Search results

1

Reforma kultu a "ujęzykowienie sacrum": (anty)rytualny faktor sekularyzacji

100%

Dekert T. M.

Horyzonty Polityki

|

2018

|

vol. 9

|

issue 27

125-142

PL

CEL NAUKOWY: Artykuł będzie miał na celu podjęcie pytania o znaczenie przemian, jakie nastąpiły w liturgii katolickiej po Soborze Watykańskim II, dla procesów sekularyzacyjnych w świecie katolickim. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Zgodnie z tezą J. Habermasa modernizacyjna sekularyzacja na poziomie społecznym dokonuje się za pośrednictwem „ujęzykowienia sacrum”, tj. przejęcia funkcji integracyjnych i ekspresywnych rytuału przez językowe działanie komunikacyjne (debatę i konsens). Opierając się na tej tezie, a także stosując narzędzia semiotyczno-antropologiczne zaczerpnięte z teorii rytuału Roya A. Rappaporta, będę chciał sprawdzić, czy i na ile posoborowa reforma liturgii – pojmowana wąsko, tzn. wyłącznie na płaszczyźnie oficjalnie wprowadzonych zmian i ich implikacji – wiązała się z, przyczyniała się do, lub też po prostu dokonywała „ujęzykowienia” katolickiego sacrum. PROCES WYWODU: Wywód obejmuje w pierwszym rzędzie charakterystykę teorii Habermasa i Rappaporta. Następnie przechodzi do interpretacji dwóch zasadniczych wymiarów reformy liturgicznej: samego faktu głębokiej zmiany rytualnej poprzedzonej problematyzacją formy liturgicznej w obrębie dyskursów eksperckich oraz zmian w samym rytuale na poziomie rezygnacji ze znacznej części języka gestu, zniesienia bezwzględnej obligatoryjności rubryk i otwarcia liturgii na inwencję celebransa(ów) i zgromadzenia. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Widziane przez pryzmat koncepcji Habermasa i Rappaporta teoretyczne i praktyczne podejścia do liturgii w okresie przedsoborowym oraz w ramach samej reformy okazują się stanowić modelowy przykład „ujęzykowienia sacrum” i derytualizacji. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Reforma liturgiczna miała (ma) znaczący, aktywny i wielopoziomowy udział w procesach sekularyzacyjnych zachodzących w Kościele katolickim. Mają one wymiar przede wszystkim osłabienia lub dekonstrukcji katolickiego świata odniesień sakralnych, a w każdym razie jego obowiązywalności i odporności na relatywizację i indywidualizację.

2

Znaczenie rytuału w paschalnej liturgii rodzinnej w świetle księgi „Sefer habrachot”

100%

Rucki M.

Ruch Biblijny i Liturgiczny

|

2019

|

vol. 72

|

issue 1

PL

Artykuł zawiera analizę typowych tekstów liturgii paschalnej pod kątem znaczenia jej rytuałów dla osób uczestniczących w celebracji. Omówione zostały poszczególne czynności i wypowiadane słowa, w kolejności ich występowania, zaczynając od poszukiwania i zniszczenia zakwasu w przeddzień Paschy i kończąc na odliczaniu omeru po jej zakończeniu. Wszystkie błogosławieństwa i narracje wypowiadane w kontekście wykonywanych czynności zawierają czynniki, które sprzyjają umocnieniu więzi rodzinnych. Odprawiana liturgia uobecnia dawne wydarzenia i podkreśla wspólnotowe doświadczenie Boga na przestrzeni pokoleń oraz zależność rodziny i całego narodu żydowskiego od działania Boga.

3

Rytuały w przestrzeni politycznej na przykładzie Ustki

88%

Rogulski M.

Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość

|

2018

|

vol. XV

125-140

PL

Rituals are of great importance in politics at every level. Rituals bind society and strengthen their identity. Besides rituals strengthen attach-ment to culture, land and state power. On the other hand state power increases legitimacy by performing respected rituals. There are many interesting ways to classify rituals in the literature on the subject. For the purpose of showing rituals in the political space of the city of Ustka, it seems appropriate to distinguish above all the rituals of a national char-acter and those of a local dimension. In the case concept of the ritual, however, there are no final divisions, and the boundaries that divide them are certainly not impassable.

