Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 15

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Polskie zapożyczenia leksykalne w ukraińskiej gwarze nadsańskiej (na przykładzie kilku wsi z regionu mościskiego)

100%
Kostecka-Sadowa A.
Prace Językoznawcze
|
2019
|
issue XXI/1
65-76
EN
The influence of the Polish language on the Ukrainian local dialect results from the long-lasting contact between the two languages and from the bilingualism of those who speak them. On the basis of the presented examples one may draw the conclusion that the complicated cultural and linguistic situation of the inhabitants of southern borderland, especially those belonging to the middle-aged and the young generation, results in the fact that it is difficult for them to specify their identity and to distinguish which language item is actually Ukrainian and which is a borrowing. The analysis of their Ukrainian dialect shows that its condition results from the development of both the external processes and the internal processes which include a diffusion of Polish influences. Sometimes it is difficult to distinguish foreign influences from preserved archaisms or from the language’s own change and development.
2
Publication available in full text mode
Content available

Nazwy części kosy w ukraińskiej gwarze nadsańskiej (na przykładzie rejonu mościskiego, obwodu lwowskiego)

100%
Kostecka-Sadowa A.
Gwary Dziś
|
2017
|
vol. 9
175-182
3

Uwagi o języku przesiedleńców z Trembowli i Wierzbowiec na Podolu na podstawie spisanych wspomnień

100%
Kostecka-Sadowa A.
Prace Językoznawcze
|
2016
|
issue 18/4
PL
Praca ma na celu omówienie zjawisk fonetycznych i właściwości morfologicznych gwary trembowelskiej i wierzbowieckiej na Podolu. Otrzymane teksty – to spisane wspomnienia, opisy z życia na ziemi Podola przed II wojną światową, słowniczek używanych wyrazów, listy do rodziny, piosenki, modlitwy – dlatego też opis cech fonetycznych i morfologicznych będzie miał znaczenie dokumentacyjno-historyczne.
EN
In the article the author presents some issues related to the description of the phonetic system and the morphology of the Polish dialect used in the South-Eastern Borderlands (on the basis of Trembowla and Wierzbowiec). The manuscript obtained by the author includes memoirs, descriptions of everyday life in the South-Eastern Borderlands before the Second World War, a dictionary of words which were then in use, family letters, songs, prayers – thus, the description of the local dialect shall have a value for the documentary history of Polish
4

Polskie zapożyczenia leksykalne w ukraińskiej gwarze nadsańskiej (na przykładzie kilku wsi z regionu mościskiego)

100%
Kostecka-Sadowa A.
Prace Językoznawcze
|
2018
|
issue XX/4
EN
The influence of the Polish language on the Ukrainian local dialect results from the long-lasting contact between the two languages and from the bilingualism of those who speak them. On the basis of the presented examples one may draw the conclusion that the complicated cultural and linguistic situation of the inhabitants of southern borderland, especially those belonging to the middle-aged and the young generation, results in the fact that it is difficult for them to specify their identity and to distinguish which language item is actually Ukrainian and which is a borrowing. The analysis of their Ukrainian dialect shows that its condition results from the development of both the external processes and the internal processes which include a diffusion of Polish influences. Sometimes it is difficult to distinguish foreign influences from preserved archaisms or from the language’s own change and development.
5

Sytuacja języka polskiego w obcym otoczeniu językowym. Zarys problematyki (na przykładzie obwodu lwowskiego)

