Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 6

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  semantyka kognitywna
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Rola metafor ontologicznych w dziele Karola Darwina O powstawaniu gatunków

100%
Drogosz A.
Prace Językoznawcze
|
2015
|
issue 17/1
21-32
EN
This paper addresses the question of the function that ontological metaphors perform in the theory of evolution presented by Charles Darwin in his book On the Origin of Species. The analysis focuses on three concepts: (evolutionary) change, species/variety and natural selection as well as two types of ontological metaphors: objectification and personification. We claim that ontological metaphors constitute an indispensable step in conceptualization of abstract concepts and their precipitation in language. We have established that objectification and personification of the investigated concepts cannot be removed through paraphrase into literal language and that these metaphors shaped subsequent studies within the field of evolutionary biology. Consequently, we believe that ontological metaphors have primarily a theory-constitutive function, and the exegetical function is only marginal.
2
Publication available in full text mode
Content available

Fuga daemonum, czyli dziurawiec jako amalgamat pojęciowy. Studium kognitywne

100%
Mierzwińska-Hajnos A. B.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2017
|
vol. 29
EN
The article aims to explore the cognitive mechanisms activated in conceptualising complex expressions, with the example of Fuga daemonum, a synonym to St John’s wort, a flowering plant from the family Hypericaceae, used as a herbal remedy to treat various physical and emotional ailments (in particular depression and anxiety). The four-space model of conceptual integration as proposed by Gilles Fauconnier and Mark Turner (2002) is used here for the purpose of the analysis. Fuga daemonum is found to be a conceptual blend, arising through a dynamism of a complex cognitive operation known as conceptual integration, where the activation of at least two distinct input spaces is required to arrive at the resultant meaning of the blend. In the case of Fuga daemonum, input space 1 refers to the appearance and properties of the plant, and input space 2 contains its symbolic and religious connotations. Thus, the process yields the emergent meaning of Fuga daemonum, which is not the sum of the meanings inherent in the input spaces but which becomes a new dynamic context-dependent expression.
PL
Prezentowana praca, wpisująca się w paradygmat kognitywnych badań nad językiem, ma na celu wyjaśnienie mechanizmów, jakie uruchamiane są w procesie konceptualizacji pojęć na przykładzie wyrażenia fuga daemonum, synonimicznej nazwy dziurawca pospolitego (Hypericum perforatum L.). Fuga daemonum to jedna z bardziej interesujących i semantycznie złożonych nazw dziurawca, w której obserwujemy dynamiczny proces zwany integracją pojęciową (ang. conceptual blending), polegający na stapianiu elementów zaczerpniętych z co najmniej dwóch przestrzeni wyjściowych przestrzeni odnoszącej się do wyglądu i właściwości dziurawca oraz przestrzeni przywołującej konotacje symboliczne i religijne tej rośliny. W celu przeprowadzenia analizy semantycznej nazwy fuga daemonum autorka stosuje tzw. czteroprzestrzenny model integracji pojęciowej, autorstwa Gillesa Fauconniera i Marka Turnera, który ma za zadanie ukazać dynamiczny charakter znaczenia.  
3

Dziedzictwo czy balast? Wybrane aspekty konceptualizacji przeszłości w świetle analizy kolokacji leksemu przeszłość w języku polskim

100%
Szymańska M.
Prace Językoznawcze
|
2020
|
issue XXII/1
271–282
PL
Artykuł prezentuje wyniki kognitywnej analizy semantycznej wybranych kolokacji leksemu przeszłość i związanych z nimi struktur gramatycznych. Celem analizy jest rekonstrukcja elementów mentalnego obrazu przeszłości odzwierciedlonego w tych strukturach językowych i ukazanie pewnych aspektów konceptualizacji przeszłości w języku polskim. Analiza pokazuje, że przeszłość jest postrzegana jako determinanta kształtująca tożsamość człowieka albo społeczności (np. narodu). Ujawnia również naszą skłonność do przedstawiania w naszych wypowiedziach przeszłości jako istotnego czynnika oddziałującego zarówno na współczesność, jak i na przyszłość.
EN
This paper presents the results of cognitive semantic analysis of both: collocations of the lexeme przeszłość (‘the past’) and grammatical structures associated with them. The aim of the analysis is to reconstruct some elements of the mental image of the past reflected in those language structures and to show some aspects of the conceptualization of the past in Polish. The analysis shows that the past is perceived as a determinant shaping the identity of a particular human being or some kind of community (e.g. nation). It indicates that we tend to picture the past in our utterances as an important factor having an effect on the presence and the future.
4