4

Refleksywność Białego małżeństwa Tadeusza Różewicza

88%

Nofikow E., Uniwersytet w Białymstoku I. F. P., Ewa Nofikow – dr a. w. Z. T. i. A. L. t. U. w. B. J. z. b. o. m. i. r. m. l. a. i. m. d. h. h., ewa.nofikow@gmail.com

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2013

|

vol. 02

PL

Artykuł Refleksywność „Białego małżeństwa” Tadeusza Różewicza to analiza dramatu Białe małżeństwo w kontekście (i przy użyciu) narzędzi wypracowanych przez antropologię kulturową. W tekście wykorzystane zostały takie pojęcia, jak: widowisko kulturowe, liminalność czy – przywołana w tytule – refleksywność. Kategorie te służą zarówno opisaniu wewnętrznej, dynamicznej struktury tekstu Różewicza, jak i stanowią narzędzia interpretacyjne. Utwór Białe małżeństwo odczytany został jako tekst o rytualnym (i liminalnym) tworzeniu podmiotowości oraz artystycznym ustanawianiu świata przedmiotowego. Zmagania protagonistki z własnymi ograniczeniami, a także ze swoją – narzuconą przez innych – pozycją w świecie, czyli rodzinie, pokazał Różewicz jako rytualne, a zatem niepozbawione bólu, dochodzenie do świadomości własnego bycia w świecie. Jednocześnie Białe małżeństwo okazuje się tekstem o skomplikowanej i nigdy do końca „nieskonsumowanej” relacji między artystą a światem. Jeśli przyjąć, że Bianka to figura twórcy, to relacja między nim a rzeczywistością opiera się nie tyle na mnożeniu (słów, obrazów), ile na pozbywaniu się tego, co uznawane jest za ograniczające. Jednocześnie związek artysty i rzeczywistości, ale też artysty i sztuki, zawsze będzie związkiem niepełnym – białym małżeństwem.

5

„Racz nam wrócić, Panie...”

88%

Siwicka D.

Załącznik Kulturoznawczy

|

2015

|

issue 2

102-113

PL

Artykuł Racz nam wrócić, Panie... jest rekonstrukcją społecznej historii (od wieku XIX po współczesność) polskiej pieśni patriotyczno-religijnej Boże coś Polskę, a w szczególności jej jednego wersu znanego i śpiewanego w dwóch wersjach: „ojczyznę wolną pobłogosław, Panie” oraz „ojczyznę wolną racz nam wrócić, Panie”. Drobną a zasadniczą różnicę pomiędzy tymi wersjami autorka interptretuje na sposób Derridiański: jako szibbolet – sprawdzian tożsamości osób wykonujących pieśń, hasło tajnego przymierza i znak pozwalający na rozróżnienie „swoich” od „wrogów”. Wskazuje przy tym na trwałość owej funkcji znaczącej, jaką w polskim rytuale patriotycznym pełni wspólne śpiewanie Boże coś Polskę.

6

Rytuał – od antropologii kulturowej do analizy transakcyjnej

75%

Motyl K.

Edukacyjna Analiza Transakcyjna

|

2014

|

issue 3

65–78

EN

In the first part of the article the traditional meaning of the ritual is analysed. Then, the ritual is presented in the light of transactional analysis. Finally, the author discusses similarities and differences in different concepts of the ritual. The article does not attempt to address the complexity of this concept; its aim is to contribute to the discussion on the interdisciplinary nature of transactional analysis. The author’s aim is to exemplify the possibilities of applying this theory in humanities and social sciences.

7

Uzurpacja Zbigniewa i rola rytuałów w Królewskich synach Józefa Ignacego Kraszewskiego i Kronice polskiej Galla Anonima

75%

Zawadzka M.

Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura

|

2017

|

vol. 1(6)

75-90

EN

In the article, the author compares “Deeds of the Princes of the Poles” by Gallus Anonymus and “Królewscy synowie” by Józef Ignacy Kraszewski by presenting the conflicts among the princes of the Piast dynasty and their rituals. The relation between Bolesław Krzywousty and Zbigniew is shown in both works from a perspective of four rituals, previously studied by Zbigniew Dalewski in his book “Ritual and Politics: Writing the History of a Dynastic Conflict in Medieval Poland”: oath, entry-reception, submission-reconciliation and penance. The author demonstrates that in Kronika these rituals are shown as the performance acts, regulating the political and social reality, whereas in “Królewscy synowie” they help to create personalities of the characters and are used as “medievalistic decoration”.

8

Ritual of Protest as a Factor of Social Change

75%

Tendera M.

Konteksty Społeczne

|

2013

|

vol. 1

|

issue 1

EN

The aim of this paper is to justify the thesis that social rituals - usually perceived as conservative forms of collective action of simple societies - play an essential role in the processes of postmodern social change. The argument of the influence of rituals was motivated by analyzing classical subject literature and complemented with a description of a specific example of postmodern social ritual - the contemporary social protest. In the author’s opinion considering social protest as a ritual was possible after the ensuing of the postmodern age, in which social protests became an inseparable part of the canon of social interactional rituals in the societies of the western civilization. In the modern age protests were viewed as a marginal phenomenon, an indication of dysfunction of the political system, and as a consequence of fear, that they may spread chaos, they were consistently suppressed. In the author’s mind a protest can be understood twofold. Some of the societies - those that do have a high degree of structures’ inertness - consider protests as similar to revolutions, that aim at the total turnover of the power structures. In the other societies, the societies of the western democracies, social protests are well tolerated and act as a usual mechanism of social reaction on social change. Protest seems to be the phenomena that reconciles both the need for stability within the culture, and for the continuous social change. The intensification of social protests, as seen today, can be understood as an escalation of ritual forms of social behavior in the effect of intensive social changes. Being a part of culture’s processes, the social protests remain a part of the wide, social interactional processes.

