Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 11

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

Review: "Filozofia analityczna. Koncepcje, metody, organiczenia," by Tadeusz Szubka

100%
Duchliński P.
Forum Philosophicum
|
2010
|
vol. 15
|
issue 1
235-238
EN
The article reviews the book Filozofia analityczna. Koncepcje, metody, organiczenia [Analytic Philosophy. Concepts, Methods, Limitations], by Tadeusz Szubka.
2
Content available remote

Review: "Ludwig Wittgenstein 'przydzielony do Krakowa,'” edited by Józef Bremer and Josef Rothhaupt.

100%
Duchliński P.
Forum Philosophicum
|
2009
|
vol. 14
|
issue 2
388-391
EN
The article reviews the book Ludwig Wittgenstein „przydzielony do Krakowa” [Ludwig Witgenstein „Assigned to Krakow”], edited by Józef Bremer and Josef Rothhaupt.
3
Publication available in full text mode
Content available

Arystotelesowsko-tomistyczny obraz świata w ujęciu Piotra Lenartowicza SJ a naukowy obraz świata. Aspekty metanaukowe

100%
Duchliński P.
Studia Ecologiae et Bioethicae
|
2019
|
vol. 17
|
issue 2
41-57
EN
The aim of this article is to reconstruct the world-image outlined in the philosophical analyses by the Cracovian Jesuit philosopher and biologist Piotr Lenartowicz SJ. The reconstruction shows that he adopted an Aristotelian-Thomistic image of the world, in which the category of substance plays an overarching role, whose heuristic function reveals itself in a special way in the description and explanation of the dynamics of biological life. The article critically assesses this image by confronting it with the modern so-called ‘scientific image’ of the world, as embraced by those who support a scientific context for philosophising. This leads to a highlighting of epistemological limitations on the applicability of the Aristotelian category of substance in respect to the description of living beings. Moreover, it is shown that discussions involving supporters of different world-images (the scientific and Aristotelian-Thomistic ones) are ultimately undecidable, as the acceptance of these images involves personality-related factors such as epistemic faith and emotions. These have the effect of making those who embrace such world-images unwilling to change their view.
PL
Celem artykułu jest rekonstrukcja obrazu świata, który w swoich analizach filozoficznych zakładał krakowski jezuita – filozof i biolog – Piotr Lenartowicz SJ. Rekonstrukcja pokazała, że autor przyjmował arystotelesowsko-tomistyczny obraz świata, w którym naczelną rolę odgrywała kategoria substancji, której heurystyczna rola ujawnia się, w sposób szczególny, w opisie i wyjaśnieniu dynamiki życia biologicznego. W artykule dokonano krytycznej oceny zakładanego obrazu świata poprzez skonfrontowanie go ze współczesnym tzw. naukowym obrazem świata, akceptowanym przez zwolenników filozofii w kontekście nauki. Doprowadziło to do wskazania epistemologicznych ograniczeń stosowalności arystotelesowskiej kategorii substancji w opisie bytu ożywionego, ponadto zostało pokazane, że dyskusje między zwolennikami różnych obrazów świata (naukowego i arystotelesowsko-tomistycznego) są w ostateczności nierozstrzygalne, ze względu na obecność w akceptacji tych obrazów osobowościowych uwarunkowań takich, jak: wiara epistemiczna i emocje. Komponenty te czynią z użytkowników obrazów świata, wyznawców niechętnych do zmiany swoich poglądów.
4
Publication available in full text mode
Content available

Istnienie, człowiek, moralność. Recenzja książki: W. Kmiecikowski, Istnienie, człowiek, moralność. Studia z dwudziestowiecznej filozofii polskiej, Oficyna Wydawnicza Fundacji Fuhrmanna, Chojnice 2017

100%
Duchliński P.
Logos i Ethos
|
2019
|
vol. 49
|
issue 1
5
Publication available in full text mode
Content available

Ontogenesis of the “why” question from the perspective of genetic epistemology, and its philosophical implications

