Search results

1

Etyczne i ekonomiczne aspekty programu agrarnego Henryka Kamieńskiego

100%

Szymański Z.

Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym

|

2008

|

vol. 11

|

issue 1

EN

Henryk Kamieński (1813–1866), a philosopher, economist, and theorist of struggle for national independence, idealized petty ownership as the most appropriate form of ownership both in ethical and economic aspects. He analyzed the problem on three levels. In his proposals for a specific solution of the agrarian question, presented in the Warsaw periodicals, Kamieński supported the introduction of agricultural rent paid by peasants and the abolishment of serfdom. Calling serfdom a land usury had an ethical implication. In the protection of the manor over peasants Kamieński sees the desire of manor owners to hold the victims of this usury in their hands. Replacement of serfdom with an agricultural rent was for him the first step in granting landownership to peasants. Kamieński emphasizes that petty ownership is conducive to production growth. He believes that the spread of it is an opportunity for peasants to heighten their national consciousness and a chance of civilized advancement of Polish territories. This line of thinking is clearly evident in his studies published abroad, devoted to the conception of combining a national uprising with granting freehold to peasants. Kamieński also discusses the values of petty ownership in agriculture in his theoretical work Filozofia ekonomii materialnej ludzkiego społeczeństwa [Philosophy of material economics of human society], in which he presents his vision of a system of social justice. For him, petty ownership is a guarantee of respect for human rights, the most effective safeguard of preserving the autonomy of human individual. In this reasoning we could see certain elements of personalism, which brings Kamieński’s standpoint closer to that of Pope John Paul II.

2

Ekonomiczne i etyczne cele ziemiańskiego stronnictwa ,,klemensowczyków” w latach czterdziestych XIX wieku

88%

Szymański Z., University of Economics and Innovation in Lublin

Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym

|

2015

|

vol. 18

|

issue 3

EN

The 1840s brought a certain revival both in intellectual life and efforts to modernize agriculture in the Kingdom of Poland. Count Andrzej Zamoyski (1800–1874) played an inspiring role here. In all his properties replaced feudal service by rents. Moreover, even though the villein system was still in place, he was a spokesman for a transition to this more modern form of managing for the totality of the landed gentry. On his initiative, the periodical “Roczniki Gospodarstwa Krajowego” (“Polish Farming Annual”) came out. “Roczniki” brought in representatives of the Kingdom’s landed gentry supporting actions aimed at economic development and the promotion of civilization, soon to be called organic work. Representatives of the landowning party supporting the idea of organic work were popularly called “klemensowczycy”, because of their participation in conventions held in Andrzej Zamoyski’s estate in the village of Klemensów. The leader of the “klemensowczycy” blazed a trail for Poland’s progress of civilization, where he was characterized by Occidentalism, understood as referring to historical experiences of the Western world.

3

Opoziční inteligence za vlády Kateřiny II. a Alexandra I. jako předchůdce ruských anarchistů. Příklad Alexandra Nikolajeviče Radiščeva a Nikolaje Ivanoviče Turgeněva

88%

Hrebiková A.

Slovanský přehled: historická revue pro dějiny střední, východní a jihovýchodní Evropy (Slavonic Review: Review for Central, Eastern and Southeastern European history)

|

2018

|

vol. 104

|

issue 3

517-531

EN

Within the search for the roots of the Russian anarchistic movements, the study deals with the early aristocratic intelligentsia during the reign of Catherine II and Alexander I. Based on a biographic summary of the activity and analyses of the work of the writer of Catherine’s time Alexander Nikolayevich Radishchev and the participant of the Dekabrist movement at the beginning of the 19th century Nikolay Ivanovich Turgenev, the aim of the study is to prove the existence of the forming class of the intelligentsia and its clear influence on the subsequent Russian social or liberal movements, including the anarchists. The study points out mainly the problematic issue of serfdom, the critique of this phenomenon and the effort for its abolition. The question of serfdom is shown in the study as a theme, which most connected the early Russian intelligentsia and the anarchistic movement.

4

Programy naprawy Rzeczypospolitej w czasach saskich Aspekty etyczno‑polityczne i społeczno‑ekonomiczne

88%

Szymański Z.

Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym

|

2018

|

vol. 21

|

issue 2

87-100

EN

The first projects to repair the political system of the Polish‑Lithuanian Commonwealth were limited in Saxon times. In the case of Stanisław Konarski, the greatest thinker of those times, the ethical aspect of the state repair programme, which was the reform of Piarist education, was temporarily ahead of the political aspect. The latter was presented only at the end of this time in the work “O skutecznym rad sposobie” (“How to give advice effectively”). The Piarist scholar proposed auctioning off the army and preventing the breaking of parliament sessions by means of the liberum veto principle. Some writers of this period (Stanisław Leszczyński, Stanisław Konarski) had weak and inconsistent proposals to abolish the peasants’ serfdom and their enfranchisement, similar to the statements of later Polish physiocrats on this subject. In the views of the main thinkers of Saxon times, the postulates about the need to develop agriculture, industry and trade were combined with mercantilist topics. These writers were populationists. Stefan Garczyński’s considerations on the role of the internal market, presented in his “Anatomy of the Republic of Poland”, should be specially emphasized.

PL

-

5

Chłopi-zagrodnicy w starostwie przemyskim w pierwszej połowie XVII stulecia

88%

Potoczny G.

Rocznik Przemyski

|

2014

|

vol. 50

|

issue 3: Historia

35-57

EN

The aim of this article is to present the socio-economic situation of the zagrodnik peasants in the Przemyśl district in the 1630s. The group of peasants known by this name was regarded, besides regular peasants, as the most numerous and it participated considerably in the manorial system of the described Crown lands. The manorial system, which had been developing dynamically until the 1620s, was stopped by recurrent Tartar invasions between 1620 and 1629, which ruined the population and economic potential. At that time the number of the zagrodniks decreased; in some villages they were not even recorded by the royal estate managers or tax collectors. The zagrodniks were similar to the chałupniks (serfs – owners of a simple dwelling and not more than that), which sometimes made it difficult to distinguish between them. There were villages in the Przemyśl district where the zagrodniks were a largest group or almost equal in number to the regular peasants. A characteristic feature of the zagrodniks was possessing land consisting of 1/4 lan, which was hardly ever revealed during inspections or in tax registers. As the zagrodniks did not have enough money to maintain their own farms and the farms were very small, they would hire themselves out for work in the landed estates, especially during harvest time; they would also get employed in the farms of richer peasants. Out of the obligations for the landed estate corvée was the hardest; the zagrodniks from the Przemyśl royal estates worked 2-3 days a week, additionally watching over farm buildings, repairing roads and bridges, spinning flax and hemp, scything, raking, bringing in hay from the field and binding it in sheaves. One of the major obligations towards the lord was rent; paying rent in kind, hardly present in the sources, was not very important in the zagrodniks’ case. The fact that the size of the zagrodnik farm is hard to estimate, as it is largely missing from source materials, has not helped this research. It needs to be said that the zagrodniks from the Przemyśl district, like in other royal estates of that kind, were an integral part of the developing manorial system economy, indispensable manpower, bending under the burden of the lords’ politics.

6

Kulturelle Differenzen des Ökonomischen: Galizische Entwicklungsdiskurse im Spannungsfeld räumlicher Funktionalisierung und sozialer Bruchlinien (1772-1848)

75%

Kaps K.

Historyka Studia Metodologiczne

|

2012

|

vol. 42

7

Kochanowicz, Kula, zacofanie. O badaniach wschodnioeuropejskiej peryferii

71%

Sosnowska A.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2015

|

vol. 75

PL

Kochanowicz, Kula, backwardness. Regarding the studies of Eastern European peripheries (Summary)The article offers an analysis of the main strands of Jacek Kochanowicz’s research into the backwardness of Eastern Europe. The author attempts to answer the question concerning the extent to which Kochanowicz’s ‘backwardness studies’ built on the research he had carried out earlier under the supervision of Witold Kula.Kochanowicz differed from Kula in his explanation of the economic backwardness of Eastern Europe. Kula, in explaining this phenomenon, stressed the fact that in the sixteenth to eighteenth centuries Eastern Europe reliedfor its resource bases on the capitalistic centre and that institutional changes occurring in the area in the eighteenth to twentieth centuries were of a hybrid nature. Kochanowicz, by contrast, argued that the backwardness of Eastern Europe originated in the economic (from the sixteenth century on) and cultural (from the nineteenth century) domination of the Polish nobility whose mentality did not favour the growth of entrepreneurial spirit. In addition to the domination of the nobility, the causes of Poland’s backwardness lay in the weakness of Polish towns and of Polish peasantry. However, Kochanowicz continued to draw on the methods used by Kula. Interested in sociology and anthropology, he developed an interdisciplinary approach to economic history, adopting a longue durée perspective and using broad comparisons.

