Search results

1

Cerkiew prawosławna w carskiej Rosji

100%

Mironowicz A., p., Ławreszuk M., Kostiuczuk J., Ignatiuk K., p., Ławreszuk M., Ignatiuk K.

ELPIS

|

2017

|

issue 19

EN

W tworzeniu duchowych wartości narodu rosyjskiego, szczególna rola przypadła świętym z nim związanych. Pierwszymi kanonizowanymi świętymi byli kniaziowie Borys i Gleb, nazwani na chrzcie imionami Roman i Dawid. Borys i Gleb zostali uznani za świętych jako „strastotierpcy”, tzn. cierpiący męki. W ten sposób powstał nowy typ świętości, znany szczególnie na ziemiach ruskich. Tytuł „równy apostołom” w tradycji bizantyjskiej przypisuje się zwykle pierwszym misjonarzom danego kraju. W przypadku ziem ruskich mianem tym określano księżnę Olgę i księcia Włodzimierza. Kolejną grupą wśród pierwszych świętych ruskich są „podwiżniki”. Określenie to dotyczy osób duchownych i świeckich podejmujących heroiczny wysiłek duchowo-ascetyczny (Antoni i Teodozy Pieczerski, Cyryl Turowski). Osobna grupę świętych w Rosji stanowią „błagowierni” książęta. Mianem tym określano panujących, którzy przyczynili się do rozwoju chrześcijaństwa i prowadzili życie zgodne z nauką Cerkwi. Do tego grona należy książę smoleński Rościsław i księcia Aleksandra Newskiego. Odrodzenia życia religijnego na Rusi Moskiewskiej nastąpiło w XIV w. Na dużą skalę rozwijało się życie monastyczne, a chrześcijaństwo przeniknęło do wszystkich form życia (polityki, kultury, etc.). Nowy impuls do życia duchowego mieszkańców ziem ruskich wniósł św. Sergiusz z Radoneża, propagator życia kontemplacyjnego i założyciel Ławry Św. Trójcy. Wyzwolenie ziem ruskich z niewoli mongolskiej zbiegło się w czasie z upadkiem Konstantynopola. Mieszkańcy Księstwa Moskiewskiego uważali, zgodnie z tradycją bizantyjską, że państwo jest tak samo potrzebne do zbawienia jak Cerkiew, a ścisłe powiązanie państwa z Cerkwią wyraża związek ludzi z Bogiem. Po 1453 r., na Rusi Moskiewskiej, wśród prawosławnych powszechnie panowało przekonanie, że uprawnienia cesarstwa bizantyjskiego przeszły na „Trzeci Rzym”, czyli Moskwę. W tym okresie nastąpił rozwój ośrodka zakonnego na Wyspach Sołowieckich na Morzu Białym. Święci mnisi sołowieccy Sawwati, Zosima i Herman stworzyli wielkie duchowe centrum rosyjskiego prawosławia. Za panowania Iwana IV doszło do konfliktu między panującym a duchowieństwem. Metropolita moskiewski Filip domagał się niezależności Cerkwi i padł ofiarą gniewu carskiego. Po śmierci Iwana IV, za panowania Borysa Godunowa ustanowiono w 1589 r. w Moskwie patriarchat. Pierwszym patriarchą został metropolita moskiewski Hiob. Lata „wielkiej smuty” ponownie zjednoczyły Cerkiew i państwo. Do 1694 r. w stosunkach między państwem a Kościołem panowała pełnia harmonia. Istotne zmiany w życiu religijnym Rosji nastąpiły za panowania Piotra I. Rosyjska Cerkiew Prawosławna nie potrafiła skutecznie przeciwstawić się reformom politycznym Piotra I, który po śmierci patriarchy Adriana (1700) nie dopuścił do wyboru jego następcy. Ostatecznie Piotr Wielki zniósł patriarchat i zastąpił go instytucją Świątobliwego Synodu. W XVIII w. doszło do ponownego odrodzenia życia religijnego w Rosji i wzrostu znaczenia Cerkwi prawosławnej w życiu publicznym. Rozwój myśli teologicznej nastąpił w Rosji za sprawą upowszechnienia się nauczania św. Tichona Zadońskiego. Odnowę życia zakonnego zapoczątkował żyjący w XVIII w. mnich Paisij Wieliczkowski. Poglądy charyzmatycznych starców, obdarzonych szczególnymi zdolnościami przewidywania (mnisi z pustelni Optino, św. Serafim Sarowski) wpływały na elity społeczeństwa ruskiego z carem włącznie. W XIX wieku carat w celu zapewnienia sobie poparcia ludności rosyjskiej popierał ideologię państwa prawosławnego opartego na symbiozie „prawosławia, samowładztwa i narodowości”. W środowisku wyższego duchowieństwa odradzały się tendencje niezależności Cerkwi od państwa. Zwolennikiem autonomii Cerkwi był metropolita moskiewski Filaret. Biskupi, nie mogąc uniezależnić Cerkwi od wpływu państwa, wybierali życie w klasztorze np. Ignatij Brianczaninow, Ambroży z pustelni Optino czy Teofan Pustelnik. Inny nurt w postawie duchowieństwa reprezentował św. Iwan z Kronsztadu. Kapłan propagował udział w codziennej liturgii, pomoc biednym i głosił potrzebę niesienia oświaty szerokim masom. Na początku XX w. Cerkiew domagała się przywrócenia niezależności od państwa i reaktywowania patriarchatu. W okresie I wojny światowej i dwóch rewolucji 1917 r. Cerkiew pozostała wierna carowi. Po obaleniu monarchii, zanim rozpoczęły się prześladowania Cerkwi przez bolszewików, doszło na Kremlu do zwołania soboru, na którym przywrócono kanoniczną wybieralność biskupów i reaktywowano patriarchat. Patriarchą moskiewskim został w 1918 r. arcybiskup wileński Tichon.

