Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

Chrześcijanie i poganie. Rozkład sił w senacie rzymskim pod koniec IV wieku

100%
Piechocka-Kłos M.
Studia Warmińskie
|
2013
|
issue 50
283-293
PL
W świadomości ludzi żyjących w późnym cesarstwie rzymskim, społeczeństwo było strukturą, gdzie o pozycji i wpływach decydowała hierarchia godności. Zatem wybór na senatora w antycznym świecie wiązał się z ogromną nobilitacją, o którą warto było zabiegać. Ponadto pod koniec IV wieku na terenie cesarstwa, również w senacie rzymskim obok siebie istniały, spłatały się i przenikały siebie wzajemnie wpływy pogańskie i chrześcijańskie. W artykule przedstawiono rozkład sił pogańskich i chrześcijańskich w Kurii Rzymskiej w późnej starożytności, głównie za panowania Walentyniana II i Teodozjusza I, w oparciu o List 72 [17] autorstwa Ambrożego, poemat heksametryczny Przeciw Symmachowi Prudencjusza oraz Historię nową Zosimosa. Skąpe informacje na ten temat znajdujemy jedynie we fragmentach wymienionych dokumentów. Bez wątpienia obiektywne i bezstronne przeanalizowanie tej kwestii przysparza trudności, ponieważ źródła starożytne traktujące tą problematykę należy uznać za niewystarczające.
EN
In the minds of people who lived in the late Roman Empire, society was a structure in which power and influence were determined by one’s position in the social hierarchy. Therefore, to be elected senator in the ancient world was highly ennobling – something worth great efforts to achieve. Moreover, the end of the 4th century was a time of coexistence and intertwining (also in the senate) of pagan and Christian influence. This paper presents the distribution of power and pagan and Christian influence in the Roman Curia in late antiquity, mainly during the reign of Valentinian II and Theodosius II, based on the Letter 72 [17] written by Ambrose, a hexametric poem Against Symmachus by Prudentius and Historia Nova by Zosimus. Scant information on the subject can be found only in a few fragments of these documents. Without doubt, an objective analysis of the issue is difficult because the ancient sources which deal with it cannot be regarded as sufficient.
DE
Im Bewusstsein der Menschen des späten römischen Kaiserreichs stellte sich die Gesellschaft als eine Struktur dar, in der die Hierarchie der Würde über Position und Einfluss entschied. Daher ging in der antiken Welt die Wahl zum Senator mit einer überaus großen Nobilität einher, die als erstrebenswert angesehen wurde. Darüber hinaus existierten heidnische und christliche Einflüsse nebeneinander, die sich gegenseitig durchdrangen und verwoben. Dieses geschah zum Ende des 4. Jahrhunderts auf dem Gebiet des Kaiserreichs und damit auch im römischen Senat. In diesem Artikel wird das Kräfteverhältnis der heidnischen und christlichen Einflüsse der Spätantike innerhalb der Römischen Kurie dargestellt. Dabei wird das Hauptaugenmerk auf die Zeit der Regentschaften Valentinians II. und Theodosius’ I. gelegt mit Bezug auf den Brief 72 [17] von Ambrosius, auf das hexametrische Gedicht Contra Symmachum von Prudentius sowie auf die Neue Geschichte von Zosimos. Ohne Zweifel bereitet eine objektive und unbefangene Analyse dieser Frage Probleme, denn die antiken Quellen, die diese Problematik behandeln, müssen für nicht ausreichend befunden werden.
2
Content available remote

Opis śmierci Juliana Apostaty w wybranych źródłach chrześcijańskich i pogańskich (IV-V w.)

