Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: wilkołak

Sort By:

Limit search:

Między horrorem a kryminałem. Katarzyna Puzyńska i Wojciech Chmielarz

100%

Walc K.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

2023

vol. 66

issue 1

403-424

We can see many changes in so-called formula stories in last decades. One of them is the change of typical monsters from horror stories. They not only became “less dangerous” and “more human” (especially in texts for younger readers). The characters cease to be associated with the horror at all. They can be placed in detective novel, for example. The author of te essay concentrates on novels by two contemporary Polish writers: Wampir (Vampire), Wilkołak (Werewolf) and Zombie by Wojciech Chmielarz as well as Czarne narcyzy (Black daffodils), Martwiec (untranslantable – it is one of the Slavic words for vampire), Rodzanice and Utopce (local names, meaning also “ghosts or deities of fate” and “kelpies”) by Katarzyna Puzyńska. In all novels malefactors are real people. In the books by Wojciech Chmielarz monsters’ names are metaphors for human evil. Katarzyna Puzyńska, on the other hand, chooses small, partially depopulated villages as the place of action. In such places some people still believe in ghosts, vampires, werewolves, haunted houses and so on. But the killers are human too. The author shows what even policemen are afraid of as well as the truth, that people are sometimes much worse than the monsters from literary fiction.

Celem artykułu jest ukazanie, jak, mimo ustalonych dawno temu postulatów, nakazujących „oczyszczenie” powieści kryminalnej z elementów fantastycznych i nadprzyrodzonych, motywy te funkcjonują we współczesnych utworach z tego gatunku. Jako kontekst należy wskazać zjawiska dające się zauważyć w najnowszej literaturze i kulturze popularnej. Jednym nich jest zmiana postrzegania typowych monstrów z horroru, które stają się zarówno „mniej groźne”, jak i „bardziej ludzkie”. Kolejnym – zakwestionowanie związku postaci (a także zespołu motywów) z fabułą. To na przykład, co było dotąd typowe dla horroru, może pojawić się w powieści kryminalnej. Przeprowadzono analizę wybranych utworów dwojga współczesnych pisarzy: Katarzyny Puzyńskiej (Czarne narcyzy, Martwiec, Rodzanice i Utopce) oraz Wojciecha Chmielarza (Wampir, Zombie i Wilkołak) pod kątem występowania w nich motywów rodem z powieści grozy. We wszystkich omawianych tekstach to ludzie, a nie potwory są zabójcami. W utworach Chmielarza nazwy rodem z horroru to metafory ludzkiego zła lub szaleństwa (autor odwołuje się do zakorzenionych w kulturze znaczeń słów użytych jako tytuły). Katarzyna Puzyńska z kolei za miejsce zdarzeń wybiera małe, często prawie wyludnione miejscowości, gdzie wciąż żywa jest wiara w duchy, wampiry, nawiedzone domy (autorka odwołuje się między innymi do wierzeń słowiańskich). Ukazuje przy tym siłę ludzkich lęków (dotyczy to, w odpowiednich okolicznościach, nawet policjantów), jak również fakt, że istoty ludzkie potrafią być gorsze od potworów z fikcji literackiej. Motywy rodem z horroru funkcjonują w omawianych tekstach na kilka sposobów: 1) jako odwołania do doświadczenia odbiorcy, który odczytuje np. zaprezentowane w powieści nazwy w oparciu o własną wiedzę; 2) jako element lokalnej lub rodzinnej tradycji (żywy najczęściej w miejscach oddalonych od „centrów”); wreszcie 3) ucieleśnienie ukrytych w ludzkiej psychice obsesji i lęków, które niespodziewanie mogą się ujawnić.

„Volk” i „volkolak” v slavjanskoj tradicii v svjazi s archaičeskim ritualom

100%

Balušok V.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

2001

vol. 13

215–226

W artykule podjęto próby wykazania związku między pojęciem wilka i wilkołaka a archaiczną inicjacją (wejściem w nową rolę społeczną przez zyskanie praw i obowiązków) w tradycji ludów indoeuropejskich. Na podstawie bogatej dokumentacji folklorystycznej, językoznawczej i etnograficznej pokazano, że zmiana człowieka w wilka (bądź w psa) dokonywała się w momentach przełomowych. Takim okresem było przejście od wieku młodzieńczego do dorosłości. Młodzieńcy, stając się dorosłymi, musieli udowodnić przed daną społecznością swoje męstwo, odwagę i bezwzględny stosunek do wroga. Te cechy warunkowały w przyszłości egzystencję jednostki i grupy. W różnych źródłach słowiańskich najwyraźniej ten inicjalny wątek wyrażający się w zamianie człowieka w wilka można obserwować w tradycji weselnej, wyprawach wojennych, pospolitych grabieżach, przyjmowaniu do określonych grup zawodowych.

The article is an attempt to reveal the correlation of the concepts of wolf and werewolf and the ritual of initiation in Indo-European peoples. Rich folklore-oriented, linguistic and ethnographic documentation has revealed that the transformation of a person into a wolf or a dog took place in critical moments of one’s life, such as the transition from adolescence to adulthood. On becoming adults, young men had to prove their valour, courage and unyielding attitude towards an enemy. The features constituted the basis of the future existence of an individual and the whole community. In various sources relating to Slavonic cultures, the motif of initiation, manifested by the transition of a person into a wolf, is present in the tradition of the wedding reception, in war campaigns, in the practice of looting or in admission to particular professional circles.

Refine search results

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Balušok V.

1 Walc K.

1 2023

1 2001

Search results

Między horrorem a kryminałem. Katarzyna Puzyńska i Wojciech Chmielarz

„Volk” i „volkolak” v slavjanskoj tradicii v svjazi s archaičeskim ritualom