100%
Duchliński P.
Logos i Ethos
|
2019
|
vol. 51
EN
The question “why” is generally thought to be one of the most important of philosophical questions. Indeed, many philosophers hold that it is responsible for defining the essential contours and identity of philosophical discourse itself. Moreover, all attempts to reject it are perceived as a manifestation of minimalist tendencies in philosophical research. This article presents Piaget’s views concerning the ontogenesis of the “why” question. After having reconstructed the latter, it seeks to spell out their potential philosophical implications. The author argues that ontogenetic considerations can certainly play a heuristic role in the formulation of philosophical theses and hypotheses, and that they can lead to a correcting of the conceptions we tend to have of certain philosophical questions – namely, ones that do not refer to any empirical data.
6
Publication available in full text mode
Content available

Ontogeneza pytania „dlaczego” w perspektywie epistemologii genetycznej i jej filozoficzne implikacje

100%
Duchliński P.
Logos i Ethos
|
2018
|
vol. 47
|
issue 1
EN
The question “why” is generally thought to be one of the most important of philosophical questions. Indeed, many philosophers hold that it is responsible for defining the essential contours and identity of philosophical discourse itself. Moreover, all attempts to reject it are perceived as a manifestation of minimalist tendencies in philosophical research. This article presents Piaget’s views concerning the ontogenesis of the “why” question. After having reconstructed the latter, it seeks to spell out their potential philosophical implications. The author argues that ontogenetic considerations can certainly play a heuristic role in the formulation of philosophical theses and hypotheses, and that they can lead to a correcting of the conceptions we tend to have of certain philosophical questions – namely, ones that do not refer to any empirical data.
PL
Pytanie „dlaczego” uważa się za jedno z najważniejszych pytań filozoficznych. Wielu filozofów sądzi, że decyduje ono o profilu i tożsamości dyskursu filozoficznego. Wszelkie zaś próby jego odrzucenia postrzega się jako przejaw tendencji minimalistycznych w badaniach filozoficznych. W artykule przedstawiono poglądy J. Piageta na ontogenezę pytania „dlaczego”. Po ich zrekonstruowaniu ujawniono, jakie implikacje filozoficzne mogą z nich wynikać. Autor artykułu argumentował, że dane ontogenezy mogą odgrywać heurystyczną rolę w formułowaniu tez i hipotez filozoficznych. Mogą one prowadzić do skorygowania niektórych koncepcji pytań filozoficznych, które nie powołują się na żadne dane empiryczne.
7
Publication available in full text mode
Content available

Filozofia chrześcijańska jako tradycja badawcza: Próba analizy w perspektywie filozofii nauki

100%
Duchliński P.
Roczniki Filozoficzne
|
2021
|
vol. 69
|
issue 2
179-213
EN
The aim of this article is to present a characterization of Christian philosophy in terms of the notion of a research tradition. Since the work of Larry Laudan, it has been thought that the latter notion could prove useful for shedding light on the idea of Christian philosophy. To this end, the author first introduces the key concept of a ‘research tradition,’ and then proceeds to analyse the notion of an ‘image of the world,’ understood as something invariably associated with specific research traditions. The next step is the construction of a definition of Christian philosophy as a research tradition in project-based terms. The author sets out to demonstrate that Christian philosophy, as such a tradition, is both pluralistic and democratized. In conclusion, several higher-order proposals are formulated with respect to the right method for pursuing Christian philosophy. In particular, the approach adopted should be one oriented towards possibilities of discussion: i.e. a non-dictatorial game unfolding with the participation of representatives from various research traditions who endorse different images of the world.
PL
Celem artykułu jest charakterystyka filozofii chrześcijańskiej w kategoriach tradycji badawczej. Za Larrym Laudanem uznano, że tradycja badawcza nadaje się do eksplikacji pojęcia filozofii chrześcijańskiej. W tym celu autor przybliża najpierw kluczowe pojęcie tradycji badawczej, następnie analizuje pojęcie obrazu świata, które zawsze jest związane z określoną tradycją badawczą. Kolejnym krokiem jest konstrukcja projektującej definicji filozofii chrześcijańskiej jako tradycji badawczej. W artykule wykazano, że filozofia chrześcijańska jako tradycja badawcza jest tradycją pluralistyczną i zdemokratyzowaną. Na zakończenie sformułowano kilka deklaracji metaprzedmiotowych, odnoszących się do metody uprawiania filozofii chrześcijańskiej. Metodą tą powinna być dyskutowalność, czyli niedyktatorska gra zachodząca między przedstawicielami różnych tradycji badawczych wyznających odmienne obrazy świata.
8
Publication available in full text mode
Content available

Dominika Dzwonkowska, Etyka cnót środowiskowych, Wydawnictwo Naukowe UKSW w Warszawie, Warszawa 2019, ss. 367 (rec.)