100%
Piechocka-Kłos M.
Studia Warmińskie
|
2014
|
issue 51
341-352
PL
W niniejszym artykule przedstawiono opis śmierci Flawiusza Klaudiusza Juliana (Flavius Claudius Iulianus, 361-363), przez późniejszych pisarzy chrześcijańskich ogłoszonego Apostatą, zamieszczony w wybranych źródłach chrześcijańskich i pogańskich, pochodzących głównie z IV i V w. Wiodącymi wątkami badawczymi były okoliczności śmierci cesarza oraz próba ustalenia jego zabójcy. Najważniejszymi źródłami z tego okresu, wybranymi przez autorkę, do poznania tego zagadnienia, były: Mowa na cześć Juliana i Mowa w obronie świątyń autorstwa Libaniosa z Antiochii (314-395), Historia Kościoła Sokratesa Scholastyka (ok. 380-ok. 450), Historia Kościoła Sozomena (ok. 400-ok. 450) oraz Historia Armenii Faustusa z Bizancjum (IV/V w.). W tych właśnie pismach na temat śmierci Juliana prawdziwe informacje przeplatają się z legendami. Działo się tak dlatego, że nagła śmierć cesarza podczas jego kampanii perskiej, która dosięgła go z rąk nieznanych sprawców, z pewnością sprzyjała spekulacjom oraz tworzeniu się na ten temat opowieści.
EN
This paper presents the description of death of Flavius Claudius Julian (Flavius Claudius Julianus, 361-363), named by later Christian writers “the Apostate”. The description was taken from selected Christian and non-Christian literary sources originating mainly from IV and V century. Leitmotiv for the research were the circumstances of the Emperor’s death and the attempt to identify the killer. The most important sources for this period chosen by the author to familiarize herself with the subject, were: Speech for the Julian glory (Mowa na cześć Juliana) and Speech in the defence of temples (Mowa w obronie świątyń) by Libanus of Antioch (314-395), History of Church by Socrates of Constantinople (ca. 380-450), History of Church by Sozomen (ca. 400-450) and History of Armenia by Faustus of Byzantium (IV/V century). In these writings concerning the death of Julian the Apostate, facts are mixed with legends – the sudden death of the Emperor at the hands of an unknown perpetrator during his Persian campaign, was more than enough to provoke speculation and legends.
DE
Der vorliegende Artikel gibt eine Darstellung des Todes von Flavius Claudius Julianus (Flavius Claudius Iulianus, 361 - 363), bei späteren christlichen Schriftstellern mit dem Beinamen „Apostat“ versehen, auf Grund von sowohl ausgewählten christlichen als auch heidnischen Quellen. Das Quellenmaterial stammt überwiegend aus dem 4. und 5. Jahrhundert, wobei das Hauptaugenmerk der wissenschaftlichen Untersuchungen auf die Todesumstände des Kaisers und die Feststellungen darüber gelegt wurde, welche Personen ihn getötet haben könnten. Für ihre Erörterungen wählte die Autorin die folgenden wichtigsten Quellen aus dieser Zeit aus: Rede zur Ehre Julians und Rede zur Verteidigung der Gotteshäuser von Libanios von Antiochia (314 - 395), Kirchengeschichte von Sokrates Scholastikos (etwa 380 - etwa 450), Kirchengeschichte von Sozomenos (etwa 400 - etwa 450) sowie Die Geschichte Armeniens von Faustus von Byzanz (4./5. Jhdt.). Die Schriften über den Tod von Julian lassen sich einteilen in wahrheitsgemäße Angaben und aufgefangene Legenden. Daher erscheint es einleuchtend, dass der plötzliche Tod des Kaisers von unbekannter Täterhand während seines Feldzugs in Persien Spekulationen begünstigte und zum Thema in Literatur und Kunst wurde.
3
Content available remote

Sobory powszechne w epoce późnego cesarstwa (IV–VI w.)