PL

Celem artykułu jest uzasadnienie tezy, że rytuały społeczne - postrzegane zwykle jako konserwatywne formy działania kolektywnego społeczeństw prostych - w istocie grają kluczową rolę w procesach zmiany społecznej w epoce ponowoczesności. Teza o wpływie rytuałów na zmiany społeczeństw została uzasadniona w oparciu o analizę klasycznej literatury przedmiotu oraz uzupełniona o analizę konkretnego przypadku, ponowoczesnego rytuału społecznego, jakim jest protest społeczny. Zdaniem autorki potraktowanie protestu społecznego jako rytuału stało się możliwe dopiero po nastaniu epoki ponowoczesnej, w której protesty weszły trwale do kanonu rytuałów interakcyjnych społeczeństw cywilizacji zachodniej. W epoce modernizmu protesty uchodziły za zjawisko marginalne, symptom dysfunkcji systemu politycznego i w konsekwencji obawy przed chaosem były konsekwentnie tłumione. Zdaniem autorki świadczy to o fakcie, że protest może być postrzegany w dwojaki sposób. Część społeczeństw - cechujących się wysokim poziomem inercyjności struktur - postrzega protest analogicznie do rewolucji, której celem jest absolutna wymiana struktur rządzących, w innych zaś, społeczeństwach zachodniej demokracji, protesty są doskonale tolerowane i stanowią narzędzie reakcji na zmianę społeczną. Protest wydaje się być tym fenomenem, który godzi potrzebę stabilności w kulturze i ciągłą zmianę społeczną. Współcześnie obserwowana intensyfikacja protestów może być zatem rozumiana jako eskalacja form rytualnych na skutek silnych zmian społecznych. Będąc częścią procesów kulturowych, protesty pozostają tym samym elementem szerokich, społecznych procesów interakcyjnych.

9

WYBRANE PRZEJAWY OKULTYZMU W ŚWIADOMOŚCI STUDENTÓW Z PSW W BIAŁEJ PODLASKIEJ. BADANIE PILOTAŻOWE

75%

Derlukiewicz A.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2014

|

vol. 57

|

issue 4

45-53

EN

Occultism is the combination of esoteric doctrines that presuppose the existence of the secret forces in man and in nature. As a distinct stream of thoughts, it arose in the nineteenth century, in the era of the so-called “Fin de siècle” and it was the result of the collapse of the theocratic system and the image change of the world and man. Today, the new type of spiritual sensitivity and openness to transcendence is noticed by the younger generation. The lack of spiritual direction in solving existential crises, fear of independence, temporariness, society pressure lead young people to refer to the occult powers that give them a sense of security. The “occult revival” can be observed nowadays. The analysis shows the need for further research in the aspect, that the mass culture and promoted by the media secret (divination, clairvoyance, horoscopes) knowledge causes the revival of old practices and occult rituals among young people.

PL

Okultyzm – zespół doktryn ezoterycznych, które zakładają istnienie w człowieku i w przyrodzie sił tajemnych. Jako odrębny prąd myślowy powstał w XIX wieku w epoce tzw. „fin de siècle” i był wynikiem upadku systemu teokratycznego, a co za tym idzie zmiany wizerunku świata i człowieka. Współcześnie obserwujemy wśród młodego pokolenia kształtowanie się nowej wrażliwości duchowej i otwarcie na transcendencję. Brak kierownictwa duchowego w rozwiązywaniu egzystencjalnych kryzysów, lęk przed samodzielnością, tymczasowością, presja, skłania młodzież do odwoływania się do tajemnych mocy, które dają im poczucie bezpieczeństwa. Obserwujemy obecnie „okultystyczne odrodzenie”. Analiza wskazuje na konieczność dalszych badań w związku z tym, że propagowana medialnie, promowana w kulturze masowej wiedza tajemna (wróżbiarstwo, jasnowidzenie, horoskopy) powodują odrodzenie starych praktyk i rytuałów okultystycznych wśród młodzieży.

