Search results

1

Pojęcie rasy w bioetyce afroamerykańskiej

100%

Strządała A.

Tematy z Szewskiej

|

2014

|

issue Rasa 3(13)/2014

9-22

PL

W latach 90. XX wieku J. L. A. Garcia wystąpił z propozycją specyficznej afroamerykańskiej perspektywy w bioetyce. Tekst opisuje specyfikę tegoż podejścia w bioetyce, w szczególności zaś koncentruje się na wykorzystywanym w nim pojęciu rasy, w kontekście przemian pojmowania tej idei w wieku XX. Bioetyka afroamerykańska przewartościowuje samo pojęcie rasy, jednak nie opowiada się za „rasową ślepotą” (ang. color blindness), która paradoksalnie nie sprzyja procesom emancypacji.

EN

In the 90s, J. L. A. Garcia came up with a specific proposal for the African American perspective on bioethics. The text describes the specificity of that approach in bioethics; in particular, it focuses on the concept of race used by Garcia in the context of historical changes of this idea in the 20th century. African American bioethics revaluates the notion of race, but do not totally rejects it. On the contrary, African American bioethics does not favor of “color blindness”, which is not conducive to the emancipation (eg. in the context of medicine).

2

“...kahāniyā͂ ākhir bantῑ kaise hai͂?!” (“…how, after all, do stories originate?!”). The Clash between Indian and Western Literary Traditions in Ajñeya’s Short Stories

100%

Miążek T.

Cracow Indological Studies

|

2015

|

vol. 17: Crossing over “on the Birds’ Wings”: South Asian Literature in Local and Global Contexts

169-211

EN

The aim of this paper is to prove that Ajñeya (pseudonym of S. H. Vātsyāyan, 1911–1987), a Hindi writer of poetry and prose, formulated some theoretical essentials for kahānī as a literary genre, which influenced its further development in the second half of the 20th century. Examples from his selected short stories and theoretical essays have been quoted to illustrate issues which preoccupied the Hindi literary environment in its transition from tradition to modernity. The issues discussed in this paper refer to more general questions of a modern Indian writer’s attitude towards a loss of traditional values and a search for identity in an encounter with the West. Ajñeya’s contribution to the development of the modern short story still requires recognition because he was often criticized for excessive intellectualism and individualism. This situation started to change after his centenary jubilee celebration in 2011. The paper includes an outline of trends prevailing in Hindi short stories, which helps us to examine Ajñeya’s modern approach. Materials analyzed in subsequent sections reveal demands which he formulated towards modern authors of short stories. His claim for the liberation of a writer and the personal experience as a source of literature has been illustrated with quotations from the short story Kalākār kī mukti. It proves the writer’s awareness of tensions which affected Hindi literature in the time of transition. In this context the term mukti is presented as one of the key-words of his writings. His deliberations on the change within the concept of reality in Indian literature and transformation of Indian literary audience are discussed. The quotations from further short stories (i.e. Nayī kahānī kā ploṭ, Alikhit kahānī, Kavitā aur jīvan. Ek kahānī, Tāj kī chāyā me͂) reveal how realistic, mythical or romantic plots and characters are juxtaposed in one work. The examples from: Paramparā. Ek kahānī and Sikṣā present Ajñeya’s postulate of revealing deeper truths in literature. The usage of symbols, the means of suggestive language as well as techniques of building an “atmosphere” of the modern short story are analyzed (Gaiṇgrin, Alikhit kahānī, Darogā Amīcand, Hīlī-bon kī battakhẽ). In this context an application of traditional poetics of rasa to contemporary texts is investigated. The paper leads to the conclusion that while mastering the skill of short story writing, Ajñeya acted also as a theoretician, who attempted to teach Hindi writers and critics how to save their own tradition and identity in a clash with the West. He postulated that modernity should not exclude exploring one’s own traditional literature and art, it should focus on its transformation into modern idioms. This claim is presented as the writer’s literary manifest. Ajñeya’s demands analyzed in this paper are explained as resonating with some criteria of a modern short story later defined by the writers of naī kahānī school. It leads to the final conclusion that his achievements is this genre possess model features for creating modern short stories in Hindi.

3

Norwid, kolebka Ariów a Europa jako wielokulturowe „principium”

94%

van Nieukerken A.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 1

27-50

EN

Norwid, who lived in exile in Paris, took a great interest in comparative mythology and historical linguistics, using a similar methodology for both. This article attempts to establish the sources of his own mythological and linguistic speculations. It turns out that he knew both the writings of the acknowledged authorities in this field who used a positivist methodology, and the Catholic dictionaries published by the Abbé Migne which aimed at reconciling the discoveries of positivist science with the Christian tradition. Norwid’s knowledge derived from both sources, although he felt a greater closeness to the perspective of the Catholic dictionaries (even though he did not blindly accept all their findings). The “archaic” (from a positivist perspective) roots of his mythological and linguistic speculation defended him, however, against the temptation to give in to a [pseudo-]scientific racial discourse. Here, his Christian universalism goes hand-in-hand with Renan’s agnostic universalism. The essential element of this universalism derived, in both cases, from an emphasis on the supranational value of traditions linked with the Old Testament and Judaism.

