Search results

1

Trzy bajki o słońcu

100%

Bartmiński J.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1994

|

vol. 6

163–167

PL

W bajkach lubelskich, których bogaty zbiór znajduje się w Archiwum Etnolingwistycznym UMCS, motywy solarne pojawiają się bądź to jako samodzielne przekazy, co jest stosunkowo rzadkie, bądź też w strukturze wątków wielotematycznych. Przeważnie przy tym myśli się o słońcu jak o blasku czy pogodzie słonecznej, a nie o ciele niebieskim. Autor prezentuje trzy przykłady takich bajek: (1) Słońce, wiatr, mróz; (2) O dwóch braciach i sprawiedliwym słońcu; (3) Wnoszenie słońca do domu.

EN

In tales from Lublin, a large collection of which can be found in the Ethnolinguistic archive at MCSU in Lublin, solar motives are present either as independent stories – which is relatively rare – or can be found in the structure of multi-themed plots. As such, the sun is present in the sense of glare or sunny whether, and not in the sense of a celestial object. The author presents three examples of such tales: (1) Słońce, wiatr, mróz [the Sun, the Wind, and the Frost]; (2) O dwóch braciach i sprawiedliwym słońcu [About Two Brothers and the Righteous Sun]; (3) Wnoszenie słońca do domu [Bringing the Sun into the House].

2

Programowanie rozwoju regionu lubelskiego – usługi i turystyka zdrowotna

63%

Tucki A., Hadzik A.

Rozprawy Naukowe Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

|

2014

|

vol. 46

197-203

EN

Regional competitiveness is an obligatory task for regions on the territorial, financial and referential level. Health and wellness tourism nowadays plays an important role in the regional policy of many European countries. It seems to be an element of the future competitiveness because of the ageing population or health and wellbeing oriented populations. The aim of the paper is to analyse the potential of Lublin region health services and their role in building sustained regional competitive advantage.

3

Burza w wierzeniach ludowych

63%

Czyżewski F.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1994

|

vol. 6

169–173

PL

Prezentowane teksty z zakresu meteorologii ludowej pochodzą ze zbiorów autora gromadzonych w latach 1990–1992. W niniejszym opracowaniu ukazano materiał z dwóch miejscowości wschodniej Lubelszczyzny: Podhajca i Uhnina. Postawę informatorki ze wsi Podhajec można scharakteryzować jak postawę komentatora zjawisk z zakresu meteorologii ludowej. Ankietowana osoba zachowuje dużo racjonalizmu, etymologizuje, interpretuje określenia sugerowane w kwestionariuszu. Inna jest postawa informatora ze wsi Uhnin. Stara się on przekazać swój aktualny stan wiedzy z zakresu duchowej kultury ludowej przedstawicielowi młodszego pokolenia. Indagowana osoba pokazuje funkcjonowanie poszczególnych zjawisk meteorologii ludowej w różnych warstwach chronologicznych. Znajdują się tutaj z jednej strony rytuały, praktyki, w które wierzy informator oraz jego otoczenie, z drugiej zaś strony takie zjawiska, które ankietowany zna wyłącznie z dzieciństwa. Prezentowane teksty pokazują głęboką wiarę ludu w Boga, mającego władzę nad takimi żywiołami jak burza, piorun, grad. Współczesny wieśniak odrzuca ingerencję „sił nieczystych” (demonów) w owe zjawiska meteorologiczne. Jest to więc zasadnicza zmiana w świadomości mieszkańców wsi w ostatnim stuleciu, XIX-wieczny bowiem lud tłumaczył skutki żywiołów meteorologicznych (burzy, pioruna, gradu) działaniem istot demonicznych.

EN

The texts in the area of folk meteorology presented in the article come from the author’s collection. The texts were collected between 1990-1992. In the present paper, the author presents the material from two localities in the Eastern Lublin region, i.e. Podhajec and Uhnin. The attitude of the informant from the village of Podhajec can be characterised as an attitude of a commentator of the phenomena from the realm of folk meteorology. The informant can be characterised as rational, she provides etymologies, interprets expressions suggested in the questionnaire. The attitude of the informant from the village of Uhnin is different. He tries to communicate his current state of knowledge of spiritual folk culture to a representative of a younger generation. The inquired person describes how particular phenomena within folk meteorology function at different chronological levels. On the one hand, in his account, one can find rituals and practices the informant believes in, on the other such phenomena that the informant knows solely from his childhood. The texts presented in the article show a deep rooted belief of the people in God that rules over such phenomena as thunderstorms, thunder, and hale. The modern peasant rejects the interference of ‘sinister forces’ (demons) into the said meteorological phenomena. Thus, it is a crucial change in the awareness of village inhabitants that took place within the last century. In the 19th century, the inhabitants of villages explained the negative effects of metrological (climatic) elements (e.g. thunderstorms, thunder, or hale) in terms the interference of demonic creatures.

4

Stan badań nad demografią Lubelszczyzny w XVI-XIX wieku

63%

Rachwał P.

Roczniki Humanistyczne

|

2016

|

vol. 64

|

issue 2: Historia

89-112

PL

Praca stanowi próbę podsumowania dotychczasowego dorobku badań nad procesami demograficznymi na Lubelszczyźnie w epoce przedstatystycznej, tj. do końca XIX w. Pierwszy spis powszechny odbył się na tym terenie dopiero w 1897 r. Omówiono najpierw prace XIX-wiecznych autorów. Miały one charakter syntetyczny, swoim zasięgiem objęły granice całego Królestwa Polskiego. Stopień ich uszczegółowienia pozwala jednak czasem na analizę wybranych problemów na szczeblu miejscowości, powiatów lub województw. Wzrost zainteresowania problematyką demograficzną nastąpił po II wojnie światowej, co przełożyło się na publikacje autorów skupionych w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Szczególnie cenne okazały się badania prowadzone przez Z. Sułowskiego i J. Gawrysiakową. Podsumowując artykuł, autor podkreślił, iż istnieje pilna potrzeba zintensyfikowania badań nad przeszłością demograficzną Lubelszczyzny.