100%
Kostecka-Sadowa A.
Prace Językoznawcze
|
2017
|
issue XIX/2
73-86
PL
W artykule została opisana sytuacja gwary polskiej w obcym otoczeniu językowym na Ukrainie (w obwodzie lwowskim). Bliskie sąsiedztwo z miejscową ludnością, nauka w szkole ukraińskiej, kontakt z telewizją i prasą, służba wojskowa w przypadku mężczyzn wpłynęły znacznie na język polski badanych mieszkańców. Badaniem zostali objęci Polacy, którzy wynieśli język polski z domu i w codziennej komunikacji z bliskimi posługują się polskim kodem językowym. Celem badań było ustalenie sfer kontaktów językowych, codziennych sytuacji komunikacyjnych, w których respondenci (osoby dwujęzyczne) najczęściej posługują się językiem polskim, pobudek, jakimi się kierują, uczęszczając do polskich szkół, ucząc się języka polskiego lub pogłębiając znajomość języka swoich przodków. Interesowały mnie również sytuacje, w których następuje przełączanie kodu językowego z polskiego na ukraiński i odwrotnie oraz relacje międzyludzkie z tego wynikające (np. konflikty, nieporozumienia).
EN
The objective of this paper was to present the situation of a Polish local dialect in a foreign environment in Ukraine (Lviv region). However, the fact that the speakers of Polish live among the local people, go to Ukrainian schools, watch local TV and read the Ukrainian press, and – in case of men – perform Ukrainian military service, significantly influenced their Polish. The research was carried out among the Poles who learnt Polish at home and in their everyday communication with family members use a Polish local dialect or the Eastern borderland Polish. The purpose of the research was to determine the spheres of language contacts, everyday communicative situations in which respondents (bilinguals) most often use Polish, their motivation for attending Polish schools, for learning Polish or advancing their knowledge of the language of their ancestors. The article also discusses situations in which code switching from Polish to Ukrainian and vice versa occurs and the interpersonal relationships arising in such situations (e. g. conflicts, misunderstandings).
6

Leksyka gwary polskiej przesiedleńców z Trembowli i Wierzbowiec na Podolu

100%
Kostecka-Sadowa A.
Prace Językoznawcze
|
2018
|
issue XX/2
99-114
EN
The aim of the analysis is to present some dictionary material and discuss lexical layers of the selected vocabulary. The study of the dictionary entries of the collected vocabulary allows one to state that the gathered material belongs to spoken language variety and is in the informal register. In addition to such general characterisations of the examined entries one can detect and identify more or less clearly numerous other layers, pointing to the dictionary’s links to both variants of the national language and foreign languages. The dictionary shows its connections with the standard national language in its colloquial vocabulary layer as well as the layer of its archaic words and those that fell out of use. Other links with the Polish national language can be seen in the vocabulary shared with Polish folk language. Having in mind the fact that the Polish folk language is surrounded by Ukrainian, it has to be acknowledged that the dictionary is ridgidly based on the variant spoken in the South-Eastern Borderlands, as it contains the most typical vocabulary for the entire linguistic ethnographic area, recording reginalisms of the borderland.
PL
Celem publikacji jest prezentacja słownictwa oraz omówienie zgromadzonych warstw leksykalnych. Przegląd haseł pozwala stwierdzić, że zgromadzone słownictwo należy w całości do mówionej odmiany języka i reprezentuje w zasadzie słownictwo potoczne. W tak scharakteryzowanej całości wyodrębniają się mniej lub bardziej wyraźne i liczne warstwy ukazujące powiązanie słownika z różnymi odmianami języka narodowego oraz z językami obcymi. Z językiem ogólnopolskim słownik dzieli z jednej strony nacechowaną pospolitością warstwę wyrazów potocznych, z drugiej zaś – warstwę wyrazów przestarzałych i dawnych. Związek z polskim językiem narodowym przejawia się również w słownictwie wspólnym z polskimi gwarami ludowymi. Pamiętając, że jest to gwara polska w otoczeniu ukraińskim, trzeba stwierdzić, że słownik jest mocno osadzony w regionie południowokresowym, gdyż zawiera najbardziej typowe słownictwo dla całego obszaru językowo-etnograficznego – rejestruje kresowe regionalizmy.
7

Konferencja naukowa Estetyka językowa w komunikowaniu, Zielona Góra, 8–9 czerwca 2017 roku

100%
Kostecka-Sadowa A.
Język Polski
|
2017
|
vol. 97
|
issue 4
117-122
8
Publication available in full text mode
Content available