8

Ostatni niewolni we współczesnej Europie – relikty poddaństwa na Spiszu i ich zniesienie w latach trzydziestych XX w.

63%

Baran-Kozłowski W.

Historia Slavorum Occidentis

|

2021

|

issue 1 (28)

104-117

EN

In Polish Spiš, incorporated on 28 July 1920 into the Second Polish Republic, there were three villages (Niedzica, Falsztyn and Niżne Łapsze) which belonged to two related families (the Salamons and the Jungenfelds). These villages were relics of feudalism in the form of serfdom of one of the categories of local peasants referred to as “żelarze”. This problem, solved in two stages in Hungary in 1848 and 1896, in Polish Spiš was not eliminated until 20 March 1931 when a legal act led to enfranchisement of “żelarze” by way of purchase over the next three years.

9

Socjologia historyczna a teoria gier. Modelowanie decyzji aktorów społecznych i jego ograniczenia

63%

Jarząbek M.

Kultura i Społeczeństwo

|

2022

|

vol. 66

|

issue 4

29-43

EN

The article aims to analyse the opportunities for and limitations in using game theory in historical sociology. Selected examples of such possible applications are used: an iterated game of chicken in the case of the July Crisis of 1914, which led to the outbreak of World War I, and the dilemma of the prisoner, with an asymmetric arrangement between players, for understanding the relations between peasant and feudal lord in the serf economy system. Both examples serve to show the usefulness of game-theory models as tools enabling an understanding of past reality as a consequence of human decisions and not merely the realisation of their intentions. At the same time, the author emphasises that modelling the past in itself is only one of the stages of understanding history, and one that just like the others (collecting data and creating narratives) is an interpretative action dependant on the knowledge and competence of the researcher.

PL

Artykuł stawia sobie za cel analizę możliwości i ograniczeń wykorzystywania w socjologii historycznej teorii gier. Posługuję się wybranymi przykładami takich możliwych zastosowań: iterowanej gry w cykora w przypadku kryzysu lipcowego z 1914 r., który doprowadził do wybuchu I wojny światowej oraz dylematu więźnia o asymetrycznym układzie między graczami dla zrozumienia relacji między chłopem a panem feudalnym w systemie gospodarki pańszczyźnianej. Oba przykłady służą temu, by pokazać przydatność modeli teoriogrowych jako narzędzi pozwalających zrozumieć rzeczywistość przeszłą jako wypadkową ludzkich decyzji, a nie wyłącznie realizację ich intencji. Podkreślam jednocześnie, że samo modelowanie przeszłości to tylko jeden z etapów rozumienia historii, który tak samo jako pozostałe (zbieranie danych, tworzenie narracji) jest działaniem interpretacyjnym zależnym od wiedzy i kompetencji badaczki lub badacza.

10

Reforma uwłaszczeniowa we wsi Lednogóra i początki Moraczewa

63%

Linetty J.

Studia Lednickie

|

2021

|

vol. 20

51-78

EN

The following article is devoted to the enfranchisement reform conducted in Lednogóra village. The enfranchisement reform, which was begun on the territory of the Grand Duchy of Posen by the Prussian authorities in 1823, aimed at ending the relics of a manorial-serf economy, formed in the Middle Ages. It meant the abolition of serfdom and the creation of medium-sized peasant farms free from obligations to the manor. To cultivate the land on these farms, draught animals were needed. In Lednogóra, the implementation of the reform started at the requests of the peasants in 1830. As a result of the procedure that took nearly 10 years, a “reces” was written (1839), whereby 14 farms were created free of any encumbrances from the manor. At the same time, the established farms were moved to a new land and a new settlement was created – Moraczewo. The old and new land divisions were documented on the map of Lednogóra drawn up by the surveyor Demmler.

PL

Poniższy artykuł jest poświęcony zagadnieniu realizacji reformy uwłaszczeniowej we wsi Lednogóra. Reforma uwłaszczeniowa, rozpoczęta na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego przez władze pruskie w 1823 roku, miała na celu likwidację reliktów gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej, ukształtowanej jeszcze w średniowieczu. Oznaczało to zniesienie pańszczyzny oraz utworzenie wolnych od powinności wobec dworu średniej wielkości gospodarstw chłopskich, do uprawy których potrzebny był sprzężaj. W Lednogórze realizację postanowień reformy uwłaszczeniowej rozpoczęto na wniosek włościan w 1829/1830 roku. W wyniku trwającej blisko 10 lat procedury sporządzono reces (1839), w świetle którego utworzono 14 gospodarstw wolnych od wszelkich obciążeń ze strony dworu. Jednocześnie powstałe gospodarstwa przeniesiono na nowe grunty i utworzono nową osadę – Moraczewo. Dawne i nowe podziały gruntów zostały udokumentowane na mapie Lednogóry sporządzonej w 1831 roku przez mierniczego Demmlera.

