Celem artykułu jest namysł nad wrażliwością człowieka i jej rozumieniem, jak również nad znaczeniem kształtowania wrażliwości dla jakości codziennego funkcjonowania. Problemem badawczym jest pytanie: Jakie jest oblicze wrażliwości człowieka? Struktura artykułu składa się z trzech części: teoretycznej i empirycznej charakterystyki wrażliwości oraz praktycznego wymiaru jej kształtowania w procesie wychowania.Teoria wrażliwości ma charakter interdyscyplinarny. W rozumieniu wrażliwości wyróżniono cztery komponenty: poznawczy, emocjonalny, działaniowy i moralny. Funkcję zintegrowania poszczególnych aspektów rozumienia wrażliwości przypisano teorii pedagogicznej. Badania empiryczne dotyczące wrażliwości ukierunkowane są na jej zdiagnozowanie oraz szukanie związków z innymi zjawiskami. Konstruowane są skale do pomiaru wrażliwości dzieci, młodzieży i człowieka dorosłego. Wskazano przykłady prac badawczych polskich i zagranicznych uczonych. Empiryczna charakterystyka wrażliwości wskazuje ją jako fenomen, który może być traktowany jako zasób służący sprawnemu funkcjonowaniu człowieka w życiu codziennym. Wnioski z teoretycznej i empirycznej charakterystyki wrażliwości potraktowano jako istotną przesłankę kształtowania wrażliwości w procesie edukacji i wychowania. Stanowią one część trzecią artykułu i mogą być wykorzystane do kreowania i korygowania praktyki wychowania.W tekście potraktowano wrażliwość jako silną stronę człowieka (cnotę), którą można i należy kształtować w procesie wychowania. Jest ona niezbędna do kształtowania pozytywnych relacji intrapersonalnych i interpersonalnych. Dewaluowanie wrażliwości można uznać za wskaźnik swoistego regresu człowieczeństwa.
The life in times of pandemic caused by SARS-CoV-2 virus has become more difficult. Daily functioning requires introduction of changes, respecting new rules, facing higher requirements. The equilibrium between needs, actions and conditions has been shattered. Interesting thing is that some part of people despite difficulties remains engaged in their family and society life roles and at the same time acquires new roles such as supporting others. Facing huge burden, they remain creative, engaged and full of hope. Until now, the scientific research was focused mainly on stress resistance with emphasis of meaning of stress perception and individual differences. The pandemic situation presents the need to pay higher attention to positive engagement: creative functioning in the stressful environment. In the scientific research it is confirmed that acquiring various research for constructing potential of psychophysical resilience is meaningful. The goal of this article is presentation of the meaning of shaping potential human psychophysical resilience as a task in upbringing. Psychophysical resilience is understood as the ability to leave negative consequences of difficult actions and the level of remaining engaged in important life duties, despite those incidents. Shaping of the resilience potential in the upbringing has been presented in the resource context. The analysis of phenomenon and the meaning of resources was made. It was categorized according to the following criteria: relation in which the resources are against the subject, meaning belonging to one; the content of resources’ categories; the meaning of the resources for human survival. Seven mechanisms of resources actions were appointed, their connection with psychophysical resilience was explained. The concept of Stevan Hobfoll patterns was characterized.
PL
Życie w czasie pandemii, spowodowanej wirusem SARS-CoV-2, stało się trudniejsze. Codzienne funkcjonowanie wymaga wprowadzenia zmian, respektowania nowych zasad, sprostania większym wymaganiom. Została naruszona równowaga między potrzebami, działaniami i warunkami. Interesujące jest to, że część osób, pomimo utrudzenia, pozostaje zaangażowana w swoje życiowe role rodzinne i społeczne, a także przyjmuje role nowe, np. pomagając innym. W obliczu ogromnych obciążeń osoby te pozostają twórcze, zaangażowane i pełne nadziei. Dotychczasowa analiza naukowa była koncentrowana głównie na nieuleganiu stresowi, z podkreśleniem znaczenia percepcji stresu i różnic indywidualnych. Sytuacja pandemiczna ujawnia konieczność większego zwrócenia uwagi na zainteresowanie pozytywne: twórczego funkcjonowania w obliczu stresu. W badaniach naukowych potwierdzone jest znaczenie zyskiwania zróżnicowanych zasobów dla kształtowania potencjału odporności psycho-społeczno-fizycznej. Celem artykułu jest wskazanie znaczenia kształtowania potencjału odporności psychospołecznej człowieka jako zadania w wychowaniu. Odporność psychospołeczna rozumiana jest jako zdolność znoszenia negatywnych konsekwencji trudnych wydarzeń oraz jako stopień pozostawania zaangażowanym w ważne zadania życiowe w obliczu tych wydarzeń. Kształtowanie potencjału odporności w wychowaniu zostało przedstawione w kontekście zasobów. Dokonano analizy pojęcia i znaczenia zasobów. Skategoryzowano je według następujących kryteriów: relacja, w jakiej zasoby pozostają wobec podmiotu w znaczeniu przynależenia do niego; treść poszczególnych kategorii zasobów; znaczenie zasobów dla przetrwania człowieka. Wyłoniono siedem mechanizmów działania zasobów, wyjaśniając ich związek z odpornością psychospołeczną. Scharakteryzowano koncepcję szlaków Stevana E. Hobfolla.