Zasięgi leksykalne zapożyczeń wschodniosłowiańskich w gwarach polskich

100%
Kostecka-Sadowa A.
Gwary Dziś
|
2016
|
vol. 8
35-56
EN
The objective of this paper is to present the analysis of the material included in the Dictionary of Polish Local Dialects (DPLD). The main purpose is to present their geographical scope in Polish local dialects; to show the degree to which they have been adopted by local dialects – both from the formal and the semantic point of view; to show the way they function in the local dialects. The research, which focused on word geography, made it possible to determine where and to which borders of the country the borrowings reached. An analysis of the geography of numerous DPLD source materials made it possible to determine the geography of the lexemes, or to define it more precisely. On the basis of the geographical data included in the characteristics of the words it has been determined that, from the territorial point of view, a lot of words are related only to the historical Lithuania or Ukraine. Within the group of East Slavic borrowings, the origin of which is foreign, one may distinguish oriental words coming from such languages as Turkish, Tatar, Persian, Mongolian and Arabic.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie zapożyczeń wschodniosłowiańskich oraz pokazanie najdalszych ich zasięgów w gwarach polskich. Materiał do niniejszego artykułu pozyskałam ze Słownika gwar polskich (dalej SGP) oraz jego kartoteki znajdującej się w Instytucie Języka Polskiego PAN w Krakowie, gromadzącej jednostki leksykalne ze wszystkich regionów kraju. Dociekania w zakresie geografii wyrazów pozwoliły ustalić, gdzie i jak bardzo w głąb polskiego obszaru językowego docierały wyrazy zapożyczone. To również umożliwiło określenie bądź uściślenie lokalizacji poszczególnych leksemów. Wśród wschodnioslawizmów leksykalnych można wyróżnić dwie zasadnicze grupy słów ze względu na ich pierwotne pochodzenie: wyrazy rdzennie ruskie oraz jednostki będące już na gruncie wschodniosłowiańskim pochodzenia obcego. W grupie zapożyczeń wschodniosłowiańskich będących już na gruncie ruskim pochodzenia obcego wyodrębniają się orientalizmy, wśród których znajdują się wyrazy pochodzenia tureckiego, tatarskiego, perskiego, mongolskiego, arabskiego.
9

[recenzja:] Język polski i polonistyka w Europie Wschodniej. Przeszłość i współczesność

100%
Kostecka-Sadowa A.
Język Polski
|
2017
|
vol. 97
|
issue 3
138-144
10

Zapożyczenia leksykalne w języku przesiedleńców z Trembowli i Wierzbowiec na Podolu

100%
Kostecka-Sadowa A.
Prace Językoznawcze
|
2017
|
issue XIX/4
79-92
EN
In the article the author presents the data from the dictionary of the Polish dialect used in the South-Eastern Borderlands (on the basis of Trembowla and Wierzbowiec). The analysis focuses on the borrowings and particularly on the semantic changes which the words undergo as a result of a direct contact of three tongues: Polish, Ukrainian and Russian. The foreign-language items in the dictionary are not simple for the evaluation and classification because they tend to show multidirectional influences – of a specific language, of the lexical composition of the mother tongue. A particularly distinct borderline occurs between regionalisms and Ukrainian and German influences. The biggest problems in interpretation are caused by the vocabulary items that overlap in these languages, so that it is not often possible to reconstruct the direction of the influence. Certain expressions, e.g. of German origin, are found both in Polish and Ukrainian. It is then difficult to establish whether they are independent loans in each of the languages or they have been borrowed via an intermediary language, either Polish or Ukrainian.
11

[recenzja:] Justyna Kobus, Kierunki i dynamika zmian w języku mieszkańcow wielkopolskich wsi na przełomie wieków XX i XXI

100%
Kostecka-Sadowa A.
Język Polski
|
2016
|
vol. 96
|
issue 3
121-124
12
Publication available in full text mode
Content available

Funkcjonowanie zapożyczeń wschodniosłowiańskich w świadomości użytkowników gwar z Małopolski południowo-wschodniej na przykładzie przysłówków