11

Prawa i wolność chłopów w Konstytucji 3 maja

63%

Wątor Ł.

Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne

|

2022

|

vol. 18

|

issue 1

27-43

EN

The aim of this study was to prezent the rights and freedoms of peasants in the articles of the Constitution of May 3. It presents serfdom and the legal status of the lowest state before the adoption of the Government Act. The article also describes whether the attempt to introduce changes had an impact on social changes in Poland and whether they were supported by the society. More over, it was considered whether the Constitution of May 3 had an impact on the development of social and national ideas among the peasants.

PL

Celem niniejszej pracy było ukazanie praw i wolności chłopów w artykułach Konstytucji 3 maja. Przedstawiono jak wyglądała pańszczyzna i status prawny najniższego stanu przed uchwaleniem Ustawy Rządowej. W artykule opisano również czy próba wprowadzenia zmian miała wpływ na zmiany społeczne na ziemiach polskich i czy były one poparte przez społeczeństwo. Ponadto poddano pod rozważania tezę, czy Konstytucja 3 maja miała wpływ na rozwój idei społecznych i narodowych wśród chłopstwa.

12

Mýtus o neexistenci českého nevolnictví. Studie o historiografii

63%

Cerman I.

Český časopis historický (The Czech Historical Review)

|

2023

|

vol. 121

|

issue 2

481-518

EN

The article explains that the thesis about the non-existence of the Bohemian serfdom originated already in the error of Karl Grünberg and Alfred Fischel who misunderstood the 17th century discussions on the legality of serfdom as proofs of the non-existence of serfdom. Whereas Grünberg and Fischel based their judgment on the comparison with Roman slavery, today serfdom is compared with African American slavery. For this reason, the last section draws some preliminary comparisons with the slavery of African Americans. It points out the role of violence and racism, but also the fact that serfs were paying taxes.

13

Legal Reforms of Agrarian Relations in the Duchy of Warsaw between 1807 and 1809

63%

Konarski M.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2022

|

vol. 31

|

issue 1

93-123

PL

Przedmiotem analizy w artykule są reformy stosunków agrarnych, jakie przeprowadzone zostały w pierwszych latach istnienia Księstwa Warszawskiego, powstałego wskutek postanowień traktatów pokojowych z 1807 r. Status prawny chłopów został w tym czasie najpierw uregulowany w sposób ogólny postanowieniami Konstytucji nadanej przez Napoleona Bonaparte 22 lipca 1807 r. W dalszej kolejności postanowienia te uszczegółowiono, ogłaszając w dniu 21 grudnia 1807 r. dekret, który przyniósł likwidację poddaństwa, a także przyznając chłopom możliwość przenoszenia się w obrębie ziem Księstwa. Dekret ten stwierdzał, że ziemia jest własnością pana i chłop opuszczający wieś powinien oddać panu ziemię wraz z zasiewem, jak również budynki i inwentarz. Oznaczało to, że po wejściu dekretu w życie powstała możliwość nieograniczonych rugów chłopskich oraz podnoszenia obciążeń pańszczyźnianych. Należy jednak zaznaczyć, że w związku ze znacznym wyludnieniem kraju w tym okresie i z pojawiającymi się trudnościami w zapewnieniu siły roboczej dla folwarku rugi stosowano względnie rzadko. Niemniej w późniejszym czasie o reformie przeprowadzonej tym dekretem mówiono, że „zdjęła chłopu kajdany z nóg razem z butami”. W niniejszym artykule autor poddaje analizie postanowienia tego dekretu w kontekście regulacji wynikających z Konstytucji Księstwa, Kodeksu Napoleona oraz dekretu z dnia 23 lutego 1809 r. wprowadzającego tymczasową organizację gmin wiejskich. Rozważania na temat reform chłopskich w tym okresie uzupełnione zostały analizą sytuacji społeczno-gospodarczej na ziemiach wchodzących w skład Księstwa oraz wybranymi wypowiedziami, jakie pojawiały się w kwestii włościańskiej na łamach literatury przedmiotu od czasów dawnych do współczesnych.

