźlamia kusznu awerdia – Chroń kurę w domu, nie szukaj ptaków w powietrzu Adiet – jarim dińniń – Tradycja połową religii Arttir atcha uwus- ketarsiń kamczusuz – Daj koniowi owies – pojedziesz bez bata Aszsiz tirilmiaś – iszsiź jemlemiaś – Bez jedzenia nie ma życia – bez pracy nie ma jedzenia

4

Językowy obraz wojny w przysłowiach polskich i obcych

77%

Kur E. M.

Doctrina. Studia społeczno-polityczne

|

2017

|

vol. 14

|

issue 14

161-177

PL

W językowym obrazie świata rzeczywistość podlega opisowi i interpretacji. W kulturze tradycyjnej i współcześnie przysłowia są skrótowymi ujęciami różnych zjawisk, jednocześnie w pewien sposób charakteryzują też podejście do określonych kwestii. Zjawisko wojny występuje w przysłowiach różnych narodów, w artykule zostały one poddane analizie semantycznej i w pewnym stopniu komparatystycznej. Przysłowia o wojnie są przede wszystkim refleksją nad naturą człowieka, jego obyczajami, sposobami radzenia (nieradzenia?) sobie z rzeczywistością. Nawet jeśli nie odkrywają niczego nowego, nie mówią o czymś, czego nie wiemy, skłaniają jednak do refleksji zarówno nad wojną jak i ludzką świadomością i namiętnościami, w przypadku wojny, nie podążającymi ani za wiedzą, ani za rozsądkiem.

5

Sto przysłów tureckich w transkrypcji ormiańskiej

77%

Słuszkiewicz E.

Rocznik Orientalistyczny

|

vol. Rocznik Orientalistyczny, T. 38, (1976)

6

Karaimskie przysłowia z Poniewieża

77%

Sulimowicz-Keruth A.

Awazymyz. Pismo historyczno-społeczno-kulturalne Karaimów

|

2019

|

vol. 30

|

issue 1-2 (62-3)

18-21

PL

Pewien rękopis przysłany do Łucka w latach 30. XX w. poszerza naszą wiedzę o rodzimym folklorze i przypomina o ówczesnym młodym działaczu, Rafale Grygulewiczu.

7

Co o pracy mówią stare karaimskie porzekadła

77%

Stanek K.

Awazymyz. Pismo historyczno-społeczno-kulturalne Karaimów

|

2017

|

vol. 28

|

issue 1 (54)

16-17

EN

Czy nasi przodkowie byli pracowici i jakie zawody cenili – o tym w pierwszej części rozważań o ludowych mądrościach.

8

Kto strzela, a kto kule nosi: przysłowia w krzyżówkach

58%

Szpila G.

Język Polski

|

2020

|

vol. 100

|

issue 1

107-121

PL

Artykuł omawia obecność przysłów w polskich krzyżówkach. Autor przeprowadza analizę bogatego materiału badawczego w celu opisania różnych aspektów wyzyskania materiału paremicznego w zadaniach szaradziarskich. Ilościowe i jakościowe badanie materiału krzyżówkowego obejmuje przegląd kategorii frazeologicznych obecnych w krzyżówkach, typy paremii, wyznaczenie miejsc paremicznych w zbiorach krzyżówek i poszczególnych zadań, a także omówienie typów objaśnień i rodzaje haseł paremicznych. Autor dostrzega wiele podobieństw między technikami stosowanymi przez twórców krzyżówek a sposobami użycia przysłów w innych kontekstach. Artykuł stanowi uzupełnienie badań nad współczesnym użyciem przysłów w języku polskim.

EN

The article discusses the presence of proverbs in Polish crossword puzzles. The author undertakes an analysis of the rich paremic material with an eye to describing different aspects of proverb use in crossword puzzles. The quantitative and qualitative examination includes such issues as: phraseological categories, proverbial types, paremic loci, types of paremic clues and answers. The authors points out certain similaties between the use of proverbs in crosswords and other contexts. The article hopes to contribute to the examination of Polish proverbs in contemporary communication.