Celem artykułu jest uzasadnienie tezy, że aktualność założeń warstwicowej teorii Stefana Kunowskiego jest potwierdzeniem psychologiczno-pedagogicznej prawidłowości dotyczącej związku rozwoju i wychowania człowieka z jego samospełnieniem, postrzeganym jako powód i warunek szczęśliwości. Według tego pedagoga wszechstronny rozwój człowieka obejmuje pięć okresów rozwojowych, które przebiegają w granicach siedmioleci. Każdy okres rozwojowy zapoczątkowuje odrębną warstwę wychowania. Warstwy te kształtują się w następującej kolejności: biologiczna, psychologiczna, socjologiczna, kulturologiczna, duchowa. W artykule przedstawiono źródła warstwicowej teorii wychowania, jej ogólne założenia i ich aktualność. Uzasadniono, że integralność warstw wychowania jest warunkiem samospełnienia i szczęśliwości człowieka. Odwołano się do psychologiczno-pedagogicznej teorii i empirii: teoria samourzeczywistnienia Abrahama Maslowa; zasada wysokiej jakości bycia Martina Seligmana; teoria flow Mihaly Csikszentmihalyi; cebulowa teoria szczęścia Janusza Czapińskiego; akmeologia kreatywna; narracje nauczycielek na przełomie życia w badaniach Joanny Łukasik.
EN
The aim of the article is to justify the thesis that the validity of the assumptions of Stefan Kunowski's contradictory theory is a confirmation of the psychological and pedagogical property of the relationship between the development and the upbringing of man with his self-fulfillment, seen as a reason and a condition of happiness. According to the pedagogue, human development encompasses five developmental periods that take place within seven years. Every development period starts a separate layer of education. These layers are formed in the following order: biological, psychological, sociological, cultural, spiritual. The article presents the sources of the contradictory theory of education, its general assumptions and their validity. It is justified that the integrity of the layers of education is a condition of self-fulfillment and of human happiness. It has been referenced to psychological-pedagogical theory and empiric: Abraham Maslow's self-realization theory; the principle of high quality of being Martin Seligman; flow theory of Mihaly Csikszentmihalyi; onion theory of happiness of Janusz Czapiński; creative acomology; narratives of teachers at the life breakthrough in the study of Joanna Lukasik.
The purpose of this article is to present the modern usefulness of father Jacek Woroniecki catholic educational ethics. The modern human, entangled in obtaining and gathering the material goods, as well as psychical and social ones, loses what is continuous and stable and collects what is transitory with its continuous change. The human loses the foundation for solid construction for instability and uncertainty. The 70th anniversary of father Jacek Woroniecki farewell, the great educator of Polish intelligence, is a perfect occasion to rise the reflections upon modern human that lost the ability to distinguish what is worth worshipping and admiring and what could be or even should be pushed away. With the use of the analytic-synthetic method a choice and interpretation were made of the Dominican notion, which constitute a prerequisite to upbringing actions. The first thought: “The significant trait of the human actions […] is the conscious purposefulness.” The second thought: “[…] in our every action […] a few forces participate, fulfilling appropriate role.” The third thought: “[…] only this ethics is good and true, which […] teaches not only about the good and bad actions but also about the continuous predispositions, virtues and faults.” The fourth thought: “Everybody has appointed dose of excellence.” In the father’s Jacek Woroniecki concept, there is the depicted human’s potential. On the other hand, the contemporaneity presents great susceptibility for change. Therefore, it has been proposed in the application to join these two phenomena, presenting to the time of the good change in decent ethics and decent life.