2

Dziedziczka Imperium Rosyjskiego Anna Iwanowna 1730–1740

100%

Chojnicka K.

Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa

|

2014

|

vol. 7

|

issue 2

201–216

EN

After the death of its creator, Peter I, Russia owes the continuation of the task of building the empire to four women – Catherine I, Ann, Elizabeth and Catherine II. The above four women had played an important role in the development of the autocratic system in the Russian state. The power of a Tsarist autocratic ruler was the foundation of his political position at least until the middle of the 19th c. The effectiveness in the execution of the rulers resolutions decided about this right to the throne; it constituted a specific legitimization of power. A weak ruler was often removed through armed rebellion or the spreading of rumors whereas a “true,” strong tsar was installed in his place. The imperial power in Russia was unlimited – it was believed to come from God and sometimes it was even identified with the will of the Nation. The latter theory was opposed by Marxist historiography which gave priority to the social-economic structure of Russia. The women ascended to the throne at a difficult moment in Russia’s history, namely after the death of Peter the Great; they were the potential target of attacks from the aristocratic, court, and army opposition circles, as well as the so called Old Believers, or even ordinary people. The rule of Catherine I who became the successor of Peter and the rule of Peter II, was marked by the stigma of rivalry among the aristocratic and courtly circles. Thanks to the support of the Supreme Privy Council, after the death of Peter II, it was Princess Anne of Courland who ascended to the throne in Russia. The assessment of her rule in historiography varies considerably – for instance, the influence of Anne’s favorite – Biron has been rather negatively assessed. The above pejorative appraisal of Princess Anne’s rule may have its source in the way in which the contemporaries tried to justify the Elizabeth’s coming to power in 1717. Anna became a ruler thanks to the support of aristocracy which strove for power in Russia. She accepted the “Stipulations” – or written conditions of her ascension to the tsarist throne; the latter had limited the ruler’s prerogatives. The Imperial Guards and the gentry under the leadership of Prokopowicz and Tatiszczew had stood on the side of strong tsarist rule. Having taken advantage of the support that was granted to her, Anna had seized autocratic rule, liquidated the Privy Council, crushed the opposition of the aristocrats and resumed a continuation of the reforms in the manner of Peter the Great. She strengthened tsarist autocratic authority, laying the foundations for this form of government for the decades to come.

3

Еврейский вопрос в политике модернизации позднеимперской России

67%

Безаров O.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2021

|

vol. 11

|

issue 11

9-24

EN

The article analyzes the Jewish question in the modernization policy of the Tsarist government in the second half of the 19th – early 20th century. The author is convinced that the Jewish question (the question of Jewish equality) was a topical issue at all three stages of the modernization policy. Thus, if in the period of the Great Reforms the Jewish question was considered through the prism of the political loyalty of the Jews to the autocratic regime of Alexander II, who was inclined to grant them equality, then in the second and third stages (1881-1911) the problem of Russian Jews was exacerbated by the rise of state anti-Semitism, which was an integral part of the ideology of imperial nationalism. Some attempts to solve the Jewish question were made at the beginning of the 20th century in the policies of V. K. Pleve, V. N. Kokovtsev, S. J. Witte, and P. A. Stolypin. However, against the background of the contradiction of the tsarist state policy towards the Jewish question in general and in the modernization period in particular, the hopes of Russian Jews for emancipation disappeared. Conclusions were drawn that the modernization policy was essentially inorganic, which could not fail to be reflected in ideological and political approaches to the Jewish question. Despite some concessions, such as granting equal rights to Jews in the Kingdom of Poland in 1862, to Russian Jews the right to vote in 1905-1907, and attempts to abolish quota system for Jewish academicians in 1907-1908, the government did not dare to abolish the institution of the Jewish settlement zone, which was essentially a form of medieval ghetto. The policy of state anti-Semitism was not only a result of the Romanovs' strengthening of tsarist patriotism and religious mysticism, but also a reaction of the autocracy to the noticeable political and revolutionary activities of the Jews. According to the author, the autocracy of the last Romanovs proved to be hostage to its own modernization policy. The country was preparing for deep revolutionary changes, in which the Jewish question played an important role.