100%
Piechocka-Kłos M.
Studia Warmińskie
|
2011
|
issue 48
291-205
EN
The purpose of the paper is the presentation of the mutual political-religious relations between civil and religious authority in the time of the late Roman Empire. The main problem are the universal councils in this context. The paper concentrates on the presentation of course, role, meaning and circumstances of the collecting of this councils. The article doesn’t talk over the peculiar canons of the church law. The deeper analysis concerns to this council which took place from IV. to VI. Century: Nice (325), Constantinople I (381), Ephesus (431), Chalcedon (451) and Constantinople II (553). In IV–VI centuries, when the emperors gave the acts protecting the state before the different dangers, the church did the same. The analysis of the documents presents some similarities between state and church. We can assert, that this assemblies doesn’t have the legislative and judicial power beyond the border of the dioceses of the participating bishops. They were the expression of the church consciousness. Thanks to the intrinsic value and the high level of the features of their participants, the councils have the great recognition. The consequence of this recognition was the lesser or more universal power of the law.
4
Publication available in full text mode
Content available

Teodoret z Cyru wobec kultu pogańskiego w świetle dzieła "Leczenie chorób hellenizmu"

100%
Piechocka-Kłos M.
Studia Nauk Teologicznych PAN
|
2022
|
issue 17
255-270
EN
This paper presents a detailed analysis of the work of Theodoret of Cyrus, the theologian and representative of the fifth-century Antiochian exegetical school, entitled Cure of the Greek Maladies, with reference to the passages presenting the question of pagan worship and, more specifically, his [Theodoret’s] position towards it. The Antiochenian understands perfectly well that literature, culture and philosophy are the meeting point between Christianity and Hellenism. He does not explicitly reject the entire output of Greek culture, because he believes that an attempt to reconcile Christianity with Hellenism is possible, but without the participation of pagan worship. Christianity’s superiority to Hellenism must undoubtedly be granted. The author of the apologia offers the pagans a remedy to cure themselves of the disease of conceit.  Theodoret of Cyrus condemned, among other things, secret practices and bowing to statues (III, 84; III 85), rejected bloody and impious sacrifices (VII, 3; VII, 10; VII 22; VII, 24), warned not to confuse the cult of martyrs with supplication offerings to the dead for the well-being of the living (VIII, 33; VIII 34), and was critical of the Greek oracles (X, 2-3; X, 9). In order to show more fully the issue referred to in the theme, the historical and social context of the apologia are analysed and the circumstances of the formation of the author's own reason and spirituality are also discussed.
PL
W niniejszej publikacji przedstawiono szczegółową analizę dzieła Teodoreta z Cyru, teologa i egzegety greckiego z V w. pt. Leczenie chorób hellemnizmu w odniesieniu do fragmentów przedstawiających kwestię kultu pogańskiego, a konkretnie jego stanowiska względem niego. Antiocheńczyk doskonale rozumie, że literatura, kultura i filozofia są miejscem spotkania chrześcijaństwa z hellenizmem, dlatego wprost nie odrzuca całego dorobku kultury greckiej, ponieważ wierzy, że próba pojednania chrześcijaństwa z hellenizmem jest możliwa, jednak bez udziału kultu pogańskiego. Wyższość nad hellenizmem należy przyznać bez wątpienia chrześcijaństwu. Autor apologii proponuje poganom lekarstwo, aby wyleczyli się z choroby zarozumiałości.  Teodoret z Cyru potępił m.in. sekretne praktyki i kłanianie się rzeźbom (III, 84; III 85), odrzucił krwawe i bezbożne ofiary (VII, 3; VII, 10; VII 22; VII, 24), przestrzegł, aby nie mylić kultu męczenników z ofiarami błagalnymi dla zmarłych za pomyślność żyjących (VIII, 33; VIII 34) oraz krytycznie odniósł się do wyroczni greckich (X, 2-3; X, 9). W celu pełniejszego ukazania przywołanego w temacie zagadnienia, omówiono również kontekst historyczno-społeczny analizowanej apologii oraz okoliczności kształtowania się rozumu i duchowości samego autora.
5
Content available remote

Udział biskupów w procesie niszczenia świątyń pogańskich na wschodzie Imperium w późnym Cesarstwie Rzymskim (IV-V w.)

