Search results

1

Córka na wydaniu. Zakres autonomii kobiety w procesie doboru matrymonialnego w Polsce międzywojennej i współczesnej

100%

Przybył I.

Władza sądzenia

|

2019

|

issue 17

5-18

PL

Celem opracowania jest zilustrowanie, w jaki sposób reguły doboru matrymonialnego są wzmacniane przez szereg ograniczeń kulturowych na przykładzie zmieniającego się zakresu autonomii kobiety-córki. Podstawą analiz są materiały zastane, tj. publikacje z zakresu historii rodziny oraz badania własne autorki. Artykuł przedstawia społecznie określane zasady wyboru partnera małżeńskiego, a także wzorce obowiązujące na rynku małżeńskim wśród chłopów i inteligencji w Polsce międzywojennej oraz współcześnie. Wskazuje się tu przede wszystkim na wpływ porządku społecznego i wynikającego z niego statusu kobiety-córki na przebieg procesu doboru matrymonialnego (zarówno w aspekcie selekcji partnerów jak i prawidłowości przebiegu znajomości) oraz na kultywowaną obyczajowość przedmałżeńską. Sposób legitymizacji narzeczeństwa i małżeństwa, a co za tym idzie zakres autonomii kobiety, ściśle i niezmiennie wiąże ze statusem społecznym i statusem w rodzinie – bez względu na poddany w opracowaniu analizie okres historyczny. Tylko te kobiety, które są całkowicie niezależne ekonomicznie i mieszkaniowo od rodziny pochodzenia, mogą pozwolić sobie na autorską stylizację przebiegu znajomości przedślubnej oraz ceremonii ślubno-weselnej.

2

Wdowy-dysponentki gospodarstw chłopskich w późnośredniowiecznej Polsce w świetle ksiąg sądów szlacheckich i kościelnych (na przykładzie ziemi lubelskiej)

67%

Jawor G., Kołacz-Chmiel M.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2020

|

vol. 81

EN

The aim of the present article is to answer the general question of the circumstances in which women, in the reality of typically patriarchal peasant communities existing in late medieval Poland, were taking over the management of the farms left behind by their late husbands. The authors of the paper focus on a number of issues connected to this subject matter, in particular: the frequency with which such instances occurred, forms of managing the property by a widow, coniuncta manu ownership including women, and the duration of female management of properties. As neither judicial record books of the countryside areas from the Lublin region nor detailed inventories or their descriptions have been preserved, the abovementioned issues will be analysed on the basis of the only available sources, i.e. record books from noble or ecclesiastical courts. So far they have not been appreciated in the research of peasant communities, but it seems that a detailed analysis of the records included in the books may unveil new opportunities for studying social aspects of the operation of peasant communities.

PL

Celem niniejszego artykułu jest próba odpowiedzi na generalne pytanie o okoliczności, w jakich kobiety – w realiach typowo patriarchalnych społeczności chłopskich egzystujących w późnośredniowiecznej Polsce – po śmierci małżonka przejmowały zarząd nad pozostawionym przez niego gospodarstwem. Autorów interesować będzie wiele kwestii łączących się z tym zagadnieniem, a zwłaszcza: częstotliwość występowania takiej sytuacji, formy sprawowania przez wdowę władzy nad tym majątkiem, niedziały rodzinne z udziałem kobiety, czas trwania tych kobiecych rządów. Powyższe zagadnienia, wobec niezachowania się z terenów Lubelskiego wiejskich ksiąg sądowych, szczegółowych inwentarzy dóbr czy ich opisów, rozpatrzono na podstawie jedynych dostępnych źródeł – ksiąg sądów kościelnych i szlacheckich. Do tej pory w badaniach społeczności chłopskich nie były one doceniane, jednak, jak się wydaje, szczegółowa analiza zawartych w nich zapisów wskazuje na nowe możliwości badawcze społecznych aspektów funkcjonowania wspólnot chłopskich.

