Search results

1

Miejsca sakralne w służbie publicznej Wielkiego Księstwa Litewskiego XVII i XVIII w.

100%

Kanecki O.

Miscellanea Historico-Iuridica

|

2023

|

vol. 22

|

issue 1

485-502

EN

The Polish-Lithuanian Commonwealth struggled with the problem of an insufficient number of facilities for the performance of state tasks, including buildings which could accommodate relatively numerous assemblies of nobility. This study addresses the dual role of the sacraled places sites in the Grand Duchy of Lithuania, which were often used for public purposes. Reading the universals, the documents of the regional councils (pol. sejmiks) – (especially parliamentary instructions) – and diary sources convinces us that they served, among other things, as places of debates for gatherings of the nobility bodies, schools, hospitals, archives, accommodation where monarchs sometimes stayed, or as places where tax revenues were kept and local officials took oaths. The frequency of this phenomenon is evidenced by the sums of money paid to monks on a cyclical basis, which not only covered the costs of operating the facilities which were made available to the nobility, but also had a compensatory function. Among other things, churches, including sacristies, monastic cells and refectories, chapels, and even cemeteries were used for public purposes (which, at least in some cases, raised doubts among the nobility). Attempts were made to convert the postformer Jesuit buildings into court houses, schools and detention centres.

PL

Rzeczpospolita Obojga Narodów zmagała się z problemem braku wystarczającej liczby obiektów służących realizacji zadań państwa, w tym budynków mogących pomieścić stosunkowo liczne szlacheckie zgromadzenia. Artykuł podejmuje zagadnienie podwójnej roli miejsc sakralnych w Wielkim Księstwie Litewskim, które nierzadko były wykorzystywane w celach publicznych. Lektura uniwersałów, dokumentów sejmikowych (zwłaszcza instrukcji poselskich) i źródeł pamiętnikarskich przekonuje, że służyły one jako m.in. miejsca obrad szlacheckich gremiów, szkoły, szpitale, archiwa, stancje, w których zatrzymywali się niekiedy monarchowie, czy też miejsca przechowywania dochodów podatkowych, a także składania przysiąg przez lokalnych urzędników. O częstotliwości zjawiska świadczą cyklicznie wypłacane zakonnikom sumy pieniężne, które pokrywały nie tylko koszty eksploatacji udostępnianych szlachcie obiektów, ale również pełniły funkcje odszkodowawcze. W celach publicznych wykorzystywano m.in. kościoły, w tym zakrystie, klasztorne cele i refektarze, kaplice, a nawet cmentarze (co przynajmniej w części przypadków budziło wśród szlachty wątpliwości). Zabudowania pojezuickie próbowano przekształcić na siedziby sądów, szkoły i areszty.

2

Naruszenia porządku i prawa podczas obrad sejmików Wielkiego Księstwa Litewskiego w miejscach sakralnych (XVII–XVIII w.)

100%

Kanecki O.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2022

|

vol. 74

|

issue 1

37-52

EN

In the 17th and 18th centuries, the Lithuanian regional assemblies of the nobility (Polish: sejmik) were the scene of numerous disputes. The personal and political involvement of the participants of the sessions frequently led to arguments, fights, and even murders. The nobility, bribed by the magnates, took part in the incidents in especially large numbers. Such undesired occurrences were often directly related to the drunkenness of the participants of the meetings. Even the places of religious worship did not stop them from committing crimes. Tributes were imposed on the local nobility in order to compensate the clergy for the destruction of churches and monasteries. The regional deputy assemblies of the nobility (where judges of the Tribunal of the Grand Duchy of Lithuania were elected) were particularly susceptible to violations of law and order were and this fact resulted in the delegation of double judicial benches to the tribunal sessions. The constitutions passed by the Sejm could not significantly improve the situation.

PL

Litewskie sejmiki szlacheckie pozostawały w XVII i XVIII w. areną licznych sporów. Osobiste i polityczne zaangażowanie uczestników obrad niejednokrotnie prowadziło do kłótni, bójek, a nawet zabójstw. W zajściach szczególnie licznie uczestniczyła szlachta przekupiona przez magnatów. Niepożądane zjawiska często pozostawały w bezpośrednim związku z pijaństwem obradujących. Od popełniania przestępstw nie powstrzymywały ich nawet miejsca kultu religijnego. By wynagrodzić duchownym zniszczenia kościołów i klasztorów, obciążano lokalną szlachtę daninami. Szczególnie podatne na naruszenia porządku i prawa były sejmiki deputackie (na których dokonywano wyboru sędziów Trybunału Wielkiego Księstwa Litewskiego), czego rezultatem było delegowanie na sesje trybunalskie podwójnych składów sędziowskich. Sytuacji nie były w stanie znacząco poprawić uchwalane przez Sejm konstytucje.