10

Topografia mityzacji i rytuały lektury

75%

Dutka E.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 34(1)

411-419

PL

Dorota Siwor, bez zbędnego kluczenia czy retorycznych popisów, już w pierwszych zdaniach swojej monografii zatytułowanej Tropy mitu i rytuału. O polskiej prozie współczesnej nie tylko najnowszej pisze o zagadnieniach, które są dla niej najistotniejsze: Literatura jest opowieścią. Najdawniejszą formą opowieści był mit. Związki pomiędzy tekstem literackim a mitem i związanym z nim ściśle rytuałem nie podlegają dyskusji. Pytanie jednak, czy dziś pozostają nadal żywe? Czy we współczesnej prozie można jeszcze odnajdywać mityczne tropy? W jaki sposób wykorzystują je twórcy? I czy z udzielonych odpowiedzi wynika coś istotnego dla interpretacji, dla czytelnika?1 Zdania te od razu wprowadzają w rzeczowy, logiczny wywód badaczki z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ale widzę w nich coś znacznie wykraczającego poza ramy konwencjonalnego wprowadzenia, w którym zarysowuje się obszar badań i formułuje cele pracy. Uderzająca jest dla mnie dobitność już pierwszego sformułowania: „Literatura jest opowieścią”. Tak, to prawda, ale… Od razu rodzi się pokusa, by dodawać wyjaśnienia i zastrzeżenia, rozwijać i problematyzować tę myśl, opatrzyć ją przypisami z licznych prac chociażby z zakresu antropologii literatury/literackiej. Dorota Siwor natomiast dodaje jedynie kolejne zdanie, równie dobitne jak to pierwsze: „Najdawniejszą formą opowieści był mit”. Znów trudno pozbyć się myśli, że w tym miejscu można by od razu spodziewać się, jeżeli nie długiego, erudycyjnego wywodu, w którym pojawiłyby się uwagi na temat problemów związanych z definiowaniem mitu, z nadmiarem znaczeń, to choć krótkiej uwagi o różnych ujęciach badawczych, szkołach, o odejściach od mitu i „błaganiach o mit” w kulturze. Badaczka podejmuje taką refleksję, ale we właściwym miejscu – w pierwszym szkicu, zatytułowanym Wokół mityzacji w polskiej prozie współczesnej – konteksty i strategie. Rekonesans. We wstępie zamiast tego pojawia się, będąca logiczną konsekwencją poprzednich zdań, konstatacja o związkach pomiędzy literaturą a mitem. Skłania ona do postawienia pytań o aktualność i współczesne aspekty tych powiązań. Zatrzymuję się już na Uwagach wstępnych, gdyż pozwalają one od razu poznać autorkę tej pracy jako osobę zdecydowaną, która dobrze wie, czego chce, w jakim kierunku zmierza w swoich analizach i interpretacjach, która nie komplikuje i nie udziwnia wywodu, lecz prezentuje go w sposób ścisły, konkretny i konsekwentny. Żeby tak móc pisać, potrzeba wielu doświadczeń lekturowych, interpretacyjnych, redaktorskich, a przede wszystkim niezbędne jest wypracowanie własnego stanowiska na temat tego, czym jest literatura i czego się w niej szuka.

11

Танатография. Стратегии представления смерти в фильме Ренаты Литвиновой „Последняя сказка Риты”

63%

Waligórska-Olejniczak B.

Slavica Wratislaviensia

|

2018

|

vol. 167

523-532

EN

Thanatography: Strategies of representationsof death in Renata Litwinova’s film Rita’s Last Fairy Tale The aim of the article is the interpretation of Renata Litvinova’s film Rita’s Last Fairy Tale (2012). The author shows that the examples of rite de passage, which are present in the selected work of art, are introduced to neutralize the perception of death. It is done, first of all, due to the strategies of aestheticization and romanticization, which emphasize the conventionality of the world presented. The picture of death proposed by Litvinova is almost entirely devoid of any aspects of physiology. The stylization suggested in the title of the film is realized with the use of elements of retro glamor, dark humor and irony. The process of perception is also focused on the attempt of decoding the film leitmotivs such as the symbolism of the mirror or the ways of theatralization of behavior, taking into account some montage solutions.

PL

Tanatografia. Strategie reprezentacji śmierci w filmie Renaty Litwinowej Ostatnia bajka Rity Celem artykułu jest interpretacja filmu Renaty Litwinowej Ostatnia bajka Rity (2012). Autorka pokazuje, że obecne w dziele rytuały przejścia ukierunkowane są przede wszystkim na osiągnięcie efektu neutralizacji śmierci, między innymi za sprawą wprowadzonych strategii estetyzacji i romantyzacji, podkreślających umowność świata przedstawionego. Obraz śmierci proponowany przez Litwinową jest prawie całkowicie pozbawiony aspektów fizjologii. Zaznaczona w tytule konwencja realizowana jest za pomocą elementów stylu retro glamour, czarnego humoru i ironii. W procesie percepcji filmu podjęto również próbę odkodowania obecnych w nim lejtmotywów, w tym symboliki lustra, sposobów teatralizacji i rytualizacji zachowań, z uwzględnieniem wybranych rozwiązań montażowych.

12

Rytuały religijne w życiu młodzieży

63%

Farnicka M., Sałatka T.

