Search results

1

„An der schönen blauen Donau…” Obraz rzezi nowosadzkiej we współczesnej literaturze serbskiej

100%

Bukwalt M.

Slavia Meridionalis

|

2018

|

vol. 18

EN

An der schönen blauen Donau… Depictions of the Novi Sad massacre in contemporary Serbian literatureThe tragic events in Novi Sad in January 1942 constitute an important subject in the prose of Aleksandar Tišma (Knjiga o Blamu [The Book of Blam]), Erih Koš (Novosadski pokolj [Novi Sad Massacre]), and Danilo Kiš (Psalm 44 and Peščanik [Hourglass]). Jewish-Serbian writers were not left disinterested by the fact of the Shoah of fellow Jews or by the violent deaths of their Slavic neighbours. The above-mentioned, formally very diverse works belong to the corpus of Serbian novels about the Holocaust, which are a testament to the crime and which render individual deaths meaningful. Novels about the Novi Sad massacre reveal the psychological motivation of the instigators and direct perpetrators of the crime, shed light upon the logistics and the mechanics of death, and constitute a record of the victims’ reactions in the situation of a direct threat to their lives, and also the world of mental nightmares tormenting the survivors. Finally, and most importantly, they are an artistic tribute to all the identified and anonymous victims of the Hungarian repressive and exterminatory operation.The above-outlined issues were examined using the notions and research tools of psychopathology, individual psychology, humanistic psychiatry, thanatology, suicidology, victimology, and cultural anthropology. An der schönen blauen Donau… Obraz rzezi nowosadzkiej we współczesnej literaturze serbskiejTragiczne wydarzenia nowosadzkie ze stycznia 1942 roku stanowią ważny temat utworów prozatorskich Aleksandra Tišmy (Księga Blama), Ericha Koša (Rzeź nowosadzka) oraz Danila Kiša (Psalm 44, Klepsydra). Pisarze serbscy narodowości żydowskiej nie pozostali obojętni wobec faktu zagłady swych współplemieńców oraz śmierci ich słowiańskich sąsiadów. Wspomniane utwory współtworzą korpus serbskich powieści o tematyce holocaustowej, które zaświadczają o zbrodni i nadają sens jednostkowej śmierci. Powieści o masakrze nowosadzkiej ujawniają motywację psychologiczną zleceniodawców i bezpośrednich wykonawców zbrodni, ukazują logistykę oraz sposoby zadawania śmierci, stanowią zapis reakcji skazańców w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia oraz świat koszmarów psychicznych osób ocalałych. Ponadto, co niezwykle istotne, są artystycznym hołdem złożonym zidentyfikowanym oraz anonimowym ofiarom węgierskiej akcji represyjno-likwidacyjnej.Do zbadania zasygnalizowanych powyżej zagadnień wykorzystano w niniejszym artykule pojęcia i narzędzia badawcze z zakresu psychopatologii, psychologii indywidualnej, psychiatrii humanistycznej, tanatologii, suicydologii, wiktymologii oraz antropologii kulturowej.

2

Epuracja urzędników w powstaniu listopadowym

84%

Gałędek M.

Kwartalnik Historyczny

|

2017

|

vol. 124

|

issue 3

PL

Artykuł poświęcony jest problemowi tzw. epuracji kadr urzędniczych Królestwa Polskiego w powstaniu listopadowym (1830–1831) i koncentruje się na inicjatywie rządu powstańczego w tym zakresie na tle dynamicznie zmieniającej się sytuacji politycznej. Analizą objęta została kwestia motywów i uwarunkowań całej akcji, jej przebieg oraz skutki. The article deals with the problem of the so-called epuration of officials of the Kingdom of Poland during the November Uprising (1830–1831), and focuses on the initiatives of the insurgent government undertaken towards this end, set against the background of dynamically changing political circumstances. An analysis includes also the question of motives and circumstances of the whole action, together with its course and results.

3

Uciec? Dokąd? I przed czym? Doświadczenie represji stalinowskich w biografiach członków polskiej elity partyjno-rządowej lat 1949–1956

84%

Bertram Ł.

