Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Bóg-człowiek, bóg-zwierzę. Zwierzęce twarze religii

100%
Mitek-Dziemba A.
Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies
|
2015
|
issue 1
29-36
EN
The aim of this short article is to discuss the state of research in a field which attempts to combine animal studies with theology and religious studies, and to map its discourse, tentatively called “critical ecotheology” and construed as environmental ethics accompanied by a religious inspiration and theological justification which is derived from dogmas and religious attitudes of different world religions. The attempt at providing a theoretical framework for ecotheology was inspired by the pioneering work of scholars who came in September 2014 to Bonn, Germany, for a conference on human-animal relations in religious traditions. The problems brought up by their presentations provoked a discussion of the presence of animals in the thinking, practices, and rituals of various religions and their theologies, highlighting the role of religious culture in negotiating different senses of the animal. The article concludes with the idea that a review of religious and theological issues from the perspective of animal studies may lead to the revision of many concepts and theoretical paradigms within the history and anthropology of religion, while helping to articulate the significance of animals and the need for their protection in the activity of religious groups and individuals.
2
Publication available in full text mode
Content available

Wprowadzenie

100%
Mitek-Dziemba A.
Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies
|
2019
|
issue 5
9-12
PL
"Istnieją dwa tematy, które zgodnie próbuje się, niezależnie od kultury i przynależności społecznej, przemilczać, tuszować, pomijać lub usuwać w cień: jednym z nich jest śmierć i umieranie, drugim – los i dobrobyt zwierząt. Połączenie tych wątków w jednej publikacji wydaje się szczególnie odstręczające, wyzuwając czytelnika z jego psychicznego komfortu i samozadowolenia – od takiej tezy rozpoczyna swoje rozważania autor przedmowy do książki Animal Death, wydanego w Australii kilka lat temu zbioru esejów na temat zwierzęcych tanatologii1. Wydaje się, że stwierdzenie to jest nader trafne, wskazując, że rozmowa na temat umierania w wymiarze pozaludzkim jest czymś znacznie więcej niż tylko poszerzeniem naukowych badań nad ludzko- -zwierzęcą interakcją o jeszcze jeden aspekt poznawczy."
3
Publication available in full text mode
Content available

Animal Death and Religion: Revisiting Creaturely Vulnerability, Mourning and Sacrifice

100%
Mitek-Dziemba A.
Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies
|
2019
|
issue 5
97-117
PL
Choć kwestia zwierzęcej śmierci i umierania od dawna zwraca uwagę badaczy z kręgu animal studies, coraz częstsze jej pojawianie się w obszarze studiów religioznawczych jest zjawiskiem interesującym i stosunkowo nowym, które domaga się rozważenia. W badaniach ogniskujących się na religii coraz więcej uwagi poświęca się ostatnio nie tyle rozmaitym znaczeniom, jakie przypisywane są obecności zwierząt w ludzkim doświadczeniu religijnym (gdzie figurują one jako przedmioty, symbole i ciała), ile bardziej kontrowersyjnej kwestii samych zwierzęcych reakcji na śmierć istot im bliskich. Zdaniem niektórych badaczy, ta ostatnia może być także rozpatrywana jako rytualna i protoreligijna, co daje szansę na rewizję antropocentrycznego ujęcia religii jako fenomenu czysto kognitywnego. Sposoby przeżywania śmierci przez wyższe zwierzęta (jak dokumentuje to etologia), w dużej mierze zbiorowe i ceremonialne, podkreślające cielesną kruchość (vulnerability) i potrzebę wyrażenia żalu w rytuałach żałoby, wydają się bliskie ludzkiemu rozumieniu religijności jako szeregu społecznych zachowań, które stanowią odpowiedź na doświadczenie cierpienia, utraty i tajemnicy otaczającej czyjeś odejście. W tym kontekście istotne więc wydaje się zadanie pytania, dlaczego wszelka próba określenia zwierzęcych zachowań mianem religijnych budzi – wśród większości ludzi deklarujących swoją przynależność do wiary – niemal instynktowne negatywne reakcje. Jakie procesy semiotyczne, filozoficzne i polityczne przyczynić się mogły do uznania, że religia to obszar czysto ludzki, a co więcej, definiowany przez pryzmat różnicy ludzko-zwierzęcej? Czy istnieje coś, co Derrida nazwałby trwałą ofiarniczą strukturą zachodniego myślenia (gdzie pojęcie ofiary oznaczałoby nie tylko powszechną zgodę na przemoc wobec zwierząt, usankcjonowanie faktu ich śmierci na potrzeby człowieka, ale także zamknięcie przed zwierzętami możliwości udziału w tym, co religijne w charakterze innym niż przedmiot ofiary)? Artykuł podejmuje te kwestie, argumentując na rzecz zwierzęcej religijności, opierając się na nieantropocentrycznym ujęciu żałoby w pracach Judith Butler oraz analizując literackie i artystyczne strategie przedstawiania śmierci zwierząt, które poprzez swoje akcentowanie wymiaru religijnego zyskują emancypacyjny charakter, w utworach D.H. Lawrence’a oraz Iana McEwana.
4
Publication available in full text mode
Content available

