Search results

1

Cyfrowe wersje dawnych dykcjonarzy języka polskiego jako źródło dla porównawczych badań materiałowych (M.A. Troc i J.S. Bandtkie)

100%

Kaszewski M.

Świat Tekstów. Rocznik Słupski

|

2015

|

issue 13

93-100

EN

Summary This article deals with the problem of digitisation of old Polish language dictionaries. The author draws attention to the fact that there is no uniform concept of digitizing these collections, the very process of digitisation is proceeding according to the different me-thods. He also draws attention to the need for further digitalistaion of dictionary collections according to a single key, which will create more job opportunities on the lexical material and allow more opportunities tu study the statistical data.

2

Zbiorowe stosunki pracy w Europie pod presją międzynarodową: porównanie sześciu krajów

84%

Meardi G.

Polityka Społeczna

|

2013

|

vol. 40

|

issue 9(474)

15-23

EN

The effects of increased internationalisation on employment relations are assessed through the analysis of industrial relations developments since 1992 in the six largest EU countries. The analysis focuses on the internationalisation of the three main actors of employment relations: multinational companies, migration, and international organisations (especially the EU). All three forces converge in undermining the potential of national industrial relations arrangements – but it emerges that national political traditions are still important in shaping these influences. As a result, industrial relations, rather than reduced to a ‘market logic’, are re-politicised, due to social resistance to reforms and the need for increased legal intervention.

PL

Artykuł ocenia efekty internacjonalizacji nad zbiorowymi stosunkami pracy przez porównanie zmian w sześciu największych krajach europejskich od 1992 r. Analiza skupia się nad internacjonalizacją trzech aktorów stosunków pracy: firmach wielonarodowych, migracjach i organizacjach międzynarodowych (przede wszystkim UE). Te trzy siły ograniczają rozwiązania narodowe, ale okazuje się, że tradycje polityczne narodowe nadal kształtują ich wpływy. Wynika z tego, że zbiorowe stosunki pracy nie są redukowane do logiki rynku, ale są ponownie upolitycznione z powodu oporu społecznego i coraz częstszej ingerencji prawodawstwa.

3

Współpraca szkół zawodowych z biznesem: perspektywa pracodawców

84%

Maleszyk P.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio H – Oeconomia

|

2017

|

vol. 51

|

issue 3

EN

The article identifies the barriers in cooperation between vocational schools and employers, which are connected with the economic and social environment of schools. The main source of information on employers’ perspective is a survey of employers cooperating with vocational schools in Lublin (Poland). The survey results shows that employers are set on increasing the number of hours of students’ practical vocational training in the workplace, but are reluctant to undertake more costly and more demanding forms of cooperation with schools, like participating in vocational exams, training teachers or providing equipment for school workshops. It was argued that employers’ limited willingness to cooperate stems i.a. from fragmentation of the enterprise sector in Poland, poorly developed cooperative bonds between enterprises, and the small scale of recruitment problems during most of the last two decades.

PL

W artykule zidentyfiowano bariery współpracy szkół zawodowych z pracodawcami, które są związane z otoczeniem gospodarczym i społecznym szkół. Głównym źródłem informacji o perspektywie pracodawców było badanie ankietowe pracodawców współpracujących ze szkołami zawodowymi znajdującymi się w Lublinie (Polska). Wyniki badań pozwalają stwierdzić, że pracodawcy dostrzegają potrzebę zwiększenia wymiaru czasowego zajęć praktycznych w zakładach pracy, jednak są niechętni do podejmowania bardziej kosztownych i wymagających form współpracy ze szkołami, jak udział w egzaminach zawodowych, szkolenie nauczycieli czy wsparcie wyposażenia szkolnych warsztatów. W opracowaniu stwierdzono, że ograniczona gotowość pracodawców do współpracy wynika m.in. z rozdrobnienia sektora przedsiębiorstw w Polsce, słabo wykształconych więzi kooperacyjnych między przedsiębiorstwami, a także niewielkiego nasilenia problemów rekrutacyjnych przez większą część ostatnich dwóch dekad.