100%
Piechocka-Kłos M.
Studia Warmińskie
|
2012
|
issue 49
313-327
PL
W publikacji cała uwaga została skupiona na przedstawieniu kwestii udziału biskupów w procesie niszczenia świątyń pogańskich na terenie Imperium Romanum w IV i V wieku. W tej materii badania objęły teren tylko wschodniej części cesarstwa. Pod tym kątem przeanalizowano materiały z obszaru źródeł historycznych, prawnych i literackich. Bez wątpienia biskupi (Jerzy, Marek, Eleuzjos, Tytus, Marcel, Teofil, Porfiriusz, Jan Chryzostom) odegrali znaczącą role w procesie niszczenia pogańskich świątyń na Wschodzie, niekiedy nawet przejmując inicjatywę w działaniach, jednakże nie znaleziono dowodów na to, iż w tym czasie przejęli oni funkcję władzy świeckiej nawet na poziomie lokalnym. Można przyjąć, iż wówczas obowiązywała zasada, iż władze cywilne „przymykają oko” na działania biskupów, ale pod warunkiem, iż z ich powodu nie dochodzi do naruszenia prawa i porządku. Nie chciano prowokować żądnej grupy wyznaniowej do buntu. Dopiero stopniowe osłabianie pogaństwa na terenie cesarstwa pozwoliło cesarzom i biskupom na coraz śmielsze działania w tym kierunku.
EN
All the attention of the author in the text The Participation of Bishops in the Process of Destruction of the Pagan Temples in the East of the Empire in the late Roman Empire (IV-V centuries) focuses on the presentation of the bishops participation in the destruction of pagan temples throughout the Roman Empire in the fourth and fifth centuries. This testing relates to the eastern part of the empire only. In this respect, the author analyzes the historical, legal and literary sources. Without doubt, the bishops (George, Mark, Eleuzjos, Titus, Marcel, Theophilus, Porphyry, John Chrysostom) played a significant role in the destruction of pagan temples in the East, sometimes even taking the initiative in this action, but there is no evidence that at this time they took over the function of the civil power, even at the local level. It can be assumed that the tolerance policy for the pagans was very important, but only if they do not infringe law and public order.
DE
Die Aufmerksamkeit des Autors in dem Text Die Teilnahme der Bischöfe in dem Prozess der Zerstörung der heidnischen Tempel im Osten in der späten römischen Kaiserzeit (IV-V, W) konzentriert sich auf die Darstellung der Teilnahme der Bischöfe in der Zerstörung der heidnischen Tempel während des Römischen Reiches in der vierten und fünften Jahrhundert. Die Untersuchungen betreffen nur den östlichen Teil des Reiches. In diesem Zusammenhang analysiert man die historischen, rechtlichen und literarischen Quellen. Ohne Zweifel spielte die Bischöfe (George, Mark, Eleuzjos, Titus, Marcel, Theophilus, Porphyr, Johannes Chrysostomos) eine bedeutende Rolle bei der Zerstörung der heidnischen Tempel im Osten, manchmal sogar die Initiative in dieser Aktion, aber keine Beweise sind dafür gefunden, dass sie in diesem Zeitpunkt die Funktionen der zivilen Macht, auch auf lokaler Ebene, übernahmen. Man kann annehmen, dass das Prinzip der Toleranz für die Heiden gilt, aber nur wenn sie Recht und staatliche Ordnungen nicht überschreiten.
6
Content available remote