3

Małżeństwa w międzywojennej rodzinie chłopskiej w świetle dokumentów kościelnych na przykładzie diecezji kieleckiej

67%

Renz R.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2021

|

issue 2(11)

9-21

PL

W środowisku wiejskim najbardziej rozpowszechniony był model rodziny patriarchalnej lansowany przez instytucje religijne. Propagowane na łamach prasy katolickiej ideały związane z modelem rodziny patriarchalnej eksponowały u mężczyzn zaradność, dbałość o żonę i dom, a u kobiet gospodarność, dobroć, troskę o dzieci i męża. Małżeństwa zawierano najczęściej wśród sąsiadów, w ramach sąsiednich wsi, w najbliższej okolicy. W warunkach tradycyjnej gospodarki chłopskiej kryterium podstawowym była powierzchnia gruntów posiadanych przez zainteresowane rodziny oraz kapitał pieniężny. Uczucie miłości, wzajemna atrakcyjność były wartościami w tym modelu pożądanymi, ale niewymaganymi. Za szczęśliwców uważano tych, którym udało się połączyć „godziwy” wybór małżeński z porywem serca. Kojarzenie małżeństw przez swatów, znajomych, członków rodziny odbywało się zawsze w granicach „pola wybieralności”. Model religijnej koncepcji małżeństwa zakładał, że związek małżeński powołany był przede wszystkim w celu prokreacji. Wykluczał on rozwody i traktował zasadę świadomego macierzyństwa jako sprzeczną z moralnością katolicką. W praktyce zachowania katolików różniły się od modelu propagowanego przez Kościół. Kościelno-etyczne zasady głoszące nierozerwalność małżeństwa i zakaz życia „na wiarę” nie były w pełni przestrzegane. Z wypowiedzi duchownych diecezji kieleckiej zamieszczonych w ankiecie dotyczącej moralności rodzinnej parafian z lat 1920–1929 wynika, że zaledwie w kilku parafiach nie stwierdzono samowolnych separacji i życia bez ślubu. Przyczyną separacji były głównie sprawy majątkowe, niezgodność charakterów, bezpłodność, choroba bądź okrucieństwo któregoś z partnerów. Również kościelne zakazy kontroli i planowania urodzin nie były powszechnie akceptowane. Zjawiska te świadczą o zmianach zachodzących w relacjach małżeńsko-rodzinnych w rodzinie chłopskiej w okresie międzywojennym.

EN

The patriarchal family model, promoted by religious institutions, was the most prevalent in the rural areas. Role models, associated with patriarchal family, promoted in the catholic press, exposed features of men, such as resourcefulness, care for his wife and home, meanwhile, for women, these were features such as economy, kindness, care for her children and husband. People looked for future wives and husbands among neighbours, neighbouring villages and in the nearest area. Within traditional rural areas, basic criteria of marriage was the size of the lands owned by the families of the spouses, as well as owned money capital. Love and mutual attraction were desired but not required in this model. Those, who managed to combine “decent” conditions of the future marriage with elation of heart, were considered the lucky ones. Introducing couples by matchmakers, friends or family members had to guarantee “choosable” choices. Religious concept of marriage assumed that procreation is its main objective. It disregarded divorce and considered conscious maternity inconsistent with catholic morality. In practice, Catholics didn’t obey behaviour models promoted by the Church. Church’s ethical principles about the binding nature of marriage and the ones banning living without entering marriage, weren’t fully respected. Based on the survey conducted among priests in diocese of Kielce regarding family morality among congregation in years 192–1929, we learn that in just a few parishes self-willed separations and living without marriage were observed. The main reason behind separations were property issues, irreconcilable differences, infertility, illness or brutality of one of the spouses. Also, ban imposed on birth planning and control wasn’t generally respected. All of the above proves changes that were taking place in marriage and family relations in peasant families during inter-war period.

Refine search results

1 Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

1 Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

1 Władza sądzenia

1 Jawor G.

1 Kołacz-Chmiel M.

1 Przybył I.

1 Renz R.

1 2021

1 2020

1 2019

Córka na wydaniu. Zakres autonomii kobiety w procesie doboru matrymonialnego w Polsce międzywojennej i współczesnej

Wdowy-dysponentki gospodarstw chłopskich w późnośredniowiecznej Polsce w świetle ksiąg sądów szlacheckich i kościelnych (na przykładzie ziemi lubelskiej)

Małżeństwa w międzywojennej rodzinie chłopskiej w świetle dokumentów kościelnych na przykładzie diecezji kieleckiej