100%
Duchliński P.
Studia Philosophiae Christianae
|
2021
|
vol. 57
|
issue 1
127-139
EN
Generally speaking, the presented monograph shows that its author is a staunch opponent of practicing philosophy only at a desk, away from practical problems. She does not treat his search in the category of academic profession only as a task related to taking specific actions that affect man's perception of the natural environment. The postulates of making philosophy practical, and especially the ethics of virtues, practicing it in close cooperation with various social stakeholders are absolutely right and worthy of institutional support. The book has an undeniable persuasive value.
PL
Generalnie rzecz ujmując, prezentowana monografia pokazuje, że jej Autorka jest zdecydowaną przeciwniczką uprawiania filozofii tylko przy biurku z dala od problemów praktycznych. Swoich poszukiwań nie traktuje w kategorii realizacji akademickiego zawodu tylko zadania, związanego z podejmowaniem określonych działań, wpływających na zmianę postrzegania przez człowieka środowiska naturalnego. Postulaty upraktycznienia filozofii, a zwłaszcza etyki cnót, uprawiania jej w ścisłej współpracy z różnymi społecznymi interesariuszami są jak najbardziej słuszne i godne instytucjonalnego wsparcia. Książka ma niezaprzeczalnie walor perswazyjny.  
9
Content available remote

Intencjonalność i kultura w perspektywie tomistycznej i kognitywistycznej. Analiza stanowiska Mieczysława A. Krąpca i Michaela Tomasella

100%
Duchliński P.
Studia Philosophica Wratislaviensia
|
2016
|
vol. 11
|
issue 3
17-40
EN
The aim of the article is to compare the Thomistic concept of cognitive intentionality with the concept of M. Tomasello, who is a very influential contemporary cognitive scientist. The comparison of different philosophical theories is a very fruitful research strategy. The article presents first the Thomistic theory of intentionality, according to M.A. Krąpiec, then the concept of intentionality elaborated by M. Tomasello. The analysis pointed out the common points and differences. It was argued that the Thomistic conception of cultural knowledge can be complemented by appropriate results achieved in developmental psychology.
10
Publication available in full text mode
Content available

Obraz świata zakładany w pytaniach filozoficznych – na przykładzie fenomenologii (Ingarden) i tomizmu egzystencjalnego (Krąpiec)

100%
Duchliński P.
Logos i Ethos
|
2016
|
vol. 42
|
issue 2
7-31
EN
This article shows how the worldpictures implicitly adopted by philosophers can be explicated by means of an analysis of the questions they pose, and the answers they give in response to these. The problem is discussed with reference to two examples: Thomists and phenomenologists. Analysis of such questions and answers shows that within each formulated question a different worldpicture is embedded – one which decides what sort of questions can serve as a point of departure for a given theory, and how one may properly seek to answer them. In each case, the question and answer are invariably relativized to a particular worldpicture that the philosopher takes to motivate a different set of rational considerations, be they methodological, axiological or sociopsychological. In the case of phenomenologists, we are dealing with the Platonic picture, while with Thomists it is the Aristotelian one.
PL
W artykule przedstawiono, w jaki sposób za pomocą analizy pytań oraz udzielanych na nie odpowiedzi można dokonać eksplikacji zakładanego przez filozofów obrazów świata. Problem ten przedyskutowano na przykładzie tomistów i fenomenologów. Analiza pytań oraz udzielanych odpowiedzi pokazała, że za każdym sformułowanym pytaniem kryje się inny obraz świata, który decyduje o tym, jakie pytania się stawia w punkcie wyjścia teorii oraz jakich udziela się odpowiedzi. Wszystkie pytania i odpowiedzi są zawsze zrelatywizowane do określonego obrazu świata, który filozof przyjmuje, kierując się różnymi racjami: metodologicznymi, aksjologicznymi czy też społecznopsychologicznymi. W przypadku fenomenologów mamy do czynienia z platońskim obrazem świata, zaś w przypadku tomistów z obrazem arystotelesowskim.
11
Publication available in full text mode
Content available