PL

Artykuł analizuje kwestię żydowską w polityce modernizacyjnej rządu carskiego w drugiej połowie XIX – początku XX wieku. Autor jest przekonany, że kwestia żydowska (kwestia równości Żydów) była tematem aktualnym na wszystkich trzech etapach polityki modernizacyjnej. Jeśli więc w okresie wielkich reform kwestia żydowska była rozpatrywana przez pryzmat politycznej lojalności Żydów wobec autokratycznego reżimu Aleksandra II, który skłaniał się do równouprawnienia, to w drugim i trzecim etapie (1881-1911 r.) problem rosyjskich Żydów został zaostrzony przez wzrost państwowego antysemityzmu, będącego integralną częścią ideologii imperialnego nacjonalizmu. Pewne próby rozwiązania kwestii żydowskiej podjęto na początku XX wieku w polityce V.K. Pleve, V.N. Kokovtseva, S.J. Witte i P.A. Stolypina. Jednak na tle sprzeczności polityki państwa carskiego wobec kwestii żydowskiej w ogóle, a w okresie modernizacji zwłaszcza, zniknęły nadzieje emancypacyjne Żydów rosyjskich. Wyciągnięto z tego wnioski, że polityka modernizacyjna ma charakter zasadniczo nieorganiczny, co nie mogło nie mieć odzwierciedlenia w ideologicznym i politycznym podejściu do kwestii żydowskiej. Mimo pewnych ustępstw, takich jak równouprawnienie Żydów w Królestwie Polskim w 1862 r., prawo wyborcze Żydów rosyjskich w latach 1905-1907 oraz próby zniesienia systemu kwot dla żydowskich akademików w latach 1907-1908, rząd nie odważył się zlikwidować instytucji strefy osadnictwa żydowskiego, która była zasadniczo formą średniowiecznego getta. Polityka państwowego antysemityzmu była nie tylko wynikiem umacniania się przez Romanowów carskiego patriotyzmu i mistycyzmu religijnego, lecz także reakcją autokracji na zauważalną działalność polityczną i rewolucyjną Żydów. Według autora autokracja ostatnich Romanowów okazała się zakładnikiem własnej polityki modernizacyjnej. Kraj przygotowywał się do głębokich zmian rewolucyjnych, w których kwestia żydowska odgrywała ważną rolę.

4

Duchowieństwo polskie i rok 1905 w świetle raportu konsula francuskiego d’Anglade’a

67%

Wojda J.

Teologiczne Studia Siedleckie

|

2014

|

issue XI/11

183-198

EN

Among documents which were sent by General Consulate of France in Warsaw to Ministry of Foreign Affairs in Paris, on the turn of the 19th century, we can find report about priesthood. It bears a date 15 December 1905 y. and his author is Consul General, Georges Bosseront d’Anglade, and addressee, minister of Foreign Affairs in France, Maurice Rouvier. We can find the way of understanding events which have place in NearVistula Country by French diplomatic service, to lay emphasis on engaging of catholic priesthood in them. The country was under influence of revolutionary ferment, which rose from Marxism. Priests of the Catholic Church in Poland stand on the side of arising national movement against revolutionist socialism. The last, mentioned, had not pellucid views neither on the Church nor on the status of Poland on the territory of Polish Kingdom. Means of expression were processions with national and religious emblems and assembly of priesthood in Warsaw in December 1905y. Report stress high clergy presence during very important events for the future of na-tion and life of the Church on territories annexed by the Russia. Report shows that Wincenty Popiel, Warsaw metropolitan, kept distance in relation to priesthood’s growing enthusiasm towards national environment. Calling, Lublin Bishop Jaczewski, non citing in document, lets remember him in 100 anniversary of his death (died 23 VII 1914). Report, provides a background for better understanding of his bishop’s service, by laying particular stress on historical turning-point of 1905 y.

Refine search results

1 ELPIS

1 Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa

1 Studia Żydowskie. Almanach

1 Teologiczne Studia Siedleckie

1 Chojnicka K.

1 Ignatiuk K.

1 Kostiuczuk J.

1 Mironowicz A.

1 Wojda J.

1 p.

1 Ławreszuk M.

1 Безаров O.

1 2021

1 2017

2 2014

Cerkiew prawosławna w carskiej Rosji

Dziedziczka Imperium Rosyjskiego Anna Iwanowna 1730–1740

Еврейский вопрос в политике модернизации позднеимперской России

Duchowieństwo polskie i rok 1905 w świetle raportu konsula francuskiego d’Anglade’a