Przekład w epoce postludzkiej? Translatoryka wobec wyzwań antropocenu

100%
Mitek-Dziemba A.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
|
2023
|
vol. 11
152-166
EN
The article considers the place of translation studies among other scholarly narratives which are eager to employ the rhetoric of the global environmental crisis. Against the background of its achievements, the field of languages and literature may seem to be too anthropocentric; hence it is necessary to reformulate its approach for the sake of the current, politically engaged way of construing cross-cultural and intersemiotic communication. The article builds upon Michael Cronin’s translation ecology and elaborates further on Anthropocene thinking and ecolinguistic considerations. The author intends to establish a new language of values that would differ from capitalism’s value system. The conclusion presents recommendations for the practice of eco‑translation that could be followed both in the examination of existing translations and in the form of translation interventions.
PL
Celem artykułu jest rozważenie miejsca studiów tłumaczeniowych pośród innych narracji badawczych sięgających po retorykę globalnego kryzysu środowiskowego. Na tle ich dokonań dziedzina zajmująca się wzajemnymi relacjami języków oraz literatur wydawać się może zbyt antropocentryczna, stąd konieczne jest przeformułowanie jej podejścia na potrzeby nowego, politycznie zaangażowanego sposobu rozumienia komunikacji międzykulturowej i intersemiotycznej. Punkt wyjścia artykułu stanowią idee translacyjnej ekologii Michaela Cronina, opracowane w oparcio refleksję antropocenu oraz rozważania ekolingwistyczne. Głównym zamierzeniem autorki jest stworzenie nowego języka wartości, odmiennego od systemu wartościowania kapitałocenu. W konkluzji przedstawione są wskazania dla praktyki eko‑przekładu, możliwe do zastosowania zarówno w analizie istniejących tłumaczeń, jak i w formie translatorskich interwencji.
5
Publication available in full text mode
Content available

Postsekularyzm jako sposób reanimacji lektury postkolonialnej? O granicach i paradoksach secular criticism