EN

The article analyses the reforms of agrarian relations, which were carried out during the first years of the Duchy of Warsaw, created as a result of the peace treaties of 1807. The legal status of peasants was at that time initially regulated in a general way by the provisions of the Constitution granted by Napoleon Bonaparte on 22 July 1807. These provisions were then made more specific with the promulgation of the Decree of 21 December 1807, which brought about the abolition of serfdom and allowed peasants to move within the territory of the Duchy. According to the Decree, the land was the property of the lord and a peasant leaving the village should return the land to the lord along with the crops, the buildings and the livestock. This meant that after the Decree came into force, there was a possibility of unlimited eviction of peasants, as well as increasing serfdom burdens. It should be noted, however, that due to the considerable depopulation of the country at that time and the emerging difficulties in providing manpower for the manor house, eviction was used relatively rarely. Nevertheless, later on, the reform carried out by this Decree was said to “remove peasant’s boots along with his shackles”. In this article, the author analyses the provisions of this Decree in the context of regulations resulting from the Constitution of the Duchy, Napoleonic Code and the Decree of 23 February 1809 introducing a temporary organisation of rural communes. The reflections on peasant reforms in this period were supplemented by an analysis of the socio-economic situation in the lands forming the Duchy and selected statements that appeared in the relevant literature on the peasant question from the past till the present.

14

„Oj skończy się nam, skończy nasze mordowanie”. Ludowe pieśni antyfeudalne, Ściegienny, Szela i możliwy wpływ chłopskiej teologii emancypacyjnej na rabację galicyjską.

62%

Pfeifer K.

Praktyka Teoretyczna

|

2019

|

vol. 33

|

issue 3

89-114

EN

Using methodologies that accentuate the narrative and discursive contextsof history, the author analyzes oral literature accompanying the Galician Slaughter led by Jakub Szela (1846) and the revolutionary movement organized in the Congress of Poland by Piotr Ściegienny (1842-1844). The main thesis of this article asserts that both of these anti-feudal movements were interrelated in their theories and practices, and that Piotr Sciegienny’s theology of liberation was their common source. Support for my hypothesis can be found in rebellious folk songs lyrics which have survived to this day. Reconstructing the links between the starting points of peasant engagement in both revolutionary movements, the author compares the textual content of rebel songs from the time of the Galician Slaughter to Piotr Sciegienny’s political works. The parallels that can be found between his writings and both the Galician songs and those of Sciegienny’s own peasant movement lead me to conclude that the practice of the peasant revolutionary movement of the Galician Slaughter was deeply rooted in the theory of Piotr Sciegienny and to perceive in Jakub Szela’s actions his overarching aim – the overthrowing of the Galicia’s feudal system.

PL

Opierając się na metodologii akcentującej narracyjny i dyskursywny wymiar historii, autor analizuje pieśni chłopskie towarzyszące rabacji galicyjskiej (1846) oraz rewolucyjnemu ruchowi ludowemu organizowanemu w Królestwie Polskim przez Związek Chłopski (1842–1844). Główna teza artykułu zakłada, że oba ruchy antyfeudalne były ze sobą powiązane pod względem zarówno teorii, jak i praktyki, a jej źródłem była teologia emancypacyjna księdza Piotra Ściegiennego. Liczne przesłanki potwierdzające postawioną w ten sposób hipotezę można znaleźć w zachowanych do dziś ludowych pieśniach buntowniczych. Rekonstruując powiązania między twórczością chłopów zaangażowanych w oba ruchy rewolucyjne, autor odnosi treść badanych utworów do pism politycznych Ściegiennego. Ich relacyjna lektura dostarcza dowodów pozwalających zakwestionować obecną w pismach konserwatywnych historyków dewaluację warstw ludowych jako podmiotów rewolucyjnych. Paralele, które można znaleźć we wspomnianych pieśniach rabacji i Związku Chłopskiego oraz w twórczości politycznej księdza Piotra Ściegiennego, prowadzą do wniosku, że praktyka ruchu ludowego kojarzonego zwykle z Jakubem Szelą była głęboko zakorzeniona w teorii autora Złotej książeczki, zaś jej nadrzędnym celem było obalenie ustroju feudalnego na terenie Galicji, a nie – jak chce to widzieć policyjna historiografia – użyciem przez administrację austriacką polskojęzycznych chłopów do stłumienia szlacheckiego powstania krakowskiego (1846).