9

Sprichwörter und Antisprichwörter: Kultur und (Anti)Kultur?

58%

Komenda-Earle B.

Colloquia Germanica Stetinensia

|

2009

|

issue 16

169-179

PL

Antyprzysłowia są grupą aforyzmów wykazujących bezpośrednie powiązania z formami i treściami przysłów. Powstają na drodze transformacji zdań przysłowiowych, poprzez różnorakie postaci humoru, ironii, parodii, interpretację dosłowną i tzw. efekty wyobcowania. O ile przysłowia zwykło się identyfi kować z „mądrościami ludowymi”, antyprzysłowia uważa się za „prawdy przekręcone”. Okazuje się, że antyprzysłowia mają długą tradycję zarówno jako rodzaj tekstu, jak i zabieg literacki, ich treści zaś stanowią barometr życia kulturalnego i społecznego. Ocenę wartości kulturowej antyprzysłów ułatwia rozważenie samego zagadnienia kultury i form jej realizacji.

10

Przysłowia i wyrażenia przysłowiowe z imieniem Anna

58%

Steczko I.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2015

|

issue 10

178-189

EN

The article presents the proverbs including the most popular name in Poland – Anna. The analyzed material – surprisingly tiny, comprising twenty-two paremiological units – has been drawn from the Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich (New book of Polish proverbs and proverbial expressions). In the collected, semantically clear group of proverbs, the following has been pointed out and described: 1) weather proverbs connected to the calendar day of Saint Anna, 2) proverbs concerning various customs connected to the calendar day of Saint Anna, c) proverbs connected to the patronage of Saint Anna, 4) proverbs where names Anna, Hanka, Anulka symbolize a common rural girl.

11

Über die jiddischen Sprichwörter im Sprachkontakt mit dem Polnischen

58%

Pilarski A., Pilarski A.

Kwartalnik Neofilologiczny

|

2019

|

issue 1

12

Perseweracja motywów w poezji Jerzego Ficowskiego

58%

Świerczewska B.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria

|

2016

|

vol. 16

250-262

PL

Perseveration of motifs in Jerzy Ficowski’s poetry Reading Ficowski’s poems requires researchers of his work to be erudites, thanks to which it is easier for them to move smoothly through the meanders of tradition and culture but also of everyday life presented in Ficowski’s image of the world. The image itself consists of the recurring (in every poetry volume) motifs and depictions. While reading Ficowski’s poems it is difficult not to notice this repetitiveness – sometimes exact and detailed, sometimes modified. An attempt to systematize a phenomenon such as perseveration of motifs in Ficowski’s poems led me to identifying the following thematic areas: memory and attitude towards the past, glorification of everyday life and elements belonging to it, proverbs and sayings as elements of folklore occurring in this poetry. In this article, through the analysis of Ficowski’s poems a phenomenon of perseveration of motifs used by a poet to create his own image of the world was shown. Key words: perseveration; past; memory; everyday life; proverbs; myth; folklore;

13

Dlaczego „dzień śmierci” jest lepszy niż „dzień urodzenia”? Aksjologia Koheleta w świetle przysłów z Koh 7: 1-4

49%

Żelazko P.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2021

|

vol. 7

67-76

EN

The article is an exegetic analysis of the passage Qoh 7:1-4 from the Book of Ecclesiastes. The excerpt challenges the absolute statement repeated many times throughout the book about the worthlessness of all things (“vanity of vanities.”) Some values are recognised as “better” than others which may be the evidence of Qoh’s axiology relativity. At first sight, he qualifies the universal lack of values as absolute.. The superiority “good name” over “precious oil” denies the supposed meaninglessness (vanity, ephemerality) of everything. The in-depth analysis of other comparisons present in the passage (“the day of death is better than the day of birth,” “it is better to go to a mourning house than to a wedding house”) shows that a passage which has a pessimistic character due to the elevation of death, may also be interpreted differently. The detailed study of the ancient Hebrew vocabulary in the text also revealed the various levels of the used metaphors.