PL

W czasie swej emigracji w Paryżu Cyprian K. Norwid bardzo się interesował współczesną mu mitologią porównawczą, a także językoznawstwem historycznym, które również stosował jako metodę komparatystyczną. Artykuł próbuje ustalić źrodła jego własnych spekulacji mitologicznych i lingwistycznych. Okazuje się, że znane mu były zarówno ówczesne autorytety w tym zakresie (np. Ernest Renan, Max Müller, którzy posługiwali się metodologią pozytywistyczną), jak i zbiorowe opracowania encyklopedyczne wydane przez katolickiego duchownego, ojca J.P. Migne, które próbowały uzgodnić odkrycia nauki pozytywistycznej z tradycją chrześcijańską. Norwid zaczerpnął swą wiedzę z obu źródeł, choć perspektywa katolickich dykcjonarzy była mu bliższa (nie akceptował jednak bezkrytycznie wszystkich ich ustaleń). „Archaiczne” (z punktu widzenia nauki pozytywistycznej) korzenie jego spekulacji mitologicznych i językoznawczych broniły go jednak przed pokusą ulegania (pseudo)naukowemu dyskursowi rasowemu. Jego chrześcijański uniwersalizm spotyka się tu z agnostycznym uniwersalizmem Renana. W obu przypadkach istotnym elementem owego uniwersalizmu było podkreślanie ponadnarodowej wartości tradycji związanych ze Starym Testamentem i judaizmem.

4

Antropologia Franza Boasa a życie współczesne Boas, Franz. Antropologia a życie współczesne Tłum. Konrad Siekierski. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2019

84%

Ząbek M.

Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka

|

2020

|

vol. 111

|

issue 4

206-217

5

Portret barbarzyńcy. O kilku przedstawieniach Polaków i Niemców w literaturze galicyjskiej drugiej połowy XIX wieku

84%

Krajkowski M.

Przegląd Humanistyczny

|

2015

|

vol. 59(2 (449))

85-94

PL

The aim of this article is to present several portraits of Poles and Germans in the Polish-language prose of the Galicia region in the second half of the 19th century, and to demonstrate their connection to the issues of colonialism. On the example of the prose of Józef Rogosz and Ignacy Maciejowski the author of the article shows that sometimes terms relating to culture, civilization and race were used to construct portraits of both nations. Thus, they perfectly fit strongly ideologized nationalistic discourse of colonization nature and reflect the anti-Polish attitudes prevailing at that time in the countries of the German cultural circle.

6

Od egzotyki do nadziei białych, czyli (nie)mówienie o rasie w dyskursie sportowym

84%

Jakubowska H.

Tematy z Szewskiej

|

2014

|

issue Rasa 4(14)/2014

6-20

PL

Wychodząc od poprawności politycznej będącej główną ramą dla tego, co można, a czego nie można powiedzieć, w dalszej części ukazane zosta- ły narzędzia służące reprodukowaniu dominacji białego zachodniego świata. Wyróżnionych i opisanych zostało pięć kodów używanych w sportowych transmisjach: (1) naturalny talent vs. ciężka praca, (2) bestia, (3) egzotyka, (4) liczy się udział i (5) nadzieja białych, z których każdy zilustrowany został przykładami. Celem artykułu jest między innymi zwrócenie uwagi na rolę dyskursu sportowego w reprodukowaniu kulturowej hegemonii.

EN

The article presents critical analysis of sports media discourse from the racial perspective. Starting with political correctness – the main frame for what can and what cannot be said – the tools for reproducing the dominance of the white western world are indicated. Fives language codes used in sports coverage are described: (1) natural talent vs. hard work, (2) beast (3) exotics, (4) it is participation that counts and (5) white hope. Each of the codes is illustrated by examples. The article aims, among others, at drawing attention to the role of sports discourse in reproducing cultural hegemony.

7

Odmiany polskiej tożsamości narodowej i ich konsekwencje dla postaw wobec mniejszości

84%

Grodecki M.