15

Chłopskie prawa do ziemi i udział chłopów w obrocie nieruchomościami w Księstwie Warszawskim w świetle akt notarialnych (na przykładzie powiatu konińskiego)

51%

Opaliński T.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2020

|

vol. 81

EN

The article discusses the outcome of the analysis of purchase/sale agreements concerning peasant-owned land properties concluded in the Konin County during the existence of the Duchy of Warsaw. The research is based on archival materials in the form of notarial needs drawn up by Konin Notary Wilhelm Sztandke and clerks of the Konin Justice of the Peace. The documents are stored in the Konin branch of the State Archives in Poznań. The analysis comprises the following aspects: the type and area of sold properties, conditions imposed on peasants by nobility (price, fees, consensus, laudemium), freedom of trading in properties purchased by peasants, participation of peasants in property trade in comparison to other classes, and financial resources of peasants in view of the finalized transactions.

PL

Artykuł przedstawia wyniki analizy umów kupna-sprzedaży nieruchomości chłopskich zawartych w okresie Księstwa Warszawskiego na terenie powiatu konińskiego. Badania zostały oparte na materiale archiwalnym w postaci aktów notarialnych sporządzonych przez notariusza konińskiego Wilhelma Sztandkego oraz urzędników konińskiego sądu pokoju. Dokumentacja ta przechowywana jest w konińskim oddziale Archiwum Państwowego w Poznaniu. Analizie zostały poddane takie elementy jak: rodzaj i powierzchnia sprzedawanych nieruchomości, warunki dyktowane w umowach chłopom przez szlachtę (cena, wysokość powinności, konsens, laudemium), swoboda dalszego obrotu zakupionymi nieruchomościami przez chłopów, udział chłopów w obrocie na tle pozostałych stanów oraz zasoby finansowe chłopów w świetle dokonanych transakcji.

16

Podmiotowość chłopstwa staropolskiego

51%

Wyżga M.

Kwartalnik Historyczny

|

2023

|

vol. 130

|

issue 4

771-792

EN

There is still a widespread belief that the peasantry was an incapacitated and objectively treated element of the manorial-serf system and, simultaneously, a brutally exploited victim of this system. The article proposes an analysis of the peasantry’s position based on the assumption of the existence of the subjectivity of this most numerous social group. This subjectivity resulted, among other factors, from the labour market’s demand for labour, which required a certain flexibility on the part of the manors, but also from peasant activity in local markets. This activity interacted with the entrepreneurship and wealth of some peasants. This activity made peasant entrepreneurship possible, and even enabled some to become wealthy. In this way, it is also possible to understand their appearance in the municipal courts and their particular prominence and capacity to manage their own affairs in relation with other social estates in the Polish-Lithuanian Commonwealth.

PL

Wciąż powszechna jest opinia o chłopstwie jako o ubezwłasnowolnionym i traktowanym przedmiotowo elemencie systemu folwarczno-pańszczyźnianego, a zarazem brutalnie wykorzystywanej ofierze tego systemu. Celem artykułu jest propozycja analizy położenia chłopstwa wychodząca z założenia o istnieniu podmiotowości tej najliczniejszej grupy społecznej. Podmiotowość ta mogła wynikać m.in. z zapotrzebowania rynku pracy na siłę roboczą, co wymagało od dworów pewnej elastyczności, ale też z chłopskiej aktywności na lokalnym rynku handlowym. Ta aktywność współgrała z przedsiębiorczością i zamożnością niektórych chłopów. W ten też sposób można rozumieć ich występowanie w sądach grodzkich, a także pewną sprawczość i decyzyjność w relacjach z innymi stanami społecznymi Rzeczypospolitej przedrozbiorowej.

17

Budowanie tożsamości chłopów w myśli politycznej i działalności Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast

51%

Wichmanowski M.