3

Sejmiki województw Małopolski właściwej 1572–1648 – stan badań, organizacja, specyfika sejmikowa, propozycje badawcze

100%

Kozyrski R.

Miscellanea Historico-Iuridica

|

2022

|

vol. 21

|

issue 1

153-199

EN

Sejmiks in the First Polish Republic were the first and primary forum for the political education of every nobleman. It was during those assemblies that problems of the local community were solved, tax collection was controlled, military troops were organized, elections of candidates for land offices were held, and finally, deputies to the Sejm, deputies to the Crown Tribunal and delegates to important persons in the state were elected. They were usually convened by the king or local representative of the state government. During the interregnum, they were convened by the interrex primate. Their importance increased especially after the death of the last of the male representatives of the Jagiellonian royal family to sit on the Polish-Lithuanian throne in 1572. By the middle of the 17th century, they controlled almost all aspects of political life in the country, remaining an important factor shaping the consciousness of the inhabitants of the Republic and influencing decisions made by the Sejm until 1717. All decisions made at the sejmiks were recorded in special files, known as lauds. Together with parliamentary instructions, these documents constitute the primary source for studying their history, including the members of these institutions: secular and clerical dignitaries, officials, nobles and other participants in the proceeds. The source basis of the article is the records produced by the three sejmiks of the Lesser Poland Voivodeship, assembled in Krakow, Sandomierz and Lublin. With reference to the most recent literature and source publications, it presents their organization, analyses the links that bind them together, and portrays their participants.

PL

Sejmiki w Rzeczypospolitej były pierwszym i podstawowym forum edukacji politycznej każdego szlachcica. To na nich rozwiązywano problemy lokalnej społeczności, kontrolowano pobór podatków, organizowano oddziały wojskowe, przeprowadzano elekcje kandydatów na urzędy ziemskie, wreszcie wybierano posłów na sejm, deputatów do Trybunału Koronnego i delegacje do ważnych osób w państwie. Zazwyczaj zwoływał je król lub lokalny przedstawiciel władzy państwowej. W okresie bezkrólewia były zwoływane przez interrexa – prymasa. Ich znaczenie wzrosło zwłaszcza po śmierci w 1572 r. ostatniego z męskich przedstawicieli Jagiellonów zasiadającego na tronie polsko-litewskim. W połowie XVII w. kontrolowały już niemal wszystkie aspekty życia politycznego w państwie, pozostając aż do 1717 r. istotnym czynnikiem kształtującym świadomość mieszkańców Rzeczypospolitej i wpływając na decyzje podejmowane przez Sejm. Wszystkie podjęte na sejmikach decyzje były spisywane w specjalnych aktach, zwanych laudami. Wraz z instrukcjami poselskimi dokumenty te stanowią podstawowe źródło do badania ich dziejów, w tym tworzących te instytucje ludzi: świeckich i duchownych dygnitarzy, urzędników, szlachty i innych uczestników obrad. Podstawą artykułu są akta wytworzone przez trzy sejmiki województw Małopolski właściwej: krakowski, sandomierski i lubelski. W odniesieniu do najnowszej literatury i wydawnictw źródłowych przedstawia on ich organizację, dokonuje analizy łączących ich więzi i omawia uczestników biorących udział w obradach.

Refine search results

2 Miscellanea Historico-Iuridica

1 Czasopismo Prawno-Historyczne

2 Kanecki O.

1 Kozyrski R.

1 2023

2 2022

Miejsca sakralne w służbie publicznej Wielkiego Księstwa Litewskiego XVII i XVIII w.

Naruszenia porządku i prawa podczas obrad sejmików Wielkiego Księstwa Litewskiego w miejscach sakralnych (XVII–XVIII w.)

Sejmiki województw Małopolski właściwej 1572–1648 – stan badań, organizacja, specyfika sejmikowa, propozycje badawcze