Studia Socjologiczne

|

2021

|

issue 4(234)

33-58

PL

Artykuł przedstawia wyniki badania poświęconego ilościowej eksploracji odmian tożsamości narodowej Polaków oraz analizuje, jak wyróżnione rodzaje tożsamości narodowej przekładają się na postawy wobec różnych mniejszości i innych narodów. W tym celu wykorzystuje dane z ilościowego badania kwestionariuszowego przeprowadzonego na próbie dorosłych Polaków (15 lat i starszych) losowanej z operatu adresowego (N=1005). Na podstawie analizy skupień metodą k-średnich wyróżnia trzy kategorie tożsamości narodowej: narodowych apatrydów, dążących do obywatelskości oraz kredencjonalistów. Wyniki badania pokazują również, że wyróżnione odmiany polskiej tożsamości narodowej w sposób istotny statystycznie różnicują i przewidują postawy wobec mniejszości etnicznych, religijnych i seksualnych oraz wobec innych narodów. Badanie potwierdza istnienie pewnych uniwersalnych wzorów definiowania tożsamości narodowej oraz zależności pokazujących wpływ kryteriów etnicznych, jak i posługiwania się większą liczbą kryteriów w definiowaniu tożsamości narodowej na bardziej wykluczające postawy. Bazując na reprezentatywnej próbie oraz polegając na metodzie analizy umożliwiającej zidentyfikowanie rozłącznych kategorii artykuł weryfikuje istniejące typologizacje polskiej tożsamości narodowej.

EN

The article presents the results of a quantitative research, which explores the varieties of Polish national identity and analyses how they translate into attitudes towards minorities and other nations. It draws on the data from the survey with nationally representative address-based sample of adult Poles (aged 15 years or older). Using the k-mean clustering method it identifies three types of Polish national identity: the nationless, the civic-oriented and ‘credentionalists’. The results indicate that these types of national identity differentiate and predict the reluctance towards ethnic, religious and sexual minorities as well as towards other nations. In general, the study confirms the existence of more universal patterns in defining national identities; it confirms the existence of correlation between the ethnic criteria as well as the usage of a higher number of criteria in defining national identity and more exclusionary attitudes. Drawing on the nationally representative sample and applying the analysis method that allows for distinguishing separate categories, the study verifies the exiting typologies of Polish national identity.

8

Rasa i religia. Trajektorie antysemityzmu i islamofobii

84%

Bobako M.

Tematy z Szewskiej

|

2014

|

issue Rasa 3(13)/2014

37-56

PL

Artykuł jest próbą powiązania analizy historycznych form antysemityzmu z refleksją nad współczesną islamofobią. Jego celem jest odpowiedź na pytanie o to, czy, i jeśli tak, to w jakim zakresie, mamy w przypadku dyskursów antyislamskich do czynienia z mechanizmami etnicyzowania i urasowienia różnicy religijnej, które znane są z historii europejskiego antysemityzmu. W tekście zaproponowane są kryteria, na podstawie których pewne formy dyskursów antyislamskich mogą być zaklasyfikowane jako rasizm. Tezą autorki jest, iż taka klasyfikacja wymaga sproblematyzowania zarówno nowoczesnego europejskiego pojęcia „religii”, jak i relacji między „religią” i „rasą” jako kategoriami przynależności. Wspomniana problematyzacja dokonana jest w tekście w oparciu o antyesencjalistycznie zorientowane teorie z obszaru antropologii religii.

EN

The following paper is an attempt at linking analysis of the historical forms of antisemitism with examination of the present day European Islamophobia. Its goal is to answer a following question: to what extent are the historically known mechanisms of etnicization and racialization of religious difference of European antisemitism also present in the anti-Islamic discourses? In the paper there is a proposal of criteria that might serve as a basis for classification of particular anti-Islamic discourses as racism. The author claims that such classification requires problematizing both modern European concept of religion as well as relations between religion and race as categories of belonging. In the paper this task is performed by reference to anti-essentialist theories from a field of anthropology of religion.

9

Naukowy rasizm i urasawianie we współczesnych polskich badaniach empirycznych nad żebractwem

84%

Nowicki T.

Praca Socjalna

|

2023

|

vol. 38(3)

93-125

EN

In the Polish debate and research on begging, there is a tendency to combine this topic with social pathologies, culture, skin colour and race. Due to the use of the above-mentioned categories in the discussed research, I adopted the perspective of the postcolonial theory as the appropriate method of analysing the scientific discourse on begging. Based on the empirical research analysed in the article, I show that the ethical standards used in the research are inconsistent with the UNESCO Experts’ Declaration developed in the mid-twentieth century, recognising the category of race as unscientific. A practice of particular concern in this regard is the coding of empirical data based on racial categories imposed on Roma in the context of identifying begging with criminality. Within these approaches, I identified the essential and cultural approach to begging and the concept of a happy beggar created on its basis. On the other hand, at the level of content and conclusions, the ideological stake of the analyses carried out, aimed at rationing the social usefulness of work and its control, is revealed. In this context, the emerging aim of the research and tasks of the social assistance system is to “provide care” for the activity of citizens and forcing the population able to work to undertake it.