EN

The work is an attempt to summarize achievements to date research on the demographic processes in the Lublin region in the pre-statistical era, i.e. by the end of the 19th century. The first census took place in the area in 1897. First, the publications of the 19th century authors were discussed. They were of synthetic nature and encompassed the entire borders of the Polish Kingdom. The granularity of the information, however, allows to consider some problems at the level of the village, district or province. The increased interest in the problems of demography occurred after World War II, which resulted in publications of the authors gathered at the Catholic University of Lublin. The research by Zygmunt Sułowski and Janina Gawrysiakowa proved to be particularly valuable. To summarize the article, the author points out that there is an urgent need to intensify the research on the demographic past of the Lublin region.

5

Zasób ksiąg metrykalnych w archiwach parafii rzymskokatolickich Lubelszczyzny. Część I

63%

Rachwał P.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2018

|

vol. 109

315-346

EN

The article presents the effects of research conducted in the years 2012-2015 in 60 archives of the Roman Catholic parishes in the Lublin region. Its aim was, among others, to catalogue all the preserved register books whose entries started before December 1900. Similar attempts were made at the beginning of the 20th century, and Henryk Wiercieński was one of the precursors in this field. In the region under investigation, register books were based on three types of forms in the period from the 16th to the 19th centuries. In the Old Polish period, a Tridentine form was used, in the years 1797-1810 – an Austrian form, and from August 1810 onwards – so-called Polish form. An annexe to the following study includes the list of the preserved register books of seven parishes.

PL

Artykuł prezentuje efekty kwerendy prowadzonej w latach 2012-2015 w 60 archiwach parafii rzymskokatolickich Lubelszczyzny. Jej celem było m.in. skatalogowanie wszystkich zachowanych ksiąg metrykalnych, w których wpisy rozpoczynają się przed grudniem 1900 r. Podobne próby podejmowano już na początku XX w., a do prekursorów w tym zakresie należał Henryk Wiercieński. Na omawianym terenie w okresie od XVI do XIX w. metryki sporządzano według trzech rodzajów formularzy. W okresie staropolskim posługiwano się formularzem trydenckim, w latach 1797-1810 formularzem austriackim, a od sierpnia 1810 r. tzw. formularzem polskim. W aneksie niniejszego studium umieszczono wykaz zachowanych ksiąg metrykalnych 7 parafii. Pozostała część materiałów zostanie opublikowana na łamach kolejnych tomów czasopisma „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne”.

6

Słowa pogranicza (na materiale gwarowym wschodniej Lubelszczyzny)

51%

Pelcowa H.

TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych

|

2020

|

vol. 6

|

issue Numer Specjalny

121-135

UK

Предметом дослідження є лексика, яка в географічному, ментальному та історичному вимірі пов’язана з територією східної Люблінщини; вона розглядається у відношенні до десигната і цивілізаційно-культурних змін, що випливають із глобалізаційних процесів. Сюди належать: 1) генетично східнослов’янські лексеми, тобто слова (або їхні значення) українського, білоруського походження; 2) георгафічні периферійні діалектизми, спільні для говорів східного пограниччя по обидва боки Західного Бугу, причому ця спільність пов’язана виключно із територіальним сусідством; 3) лексеми, що функціонують у мовній свідомості мешканців села як властиві окресленій нації.

EN

The study deals with the geographically, mentally and historically motivated vocabulary of the eastern part of the Lublin region as seen through the prism of the name-designatum relationship and the globalization-related civilization and cultural changes. The vocabulary includes: (1) names of East Slavic provenance, including words and their meanings of the Ukrainian and Belorussian origin; (2) geographically-restricted dialectal borderlands forms common for the formations of the Eastern Borderlands linguistic community alongside the Bug river; (3) words functioning in the villagers’ linguistic awareness of a given national community.

PL

Przedmiotem rozważań jest słownictwo usytuowane geograficznie, mentalnie i historycznie na obszarze Lubelszczyzny wschodniej, rozpatrywane w relacji nazwy do desygnatu i zmian cywilizacyjno-kulturowych wynikających z procesów globalizacyjnych. Są to: 1) nazwy genetycznie wschodniosłowiańskie, a więc wyrazy (lub ich znaczenia) pochodzenia ukraińskiego, białoruskiego; 2) „geograficzne dialektyzmy kresowe” wspólne dla gwar pogranicza wschodniego po obu stronach Bugu, przy czym wspólnota ta wynika wyłącznie z sąsiedztwa terytorialnego; 3) wyrazy funkcjonujące w świadomości językowej mieszkańców wsi jako przynależne do określonej nacji.

Refine search results

2 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

1 Roczniki Humanistyczne

1 Rozprawy Naukowe Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

1 TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych

2 Rachwał P.

1 Bartmiński J.

1 Czyżewski F.

1 Hadzik A.

1 Pelcowa H.

1 Tucki A.

1 2021

1 2018

1 2016

1 2014

2 1994

Trzy bajki o słońcu

Programowanie rozwoju regionu lubelskiego – usługi i turystyka zdrowotna

Burza w wierzeniach ludowych

Stan badań nad demografią Lubelszczyzny w XVI-XIX wieku

Zasób ksiąg metrykalnych w archiwach parafii rzymskokatolickich Lubelszczyzny. Część I

Słowa pogranicza (na materiale gwarowym wschodniej Lubelszczyzny)