Studia Paradyskie

|

2013

|

issue 23

43-57

PL

Doświadczenia Kościoła w obszarze pracy duszpasterskiej z młodzieżą wskazują na duży poziom rezygnacji młodego pokolenia z różnego rodzaju praktyk religijnych: począwszy od modlitwy indywidualnej a skończywszy na życiu sakramentalnym. Autorzy artykułu postawili pytanie o miejsce i rolę praktyk kościelnych w życiu młodzieży ze szczególnym uwzględnieniem sakramentów. Materiał badawczy stanowiła ankieta skierowana do 109 studentów Uniwersytetu Zielonogórskiego. Po przeanalizowaniu danych można postawić tezę, że młodzież potrzebuje przestrzeni rytualnej, aby poprawnie funkcjonować w społeczeństwie, szuka tej przestrzeni na różne sposoby i w różnych miejscach. Funkcje rytuałów religijnych ze sfery sacrum przejmuje wiele wydarzeń o charakterze rytualnym pochodzących z przestrzeni profanum. Autorzy artykułu postulują, by przywrócić rytuałom religijnym ich pierwotne znaczenie, które często zostało utracone w procesie przejmowania przez nie znaczeń pozareligijnych.

EN

The experience of the Church gained during its pastoral work with youth presents that young people very often abandon different religious practices, starting with individual prayer and ending with their sacramental life. The authors of the essay enquired about the place and role of religious practice in lives of young people. They emphasized the sacraments. The research material was a questionnaire addressed to 109 students at University of Zielona Góra. After analyzing the data it can be assumed that young people need some kind of ritual space to exist in a proper way in the society, but they look for the space in different ways and in different places. The SACRUM aspect of religious meetings is often taken by some ritual events with PROFANUM provenience. The authors suggest that the religious rituals should be restored with their original meaning, which often has been lost in the acquisition process of its non-religious meanings.

13

Symbole cierpienia i rytuały żałoby we współczesnej przestrzeni politycznej

63%

Szczurowski M.

Cywilizacja i Polityka

|

2022

|

vol. 20

|

issue 20

7-23

PL

Śmierć kogoś bliskiego skutkuje przejawami cierpienia, żałości, wreszcie ceremoniami pośmiertnymi i pogrzebowymi. Odejście osób, które były kluczowymi postaciami i wywierały wpływ na przestrzeń polityczną niesie za sobą, w tejże przestrzeni, całe spektrum symboli, oznak i rytuałów żałoby. W dziejach III Rzeczypospolitej Polacy doznali szeregu smutnych momentów związanych ze śmiercią mniej i bardziej znaczących w świecie polityki postaci. Odejście Jana Pawła II, wszystkich, którzy zginęli w katastrofie smoleńskiej, zabójstwo prezydenta Pawła Adamowicza, śmierć ojców założycieli III Rzeczypospolitej: Tadeusza Mazowieckiego i Jacka Kuronia, Władysława Bartoszewskiego, zgon jakże bliskiego środowisku Uniwersytetu Gdańskiego Andrzeja Chodubskiego i wielu innych, to zaledwie część ze znakomitych postaci świata polityki i nauk o polityce. Symbole cierpienia i rytuały żałoby, jakie towarzyszyły ich pożegnaniom, były między innymi wyrazem naszej kultury, także politycznej.

EN

The death of a loved one results in manifestations of suffering, mourning, and finally post-mortem and funeral ceremonies. The departure of people who were key figures and influenced the political space brings with it a whole spectrum of symbols, signs and rituals of mourning in this space. In the history of the Third Polish Republic, Poles experienced a number of sad moments related to the deaths of less and more significant figures in the world of politics. The departure of John Paul II, all those who died in the Smolensk catastrophe, the assassination of President Paweł Adamowicz, the deaths of the founding fathers of the Third Republic: Tadeusz Mazowiecki and Jacek Kuroń, Władysław Bartoszewski, Andrzej Chodubski, who was so close to the University of Gdańsk environment, and many others, are just some of the great world of politics and political science. The symbols of suffering and rituals of mourning that accompanied their farewells were, among other things, an expression of our culture, also political.

14

Obecność filozofii a nauki społeczne

63%

Szawiel T.

Stan Rzeczy

|

2011

|

issue 1(1)

165-179

PL

Zasadniczą tezą tekstu jest stwierdzenie, że obecność filozofii ujawnia się w naukach na zasadniczo dwóch poziomach. Pierwszy to paradygmatyczne osiągnięcia, najogólniejsze założenia teoretyczne oraz pojęciowość, która wyznacza przedmiot i problematykę badań. Przykładem takich osiągnięć jest nowożytna nauka (Galileusz), nowożytna filozofia społeczna (Hobbes), teorie procesów dziejowych (Max Weber, Carl Schmitt). Dla tego rodzaju najogólniejszych, paradygmatycznych osiągnięć charakterystyczna jest współpierwotność filozofii i nauki, co wyklucza możliwość planowania i kontroli „spotkania” filozofii z nauką. Drugi poziom dotyczy wewnętrznych problemów nauk społecznych, kiedy dane podejście lub teoria przestają pełnić rolę skutecznych narzędzi badawczych, lub kiedy pytania badawcze wiodą do punktu, w którym nie istnieją odpowiedzi w ramach danego podejścia. Wówczas pojawia się miejsce na refleksję filozoficzną. W końcowej części wskazuje się możliwości i ograniczenia wiążące się ze świadomymi praktykami kształtowania obecności filozofii w naukach społecznych.