Metaphysical and Cultural Nature of Sacrifice in the Life and Death of E. Stein and S. Weil

63%
Duchliński P., Płazińska A.
Perspektywy Kultury
|
2019
|
vol. 27
|
issue 4
13-40
PL
W artykule objaśniamy, na czym polega metafizyczny i kulturotwór­czy sens aktu ofiary dokonanego z własnego życia w imię wyższych wartości. Na początku omówiliśmy przyczyny współczesnego kryzy­su kultury i zaniku postaw metafizycznych. Sformułowaliśmy tezę, że odrodzenie metafizyki we współczesnej kulturze może być ugrun­towane w doświadczeniu jakości metafizycznych, które uobecniają się w czynach heroicznych polegających na złożeniu ofiary z włas­nego życia za drugiego człowieka. Następnym krokiem w naszych analizach było określenie koniecznych i wystarczających warun­ków do bycia ofiarą, a dalej na przykładzie E. Stein oraz S. Weil po­kazaliśmy, czym jest ofiara absolutna z własnego życia. Przy pomocy metody interpretacji humanistycznej zrekonstruowaliśmy przesłan­ki opisowe i normatywne, które zmotywowały owe kobiety do pod­jęcia czynu ofiarniczego. I choć ofiary Weil i Stein nie spełniają po­danych kryteriów umożliwiających zaliczenie ich czynu do kategorii ofiary, to jednak uznaliśmy, że są to ofiary absolutne ze względu na to, że były skierowane na realizację najwyższych ideałów moralnych i religijnych. Wykorzystując opracowaną przez polskiego fenomeno­loga Romana Ingardena kategorię „jakości metafizycznych”, zapro­ponowaliśmy interpretację, w której czyn ofiarny został zinterpreto­wany jako czyn supererogacyjny; fenomenologicznie uobecniają się w nim jakości metafizyczne, takie jak świętość, wzniosłość itp. Taki czyn ma również wymiar kulturotwórczy, polega na budowaniu kultu­ry i cywilizacji życia, w których wartość istnienia drugiego człowieka jest korelatem pragnienia metafizycznego, a nie potrzeb o charakterze biologicznym i psychologicznym. W artykule wykazano, że aksjologia i metafizyka mają do odegrania ważną rolę w przezwyciężeniu współ­czesnego kryzysu kulturowego.
EN
The article explains the metaphysical, culture-making and creative act sacrificing one’s own life in the name of higher values. At the beginning we discuss the causes of a contemporary cultural crisis and the disap­pearance of metaphysical attitudes. We have formulated a thesis that the revival of metaphysics in contemporary culture can be grounded in the experience of metaphysical qualities that are present in heroic acts of offering one’s own life for another. The next step in our analysis was to identify the necessary and sufficient conditions for self-sacrifice, and then, on the examples of E. Stein and S. Weil, we show what the ultimate sacrifice of one’s own life is. Using the method of humanis­tic interpretation, we have reconstructed the descriptive and normative reasons which motivated the two women to their acts of self-sacrifice. And although Weil and Stein do not meet the criteria to be categorized as self-sacrifices, we have found that they indeed were ultimate sacri­fices because they were directed towards the realization of the highest moral and religious ideals. Using the category of “metaphysical quali­ties” developed by the Polish phenomenologist Roman Ingarden, we proposed an interpretation in which the sacrificial act was interpreted as supererogation in which metaphysical qualities such as holiness, sublimity, etc. are phenomenologically present. Such an act also has a cultural-creative dimension, consisting in building a culture and civilization of life in which the value of the existence of another human being is a correlate of a metaphysical desire rather than biological and psychological needs. The thesis is that, contrary to the contemporary crisis in metaphysics and axiology, they are essential and irremovable elements of culture, without which it cannot grow properly.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.