PL

Artykuł analizuje w sposób egzegetyczny fragment Koh 7, 1-4 z Księgi Koheleta. Fragment ten stanowi swoiste zaprzeczenie wielokrotnie powtarzającego się w całej księdze refrenu o „marności nad marnościami”. Kategoryzacja pewnych idei jako „lepsze” od innych może być dowodem na względność aksjologii Koheleta, która na pierwszy rzut oka absolutyzuje uniwersalny brak wartości czegokolwiek. Wyższość „dobrego imienia” nad „kosztownym olejkiem” zaprzecza rzekomemu bezsensowi (marności, ulotności) wszystkiego. Dogłębna analiza innych porównań zawartych w tekście („dzień śmierci lepszy od dnia narodzin”, „lepiej iść do domu żałoby niż do domu wesela”) pokazuje, że fragment o pozornie pesymistycznym charakterze, ze względu na uwznioślenie śmierci, może być zinterpretowany również w innym kluczu. Szczegółowe badanie słownictwa użytego (w języku starożytnym hebrajskim) pozwoliło również ukazać różne poziomy metafor użytych w tekście.

14

Metaforyczne sposoby ujmowania Boga i relacji Bóg – człowiek w przysłowiach polskich

49%

Kuryłowicz B.

Rocznik Teologii Katolickiej

|

2014

|

vol. 13

|

issue 2

EN

The aim of the author is an attempt to show metaphoric ways of presenting God and the relations God-man in Polish proverbs. The analysis of the research material shows that figurative images of God are strictly related to everyday life and daily occupations of an average user of Polish, especially trade, craft, construction, medicine, finances, education. It is not odd that these branches of life, generally acknowledged and respected, have become a basis for depictions of God as the highest value. It is also vital that metaphorical images of God and His relations to man are identical with the Christian idea of the Creator. What is more, almost all the metaphors of God present in the research material have their equivalents in the quotations from the Scriptures. Thus, we observe both the influence of the Bible on common images of the nature of God and the impact of the original (dating back to the times when the Bible was coming into existence), ‘naïve’ and commmon-sense vision of the world on biblical images of the Creator.

15

„Manipulowanie” znakami językowymi – rozumienie wyrażeń metaforycznych przez studentów z uszkodzonym słuchem

49%

Dzięcioł-Chlibiuk E.

Logopedia

|

2019

|

vol. 48

|

issue 2

111-131

PL

We wstępie artykułu krótko scharakteryzowano trudności językowe osób z uszkodzonym słuchem. Następnie zwrócono uwagę, że niektóre wydarzenia, sytuacje można przedstawić na wiele sposobów – bezpośrednio lub za pomocą metaforycznych wyrażeń czy zwrotów. Służą temu między innymi metafory potoczne, związki frazeologiczne, a także przysłowia, które zaliczane są do form języka figuratywnego. Z perspektywy zaś językoznawstwa kognitywnego „metafora” nie jest już jedynie tropem stylistycznym czy retorycznym, a jednym z najważniejszych składników codziennych interakcji międzyludzkich. W dalszej części podjęto próbę przedstawienia rozwoju umiejętności posługiwania się wyrażeniami metaforycznymi, które są nierozerwalne z nabywaniem języka (w jego codziennym osłuchaniu się) oraz zdobywaniem doświadczenia kulturowego. W literaturze przedmiotu podaje się, że osoby z niepełnosprawnością słuchową przejawiają problemy w opanowaniu i zrozumieniu słownictwa literackiego, specjalistycznego, archaicznego oraz abstrakcyjnego. W dalszej części artykułu przedstawiono i omówiono wyniki badań własnych nad rozumieniem form przenośnych (potocznych metafor, związków frazeologicznych i przysłów) przez osoby z uszkodzonym słuchem. W próbach badawczych wzięły udział dwie grupy studentów z niepełnosprawnością słuchową (łącznie 44 osoby) z Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Na podstawie zgromadzonego materiału stwierdzono, że metaforyczne formy językowe sprawiają studentom z uszkodzonym słuchem ogromne trudności na wielu płaszczyznach: rozumienia, użycia, wyjaśnienia oraz zobrazowania przykładami.