XX

The main claim of the article is that what counts as the contribution of philosophy is present in the sciences (and humanities) on two levels. The first one can be described as the level of paradigmatic achievements. It includes the most general theoretical conditions, notions, and methods delimiting object of the science, what counts as a relevant fact and what are the fundamental research problems. Examples of such achievements are modern science (Gallilei), modern social philosophy (Hobbes) and philosophies of history (M. Weber, C. Schmitt). Characteristic of paradigmatic achievements is the instantaneousness (coincidence) of science and philosophy which precisely excludes the very possibility of a planned and controlled “encounter” of science and philosophy because at the very moment of the origin of the new paradigm “that” science and “that” philosophy do not yet exist (e.g. at the beginning of XVII century). The second level concerns the internal problems in sciences in moments when theories cease to be effective research tools or when the research questions are pushed beyond limits of existing approaches. And these are the situations which make place for philosophical reflection. A detailed analysis of two examples shows what exactly the contribution of philosophy might be in such a situation.

15

Rytuały rodzinne jako czynnik stałości i trwałości systemu rodzinnego w dynamicznie zmieniającym się świecie

63%

Błasiak A.

Horyzonty Wychowania

|

2019

|

vol. 18

|

issue 48

43-51

EN

Research objective: The aim of the article is to present the phenomenon of a family ritual from the perspective of its function and significance for the quality of the life of a family and its permanence. The research problem and methods: The research problem focuses on finding answers to the following questions: What are family rituals? What is their significance for family life and its quality from the perspective of its stability and permanence? The study is conducted using the analytical and synthetic method of the analysis of subject literature. The process of argumentation: Referring to interdisciplinary scientific studies, the article presents the analysis of the ritual and family ritual, taking into account a broader conceptual category - tradition. It also indicates fundamental functions of celebrating rituals in the family and the benefits that can be derived from these events in both individual and family dimensions. Research results: Adhering to family rituals contributes to the harmony and integration of the family system. Family rituals may therefore play the role of specific constants in the changing world and serve as factors which bond and integrate the family. Conclusions, innovations, and recommendations: The constitutive feature of the modern world is a dynamic change that affects human life, causing new threats and offering opportunities. Family breakdown and the weakening of family relations are frequent phenomena. In the era of ubiquitous consumption and the digital-information revolution, family rituals may be seen as a kind of remedy helping to preserve close ties in the family, and thus its stability and permanence. What is needed in this respect is education of all generations and promotion of family rituals and their valuable celebration (preventive measures) as well as scientific exploration of this problem area.

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie zjawiska fenomenu rytuału rodzinnego w perspektywie jego funkcji oraz znaczenia dla życia rodziny i jej trwałości. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Prezentowany problem badawczy odnosi się do odpowiedzi na pytania: Czym są rytuały rodzinne? Jakie jest ich znaczenie dla życia rodzinnego i jego jakości w perspektywie stałości i trwałości? Zastosowano metodę analityczno‑syntetyczną literatury przedmiotu. PROCES WYWODU: Odwołując się do interdyscyplinarnych opracowań naukowych, dokonano analizy rytuału i rytuału rodzinnego z uwzględnieniem szerszej kategorii pojęciowej – tradycji. Wskazano też na fundamentalne funkcje celebrowania rytuału w rodzinie i korzyści, jakie można czerpać z tych wydarzeń w wymiarze jednostkowym i rodzinnym. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Pielęgnowanie rytuałów rodzinnych (bez deformacji bogactwa i wymowy rytuału) przyczynia się do harmonijności i zintegrowania systemu rodzinnego, kształtowania podmiotowych relacji i bliskich więzi małżeńsko‑rodzinnych, występowania elementów stałości, wierności i konsekwencji oraz reguł porządkujących funkcjonowanie rodziny. Rytuały rodzinne mogą zatem odgrywać rolę specyficznych niezmienników w zmiennym świecie oraz czynników więziotwórczych i integracyjnych rodziny. WNIOSKI, INNOWACJE REKOMENDACJE: Cechą konstytutywną współczesności jest dynamiczna zmiana, która wpływa na życie człowieka, wywołując nowe zagrożenia i szanse. Wskazuje się na wzrastający rozpad rodziny oraz osłabienie relacji rodzinnych. W dobie wszechobecnej konsumpcji i cyfrowo‑informacyjnej rewolucji rytuały rodzinne mogą stanowić swoiste remedium na zachowanie bliskich więzi w rodzinie, a przez to jej stałości i trwałości. Potrzebna jest w tym zakresie edukacja wszystkich pokoleń oraz promocja rytuałów rodzinnych i ich wartościowego celebrowania (działalność profilaktyczna), a także naukowa eksploracja tego pola problemowego.