Vis comica w komediach Publiusza Terencjusza Afera

100%
Piechocka-Kłos M.
Forum Teologiczne
|
2013
|
vol. 14
79-90
EN
During ludi gladiator fights, the Romans enjoyed chariot races, wild hunts, staged sea battles and circus and theatre performances. Terence’s comedies were also put on the stage during these games. Six of his plays, which the Roman people applauded as spectators in the years 166–160 BC, have been preserved to date. They are: Andria (The Andrian Girl), Hecyra (The Mother-in-Law), Heauton timoroumenos (The Self-Tormentor), Eunuchus (The Eunuch), Phormio, Adelphoe (The Brothers). According to the assumptions of the text, all these plays have been analyzed with regard to the comic force (vis comica) they contain. The plot, characters and language of his plays have become an area of research in this context. The reason for choosing Terence and his comedies for the present research is the fact that he is an author who has been read, commented upon, analyzed, published, copied and staged – not only throughout antiquity, but also from the Middle Ages to modern times. His plays were read and staged in both the times of pagan and Christian traditions. The vis comica they contain has undoubtedly contributed to the great popularity of Terence and interest in his works throughout centuries. The conducted research has also confirmed that this writer also influenced the process of development of comedy as a literary genre in later centuries.
7
Publication available in full text mode
Content available

Przedstawiciele zawodów scenicznych w świetle dokumentów wczesnochrześcijańskich synodów (IV-V w.)

100%
Piechocka-Kłos M.
Studia Nauk Teologicznych PAN
|
2019
|
issue 14
89-102
EN
Forms and means of theatrical expression in ancient Roman culture, abounding in the diversity of artistic forms, had perfect conditions for development. The cultural activity of man has naturally created the need for stage performances. This publication presents a detailed analysis of the provisions of the synods summoned and debating in the 4th and 5th centuries, A.D. T heir content was carefully referenced, in relation to actors, mimes and circus drivers. The reason for such an outline of research is the classification common to all these professions generally describing them as representatives of performing arts. The analysis on this matter was subjected, inter alia, to canons proclaimed in Elvira (306), Arles (314), Carthage (15 June 401), Hippo (427) and again in Arles (442–506). In order to more fully illustrate the issue cited in the subject, the situation of  representatives of performing arts was also discussed on the example of actors in Roman public law and a short description of the history of synods in the ancient Church was presented.
DE
Die mannigfaltigen Formen und Mittel des theatralen Ausdrucks konnten sich in der antiken römischen Kultur sehr gut entwickeln. Die kulturelle Aktivität des Menschen erzeugte natürlicherweise das Bedürfnis, Bühnenberufe auszuüben. Im folgenden Artikel wird die detaillierte Analyse der Synodenbeschlüsse aus dem 4. und 5 Jh. durchgeführt, indem Texte benannt werden, die Schauspieler, Mime und Zirkuskutscher betreffen. Das Auswahlkriterium ist die für all diese Personen gemeinsame Bezeichnung als Vertreter derBühnenberufe. Es wurden u.a. die entsprechenden Canones der Synode in Elvira (306), Arles (314), Karthago (15 VI 401), Hippone (427) und wiederum Arles (442–506) analysiert. Um das Titelproblem ausführlich zu skizieren wurde auch die Situation der Vertreter der Bühnenberufe am Beispiel der Akteure im römischen öffentlichen Recht besprochen. Es wurde auch kurz die Entwicklungsgeschichte der Synode in der alten Kirche skizziert.
PL
Formy i środki teatralnego wyrazu w antycznej kulturze rzymskiej, obfitując różnorodnością form  artystycznych, miały doskonałe warunki do rozwoju. Kulturowa działalność człowieka w naturalny sposób stworzyła potrzebę uprawiania zawodów scenicznych. W niniejszej publikacji przedstawiono szczegółową analizę postanowień synodów zwoływanych i obradujących w I V i V wieku n.e. oraz dokładnie przywołano ich treści, względem aktorów, mimów i woźniców cyrkowych. Powodem takiego zarysu badań jest wspólna dlatych wszystkich zawodów klasyfikacja ogólnie ich określająca jako przedstawicieli sztuk scenicznych. Analizie w tej kwestii poddano m.in. kanony ogłoszone w E lwirze (306), Arles (314), Kartaginie (15 VI 401), Hipponie (427) oraz ponownie w Arles (442–506). W celu pełniejszego ukazania przywołanego w temacie zagadnienia omówiono również sytuację przedstawicieli sztuk scenicznych na przykładzie aktorów w rzymskim prawie publicznym. 
8
Publication available in full text mode
Content available