PL

W Polskiej debacie i badaniach na temat żebractwa istnieje tendencja do łączenia tej tematyki z patologiami społecznymi, kulturą, kolorem skóry i rasą. Z uwagi na posługiwanie się w omawianych badaniach urasawiającymi wyjaśnieniami przyczyn żebractwa za właściwą metodę analizy naukowego dyskursu o żebractwie przyjąłem perspektywę teorii postkolonialnej. Na podstawie analizowanych w artykule badań empirycznych pokazuję, że zastosowane w nich standardy etyczne są niezgodne z wypracowaną w połowie XX wieku Deklaracją Ekspertów UNESCO uznającą kategorię rasy za nienaukową. Szczególnie niepokojącą w tym zakresie praktyką jest kodowanie danych empirycznych w oparciu o rasologiczne kategorie, nakładane na Romów w kontekście identyfikacji żebractwa z przestępczością. W obrębie tych ujęć zidentyfikowałem podejście esencjalno-kulturowe do żebractwa oraz tworzoną na jego podstawie koncepcję szczęśliwego żebraka. Z kolei na poziomie treści i wniosków ujawnia się ideologiczna stawka prowadzonych analiz, mających na celu reglamentację społecznej użyteczności pracy oraz jej nadzór i kontrolę. W tym kontekście wyłaniającym się celem badań i zadań systemu pomocy społecznej ma być „roztaczanie opieki” nad aktywnością obywateli i przymuszaniem ludności zdolnej do pracy do jej podejmowania.

10

Dangerous Bodies: Blackness, Fatness, and the Masculinity Dividend

84%

Usienkiewicz M.

InterAlia: Pismo poświęcone studiom queer

|

2016

|

issue 11a

19 - 45

EN

Contemporary obesity epidemic discourse galvanizes racism and classism under the veil of “care,” and is used to further stigmatize mostly poor people of color. I examine the intersection of fatness, race, and masculinity to show how in the case of black male bodies fatness is criminalized and used to legitimize excessive violence inflicted on those bodies. I discuss the oftentimes conflicting projections attached to fat black male bodies to analyze the mechanism that enable not just the criminalization of race and poverty, but also of fatness in the American culture of personal responsibility. I also discuss the unacknowledged racial and gender biases or fat studies, which partially impede the analysis of non-white non-female bodies.

PL

Współczesny amerykański dyskurs epidemii otyłości przywołuje w nowej formie dyskursy klasistowskie i rasistowskie, jest też kolejnym wcieleniem moralnej paniki wykorzystywanej po to, by pod hasłem „opieki” stygmatyzować biednych i niebiałych członków społeczeństwa. W tekście przyglądam się splotowi grubości, rasy i męskości, by pokazać, jak w przypadku czarnych mężczyzn w USA otyłość jest kryminalizowania i wykorzystywana w celu uzasadnienia stosowania przemocy wobec czarnych grubych ciał. W artykule omawiam sprzeczne wyobrażenia na temat grubych czarnych ciał, pozwalające pokazać, w jaki sposób otyłość, tak jak wcześniej rasa i bieda, stała się w Stanach Zjednoczonych „przestępstwem”. W pracy zajmę się też analizą samej dyscypliny fat studies, by pokazać, że i ona nie jest wolna od rasowych i klasowych założeń, które częściowo uniemożliwiają analizę niebiałych, niekobiecych ciał.

11

Różne marginesy

84%

Artwich A.

Przestrzenie Teorii

|

2023

|

issue 39

287-297

EN

The article contains a review of bell hooks’ Feminist Theory: From Margin to Center (1984; Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2013, second edition 2022). The text by the American scholar presents groundbreaking theses for the development of the Black feminism movement – she was one of the first to draw attention to the need to take into account various social determinants of violence against women. At the same time, it emphasizes the exclusionary and marginalizing assumptions of second-wave feminism that dominated in the mid-twentieth century. In my review, I reflect on the importance of republishing a theoretical book that examines the systemic violence faced by Black women in a patriarchal and white society. For me, it is important to ask about the relevance of hooks’ reflections and the role they play in thinking about feminism in contemporary capitalist society. I also reflect on the applicability of hooks’ theory in Polish feminism context.

12

Rágy a emoce : hudebně psychologické aspekty severoindických rág

83%

Reindl T., Frič M., Hruška V.

Hudební věda (Musicology)

|

2020

|

vol. 57

|

issue 1

52-79

EN

Indian classical music uses a highly sophisticated system of melodic structures (rāga), which relate with particular states of mind (rāsa). In this relation, there is significant importance of tiny micro-intervallic nuances in the tuning of ragas. This article brings results of research called Ragas and emotions realized by Musical Acoustics Research Centre (Academy of Performing Arts in Prague). The goal of the project was to prove if emotional states rāsa, traditionally connected with certain ragas, can be perceived by Western listeners too, either familiar with listening to Indian music or totally inexperienced. The basis of this study is an online listening test which was prepared with a collaboration of significant Indian musician Amit Chatterjee (NYC/ Calcutta). The processing of results employs various statistical methods (factor analysis, Cronbach alpha, Pearson’s correlation) that show different levels of sensitivity between respondents for specific emotions. Various listening strategies among the respondents and their subgroups were revealed. The results of respondents are also put into comparison with an evaluation of emotional content done by the performer himself. In the next step, there was a research of correspondence between particular emotional states and specific micro-intervals (śruti), which shows some interesting connections between an occurrence rate of certain characteristic intervals in a given raga and particular emotions. For example, the interval of a major seventh (15/8) corresponds here with the emotions of joy and love, and partially with solemnity and compassion, which confirms the traditional Indian approach. Specific relation came out between emotion of fear and the interval of the low minor second (25/24, which is 29 cents lower than the tempered minor second), which is a characteristic interval of raga Marwa, traditionally connected with the aspect of death.