16

Chrześcijaństwo, rytuały i komunikacja w Kongu w XVI-XVII wieku

63%

Piętek R.

Forum Teologiczne

|

2015

|

vol. 18 - Komunikowanie w Afryce. Endo- i egzogeniczne aspekty. Etniczność – kultura – religia

53-68

EN

Rituals emphasized exceptional position of Congo rulers. The adoption of Christianity did not eliminate traditional customs, beliefs but transformed some of them. Rulers and Catholic priests made use of rituals to strengthen a new religion in the kingdom of Congo. Thanks to relations with Europe literacy was introduced to Congo. It enabled to conduct correspondence between Congo’s rulers and European courts. The literacy was also a mean of communication in state administration beside traditional ways.

17

The Ritual Character of the Brand: the Challenge of the New Spaces between Consumerism and Religion

63%

Sawicki B.

Polonia Sacra

|

2017

|

vol. 21

|

issue 4(49)

79-97

EN

In a world where e v e r y t h i n g i s c o n n e c t e d even realms which seem remote can be close. The ways of commerce and religion have always crossed, but recently one can speak, at least, about mutual inspiration. To deal with this complex, but fascinating and highly relevant phenomenon it is good to fnd some categories which make a comparison possible. One of them is rite, whose importance in modern branding is growing. The fact that a sense of community and relations construct both good brands and profound religious experience seems to open up new horizons in a dialogue between economics and religion.

PL

W świecie, gdzie „wszystko jest połączone”, nawet obszary pozornie odległe mogą być bliskie. Drogi handlu i religii zawsze się przecinały, jednakże ostatnio można mówić przynajmniej o wzajemnej inspiracji. By zająć się tym złożonym, lecz fascynującym i wysoce aktualnym problemem, dobrze znaleźć kategorie umożliwiające porównanie. Jedną z nich jest rytuał, którego waga we współczesnym brandingu rośnie. Fakt, że poczucie wspólnoty i relacje budują dobre marki i głębokie doświadczenie religijne wydaje się otwierać nowe horyzonty w dialogu pomiędzy ekonomia i religią.

18

Family as a Subject of Religious Celebration in the Lay Cultural Context

63%

Żmudziński M.

Nurt SVD

|

2020

|

issue 1

233-244

EN

This article presents the family as a subject of ecclesial life, realising liturgical celebrations which result from the connection between the official liturgy of the Church and religious rituals cultivated in families. The crisis situation of the family, as a domestic church, resulting, among others, from the crisis situation of the Christian faith, is described. The reason for this is the radically secular dimension of contemporary culture, in which the dimension of transcendence is absent. Concrete manifestations of this phenomenon were shown by factors of randomness, relativism, temporality and autonomy. The inadequacy of the theoretical description of the world and of the concrete existence, in which the dimension of mystery is still present has been shown as an opportunity. In such a situation, the family appears as a possible carrier of the transcendent needs of secular man.

PL

Artykuł przedstawia rodzinę jako podmiot życia kościelnego, przeprowadzającą celebracje liturgiczne, które wynikają z połączenia oficjalnej liturgii Kościoła z rytuałami religijnymi kultywowanymi w rodzinach. Autor opisuje sytuację kryzysową rodziny jako kościoła domowego, wynikającą m.in. z sytuacji kryzysowej wiary chrześcijańskiej. Powodem tego jest radykalnie świecki wymiar współczesnej kultury, w którym brakuje wymiaru transcendencji. Konkretnymi przejawami tego fenomenu są czynniki wyrywkowości, relatywizmu, doczesności i autonomii. Autor pokazuje, że nieadekwatność teoretycznego opisu świata i konkretnej egzystencji, w której wymiar tajemnicy jest wciąż obecny, okazała się szansą. W takiej sytuacji bowiem rodzina jawi się jako potencjalny nośnik transcendentnych potrzeb człowieka świeckiego.

19

Rozmowy przy stole w Polsce i w Hiszpanii – analiza zrytualizowanych środków językowych

63%

Urbaniak E.

Forum Lingwistyczne

|

2023

|

issue 11

1-12

EN

The aim of this paper is to describe and compare the linguistic dimension of the ritual of dining among Polish and Spanish speakers. The act of feasting, very important for the analysed cultures, not only does present a specific scheme, but it is also accompanied by a range of linguistic mechanisms introduced in concrete interactive situations. The present article exposes the most frequent speech acts, ritualized expressions and pragmaticalized constructions that are used during the ritual of dining in the Polish and Spanish communities. The analysis is based on the examples from oral language corpora, created in Poland and in Spain, that is transcriptions of everyday conversations of the members of described communities. The research has shown that both communities share a lot of common values related to dining, nevertheless each one of them presents some characteristic linguistic mechanisms used during the ritual.