4

Literatura polska według innego. Rec.: Maria Delaperrière, Okiem innego. Studia porównawcze o polskiej tożsamości literackiej i kulturowej. Kraków (2022)

84%

Dziadek A.

Pamiętnik Literacki

|

2023

|

vol. 114

|

issue 3

231-235

PL

Tekst stanowi omówienie najnowszej książki Marii Delaperrière „Okiem innego. Studia porównawcze o polskiej tożsamości literackiej i kulturowej” (2022). Jest to wzorcowy zbiór prac, których solidnie przemyślane i opracowane podstawy metodologiczne opierają się na komparatystyce literackiej i kulturowej. Autor podejmuje analizę prac składających się na tę książkę w kontekstach historycznoliterackich i teoretycznych.

EN

The text is a discussion on Maria Delaperrière’s latest book “Okiem innego. Studia porównawcze o polskiej tożsamości literackiej i kulturowej” („The Eye of the Other. Comparative Studies in Polish Literary and Cultural Identity,” 2022). It is a classical collection of papers the well thought-out preparation and methodological foundations of which are based on the assumptions of literary and cultural comparative studies. The reviewer examines the papers contained in the book in the literary historical and theoretical contexts.

5

(Nie)obecne granice. Ramy konceptualizacji badań granic i pograniczy

84%

Dębicki M., Dolińska K., Kajta J., Makaro J., Niedźwiecka-Iwańczak N., Opiłowska E.

Opuscula Sociologica

|

2017

|

issue 4(22)

97-104

PL

Od wielu lat studia nad granicami i pograniczami rozwijają się intensywnie w wielu dyscyplinach, czego wynikiem są liczne publikacje i projekty badawcze, a także bogactwo pojęć i stosowanych metod. Granice nie są już postrzegane jedynie jako geografczne linie oddzielające państwa i społeczności, lecz również jako polisemiczne przestrzenie konstruowane w dyskursach, narracjach wokół „swoich” i „obcych” oraz codziennych praktykach. Tradycje polskiej socjologii pogranicza sięgają okresu międzywojnia (Znaniecki, Chałasiński), a badania nad granicami prowadzone były także w okresie PRL-u, mimo że był to temat drażliwy politycznie. Ostatnie wydarzenia społeczno-polityczne – kryzys migracyjny, brexit, wzrost znaczenia ugrupowań prawicowo-konserwatywnych – wywołały na nowo dyskusję na temat granic i ich funkcji. Niniejszy artykuł ma na celu omówienie wyników debaty naukowej nad problematyką badania granic i pograniczy oraz wypracowanie nowej agendy badawczej w kontekście współczesnych zmian społeczno- -politycznych i kulturowych.

EN

For several years, border(lands) studies have been developing intensively in many disciplines, resulting in numerous publications and research projects as well as in a wide range of concepts and methods. Thus, borders are no longer perceived only as geographical lines separating states and communities, but also as polysemous spaces constructed in discourses, narratives around “us” and “them” and in everyday practices. Traditions of the Polish sociology of borderland can be dated back to the interwar period (Znaniecki, Chałasiński). Moreover, despite the fact that borders belonged to politically sensitive issues in the period of the People’s Republic of Poland, border research was conducted at that time. Recent socio-political events such as the migration crisis, Brexit, the rise of the right-wing conservative parties have triggered a new debate on borders and their functions. This article aims to discuss the results of the scientifc debate on the issues of border and borderlands research and to develop a new research agenda in the light of contemporary socio-political and cultural changes.

6

„Byłem ciekawy, czy morze jest słone!” Czechosłowacka Żegluga Morska we wspomnieniach marynarzy czechosłowackich (1959–1989)

71%

Krátká L.