CS

Indická klasická hudba disponuje velmi propracovaným systémem melodických struktur (rāga), které korespondují s různými emočními stavy (rāsa). Velkou roli zde hrají jemné mikrointervalové nuance v ladění jednotlivých rág. Tato studie prezentuje výsledky výzkumu, nazvaného Rágy a emoce, realizovaným Výzkumným centrem hudební akustiky HAMU. Projekt si kladl za cíl prověřit, zda emoční stavy rāsa, kladené indickou tradicí do spojitosti s konkrétními rágami, lze zaznamenat i u posluchače západoevropského kulturního okruhu, ať už obeznámeného s poslechem indické hudby, tak i naprosto nezkušeného. Těžištěm této studie je vyhodnocení výsledků poslechového testu (online) který byl připraven ve spolupráci se špičkovým indickým hudebníkem Amitem Chatterjeem (New York, Kalkata). Zpracování výsledků využívá různých statistických metod (faktorová analýza, Cronbachova alfa, Pearsonova korelace), které ukazují různou míru shody respondentů pro různé emoce, též odhalují rozdílné posluchačské strategie. Výsledky hodnotitelů jsou též dány do korelace s hodnocením samotného interpreta. V další fázi šlo pak o vyhodnocení souvislosti daných emočních odezev s konkrétními mikrointervalovými nuancemi (śruti), které ukázalo velmi zajímavé souvislosti mezi mírou výskytu některých, pro danou rágu charakteristických intervalů a konkrétními emocemi. Jedná se např. o interval velké septimy (poměr 15/8), který koresponduje s emocemi radosti, lásky a částečně i vážnosti a soucitu, což je v souladu s indickou tradicí. Specifická souvislost se ukázala též mezi pocitem strachu a intervalem nízké malé sekundy (25/24, je o celých 29 centů nižší, než temperovaná malá sekunda), což je charakteristický interval rágy západu Slunce Marwa, která je tradičně spojována s aspektem smrti.

13

Postęp i myśl krytyczna u Norwida i Piotra Ławrowa

83%

van Nieukerken A.

Studia Norwidiana

|

2020

|

vol. 38

59-69

EN

The Polish romantic poet Cyprian Norwid and the Russian philosopher and sociologist Piotr Lavrov met while living as exiles in Paris during the seventies of the XIX century. They respected each other, although their worldviews could at first sight not be reconciled (but they were both discontent of the political status quo). Lavrov was an atheist and considered religion to be a „reactionary” force in the age of scientific progress, slowing down the further emancipation of the individual (though previously it performed a positive role). Norwid-on the other hand-thought that progress without roots in Christian sacrality would restrict the idea of humanity and reduce it to a physiological determinism. This article shows the debate between a Polish catholic and an atheist Russian in the context of the period. It focuses on the negative consequences of a narrow scientist attitude (as a matter of fact, rejected by Lavrov), e.g. the relation between contemporary anthropological research and racial theories.

PL

Polski późny romantyk Cyprian Norwid i rosyjski filozof i socjolog Piotr Ławrow spotkali się jako emigranci w Paryżu lat siedemdziesiątych XIX wieku. Szanowali się wzajemnie, choć mieli wykluczające się na pierwszy rzut oka światopoglądy (ale łączyło ich niezadowolenie z politycznego status quo). Ławrow był ateistą i uważał, że w epoce naukowego postępu religia stanowi czynnik „reakcyjny”, hamujący dalszą emancypację jednostki (choć wcześniej spełniła pozytywną rolę). Norwid uważał zaś, że postęp bez zakorzenienia w chrześcijańskim sacrum zawęża ideę człowieczeństwa, redukując ją do „fizjologicznego” determinizmu. Artykuł pokazuje współczesne konteksty sporu między polskim katolikiem a ateistycznym Rosjaninem i poświęca sporo uwagi negatywnym konsekwencjom wąskiej postawy scentystycznej (odrzuconym zresztą przez Ławrowa), np. relacji między ówczesnymi badaniami antropologicznymi a teoriami rasowymi.

14

„Rasa” a nacjonalizm. W stronę „urasowienia” narodu

67%

Małczyński P.