Późnorzymskie ustawodawstwo państwowe przeciw Żydom (IV–V wieku). Egzemplifikacja na podstawie ograniczeń praw obywatelskich

100%
Piechocka-Kłos M.
Studia Nauk Teologicznych PAN
|
2016
|
issue 11
109-122
EN
The subject of this publication are the imperial restrictions announced toward the Jews by the Christian Roman emperors in the late Empire. The author narrows these issues only to the field of legislation, because he focuses only on late-antique legislation directed against the followers of Judaism. The source material is, contained in the Theodosianus Codex, imperial regulation promulgated in the years 339-438. The lawmakers banned the followers of Judaism to undertake mixed marriages and to acquire Christian-slaves. The restrictions were also issues about the ability to draw up their important testaments. The Jews were also forbidden, without special permission from the state authorities, not only to build new synagogues, but also repair already existing Jewish temples. At the beginning of the fifth century emperors also decided to take legal steps towards reducing the civil rights of the followers of Judaism, because the statutes prohibit the exercise of certain offices. All these laws certainly worsened the legal situation of this group of people.
DE
Gegenstand des folgenden Artikels sind kaiserliche Begrenzungen gegenüber den Juden, eingeführt durch römische christliche Kaiser in der späten Kaiserzeit. Die Problematik wird hier auf den rechtlichen Bereich eingegrenzt, indem eine besondere Aufmerksamkeit auf die spätantike Rechtsprechung gerichtet gegen die Anhänger des Judaismus gelegt wird. Das Quellenmaterial bietet kaiserliche Erlasse aus den Jahren 339‒338 und enthaltenen im Kodex des Theodosius. Die Gesetzgeber verboten den Juden, Mischehen einzugehen sowie christliche Sklaven zu erwerben. Einige Begrenzungen bezogen sich auch auf die Fähigkeit, rechtsgültige Testamente anzufertigen. Ohne eine spezielle Erlaubnis der Staatsmacht wurde den Juden auch verboten, neue Synagogen zu errichten, und bestehende jüdische Tempel zu renovieren. Anfang des 5 Jh. haben die Kaiser einige rechtliche Schritte unternommen, den Anhängern des Judentums öffentliche Freiheiten zu begrenzen, indem ihnen die Bekleidung bestimmter Ämter verboten wurde. Alle diese Erlasse haben zweifelsohne die rechtliche Stellung dieser Personen verschlechtert.   
PL
Przedmiotem publikacji są cesarskie ograniczenia ogłoszone względem Żydów przez rzymskich cesarzy chrześcijańskich w okresie późnego cesarstwa. Opracowanie zawęża tą problematykę tylko do dziedziny prawodawczej, ponieważ skupia się tylko na późnoantycznym ustawodawstwie skierowanym przeciwko wyznawcom judaizmu. Materiał źródłowy stanowią, zamieszczone w Kodeksie Teodozjańskim, cesarskie rozporządzenia ogłoszone w latach 339-438. Ustawodawcy zakazali wyznawcom judaizmu zawierania małżeństw mieszanych oraz nabywania niewolników-chrześcijan. Ograniczeniom uległy również kwestie zdolności sporządzania przez nich ważnych testamentów. Żydom zakazano również, bez specjalnego pozwolenia ze strony władz państwowych,  nie tylko budowania nowych synagog, ale również remontowania już istniejących świątyń żydowskich. Na początku V wieku cesarze także zdecydowali się podjąć kroki prawne w kierunku ograniczenia wyznawcom judaizmu praw publicznych, bowiem ustawowo zakazano im sprawowania niektórych urzędów. Wszystkie te ustawy z całą pewnością pogarszały sytuację prawną tej grupy ludzi.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.