Polityka i Społeczeństwo

|

2023

|

vol. 21

|

issue 1

297-314

EN

Over the centuries the identity of the peasants has evolved. It was largely influenced by the experiences of generations, shaped by history, socio-economic and political situation; it changed under the influence of the conditions in which they lived. The peasants' belonging to a specific community constituted the basis of their values and had a significant impact in all possible relationships. Identity – the authenticity of peasants was perpetuated in their long and quaint history, in the very difficult and peculiar existence of this social class. It was shaped in the course of centuries of hard work in closed peasant culture and customs. The serfdom system lasted 400 years, and these 400 years long the peasant identity was shaped. It is not surprising that despite the change in social conditions, they still remained in the shackles of the serfdom determined mentality. The formation of a certain type of personality, which lasted for a very long time, is considered an undoubted consequence of serfdom. Peasants constituted the cornerstone of society and the nation for the politicians of the Polish People's Party "Piast", they were the inspiration for their political concepts and actions. The article attempts to prove to what extent the living conditions of peasants determined their identity and to what extent the impact of activities of PSL Piast contributed to the transformation of their identity.

PL

Tożsamość chłopów kształtowała się przez wieki. Wpływ na nią miały doświadczenia wielu pokoleń, formułowała historia, sytuacja społeczno-gospodarcza i polityczna; zmieniała się pod wpływam warunków, w jakich żyli. Przynależność chłopów do określonej społeczności leżała u podstaw ich wartości i miała istotny wpływ we wszelkich możliwych relacjach. Tożsamość-autentyczność chłopów utrwalała się w długich i osobliwych dziejach, w nader trudnym i swoistym bytowaniu tej warstwy społecznej. Uformowała się w toku wykonywania ciężkiej pracy przez całe stulecia zamkniętej kultury i obyczajowości chłopskiej. System pańszczyźniany trwał 400 lat, 400 lat kształtowała się tożsamość chłopska. Nie należy się dziwić, że mimo zmiany warunków społecznych, wciąż trwali w okowach folwarcznej mentalności. Za niewątpliwą konsekwencję pańszczyzny uznano uformowanie pewnego typu osobowości, który utrzymywał się bardzo długo. Chłopi stanowili dla polityków Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast fundament społeczeństwa i narodu, byli inspiracją dla koncepcji i działań politycznych. W artykule starano się udowodnić, na ile warunki życia chłopów determinowały ich tożsamość i na ile wpływ działalności PSL Piast przyczynił się do jej przemiany.

18

Bazylianie jako właściciele dóbr klasztornych w drugiej połowie XVIII wieku

51%

Lorens B.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2018

|

vol. 79

EN

Bazylianie z racji posiadania dóbr ziemskich, nadanych im na mocy fundacji, sprawowali zarząd nad folwarkami klasztornymi. W nadzorowaniu poddanych i organizacji pracy kierowali się wytycznymi sformułowanymi w instruktarzach ekonomicznych. Przykładem tego typu dokumentu była instrukcja dla prokuratora, czyli zakonnika zarządzającego gospodarstwem folwarcznym monasteru w Werchracie w województwie bełskim, pochodząca z 1768 r. Sformułowano w niej zasady postępowania prokuratora wobec właścicieli sąsiednich gruntów, czeladzi i poddanych klasztornych, opieki nad budynkami folwarcznymi i inwentarzem żywym oraz troską o zebranie i przechowywanie zbiorów. The Basilian monks, by reason of their ownership of landed estates conferred to them by charters, managed monastic manors. In supervising their subjects and in organising work they followed the guidelines set out in economic instructions, such as an instruction for the procurator, i.e. the Basilian father stewarding a manor at the village of Werchrata in the Bełz Voivodeship, formulated in 1768. The instruction contains rules of the procurator’s conduct towards the owners of neighbouring estates, the domestics, servants and subjects of the monastery, his care for manorial buildings and livestock, for harvest and crops.

19

Między traumą a resentymentem: O pamięci rabacji galicyjskiej i przemocy pańszczyźnianej w dramatach ludowych drugiej połowy XIX wieku

51%

Koprowicz A.

Pamiętnik Teatralny

|

2024

|

vol. 73

|

issue 2

71-101

EN

This article discusses the representation of the (absent) memory of the peasant revolution of 1846 and serfdom-related violence in folk drama from the second half of the 19th century. Theatre is understood here as a vehicle of class memory, in particular of the memory of landed gentry and peasants. Two works by two most popular authors of folk drama in this period are analyzed: Chłopi arystokraci (Aristocratic peasants, 1849) by Władysław Ludwik Anczyc and Wspólne winy (Guilty together, 1882) by Jan Kanty Galasiewicz. The former, usually interpreter as a satire on the realities of the countryside after peasant enfranchisement, is read by the author of the article as a reaction to the trauma induced in the landed gentry by the Galician Peasant Uprising and an attempted reconstruction of stable identities that were shaken by this event. The latter, in turn, whose author came from a peasant family, is presented as a treatise on peasant resentment stemming from the violence of serfdom.