Tematy z Szewskiej

|

2014

|

issue Rasa 3(13)/2014

23-36

PL

Popularne ujęcia nacjonalizmu ograniczają go do ksenofobii, co wpływa na obraz jego związków z „rasą”. Tymczasem przyjęcie szerszego rozumienia nacjonalizmu pozwala na głębszą analizę relacji między narodem a „rasą”. Szersza antropologiczna perspektywa umożliwia interpretację zjawiska „urasowienia” narodu – specyficznej esencjalizacji, która nawiązuje do natury i/lub kultury. Ujmowanie narodu w kategoriach biologicznych – często w formie więzi pokrewieństwa – pojawia się zarówno w nacjonalistycznej retoryce, jak i w dyskursach naukowych z nurtu prymordialistycznego (np. socjobiologicznym). Nawiązania do (metaforyki) wspólnego pochodzenia stanowią istotny komponent etnonacjonalizmów. Jednak niewłaściwe wydaje się kontrastowanie „rasistowskiego” nacjonalizmu etnicznego i „otwartego” nacjonalizmu obywatelskiego. Ślepe zawierzenie dychotomii autorstwa Hansa Kohna powoduje bowiem przeoczenie przypadków, w których nacjonalizm zachodni wiąże się z rasizmem kulturowym.

EN

Popular understandings of nationalism confine it to xenophobia which affects nationalism’s relation to the “race”. Meanwhile, the acceptance of a broader understanding of nationalism facilitates a deeper analysis of the race–nationalism relations. A wider anthropological perspective enables the interpretation of the phenomenon of nation’s “racialization” – a specific type of esentialization which refers to nature and/or culture. Perceiving a nation in biological terms – often in the form of kinship bonds – exists in both the nationalist rhetoric and the scientific discourses of the primordialistic (for instance, socio-biological) field of study. References to (the metaphoric) common ancestry constitute an important component of ethno-nationalisms. However, the contrasting of the “racist” nationalism and “open” social nationalism seems inappropriate. A blind reliance on Hans Kohn’s dichotomy causes an oversight of the cases in which western nationalism ties with cultural racism.

15

Granice rasy. Między nowym rasizmem a płynną rasologią

67%

Turowski M.

Studia Krytyczne/ Critical Studies

|

2015

|

issue 1

111-130

PL

We współczesnych dyskusjach na temat rasizmu mamy do czynienia z dwoma – rozumianymi często jako rywalizujące ze sobą – ujęciami: pierwsze to rasizm kulturowy, drugie to marksistowska problematyzacja rasizmu jako rezultatu sprzeczności o charakterze ekonomiczno-politycznym. Zgodnie z tym pierwszym (jego najnowsze konceptualizacje – nawiązujące do antyesencjalistycznych koncepcji kultury i tożsamości rozwijanych przez licznych autorów w ramach sporu o wielokulturowość w latach 90-tych ubiegłego wieku – znajdziemy w pracach Asha Amina czy Simona Weavera, ale też Zygmunta Baumana, np. w jego Life in Fragments [Bauman 1993] czy Płynnym życiu [Bauman 2007]) rasa to kategoria konstruowana w ramach złożonych procesów natury polityczno-historyczno-kulturowych. Perspektywa marksistowska w znacznym stopniu rozwijana jest w ramach krytyki tej pierwszej orientacji (chodzi tu w głównej mierze o koncepcję Edny Bonacich, Erica Hobsbawma czy Jamesa Blauta). W jej myśl, wszelkie „dyskursywne strategie urasowienia”, o których mówi teoria rasizmu kulturowego (prowadzące do arbitralnej produkcji „kozłów ofiarnych”) stanowią odzwierciedlenie, a ściślej – fasadę – mechanizmów działających w bazie, w sferze produkcji: wyzysku robotników w wyniku kapitalistycznego parcia do minimalizacji kosztów pracy, możliwemu dzięki istnieniu „rezerwowej armii kapitału” (wieś podczas rewolucji przemysłowej opisywanej przez Marksa czy tania siła robocza w koloniach, w państwach peryferyjnych oraz w obrębie postnarodowych społeczeństw obywatelsko-imigranckich [Europa Zachodnia] w analizach marksistów, post- i neomarksistów 20-wiecznych i współczesnych). Główne pytanie, które zostanie zadane w niniejszym artykule dotyczy możliwości zaproponowania ujęcie łączącego, syntetyzującego ze sobą te dwa powyższe, gdzie rasizm będzie definiowany jako wspólny motyw przewijający się w licznych rasistowskich zjawiskach – konkretnych, historycznych narracjach i praktykach. Konieczne jest odwołanie się do konceptualizacji unikającej zarówno „upłynnienia” problemu rasizmu, sprowadzenia go do zbioru niestabilnych napięć między pozycjami społeczno-dyskursywnymi, typowego dla ujęć (post) modernistycznych, jak i instrumentalizacji różnic etnicznych i kulturowych w poszukiwaniu „podmiotu emancypacji”, możliwości eliminacji ekonomicznego wyzysku oraz dróg do postkolonialnego „narodowego wyzwolenia”. Strategia ta może okazać się owocnym zabiegiem zmierzającym do rozpoczęcia właściwej, wolnej z jednej strony od uproszczeń, a z drugiej od tworzenia zbyt pospiesznych analogii, refleksji nad współczesnymi tendencjami rasistowskimi.