Adeptus

|

2018

|

issue 12

EN

To run? Where? And from what? The experience of Stalinist repressions in the biographies of the members of the Polish party-government elite, 1949–1956This article is devoted to a specific political experience of Polish communists – Stalinist terror against their leadership in the second half of the 1930s and the dissolution of the Communist Party of Poland (KPP) following the resolution of the Presidium of the Comintern’s Executive Committee (16 August 1938). The study is based on the analysis of the biographies of 214 members of the Polish communist movement in the interwar period, 22 fellow travellers and five Red Army officers, all of whom were members of the Polish party-government elite in the years 1949–1956. The article presents the stories of seventeen people who were arrested and imprisoned during the Stalinist purges, as well as the cases of those who lost their significant others: spouses and relatives. The author shows how the communists in Poland responded to the atmosphere of that time and how they reacted to the dissolution of the party. The last section of the article is devoted to the attitudes of members of the Polish party-government elite after the Second World War, when they actively participated in the establishment of the new socio-political order, and their collective memory related to the KPP’s fate. Going beyond the historical description, this paper makes an attempt to interpret the phenomenon under consideration as a generational experience and the key element of political socialisation which shaped their disposition to specific and ambiguous submissiveness to their Soviet patrons: an internalised faith in the system combined with an ability to accommodate. Uciec? Dokąd? I przed czym? Doświadczenie represji stalinowskich w biografiach członków polskiej elity partyjno-rządowej lat 1949–1956Tematem artykułu jest szczególny element doświadczenia politycznego polskich komunistów, jakim był stalinowski terror wobec ich grupy przywódczej w drugiej połowie lat 30. oraz rozwiązanie Komunistycznej Partii Polski uchwałą Prezydium Komitetu Wykonawczego Kominternu z 16 sierpnia 1938 r. Bazą źródłową tekstu są biografie 214 członków międzywojennego polskiego ruchu komunistycznego, 22 jego sympatyków oraz 5 oficerów Armii Czerwonej, którzy w latach 1949–1956 należeli do polskiej elity partyjno-rządowej (EPR). Autor przedstawia losy 17 osób, które w okresie czystek stalinowskich były aresztowane i osadzone w więzieniach lub łagrach, a także odnotowuje wszystkie przypadki utraty przez członków EPR ich znaczących innych: partnerów i krewnych. Pokazuje, w jaki sposób komuniści w Polsce odbierali ówczesną atmosferę i w jaki sposób reagowali na rozwiązanie partii. Ostatnia część artykułu poświęcona jest postawom represjonowanych członków EPR w okresie powojennym, kiedy uczestniczyli oni w budowie nowego porządku polityczno-społecznego, oraz ich pamięci zbiorowej związanej z losem KPP. Wychodząc poza opis historyczny, tekst stanowi próbę interpretacji przeżyć członków analizowanej grupy z drugiej połowy lat 30. w kategorii doświadczenia pokoleniowego oraz kluczowego elementu socjalizacji politycznej, kształtującego dyspozycję do specyficznej i niejednoznacznej pojętności względem patronów radzieckich: zinternalizowanej wiary w system, współwystępującej z umiejętnościami przystosowania się.

4

Statut Biura Specjalnego MBP

59%

Spałek R.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2018

|

issue 32

520-529

PL

W Polsce między 1948 r. a 1956 r. doszło do czystek partyjnych w elitach komunistycznych (PPR–PZPR). Poszukiwania „wrogów wewnętrznych” prowadziła specjalna tajna komórka MBP, początkowo zwana grupą specjalną (1948), następnie Biurem Specjalnym (1950), w końcu Departamentem X MBP (1951–1954). Całość prac tych komórek nadzorował z polecenia kierownictwa PZPR gen. Roman Romkowski (wiceminister MBP). We wstępie artykułu nakreślono krótko historię powstania Biura Specjalnego, wskazano osoby decydujące o lokalnym zasięgu i przebiegu poszukiwań „wrogów wewnętrznych” (m.in. Bolesława Bieruta, Jakuba Bermana, Romana Romkowskego) oraz wspomniano o reprezentatywnych dla całego zagadnienia komunistach (m.in. Władysławie Gomułce, Marianie Spychalskim, Włodzimierzu Lechowiczu, Leonie Gecowie, Hermannie Fieldzie), którzy byli aresztowani, więzieni i przesłuchi wani pod fałszywymi zarzutami zdrady, współpracy z obcymi wywiadami, dążenia do przewrotu ustrojowego w Polsce Ludowej. Publikowany w dalszej części dokument ukazuje moment przemiany niesformalizowanej, tajnej grupy specjalnej MBP, działającej pod kierownictwem płk. Józefa Różańskiego, w sformalizowaną, wyposażoną w etaty, choć nadal niejawną jednostkę – Biuro Specjalne, zarządzaną przez płk. Anatola Fejgina. Struktura ta funkcjonowała niespełna dwa lata, ponieważ rozrastający się terror autoagresywny wymagał kolejnej reorganizacji tajnej struktury. Nowo powołany Departament X MBP objął swoim zasięgiem cały kraj.

EN

Party cleansing in the communist elites (PWP-PUWP) took place in Poland between 1948 and 1956. The search for “internal enemies” was conducted by a special secret unit of the MPS, initially called a special group (1948), then the Special Office (1950), and finally Department X of the MPS (1951–1954). Work of these units was supervised by Gen. Roman Romkowski (deputy minister at the MPS) by order of the management of the Polish United Workers’ Party. The introduction of the article briefly outlines the history of the establishment of the Special Office, indicates the persons deciding on the local scope and course of the search for “internal enemies” (including Bolesław Bierut, Jakub Berman, Roman Romkowski) and mentions communists representative of the whole issue (inter alia, Władysław Gomułka, Marian Spychalski, Włodzimierz Lechowicz, Leon Gecow, Hermann Field), who were arrested, imprisoned and interrogated under false allegations of treason, cooperation with foreign intelligence, striving for a systemic coup in “Polska Ludowa.” The document published further shows the moment of transformation of the non-formalised, secret special group of the MPS, operating under the direction of Col. Józef Różański, into a formalised, still secret, unit with fulltime employees – the Special Office, managed by Col. Anatol Fejgin. This structure was functioning for less than two years because the growing auto-aggressive terror required another reorganisation of the secret structure. The newly established Department X of the MPS covered the entire country.

Refine search results

1 Adeptus

1 Kwartalnik Historyczny

1 Pamięć i Sprawiedliwość

1 Slavia Meridionalis

1 Bertram Ł.

1 Bukwalt M.

1 Gałędek M.

1 Spałek R.

3 2018

1 2017

„An der schönen blauen Donau…” Obraz rzezi nowosadzkiej we współczesnej literaturze serbskiej

Epuracja urzędników w powstaniu listopadowym

Uciec? Dokąd? I przed czym? Doświadczenie represji stalinowskich w biografiach członków polskiej elity partyjno-rządowej lat 1949–1956

Statut Biura Specjalnego MBP