100%
Kostecka-Sadowa A.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2017
|
vol. LXIV
103-122
EN
Issues of the present article are regarding East Slavonic adverbs in Polish local dialects. Presenting gathered material and verifying the step on his base are a purpose of the paper acquaintances of lexical individuals gathered together and their functioning in the awareness of language users of the village. A Dictionary of Polish local dialects and his file being in IJP are a material base you in Cracow. I compared data with contemporary, collected materials obtained in the field with method of the free conversation. I confined myself to East Slavonic expressions certified mainly on the entire eastern borderland of the country. And so they are these are adverbs authenticated above all in Mazovia and in Lesser Poland.
PL
Problematyka niniejszego artykułu dotyczy wschodniosłowiańskich przysłówków w gwarach polskich. Celem artykułu jest zaprezentowanie zgromadzonego materiału oraz zweryfikowanie na jego podstawie stopnia znajomości zebranych jednostek leksykalnych i ich funkcjonowania w świadomości użytkowników języka wsi. Podstawą materiałową jest Słownik gwar polskich oraz jego kartoteka znajdująca się w IJP PAN w Krakowie. Dane zestawiłam z pozyskanymi w terenie materiałami współczesnymi, zebranymi metodą swobodnej rozmowy. Ograniczyłam się do wyrazów wschodniosłowiańskich poświadczonych głównie na całym wschodnim pograniczu kraju. Zatem są to przysłówki poświadczone przede wszystkim na Mazowszu oraz w Małopolsce.
13
Publication available in full text mode
Content available

Uwagi o słowotwórstwie przymiotnika w polszczyźnie południowokresowej (na przykładzie obwodu lwowskiego

100%
Kostecka-Sadowa A.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2019
|
vol. LXVII
131-147
PL
W artykule skupiono się na ukazaniu zjawisk związanych ze słowotwórstwem przymiotników w polszczyźnie południowokresowej. Podstawę materiałową analizy stanowią wyrazy rodzime i obcego pochodzenia, typowe dla polszczyzny kresowej. Omówiono sufiksy najbardziej produktywne i typowe w mowie badanych mieszkańców. Patrząc na system słowotwórczy, zwraca się uwagę na ekspresywność. Ta sama podstawa przymiotnikowa może wchodzić w kontakt z wieloma formantami, które intensyfikują cechę przymiotnika. Ekspresywność ma w gwarze o wiele większy zakres niż w języku ogólnopolskim. Analizowana próba ujawniła także różnice międzypokoleniowe. Zestawiając przymiotniki utworzone od różnych w stosunku do języka literackiego pierwiastków oraz formacje identyczne pod względem podstaw, lecz z innymi przyrostkami, można ustalić, że produktywne są formanty przymiotnikowe -owaty, -awy, -uszczy itp., które swoim zasięgiem obejmują również gwary polskie na wschodnim pograniczu naszego kraju.
EN
In this article I will focus on the presentation of phenomena related to the word-building of adjectives in the Polish southern borderland. The material basis of the analysis are words of native and foreign origin, typical of Polish language of the borderland. I present the most productive and typical suffixes in the speech of the surveyed inhabitants. Looking at the word-building system, attention is drawn to an important feature which is expressiveness. The same adjective base may come into contact with many formants, which intensify the adjective attribute. Expressiveness has a much greater scope in the dialect than in the national language. The sample also revealed inter-generational differences. Combining adjectives formed from elements different from the literary language and formations identical in terms of foundations, but with other suffixes, it can be established that adjective formations are productive: -owaty, -awy, -uszczy. These are also found in Polish dialects on the eastern border.
14
Publication available in full text mode
Content available

Wybrane zjawiska słowotwórcze przymiotnika w polszczyźnie południowokresowej (na przykładzie obwodu lwowskiego)

100%
Kostecka-Sadowa A.
Gwary Dziś
|
2018
|
vol. 10
99-110
PL
Artykuł przedstawia zjawiska związane ze słowotwórstwem przymiotników w polszczyźnie południowokresowej. Podstawę materiałową analizy stanowią wyrazy rodzime i obcego pochodzenia, typowe dla polszczyzny kresowej. Omawiam sufiksy najbardziej produktywne i typowe w mowie badanych mieszkańców.
EN
In the article, the author presents issues related to adjectives in the Polish language spoken in the south of the Borderlands. The analysis is based on words of Polish and foreign origin, typical of Polish spoken in the Borderlands. In the article, I present the most productive suffixes, typical of the speech of the surveyed population.
15
Publication available in full text mode
Content available

[sprawozdanie] Konferencja naukowa Gwara i jej wartość komunikacyjna, kulturowa i społeczna, Łódź, 18–19 października 2016 roku

63%
Kozioł J., Kostecka-Sadowa A.
Socjolingwistyka
|
2016
|
issue 30
295-299
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.