EN

Current debates about racism seem to be dominated by two main approaches: theory of cultural racism and the Marxist problematization of racism as a result of contradictions in economic and political spheres. The most recent conceptualization of the first orientation build on anti-essentialist notion of culture and identity developed by a number of authors disputing the problem of multiculturalism in the 1990s. One can refer to researchers such as Zygmunt Bauman, Ash Amin and Simon Weaver as representatives of this approach suggesting that race is a category constructed as the consequence of complex political and historical-cultural processes. Marxist perspective should be understood to a large extent as a criticism of the first orientation. Adherents of this camp (Edna Bonacich, Eric Hobsbawm or James Blaut) argue that all the „discursive strategies of racialization” analyzed within the cultural racism paradigm are a reflection of – or, more precisely: the façade hiding – more basic mechanisms in the sphere of production and productive relations (economic base): the exploitation of labor as a consequence of the capitalist pressure to minimize costs and maximize capital accumulation, made possible thanks to the existence (and maintenance) of „reserve army of labor” (displaced residents of villages during the industrial revolution as described by Marx; and cheap labor in the colonial plantation-slavery system and in peripheral zones and within postnational civic-immigrant societies of the contemporary world-system). I would like to emphasize a need to provide an approach combining, synthesizing together the two above theories where racism would be defined as a common thread of racist phenomena in concrete, historical narratives and practices. It is necessary to avoid both the „liquidation„ of the problem of racism, reducing it to a set of elusive tensions between social and discursive positions on one hand, and translating it exclusively (while looking for a „subject of emancipation”, ways to end the economic exploitation and complete the process of „national liberation”) onto the domain of instrumentalization of ethnic and cultural differences – on the other hand. This strategy may prove fruitful in reflections on contemporary racist tendencies avoiding oversimplifications on one hand and too hasty analogies – on the other.

16

Trzy filmy, dwie książki, siedem dekad: problem „uchodzenia za” u Johna Stahla, Douglasa Sirka i Roberta Bentona

67%

Hebda J.

Tematy z Szewskiej

|

2014

|

issue Rasa 3(13)/2014

57-66

PL

Autorka analizuje w artykule trzy filmy oparte na dwóch powieściach: Imitację życia w reżyserii Johna Stahla z 1934 roku, Zwierciadło życia Douglasa Sirka z 1959 roku – będące adaptacjami Imitation of Life Fannie Hurst – oraz Piętno Roberta Bentona z 2003 roku, ekranizację książki Philipa Rotha pod tym samym tytułem, pod względem przedstawionych w nich bohaterów „uchodzących za”, czyli Afroamerykanów udających osoby białe oraz problemów związanych z tożsamością, rasą i więzami rodzinnymi wywołanymi przez ich decyzje. Różnica 70 lat jaka dzieli pierwszy i ostatni z omawianych filmów, pozwala przyjrzeć się dokładnie, jak zmienił się sposób przedstawiania problemu tożsamości rasowej i dyskryminacji ze względu na pochodzenie w kulturze amerykańskiej głównego nurtu.

EN

This article analyses three movies based on two novels: two adaptations of Fannie Hurst’s Imitation of Life by John Stahl (1934) and Doyglas Sirk (1959), as well as Robert Benton’s The Human Stain (2003), a realisation of Philip Roth’s book. The analysis is conducted through the lenses of the characters “passing as” – Afro-Americans pretending to be white and their troubles with identity, race, and family ties provoked by the protagonists’ decisions. The seventy-year span between the first movie and the last one gives a deep insight into the changes in the representation of race and discrimination in the mainstream American culture.

17

Przemiany narodowo-rasowe w kulturze popularnej na przykładzie kina amerykańskiego

67%

Zadrożniak D.

Refleksje. Pismo naukowe studentów i doktorantów WNPiD UAM

|

2020

|

issue 22

125-140

EN

The racial segregation was abolished in american law in 1960s, however its effects in public space are visible nowadays. It is about stereotypes and discrimination against national and racial minorities. It is present in cinematography among others by disproportion of allocation of film roles, way of showing characters and also by occurence like whitewashing or blackface minstrels. The purpose of this article is to show the changes, which took place in the last century. The research trial were 85 productions awarded American Academy Award in category “Best Picture”. The conducted analysis showed that in the history of American cinema, breakthrough moments in the field of national and racial transformations can be identified and the above-mentioned phenomena were included.