100%
Mitek-Dziemba A.
ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
|
2018
|
issue 37
EN
Alina Mitek-Dziemba Faculty of PhilologyUniversity of Silesia in KatowicePoland Postsecularism as a Way of Reanimating Postcolonial Reading Practices. On the Limits and Paradoxes of Secular Criticism Abstract: Even though it is difficult to imagine a phenomenon more closely intertwined with the processes of colonization and decolonization than secularism, there are scant references to it in the postcolonial writing and accompanying critical theory. The critics’ reticence seems hardly justifiable considering the fact that secularization processes have been in the centre of the hottest political and ideological debate for more than a decade now, while their critical 170 examination and evaluation appears inevitable due to the ongoing process of undermining the historical view of the religious vs secular divide by alternative ways of ordering the public space in non-Western societies, especially as the latter have also become, on the immigrants’ arrival and vocal presence, a powerful factor in the political game played out within Western countries. As the violent course of events after 9/11 has prompted most of the postcolonial critics to perceive Western democracy and secularism in the black-and-white mode by inscribing it in the Eurocentric and colonial framework, the secular-religious opposition has become one of the postcolonial studies’ fundamental dichotomies that it seeks to transgress and overcome, even though the attempt may well be in vain. Consequently, the term “postsecular,” despite all the subtlety with which it was introduced into the fields of philosophy, theology, sociology and literature, has come to indicate a posture of critical aversion to the secularist order as quintessential for the Western modernity and Enlightenment project and opting for the radical division between the public reason and the need for faith. The aim of the article is thus to examine the meanings ascribed to the terms such as “postsecularism” and “postsecular spirituality” in postcolonial theory, as well as to evaluate the attempts at their application to the field of literary studies. Keywords: postcolonialism, postsecularism
PL
For an abstract in English, scroll downAlina Mitek-DziembaWydział FilologicznyUniwersytet Śląski w KatowicachPostsekularyzm jako sposób reanimacji lektury postkolonialnej? O granicach i paradoksach secular criticismAbstrakt: Mimo iż trudno wyobrazić sobie zjawisko, które byłoby mocniej splecione z procesami kolonizacji i dekolonizacji niż sekularyzm, liczba odniesień do niego w postkolonialnym pisarstwie i wypracowanej przezeń teorii krytycznej jest raczej szczupła. Ta krytyczna małomówność wydaje się być trudna do uzasadnienia, jeśli zważy się na fakt, że procesy sekularyzacyjne od ponad dekady sytuują się w ogniu najgorętszych polityczno-ideologicznych debat, zaś ich krytyczny ogląd i przewartościowanie jawią się jako nieuchronne w obliczu zakwestionowania historycznego paradygmatu rozdziału religii i tego, co świeckie przez alternatywne sposoby porządkowania przestrzeni publicznej w niezachodnich społeczeństwach, zwłaszcza gdy te ostatnie stają się, wraz z obecnością imigrantów, istotnym czynnikiem kulturowej gry także w krajach Zachodu. Wraz z gwałtownym rozwojem wydarzeń po 9/11, który większości postkolonialnych krytyków narzucił czarno-białą optykę wpisywania demokracji i sekularyzmu w eurocentryczne (a więc kolonialne) ramy, opozycja sekularne-religijne stała się jedną z fundujących postcolonial studies dychotomii, które usiłują one przekroczyć, zdając sobie sprawę z niemożności tego przedsięwzięcia. Określenie „postsekularny” natomiast, mimo wszystkich subtelności, jakie towarzyszyły wprowadzaniu tego terminu w obszarze filozofii, teologii, socjologii i literatury, dla wielu rzeczników postkolonializmu zaczęło po prostu sygnalizować postawę krytycznej niechęci wobec sekularystycznego porządku, uznanego za kwintesencję zachodniej nowoczesności i programu Oświecenia, a opowiadającego się za dokonaniem gwałtownego cięcia pomiędzy publicznym rozumem i potrzebą wiary. Celem artykułu jest zatem zbadanie znaczeń przypisywanych postsekularyzmowi i duchowości postsekularnej w myśli postkolonialnej, oraz ocena prób literaturoznawczego zastosowania tych kategorii.Słowa kluczowe: postsekularyzm, postkolonializm Postsecularism as a Way of Reanimating Postcolonial Reading Practices. On the Limits and Paradoxes of Secular Criticism Abstract: Even though it is difficult to imagine a phenomenon more closely intertwined with the processes of colonization and decolonization than secularism, there are scant references to it in the postcolonial writing and accompanying critical theory. The critics’ reticence seems hardly justifiable considering the fact that secularization processes have been in the centre of the hottest political and ideological debate for more than a decade now, while their critical examination and evaluation appears inevitable due to the ongoing process of undermining the historical view of the religious – secular divide by alternative ways of ordering the public space in non-Western societies, especially as the latter have also become, on the immigrants’ arrival and vocal presence, a powerful factor in the political game played out within Western countries. As the violent course of events after 9/11 has prompted most of the postcolonial critics to perceive Western democracy and secularism in the black-and-white mode by inscribing it in the Eurocentric and colonial framework, the secular-religious opposition has become one of the postcolonial studies’ fundamental dichotomies that it seeks to transgress and overcome, even though the attempt may well be in vain. Consequently, the term “postsecular,” despite all the subtlety with which it was introduced into the fields of philosophy, theology, sociology and literature, has come to indicate a posture of critical aversion to the secularist order as quintessential of the Western modernity and Enlightenment project and opting for the radical division between the public reason and the need for faith. The aim of the article is thus to examine the meanings ascribed to the terms such as “postsecularism” and “postsecular spirituality” in postcolonial theory, as well as to evaluate the attempts at their application to the field of literary studies.Keywords: postsecularism, postcolonialism
6
Publication available in full text mode
Content available