Wrocławski Rocznik Historii Mówionej

|

2013

|

vol. 3

187-204

EN

The author presents the outcomes of oral history research relating to the history of the Czechoslovak Maritime Shipping Company from 1959–1989 in the form of a case study. The interpretation of the accounts of seventeen former Czechoslovakian sailors focuses on two aspects: their professional and family lives. The author recognises that these two aspects of the sailors’ lives were very often in conflict with each other, concluding that their work was often much more significant than their family life; that although they realised the problems that their families faced, they were unable to help by giving the work up to be with their families. The text is supplemented with a methodological reflection that focuses on the issue of a researcher’s emotional engagement to the research subject. Finally, the author presents thoughts on parallel and potential comparative studies between the lives of the Czechoslovakian sailors (from a country without direct sea access) and Poland (a country with a very rich maritime tradition).

PL

The author presents the outcomes of oral history research relating to the history of the Czechoslovak Maritime Shipping Company from 1959–1989 in the form of a case study. The interpretation of the accounts of seventeen former Czechoslovakian sailors focuses on two aspects: their professional and family lives. The author recognises that these two aspects of the sailors’ lives were very often in conflict with each other, concluding that their work was often much more significant than their family life; that although they realised the problems that their families faced, they were unable to help by giving the work up to be with their families. The text is supplemented with a methodological reflection that focuses on the issue of a researcher’s emotional engagement to the research subject. Finally, the author presents thoughts on parallel and potential comparative studies between the lives of the Czechoslovakian sailors (from a country without direct sea access) and Poland (a country with a very rich maritime tradition).

7

Humboldt’s challenge to Cognitive Linguistics: A few brief reflections on the linguistic patterning of truth in Czech, French, English and German