PL

Zniesienie segregacji rasowej w prawie amerykańskim nastąpiło w latach 60. XX wieku, jednak wciąż można wskazać jej skutki w przestrzeni publicznej. Wiąże się to ze stereotypami i dyskryminacją mniejszości na tle narodowo-rasowym. Obecne są one także w kinematografii poprzez m.in. dysproporcje w zakresie przyznawania ról, sposób ukazywania osób, a także takie zjawiska jak whitewashing czy blackface minstrels. Celem artykułu jest wskazanie przemian, które zachodziły na tym tle w ostatnim wieku. Próbę badawczą stanowiło 85 produkcji wyróżnionych Nagrodą Amerykańskiej Akademii Filmowej w kategorii „najlepszy film”. Przeprowadzona analiza wykazała, że w historii kina amerykańskiego można wskazać momenty przełomowe w zakresie przemian narodowo-rasowych oraz ujęła wspomniane zjawiska.

18

“We’ll see if noble blood runs through your veins”: Social classes and race in Henryk Sienkiewicz’s “With Fire and Sword”

67%

Ryś P. W., Ryś P. W.

Ruch Literacki

|

2019

|

issue 2

19

Trzymanie Kobiet Na Dystans Wykorzystywanie Kategorii Płci, Rasy I Różnicy W Profesjonalnym Sporcie

67%

Jakubowska H.

Kultura i Społeczeństwo

|

2012

|

vol. 56

|

issue 3

75-94

EN

In the introduction, the author explains how categories of race and gender are understood in the social sciences. She then presents the world records set in running competitions; these are a departure point for a discussion of perceptions of race and gender and gender and racial differences in sports. The examples, which pertain to playing rules, financial questions and the media discourse, reveal two divergent strategies in the world of sports in regard to gender and racial differences. The first consists in explaining and legitimising differences with the help of the category of biological discourse, the second - based on political correctness - in ignoring them.

20

„Plebejuszowska krew”. O urasowieniu podziałów społecznych w powieściach „Bez dogmatu” i „Rodzina Połanieckich” Henryka Sienkiewicza

67%

Ryś P. W.

Pamiętnik Literacki

|

2021

|

vol. 112

|

issue 4

51-76

PL

Artykuł poświęcono analizie splotu klasy z rasą w powieściach „Bez dogmatu” i „Rodzina Połanieckich” Henryka Sienkiewicza. W dziełach tych wskazuje się takie formy urasowienia podziałów społecznych, jak biologizacja, esencjalizacja czy animalizacja. Porównanie powieści oraz odwołanie do prywatnej korespondencji pisarza i jego wcześniejszych utworów o tematyce współczesnej prowadzi do wniosku, że rasizm klasowy jest elementem poglądów społecznych samego Sienkiewicza.

EN

The paper is devoted to an analysis of the concourse of class and race in Henryk Sienkiewicz’s novels „Bez dogmatu” („Without Dogma”) and „Rodzina Połanieckich” („Polaniecki Family”). These works display such forms of racing social divisions as biologisation, concentration, and animalisation. A comparison of the two novels and reference to the writer’s private correspondence as well as his earlier pieces on contemporary matters lead to the conclusion that class racism is an element of Sienkiewicz’s own social view.

Refine search results

Pojęcie rasy w bioetyce afroamerykańskiej

“...kahāniyā͂ ākhir bantῑ kaise hai͂?!” (“…how, after all, do stories originate?!”). The Clash between Indian and Western Literary Traditions in Ajñeya’s Short Stories

Norwid, kolebka Ariów a Europa jako wielokulturowe „principium”

Antropologia Franza Boasa a życie współczesne Boas, Franz. Antropologia a życie współczesne Tłum. Konrad Siekierski. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2019

Portret barbarzyńcy. O kilku przedstawieniach Polaków i Niemców w literaturze galicyjskiej drugiej połowy XIX wieku

Od egzotyki do nadziei białych, czyli (nie)mówienie o rasie w dyskursie sportowym

Odmiany polskiej tożsamości narodowej i ich konsekwencje dla postaw wobec mniejszości

Rasa i religia. Trajektorie antysemityzmu i islamofobii

Naukowy rasizm i urasawianie we współczesnych polskich badaniach empirycznych nad żebractwem

Dangerous Bodies: Blackness, Fatness, and the Masculinity Dividend

Różne marginesy

Rágy a emoce : hudebně psychologické aspekty severoindických rág

Postęp i myśl krytyczna u Norwida i Piotra Ławrowa

„Rasa” a nacjonalizm. W stronę „urasowienia” narodu

Granice rasy. Między nowym rasizmem a płynną rasologią

Trzy filmy, dwie książki, siedem dekad: problem „uchodzenia za” u Johna Stahla, Douglasa Sirka i Roberta Bentona

Przemiany narodowo-rasowe w kulturze popularnej na przykładzie kina amerykańskiego

“We’ll see if noble blood runs through your veins”: Social classes and race in Henryk Sienkiewicz’s “With Fire and Sword”

Trzymanie Kobiet Na Dystans Wykorzystywanie Kategorii Płci, Rasy I Różnicy W Profesjonalnym Sporcie

„Plebejuszowska krew”. O urasowieniu podziałów społecznych w powieściach „Bez dogmatu” i „Rodzina Połanieckich” Henryka Sienkiewicza