EN

This article begins with a brief outline of language difficulties people with hearing impairment experience. The following part explains that some events and situations can be presented in either literary way or using metaphorical expressions or phrases. The figurative approach may well use various colloquial metaphors, phrasal verbs and also proverbs. Interestingly, the cognitive linguistics no longer consider „metaphor” a simple stylistic or rhetorical feature. It is one of the most important components of everyday interpersonal interactions. Hence the process of gaining the ability to use metaphorical expressions, as it is presented in the next part of the article, is clearly inseparable from both language acquisition (i.e. what we listen to everyday) and cultural experience. In short, the literature pertaining to this subject suggests that people with hearing disabilities exhibit problems in mastering and understanding belletristic, specialist, archaic and abstract vocabulary. The article, then focuses on presentation and analysis of author’s research on how hearing impaired people understand figures of speech i.e. colloquial metaphors, phrasal verbs and proverbs. The research comprised two groups of students with hearing disabilities (a total of 44 people) from the University of Natural Sciences and Humanities in Siedlce. The key finding emerging from collected material is that hearing impaired students experience numerous problems of comprehension, usage, explanation and depicting nature with the metaphorical forms abundance in the language.

16

Funkcje i przykłady przysłów, sentencji i pieśni jako wzorce poezji ludowej w powieści historycznej Otczyj switylnyk Romana Fedoriwa

49%

Krzywicka-Ustrzycka A.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2013

|

vol. 31

EN

The main aim of this paper is to identify the functions of proverbs, adages and songs found in the forms of folk poetry incorporated into a historical novel. The phraseological units under scrutiny(frequently compared with data from other languages) shape the mood of a literary work, enliven the novel and contribute to its informal character. The proverbs and adages make the utterances of protagonists more convincing. Along with proverbs and adages, also songs were explored in this paper as they fulfill an important role in the creation of folk character.

PL

Głównym celem artykułu jest wskazanie funkcji, jakie pełnią w powieści historycznej formу poezji ludowej, jakimi są przysłowia, sentencje i pieśni. Wymienione w pracy związki frazeologiczne(często porównane z innymi językami) kształtują nastrój utworu i ożywiają powieść. Przysłowia i sentencje sprawiają, że wypowiedzi bohaterów są bardziej przekonywujące. Obok przysłów i sentencji w pracy opisane zostały pieśni ludowe, które również spełniają ważną rolę charakteryzowania postaci, określania ich nastrojów oraz pragnień.

RU

There is no abstract available for this language

17

Amerykańskie przysłowia we współczesnej polszczyźnie

49%

Szpila G.

Język Polski

|

2019

|

vol. 99

|

issue 3

44-61

PL

Artykuł porusza kwestię zapożyczeń paremicznych w polszczyźnie, ze szczególnym uwzględnieniem obecności paremii amerykańskich w języku polskim. W części pierwszej przedstawiono teoretyczne tło zagadnienia, w tym definicję zapożyczeń paremicznych, wyjaśnienie pojęcia „przysłowie amerykańskie” oraz proces europeizacji paremii amerykańskich. W części drugiej omówiono wyniki badania ankietowego, którego celem było ustalenie, jaką wiedzą o wybranych przysłowiach amerykańskich dysponują dwie grupy respondentów: reprezentujących młodsze i starsze pokolenia Polaków. Analiza dostarcza ciekawych informacji na temat rozumienia i użycia niektórych pożyczek paremicznych we współczesnej polszczyźnie.

EN

The paper discusses the presence of American proverbs as paremic loans in Polish. The author analyses the issue of American proverbs and their international distribution. The paper examines the process of paremic borrowing and the reasons for borrowing paremias in Polish. The study focuses on the familiarity with American proverbs among younger and older Poles and offers possible explanations for the existing differences between the groups under scrutiny regarding their knowledge of the selected American paremic loans.

18

O badaniach nad paremiografią i paremiologia śląską

49%

Przymuszała L., Świtała-Trybek D.