PL

Artykuł dotyczy reprezentacji (nie)pamięci o rewolucji chłopskiej z 1846 roku i przemocy pańszczyźnianej w dramacie ludowym z drugiej połowy XIX wieku. W omawianym przypadku teatr rozumiany jest jako maszyna pamięci klasowej, w szczególności pamięci ziemiańskiej i chłopskiej. Analizie poddano dwa utwory dwóch najpopularniejszych twórców dramatu ludowego tego okresu: Chłopów arystokratów (1849) Władysława Ludwika Anczyca i Wspólne winy (1882) Jana Kantego Galasiewicza. Pierwszy z nich, zazwyczaj czytany jako satyra na realia pouwłaszczeniowej wsi, stanowi dla autorki reakcję na porabacyjną traumę ziemiaństwa i próbę rekonstrukcji stabilnych tożsamości, którymi zachwiało to wydarzenie. Z kolei drugi – Wspólne winy, pisany ręką twórcy chłopskiego pochodzenia, został pokazany jako rozprawa na temat chłopskiego resentymentu związanego z przemocą pańszczyźnianą.

20

Sytuacja społeczno-gospodarcza Galicji w latach 1772-1848

38%

Nowak D. K.

Resovia Sacra : Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej

|

2018

|

issue 25

273-293

XX

Te following article describes the socio-economic situation of Galicia in the years 1772-1848, paying special attention to the period of the rule of empress Maria Teresa (d. 1780) and her son Joseph II (d. 1790). Above all, the article touches upon the issues regarding the situation of the rural population and describes the Austrian reforms which had the goal of improving the situation of this population and which regarded, inter alia, the regulation of the amount of socage and the duties of the peasants towards the court, the rural judiciary and other matters regarding servile relations. A separate issue considered in the article was the development of agriculture and the gradual introduction of new crops within the Galicia region, such as potatoes and clover, as well as the changes within the range of the cultivation techniques.

Refine search results

Etyczne i ekonomiczne aspekty programu agrarnego Henryka Kamieńskiego

Ekonomiczne i etyczne cele ziemiańskiego stronnictwa ,,klemensowczyków” w latach czterdziestych XIX wieku

Opoziční inteligence za vlády Kateřiny II. a Alexandra I. jako předchůdce ruských anarchistů. Příklad Alexandra Nikolajeviče Radiščeva a Nikolaje Ivanoviče Turgeněva

Programy naprawy Rzeczypospolitej w czasach saskich Aspekty etyczno‑polityczne i społeczno‑ekonomiczne

Chłopi-zagrodnicy w starostwie przemyskim w pierwszej połowie XVII stulecia

Kulturelle Differenzen des Ökonomischen: Galizische Entwicklungsdiskurse im Spannungsfeld räumlicher Funktionalisierung und sozialer Bruchlinien (1772-1848)

Kochanowicz, Kula, zacofanie. O badaniach wschodnioeuropejskiej peryferii

Ostatni niewolni we współczesnej Europie – relikty poddaństwa na Spiszu i ich zniesienie w latach trzydziestych XX w.

Socjologia historyczna a teoria gier. Modelowanie decyzji aktorów społecznych i jego ograniczenia

Reforma uwłaszczeniowa we wsi Lednogóra i początki Moraczewa

Prawa i wolność chłopów w Konstytucji 3 maja

Mýtus o neexistenci českého nevolnictví. Studie o historiografii

Legal Reforms of Agrarian Relations in the Duchy of Warsaw between 1807 and 1809

„Oj skończy się nam, skończy nasze mordowanie”. Ludowe pieśni antyfeudalne, Ściegienny, Szela i możliwy wpływ chłopskiej teologii emancypacyjnej na rabację galicyjską.

Chłopskie prawa do ziemi i udział chłopów w obrocie nieruchomościami w Księstwie Warszawskim w świetle akt notarialnych (na przykładzie powiatu konińskiego)

Podmiotowość chłopstwa staropolskiego

Budowanie tożsamości chłopów w myśli politycznej i działalności Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast

Bazylianie jako właściciele dóbr klasztornych w drugiej połowie XVIII wieku

Między traumą a resentymentem: O pamięci rabacji galicyjskiej i przemocy pańszczyźnianej w dramatach ludowych drugiej połowy XIX wieku

Sytuacja społeczno-gospodarcza Galicji w latach 1772-1848