PL
Celem artykułu jest wskazanie współczesnej użyteczności katolickiej etyki wychowawczej o. Jacka Woronieckiego. Człowiek współczesny, uwikłany w zdobywanie i gromadzenie światowych dóbr materialnych, psychicznych i społecznych, zatraca to, co jest stałe i trwałe, a zbiera to, co jest ulotne przez nieustanną zmienność. Zatraca fundament solidnego budowania na rzecz chwiejności i niepewności. Siedemdziesiąta rocznica pożegnania o. Jacka Woronieckiego, wielkiego wychowawcy polskiej inteligencji, jest znakomitą okazją do wzbudzenia refleksji nad tym, że człowiek dnia dzisiejszego zagubił się w rozróżnianiu tego, co warto kochać i podziwiać, a wobec czego można i nawet powinno się zdystansować. Metodą analityczno-syntetyczną dokonano wyboru i interpretacji myśli dominikanina, będących przesłanką działania wychowawczego. Myśl pierwsza: „Znamiennym rysem postępowania ludzkiego [...] jest jego świadoma celowość”. Myśl druga: „[...] w każdym [...] naszym uczynku kilka władz bierze udział, wypełniając w nim każda właściwą sobie rolę”. Myśl trzecia: „[...] tylko ta etyka jest dobra i prawdziwa, która [...] uczy nie tylko o czynach dobrych i złych, ale też o stałych do nich usposobieniach, cnotach i wadach”. Myśl czwarta: „Każdy ma sobie wyznaczoną miarę doskonałości”. W koncepcji o. Jacka Woronieckiego wskazany jest znaczący potencjał człowieka. Z kolei współczesność wykazuje wielką podatność na zmiany. We wnioskowaniu więc zaproponowano połączenie tych dwóch przesłanek, wskazując na czas słusznej zmiany w kierunku godziwej etyki i godziwego życia.
Hope provides life with sense. Therefore it is important to experience it, to express and sustain it. Hope reveils the condition of contemporary human beings. It never leaves them; on contrary, they can abandon hope. Master is a source of hope for the others – this is a person of extraordinary knowledge of things and rightousness. In a relationship with a disciple, master encourages him or her to work on their personality, being an example of endurance on the path of self-development. We can distinguish two concepts of mastership. The methodic one – emphasizes one's perfect knowledge and ability to use it. According to it, one can learn the master's pattern of behaviour. The goal is one's perfection. The second concept – the personalist one – promotes sacrifition of one's perfection in service to fellowmen. One's perfection is not a goal here, but has its own goal: this is the disciple's growth. In upbringing only the personalist mastership makes it possible to experience the master's existence in its entirety, which represents the hope for the disciples development.
The Sejm of the Republic of Poland named Jadwiga Zamoyska (1831–1923) one of the patrons of 2023. The centenary of her death falls in November of this year. Among the many activities for which she is admired and appreciated, the closest and most important to her was educating the youth. Patronage of the Year is an initiative that is intended to honor, but also to protect from oblivion, people, events, and ideas that are important to Poland and Poles. This text responds to this objective. The aim of the article is to indicate the universal values of Jadwiga Zamoyska’s educational thought. An analytical-synthetic method was used. The basic source is the work titled About Upbringing, in which Jadwiga Zamoyska presented a program for Catholic upbringing and education. The value of integral human development, obedience, role model, work, and virtue in upbringing was reflected upon. Universal values are beyond differences of time and mindset. After all, the Sejm of the Republic of Poland indicated the life of Jadwiga Zamoyska as an example to all Poles, and not to a specific group. It is interesting to wonder whether there is anything current and valuable in this message for humans made richer by over hundred years of worldwide research and experiments.
PL
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wskazał wśród patronów roku 2023 Jadwigę Zamoyską (1831–1923), której setna rocznica śmierci przypada w listopadzie tego roku. Spośród wielu zadań, za które jest podziwiana i ceniona, najbliższe i najważniejsze było dla niej wychowanie młodego pokolenia. Patronat roku to inicjatywa, która ma uhonorować, ale też uchronić od zapomnienia osoby, wydarzenia, idee ważne dla Polski i Polaków. Treść artykułu wpisuje się w to zamierzenie. Celem artykułu jest wskazanie uniwersalnych wartości myśli wychowawczej Jadwigi Zamoyskiej. Posłużono się metodą analityczno-syntetyczną. Podstawowe źródło stanowi praca pt. O wychowaniu, w której Jadwiga Zamoyska przedstawiła program wychowania i kształcenia katolickiego. Refleksji poddano wartość integralnego rozwoju człowieka, posłuszeństwa, wzoru, pracy oraz cnoty w wychowaniu. Wartości uniwersalne to takie, które są „ponad” różnicami czasowymi i światopoglądowymi. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wskazał postać i życie Jadwigi Zamoyskiej jako wzór wszystkim Polakom, a nie określonej grupie. Interesujące, czy jest coś aktualnego i wartościowego w tym przekazie dla człowieka bogatszego o ponad sto lat badań naukowych i doświadczeń światowych.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.