Ekoglottodydaktyka? Analiza treści podręczników do nauki języka angielskiego jako obcego w świetle założeń krytyki ekologicznej

100%
Mitek-Dziemba A.
Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego
|
2022
|
vol. 31
1-20
EN
The article is aimed at providing the theoretical background for the foreign language (ESL) environmental education, which is sought in the early manifestations of the environmental movement, as well as presenting the main assumptions of ecological criticism as a benchmark for the educational practice whose major objective is to instil environmental awareness in students at the time of the climate crisis. The second part of the paper includes an analysis of environmental contents in Polish schoolbooks used in the ESL classroom at intermediate and advanced levels. The authors’ decisions regarding the presentation of ecological topics and climate change issues are then investigated in terms of its compliance with ecocritical claims and its support of activist and emancipatory attitudes. The analysis seeks to indicate the best methods and ways of pursuing critical environmental pedagogy which would be able to rise to the challenges of the Anthropocene.
PL
Celem artykułu jest próba wypracowania teoretycznych podstaw dla ekoglottodydaktyki (w obszarze nauczania języka angielskiego), których poszukuje się we wczesnych manifestacjach ruchu środowiskowego, a także próba przedstawienia głównych założeń krytyki ekologicznej jako podstawowego punktu odniesienia praktyki edukacyjnej, która ma na celu rozwój świadomości ekologicznej uczniów w dobie kryzysu klimatycznego. W drugiej części tekstu poddano analizie treści środowiskowe w polskich podręcznikach szkolnych do nauki języka obcego (angielskiego) na wyższych poziomach zaawansowania. Decyzje autorów tych podręczników w zakresie prezentacji tematów związanych z ekologią i ze zmianą klimatu są tu badane pod kątem uwzględnienia postulatów ekokrytyki i możliwości wspierania postaw aktywistycznych oraz emancypacyjnych. Ma to służyć wskazaniu najlepszych metod i dróg realizacji krytycznej pedagogiki ekologicznej na miarę wyzwań antropocenu.
7
Publication available in full text mode
Content available

Późne życie postsekularyzmu: o możliwych lekturach pisarstwa postkolonii

100%
Mitek-Dziemba A.
Wielogłos
|
2018
|
vol. 36
|
issue 2
109-127
EN
 The article’s main aim is to find out whether it is possible to employ the categories and notions of postsecular thinking while discussing the field of postcolonial fiction, both in terms of theoretical compatibility and practical usage for the purposes of literary analysis. The point of departure for the author’s investigation is thus a question of the critical potential of such terms as secularity, religiosity, secularism and postsecularism, terms which have distinctly European roots, with reference to the culturally alien, non-Western communities whose paths have been to a considerable extent charted by European imperialism. Can these notions be applied to other historical and social realities, bearing in mind that they are intimately interwoven with the history of the European continent, stemming from the divorce of institutional religion from state authority and the familiar narrative of secularized modernity? To examine the issue, together with other dilemmas arising in the interaction of cultures which have been developing under the direct influence of Enlightenment with postcolonial societies, the author first scrutinizes a particular work of fiction, Michael Ondaatje’s Anil’s Ghost, pointing out that the consideration of its postsecular elements is vital in understanding the complex situation of the postcolonial country it depicts. The author then proceeds to tackle the question of the reception of postsecularism in the field of postcolonial studies as the domain of avowedly secular criticism and methodology.
8
Publication available in full text mode
Content available

Rozbudzić pożądanie. Z Anandą Devi rozmawiają Alina Mitek-Dziemba i Katarzyna Szopa

63%
Mitek-Dziemba A., Szopa K.
Śląskie Studia Polonistyczne
|
2020
|
vol. 16
|
issue 2
1-8
EN
The interview was conducted in English and translated into Polish by Alina Mitek-Dziemba and Katarzyna Szopa.
PL
Rozmowę przeprowadziły po angielsku i przełożyły na polski Alina Mitek-Dziemba i Katarzyna Szopa.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.