Semantyka nocy w pieśniach religijnych

100%
Maziarz M.
Prace Językoznawcze
|
2018
|
issue XX/3
171-196
PL
Przedmiotem artykułu jest semantyczny obraz nocy w pieśniach religijnych, zawartych w Śpiewniku kościelnym ks. Jana Siedleckiego. Artykuł ten mieści się w nurcie badań nad tekstem artystycznym, ale tekstem o specjalnym charakterze, gdyż pieśni religijne w znacznym stopniu odwołują się do konwencji obrazowania znanej z polszczyzny ogólnej. Konwencja ta w znaczeniu metaforycznym ujmuje noc jako coś złego i zagrażającego człowiekowi, co ma też potwierdzenie w analizowanym materiale. Tekstowe konotacje ujawnione w pieśniach zostały jednak skonfrontowane nie tylko z faktami językowymi, ale także z konceptualizacją nocy w Piśmie Świętym, co pozwoliło w zrekonstruowanym tu obrazie dostrzec silną motywację semantyczną ze strony polszczyzny ogólnej, a także wpływów kulturowych. W obrazie tym negatywne konotacje nocy zostały ukonkretnione jako ‘grzech’ i ‘cierpienie’, ale pojawiły się też pozytywne komponenty znaczeniowe tego leksemu, takie jak: ‘czas działania Boga’, ‘czas modlitwy’. Konotacje tekstowe pozwoliły więc dopełnić strukturę semantyczną słowa noc i odsłoniły jego pojęciową ambiwalencję, która w skonwencjonalizowanych formach językowych jest słabo dostrzegalna. Przeprowadzona w artykule analiza wykazała również, że składniki konotacyjne, zarówno te utrwalone, jak i potencjalnie istniejące w języku, odgrywają istotną rolę w całościowej strukturze semantycznej słowa.
EN
This article concentrates on the semantics of the lexeme night attested in the religious songs collected in Śpiewnik kościelny by Father Jan Siedlecki. The paper falls within the scope of research on artistic texts; however, it is special in the sense that religious songs include elements of imagery typical of general Polish. Conventionally, in the metaphorical sense, the night denotes something evil and threatening to a man. This meaning is also confirmed in the material studied in our analysis. However, the textual connotations revealed in the songs were confronted not only with the language facts but also with the conceptualization of the night in the Holy Bible. The meaning of the lexeme night, which is reconstructed in this way, shows both a robust semantic motivation by general Polish and also influences on the cultural level. Thus the negative connotations of the night are made specific as “sin” and “suffering”, and there are also positive meaning components of this lexeme, for instance, “time of God’s action” or “time of prayer”. The textual connotations allow to enrich the semantic structure of the word, then, unveiling its conceptual ambivalence which is hardly discernible in the conventional language use. The analysis also demonstrated that connotational components, both ones in actual use and ones potentially present in language, play a significant role in the overall semantic structure of a word.
5
Publication available in full text mode
Content available

Flannel and beggar’s blanket: metaphors or conceptual blends? A cognitive analysis of selected common names of mullein in English

80%
Mierzwińska-Hajnos A. B.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2021
|
vol. 33
EN
The paper offers a cognitive analysis of selected common English names of mullein (Verbascum thapsus L.) motivated by the appearance of the plant. While analyzing such names as flannel and beggar’s blanket, the author strives to portray the way they are conceptualized by recalling Conceptual Metaphor Theory and Conceptual Integration Theory, in particular the Brandt and Brandt six-space model of conceptual integration, also known as a cognitive-semiotic approach to metaphor. In the course of the analysis, the author also makes reference to those aspects which seem indispensable from the standpoint of cognitive linguistics, viz. (i) the role of human experience and embodied thought in the conceptualization process, (ii) the dynamic and context-dependent meaning construction and (iii) the role of linguistic worldview in decoding meaning.
PL
Autorka dokonuje analizy kognitywnej wybranych nazw dziewanny (Verbascum thapsus L.) w języku angielskim, motywowanych wyglądem rośliny. Analizując takie określenia jak flannel (pol. flanela) oraz beggar’s blanket (pol. koc żebraka), stara się ukazać, w jaki sposób przebiega konceptualizacja tych nazw. Wykorzystuje przy tym zarówno założenia teorii metafory pojęciowej, jak i teorii integracji pojęciowej, w szczególności zaś sześcioprzestrzenny model autorstwa Line Brandt i Per Aage Brandta. Równocześnie w artykule zostały zaprezentowane te aspekty, które wydają się być kluczowe dla analizy kognitywnej potocznych nazw roślin: rola ludzkiego doświadczenia i myśli ucieleśnionej w procesie konceptualizacji pojęć, sposób dynamicznego konstruowania znaczenia osadzonego w określonym kontekście oraz (iii) funkcja językowego obrazu świata w odkodowywaniu znaczeń.
6

Языковая реализация микроконцептов «отец», «сын» / «ojciec», «syn» в русском и польском лингвокультурном пространстве

80%
Sitarski A.
Slavica Wratislaviensia
|
2017
|
vol. 165
349-356
EN
This article analyses the concept of “kinship” verbalized by fixed phrases made up of the lexemes “father” and “son” and by their derivatives in the contemporary Russian an Polish language. On the basis of acontrastive analysis of the collected factual material it can be stated that the nominations “father” and “son” as verbal dominants in Russian and Polish fixed phrases display acertain level of activity in the process of phrase formation. In many examples, the lexemes “father” and “son” are subject to semantic modifications, denoting generally the Man or aman. In most cases, the usage of the fixed phrases analysed in this study in Russian and Polish is convergent or identical acultural and historical standpoint.
PL
Artykuł został poświęcony analizie porównawczej konceptu „pokrewieństwo”, werbalizowanego frazemami zawierającymi w strukturze leksykalnej leksemy: „ojciec” i„syn” oraz utworzone od nich derywaty pochodne we współczesnym języku rosyjskim i polskim. Na podstawie przeprowadzonej analizy zebranego rosyjskiego i polskiego materiału faktograficznego można stwierdzić, iż nominacje „ojciec” i„syn” jako dominanty w analizowanych w obu językach frazemach w większości przejawiają określony stopień aktywności frezeotwórczej. W wielu frazemach komponenty „ojciec” i„syn” podlegają określonym modyfikacjom semantycznym we frazeologizmach, oznaczając mężczyznę lub człowieka ogólnie. Większość analizowanych rosyjskich i polskich przykładów frazemów pod względem ich specyfiki kulturowej i historycznej oraz kontekstów ich użycia jest zbieżna lub tożsama.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.