PL

Celem opracowania jest opis oraz porównanie warstwy językowej rytuału spożywania posiłków wśród użytkowników języka polskiego i hiszpańskiego. Akt biesiadowania, niezwykle istotny w analizowanych kręgach kulturowych, charakteryzuje się nie tylko określonym schematem zachowań, ale i rozmaitymi środkami językowymi towarzyszącymi konkretnym sytuacjom interakcyjnym. W niniejszym artykule przedstawiono najczęściej występujące akty mowy, rytualizmy językowe oraz spragmatykalizowane środki językowe wykorzystywane podczas rytuału jedzenia wśród społeczności polsko- i hiszpańskojęzycznej. Analiza opiera się na przykładach pochodzących z korpusów języka mówionego, stworzonych w Polsce i Hiszpanii, stanowiących transkrypcje codziennych rozmów członków wymienionych społeczności. Badanie pokazało, że obydwie społecznością łączy wiele wspólnych wartości związanych ze wspólnym spożywaniem posiłków, jednak każda z nich charakteryzuje się nieco odmiennymi środkami językowymi używanymi podczas rytuału.

20

Rytuały w związku – dyskursywne konstruowanie intymności

63%

Grochalska M.

Dyskursy Młodych Andragogów / Adult Education Discourses

|

2017

|

vol. 18

331-345

PL

W artykule prezentowane są wybrane wyniki badań przeprowadzonych w ramach projektu „Kobiety w związkach intymnych. Studium empiryczno-krytyczne”. Autorka charakteryzuje praktyki składające się na proces konstruowania intymności w związkach z perspektywy kobiet. Ważnymi składowymi tego procesu są dyskursywnie kształtowane rytuały partnersko-rodzinne. Zostały one przedstawione na podstawie analizy materiału badawczego pochodzącego z pogłębionych wywiadów indywidualnych. Zidentyfikowane rytuały są dwojakiego rodzaju: powszechne, stosowane w wielu związkach, oraz indywidualne, wykreowane na potrzeby tylko jednego związku. Do rytuałów pierwszego typu należą: rytuał poświęcenia dla dzieci, rytuał rodzinnej aktywności, rytuał randkowania, wspólne posiłki, pocałunki na „dzień dobry” i „dobranoc”, obdarowywanie prezentami, „wypłakiwanie się” oraz seks. Natomiast rytuałem drugiego typu jest wieczorne „ocenianie”. Najprawdopodobniej przedstawione rytuały mają swe źródła zarówno w międzypokoleniowym rodzinnym przekazie socjalizacyjnym, jak też w dyskursie publicznym.

EN

The article presents selected results of research conducted within the project „Women in intimate relationships. The empirical and critical study”. The Author characterises practices involved in the process of constructing intimacy in relationships from the women’s perspective. The important components of this process are discursively shaped partnership-family rituals. They are presented as the analysis of research material derived from in-depth individual interviews. The identified rituals are of two types: universal, used in many relationships and individual, created for only one relationship. The rituals of the first type include the ritual of sacrifice for children, the ritual of family activities, the ritual of dating, the sharing of meals, the kisses of “good morning” and “good night”, giving presents, “having a good cry” and sex. On the other hand, the second type of ritual is the evening “assessment”. The presented rituals most likely have their origins both in the intergenerational family relations of socialisation and in the public discourse.

Refine search results

Reforma kultu a "ujęzykowienie sacrum": (anty)rytualny faktor sekularyzacji

Znaczenie rytuału w paschalnej liturgii rodzinnej w świetle księgi „Sefer habrachot”

Rytuały w przestrzeni politycznej na przykładzie Ustki

Refleksywność Białego małżeństwa Tadeusza Różewicza

„Racz nam wrócić, Panie...”

Rytuał – od antropologii kulturowej do analizy transakcyjnej

Uzurpacja Zbigniewa i rola rytuałów w Królewskich synach Józefa Ignacego Kraszewskiego i Kronice polskiej Galla Anonima

Ritual of Protest as a Factor of Social Change

WYBRANE PRZEJAWY OKULTYZMU W ŚWIADOMOŚCI STUDENTÓW Z PSW W BIAŁEJ PODLASKIEJ. BADANIE PILOTAŻOWE

Topografia mityzacji i rytuały lektury

Танатография. Стратегии представления смерти в фильме Ренаты Литвиновой „Последняя сказка Риты”

Rytuały religijne w życiu młodzieży

Symbole cierpienia i rytuały żałoby we współczesnej przestrzeni politycznej

Obecność filozofii a nauki społeczne

Rytuały rodzinne jako czynnik stałości i trwałości systemu rodzinnego w dynamicznie zmieniającym się świecie

Chrześcijaństwo, rytuały i komunikacja w Kongu w XVI-XVII wieku

The Ritual Character of the Brand: the Challenge of the New Spaces between Consumerism and Religion

Family as a Subject of Religious Celebration in the Lay Cultural Context

Rozmowy przy stole w Polsce i w Hiszpanii – analiza zrytualizowanych środków językowych

Rytuały w związku – dyskursywne konstruowanie intymności