67%

Underhill J. W.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2011

|

vol. 23

99-119

PL

Artykuł dotyczy w głównej mierze kwestii metodologicznych; autor skupia się na problemach związanych ze stosowaniem pojęcia obrazu świata w badaniach naukowych, w szczególności lingwistycznych. Wskazuje na nieostrość tego terminu, odnoszonego zarówno do indywidualnego sposobu postrzegania świata, jak i do sądów utrwalonych w kulturze. Stwierdza, iż znajomość bliskiej mu myśli Wilhelma von Humboldta jest niewystarczająca w Wielkiej Brytanii i Ameryce. Tym, co – zdaniem autora – często umyka badaczom powołującym się na Humboldtowskie rozumienie obrazu świata, jest opozycja: Ergon vs. Energeia. Mimo iż te terminy są przytaczane w pracach naukowych, językoznawstwo angielskie i amerykańskie nie wykorzystuje owego rozróżnienia, toteż lingwiści traktują przedmiot swych badań zwykle jako „obiekt”, nie zaś jako wymianę zachodzącą między komunikującymi się podmiotami, podczas gdy – w teorii Humboldta – język bardziej niż „rzeczą” był zdolnością, z której korzysta człowiek, by zrozumieć świat. W tej koncepcji język jest w tym jedynie sensie „obiektywny”, że ma charakter ponadjednostkowy – rozmówcy podzielają znaczenia i negocjują je. Tekst odnosi się również do dyskusji nad hipotezą Sapira-Whorfa, w której w ostatnich dekadach ukształtowały się dwa opozycyjne stanowiska: „obrońców różnorodności” oraz „obrońców psychicznej jedności gatunku ludzkiego”. Przedstawicielem tych drugich jest Steven Pinker. Autor odnosi się bardzo krytycznie do przyjętych przez niego założeń metodologicznych, zarzucając mu zwłaszcza aprioryczne uznawanie za uniwersalne pojęć swoistych dla języka angielskiego oraz brak zainteresowania badaniami porównawczymi. Źródeł takiej postawy upatruje w „transcendentalnym naukowym idealizmie” gramatyki generatywnej Noama Chomsky’ego. Wyraża natomiast aprobatę dla empirycznych studiów porównawczych nad uniwersaliami, prowadzonych przez Annę Wierzbicką. Autor porusza także problem, wpisującej się w hipotezę Sapira-Whorfa, koncepcji determinizmu językowego i jej funkcjonowania w lingwistyce. Wskazuje na ograniczoną rolę tego zjawiska w teorii Humboldta, akcentującego twórczą zdolność użytkownika języka, który – dzięki pracy umysłu (Geist) – zdolny jest wytyczać nowe szlaki konceptualne. Ubolewa również nad niedostateczną recepcją myśli Edwarda Sapira – w dzisiejszej dobie renesansu antropologii lingwistycznej, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, przeoczono Sapirowskie rozważania o kreatywności w języku, o podmiotowości i indywidualnym kształtowaniu systemu językowego przez jego użytkowników. Podczas gdy anglojęzyczni językoznawcy rzadko odnoszą się w sposób szczegółowy do dzieła Sapira, żyje ono w polskiej szkole etnolingwistycznej (Bartmiński, Wierzbicka). Autor zajmuje także stanowisko wobec współczesnej lingwistyki kognitywnej, zwracając uwagę na to, że drugie pokolenie językoznawców stosujących tę metodologię często wpada w pułapkę nowego „językoznawstwa bez języka”, gdyż obowiązujący dziś paradygmat zachęca do praktykowania złego zwyczaju badania relacji między słowami i myślami w obrębie anglojęzycznego obrazu świata oraz do apriorycznego przyjmowania założeń o uniwersalnym charakterze konceptualizacji wpisanych we własny język, co dotyczy głównie języka angielskiego. Podkreśla jednak wartość inspirowanych kognitywizmem badań porównawczych, w szczególności dotyczących metafor (wymienia takie ośrodki badawcze, jak Praga i Lublin); zauważa przy tym, iż zadziwiająco mało tego typu studiów przeprowadza się w krajach angielskiego obszaru językowego. W analitycznej części artykułu autor zawarł uwagi dotyczące pojęcia PRAWDY w języku czeskim, francuskim, angielskim i niemieckim, skupiając się na różnicach językowych konceptualizacji tego zjawiska. Zasygnalizował odmienności angielskiego truth od czeskiego pravda, uwidaczniające się w – zaskakujących dla użytkowników języka angielskiego – semantycznych, morfologicznych i fonetycznych związkach czeskiej jednostki leksykalnej z wyrazami opravdový, spravedlivý, právo, czyli ze słowami odnoszącymi się do sprawiedliwości, prawodawstwa i uczciwości. Wskazał też na różnice użycia angielskiego truth i niemieckiego Wahr, a także na odmienność relacji etymologicznych, w jakie wchodzi truth w porównaniu z francuskim vrai, które dało początek vraisemblable ‘prawdopodobny’, tłumaczonemu na angielski jako likely. Poruszył także problem semantycznego wymiaru gramatycznej kategorii rodzaju, zadając pytanie, dlaczego francuskie vérité, niemieckie Wahrheit i czeskie pravda są rodzaju żeńskiego. W rozważaniach nad wpływem gender na nasze życie umysłowe powołał się na Voltaire’a i Simone de Beauvoir, jak również na twórczość literacką Fénélona, rzucającą nowe światło na kwestię „żeńskości” francuskiej vérité; przywołał także poezję Františka Halasa, stosującego łacińskie słowo luna z tego powodu, że jego czeski odpowiednik mesíc jest rodzaju męskiego – w tym zabiegu dostrzec można znamiona romantycznej feminizacji twórczości oraz natury. Uwidaczniający się w literaturze kreatywny wymiar komunikacji nie ogranicza się, zdaniem autora, do jednego tylko stylu, przeciwnie – porozumiewanie się w języku zakłada negocjacje między tradycją a innowacją, między kulturą a tym, co indywidualne i wreszcie między umysłami interlokutorów, co stawia lingwistów wobec wyzwania, w jaki sposób zdać sprawę z tych mechanizmów.