Literatura Ludowa

|

2018

|

vol. 62

|

issue 6

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie dotychczasowego stanu badań nad śląską paremiografią i paremiologią. W pierwszej części tekstu przedstawiono i scharakteryzowano zbiory przysłów rejestrujące paremie z różnych części Śląska od połowy wieku XIX po czasy współczesne. W drugiej natomiast omówiono prace teoretyczne, podejmujące problematykę śląskich przysłów, widzianych w rozmaitych kontekstach i z różnych perspektyw badawczych (prace literaturoznawcze, folklorystyczne, językoznawcze, językowo-kulturowe itp.).

EN

The aim of the article is to present the current state of research on Silesian paremiography and paremiology. The first part provides an overview of collections of proverbs from various parts of Silesia from the mid-nineteenth century to modern times. The second part discusses theoretical studies dealing Silesian proverbs, which are explored in various contexts and from various research perspectives (literary studies, folklore, linguistics, language and culture, etc.).

19

Frazeologizmy i przysłowia w przekładzie bajek Iwana Kryłowa z języka rosyjskiego na kaszubszczyznę

49%

Makurat H.

Prace Językoznawcze

|

2017

|

issue XIX/4

93-105

EN

The article discusses the methods used to translate phrasemes and proverbs in the Kashubian translation of Ivan Krylov’s fables. The translator, Leszek Szulc, was unable to find some equivalent phrasemes and proverbs in the target language. He translated them word-for-word or described their meaning. Moreover, he also used the compensation strategy and introduced phrasemes in places in which they were absent in the original.

20

Czas przyszły gnomiczny w języku francuskim

49%

Ciszewska-Jankowska E.

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

|

2018

|

vol. 74

205-216

PL

Celem artykułu jest opis gnomicznego użycia czasu przyszłego futur simple w języku francuskim. Może on wyrażać prawdy ogólne ponadczasowe w przysłowiach, sentencjach, maksymach oraz innych formach wypowiedzi o znaczeniu ogólnym. Autorka porównuje użycia gnomiczne czasu przyszłego i teraźniejszego, a także wskazuje na podobieństwa i różnice między gnomicznym a czasowym (podstawowym) użyciem czasu przyszłego. Przeprowadzona analiza pozwala na stwierdzenie, że użycie gnomiczne różni się od innych szczególnych użyć czasu futur simple.

EN

The present paper focuses on the description of the gnomic uses of the French Future Simple tense (futur simple). It can express common truths in proverbs, sayings, and in other forms of expression of general meaning. The Author compares the gnomic uses of the Future and Present tenses, and points out the similarities and differences that exist between the gnomic and primary uses of the French Future tense. The results of the analysis show that the gnomic use of the French Future Simple tense differs from its other special uses.

Refine search results

O imionach

Z ust przodków

Z ust przodków

Językowy obraz wojny w przysłowiach polskich i obcych

Sto przysłów tureckich w transkrypcji ormiańskiej

Karaimskie przysłowia z Poniewieża

Co o pracy mówią stare karaimskie porzekadła

Kto strzela, a kto kule nosi: przysłowia w krzyżówkach

Sprichwörter und Antisprichwörter: Kultur und (Anti)Kultur?

Przysłowia i wyrażenia przysłowiowe z imieniem Anna

Über die jiddischen Sprichwörter im Sprachkontakt mit dem Polnischen

Perseweracja motywów w poezji Jerzego Ficowskiego

Dlaczego „dzień śmierci” jest lepszy niż „dzień urodzenia”? Aksjologia Koheleta w świetle przysłów z Koh 7: 1-4

Metaforyczne sposoby ujmowania Boga i relacji Bóg – człowiek w przysłowiach polskich

„Manipulowanie” znakami językowymi – rozumienie wyrażeń metaforycznych przez studentów z uszkodzonym słuchem

Funkcje i przykłady przysłów, sentencji i pieśni jako wzorce poezji ludowej w powieści historycznej Otczyj switylnyk Romana Fedoriwa

Amerykańskie przysłowia we współczesnej polszczyźnie

O badaniach nad paremiografią i paremiologia śląską

Frazeologizmy i przysłowia w przekładzie bajek Iwana Kryłowa z języka rosyjskiego na kaszubszczyznę

Czas przyszły gnomiczny w języku francuskim