EN

The article is mainly concerned with methodological issues; the author concentrates on problems relating to the notion of worldview, especially when applied to linguistic research, pointing to the term’s vagueness, as it denotes both an individual conceptualization of the world and judgments entrenched in culture. He claims that in Great Britain and in America the familiarity with Wilhelm von Humboldt’s conception is insufficient. What frequently escapes the attention of researchers referring to Humboldt is the opposition Ergon – Energeia. Despite the fact that the terms are used in various publications, British and American linguistics does not capitalize on them and as a result studies language as an “object” rather than an exchange between communicating subjects. For Humboldt, language is not so much a “thing” as a faculty used by humans to understand the world. It is “objective” only in the sense of being super-individual: speakers share and negotiate meanings. The article also relates to the discussion on the so called Sapir-Whorf hypothesis, which has recently seen the emergence of two opposing camps: “the defenders of diversity” and “the defenders of the psychic unity of humankind”. A representative of the latter is Steven Pinker, whose ideas are criticized here as based on wrong assumptions of universal concepts (which in fact are typical of English) and omitting comparative research. The origin of this approach is sought in Noam Chomsky’s “transcendental scientific idealism”. On the other hand, empirical comparative research on universals conducted by Anna Wierzbicka is appreciated. The article also deals with the conception of linguistic determinism and its place in linguistics. The conception plays a limited role in Humboldt’s theory, who stresses the creativity of speakers and for whom language, thanks to the workings of the mind (Geist), can blaze new conceptual trails. The article also points to the insufficient reception of the thought of Edward Sapir: in today’s renaissance of linguistic anthropology, especially in the USA, Sapir’s views on creativity, subjectivity and individuality in shaping the language system by its users have largely been overlooked. If American and many other English-speaking linguists rarely relate to Sapir’s work in any detailed manner, it is very much alive in Polish ethnolinguistics (Bartmiński, Wierzbicka). The article also deals with contemporary cognitive linguistics, pointing out that the second generation of cognitive linguists often falls into the trap of “linguistics without language”, for the now predominant paradigm incites one to practice the bad method of studying relations between words and concepts in the English-based linguistic worldview and to accept a priori the universal nature of the conceptualizations within it. However, cognitive-inspired comparative research is noted as valuable, especially in the domain of metaphorization (in Prague or Lublin) – but such research is surprisingly infrequent in English-speaking countries. In the analytical part, the author comments on the concept of TRUTH in Czech, French, English and German, with special attention to the differences between them. He notes the distinction between the English truth and the Czech pravda, identifiable in semantic, morphological and phonetic links between this Czech word and other words, such as opravdový, spravedlivý, právo, i.e. lexemes relating to justice, the legal system and integrity. He also points to the differences between the English truth and the German Wahr, as well as different etymological relations of truth in comparison with the French vrai (from which vraisemblable is derived), translated into English as likely. Another problem is that of the semantics of grammatical gender: the author asks why French vérité, German Wahrheit and Czech pravda are feminine. In his divagations on the influence of gender on our intellectual life he refers to Voltaire and Simone de Beauvoir, as well as the literary output of Fénélon, with the light it casts on the femininity of vérité. He also invokes the poetry of František Halas, who uses the Latin word luna because its Czech counterpart, mesíc, is masculine – a manifestation of the Romantic feminization of nature. The creative dimension of communication, visible in literature, is not restricted, in the author’s opinion, to one style; on the contrary, communicating in language involves negotiations between tradition and innovation, between culture and individuality, and finally between the minds of interlocutors. How to account for these mechanisms is a challenge for linguists.

8

[Rev.:] Mar′âna Lanovik, Teorìâ vìdnosnostì hudožn′ogo perekladu. Lìteratoroznavčì proekcìї, Redakcìjno-Vydavničij Vìddìl TNPU, Ternopìl′ 2006, 469 [3] s.

51%

Tytko M. M.

Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education

|

2013

|

issue 3(3)

149-150

EN

The book written by Mar′âna Lanovik in Ukrainian language entitled The Relativity Theory of Literary Translation. Projections of Literary Criticism [Teorìâ vìdnosnostì hudožn′ogo perekladu. Lìteratoroznavčì proekcìї] is certainly worthy of the reader’s attention. The author (a woman), a Ukrainian professor of literature from the University in Ternople, has prepared an extensive monographic study of the problems from the field of translatology. Prof. Lanovik, who in her research deals with Russian and Ukrainian literature, theory of literature, comparative studies and theory of literary translation, has analyzed the issues referred to in the title of her book in a very thorough and profound manner. The book consists of an introduction, three main chapters, divided into sections and subsections, and conclusions followed by a long bibliographical list of primary and secondary literature. The author discusses three fundamental issues: 1) a psychological and cultural approach to literary translation, 2) a formal and structural approach to literary translation, and 3) translation and the problems of understanding the literary work. In my opinion, the book should be translated into English.

PL

Książka autorstwa Mar′âny Lanovik napisana w języku ukraińskim, zatytułowana Teorìâ vìdnosnostì hudožn′ogo perekladu. Lìteratoroznavčì proekcìї [Teoria względności przekładu literackiego. Projekcje literaturoznawcze] jest warta uwagi czytelnika. Autorka, ukraińska profesorka literaturoznawstwa z Uniwersytetu w Tarnopolu, przygotowała obszerne opracowanie monograficzne zagadnienia z zakresu translatologii. Uczona z Ukrainy, zajmując się m.in. literaturą rosyjską i ukraińską, teorią literatury, komparatystyką (studiami komparatystycznymi), teorią przekładu literackiego z języków obcych, w sposób wnikliwy zanalizowała tytułową problematykę. Książka składa się ze wstępu, trzech rozdziałów zasadniczych, podzielonych na podrozdziały i jeszcze mniejsze cząstki tekstu (podsekcje) oraz wniosków (konkluzji) i obszernego spisu literatury przedmiotu na końcu publikacji. Autorka dyskutuje trzy zasadnicze zagadnienia: 1) psychologiczno-kulturoznawcze (psychologiczno-kulturologiczne) podejście do przekładu literackiego, 2) formalno-strukturalne podejście do przekładu literackiego oraz 3) przekład i problemy zrozumienia dzieła literackiego (wytworu). Moim zdaniem, książka powinna być przetłumaczona na język angielski.

Refine search results

1 Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio H – Oeconomia

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Opuscula Sociologica

1 Pamiętnik Literacki

1 Polityka Społeczna

1 Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education

1 Wrocławski Rocznik Historii Mówionej

1 Świat Tekstów. Rocznik Słupski

1 Dolińska K.

1 Dziadek A.

1 Dębicki M.

1 Kajta J.

1 Kaszewski M.

1 Krátká L.

1 Makaro J.

1 Maleszyk P.

1 Meardi G.

1 Niedźwiecka-Iwańczak N.

1 Opiłowska E.

1 Tytko M. M.

1 Underhill J. W.

1 2023

2 2017

1 2016

3 2013

1 2011

Cyfrowe wersje dawnych dykcjonarzy języka polskiego jako źródło dla porównawczych badań materiałowych (M.A. Troc i J.S. Bandtkie)

Zbiorowe stosunki pracy w Europie pod presją międzynarodową: porównanie sześciu krajów

Współpraca szkół zawodowych z biznesem: perspektywa pracodawców

Literatura polska według innego. Rec.: Maria Delaperrière, Okiem innego. Studia porównawcze o polskiej tożsamości literackiej i kulturowej. Kraków (2022)

(Nie)obecne granice. Ramy konceptualizacji badań granic i pograniczy

„Byłem ciekawy, czy morze jest słone!” Czechosłowacka Żegluga Morska we wspomnieniach marynarzy czechosłowackich (1959–1989)

Humboldt’s challenge to Cognitive Linguistics: A few brief reflections on the linguistic patterning of truth in Czech, French, English and German

[Rev.:] Mar′âna Lanovik, Teorìâ vìdnosnostì hudožn′ogo perekladu. Lìteratoroznavčì proekcìї, Redakcìjno-Vydavničij Vìddìl TNPU, Ternopìl′ 2006, 469 [3] s.