Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 15

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Plants of the Amaryllidaceae Family in Roman Veterinary Medicine. Part 1 of Leeks (Allium porrum L.)

100%
Bartnik A.
Przegląd Nauk Historycznych
|
2023
|
vol. 22
|
issue 1
9-27
EN
In the Mediterranean Basin, leeks were a popular vegetable used in cooking and medicine. Many authors have commented on the dietary properties and medical uses of the plant. Its taste was also appreciated, which is confirmed by the numerous recipes for dishes made with leek. In veterinary medicine, leek was not used very often, but veterinary treatises, prescriptions of medicines containing leek juice or the plant itself appeared in the 4th century. According to the recommendations, it was added, among others, to medicines for animals suffering from respiratory diseases, including various types of cough as well as in cases of swelling, wounds, bleeding, bloody vomiting or problems with urination. The types of diseases treated by veterinarians with the help of leek did not differ from those treated in humans. One of the aspects emphasized by ancient medics was the effectiveness of the plant for treating respiratory diseases, which was indicated by anti-haemorrhagic activity, a positive effect on skin lesions, etc. The method of using the plant by veterinarians and medics coincides with the assessment of its scope of activity at that time. The difference between its use in humans and animals is only visible in dietetics. At the time, people ate leeks often, and in various forms, while animals were only given leeks for medical purposes, as they were not part of the typical, daily diet of farm animals.
PL
W Basenie Morza Śródziemnego pory były popularnym warzywem wykorzystywanym zarówno w kuchni, jak i medycynie. Wielu autorów wypowiadało się na temat właściwości dietetycznych oraz medycznego zastosowania rośliny. Doceniano także jej walory smakowe, co potwierdzają liczne przepisy na dania z pora. W weterynarii por nie był wykorzystywany zbyt często niemniej w IV-wiecznych traktatach weterynaryjnych pojawiły się recepty leków zawierających sok z pora lub samą roślinę. Zgodnie z zaleceniami dodawano go m.in. do leków dla zwierząt cierpiących z powodu chorób układu oddechowego, w tym różnego rodzaju kaszlu, w przypadku obrzęków, zranień, krwawień, krwawych wymiotów lub problemów z oddawaniem moczu. W przypadku pora rodzaje chorób leczonych z jego wykorzystaniem przez weterynarzy nie odbiegały od tych leczonych u ludzi. Antyczni medycy podkreślali m.in. skuteczność rośliny w odniesieniu do chorób układu oddechowego, wskazywali działanie antykrwotoczne, pozytywne oddziaływanie na zmiany skórne itd. Sposób stosowania rośliny przez weterynarzy oraz medyków pokrywa się z ówczesną oceną zakresu jej działania. Różnica między jej stosowaniem w przypadku ludzi i zwierząt, widoczna jest jedynie w dietetyce. Ówcześni ludzie jedli pory często, pod różną postacią, natomiast zwierzętom hodowlanym podawano je jedynie w celach medycznych, nie wchodziły one w skład ich typowej, codziennej diety.
2
Publication available in full text mode
Content available

„Swędzący problem”: rzymscy weterynarze w walce z pasożytami zewnętrznymi

100%
Bartnik A.
Wieki Stare i Nowe
|
2019
|
vol. 14
|
issue 19
37-57
PL
Starożytni Rzymianie mierzyli się z poważnym problemem, jakim były pasożyty zewnętrzne atakujące zwierzęta gospodarskie oraz ludzi. Najpoważniejszą i najczęściej diagnozowaną z chorób pasożytniczych był świerzb. Starożytni weterynarze z dużymi sukcesami stosowali kuracje zapobiegające tej chorobie i zwalczające ją u koni, bydła oraz owiec.
3
Publication available in full text mode
Content available

Kilka słów na temat antycznych metod leczenia chorób pszczół

100%
Bartnik A.
Wieki Stare i Nowe
|
2018
|
vol. 13
|
issue 18
7-19
PL
Pszczoły, ze względu na wysokie ceny pozyskiwanego z pasiek miodu, wosku czy propolisu, hodowano w całym świecie starożytnym. Z czasem zaczęto zwracać uwagę na choroby tych owadów. Począwszy od Arystotelesa, kolejni właściciele pasiek, badacze oraz encyklopedyści opisywali w swych pracach objawy chorób pszczół oraz metody ich leczenia. Zachowane teksty w wielu przypadkach nie są zbyt szczegółowe, niemniej pozwalają zidentyfikować część chorób dotykających pszczoły, z którymi musieli się borykać starożytni pszczelarze.
4
Publication available in full text mode
Content available

O medycznych właściwościach i zastosowaniu miodu w De medicina libri VIII Aulusa Korneliusza Celsusa

100%
Bartnik A.
Studia Antiquitatis et Medii Aevi Incohantis
|
2020
|
vol. 5
88-127
EN
The medical application of honey has a long tradition. In antiquity it was used as a potent substance with dietary and medicinal attributes. Based on Celsus’ texts we know that the ancient Romans used honey primarily in treating skin conditions, including inflammations such as Erysipelas, wounds, all types of ulcers and eye diseases. Celsus mentioned honey in numerous formulas, but he did not distinguish between its types or the ways in which it was obtained. More attention was paid to such matters in the following centuries. This can be observed by analysing the formulas included in the works of younger authors.
5
Publication available in full text mode
Content available

Diagnozowanie i leczenie inwazji pasożytów wewnętrznych w świetle rzymskich tekstów agronimicznych i weterynaryjnych

100%
Bartnik A.
Res Gestae. Czasopismo Historyczne
|
2023
|
vol. 15
5-22
EN
Internal parasites were a serious problem for breeders in ancient Rome. Invasions caused significant material losses due to their negative impact on the condition of animals, weight gain or milkability. The authors of agronomic and veterinary texts referred to them by the names hirudines - leeches, lumbrici - intestinal roundworms or vermes - worms, but it is difficult to determine whether the names were assigned to specific species of parasites. There are many indications that the names lumbrici or vermes were sometimes used interchangeably. Symptoms, formulas of drugs and methods of dealing with infected endoparasites of animals primarily concerned horses and cattle, unlike exoparasites which are mostly diagnosed and treated in sheep, cattle and then horses. Medicines were prepared on the basis of, among others, plants, oil, vinegar or lye. Formulas had been refined by the ancient Romans for several centuries and their effectiveness, in lighter cases, has been confirmed by modern researchers.
PL
Pasożyty wewnętrzne stanowiły poważny problem dla hodowców w starożytnym Rzymie. Inwazje powodowały znaczące straty materialne ze względu na ich negatywny wpływ na kondycję zwierząt, przyrost ich masy czy mleczność. Autorzy tekstów agronomicznych i weterynaryjnych określali je nazwami hirudines - pijawki, lumbrici - glisty jelitowe czy vermes - robaki, niemniej trudno określić czy nazwy były przypisane do konkretnych gatunków pasozytów. Wiele wskazuje, że nazwy lumbrici czy vermes bywały stosowane zamiennie. Objawy, recepty leków oraz sposoby postępowania z zakażonymi endopasożytami zwierzętami dotyczyły przede wszystkim koni oraz bydła w odróżnieniu od egzopasożytów diagnozowanych i leczonych przede wszystkim u owiec, bydła a następnie koni. Leki przygotowywano na bazie m.in. roślin, oleju, octu czy ługu. Recepty były dopracowywane przez starożytnych Rzymian przez kilka wieków a ich skuteczność, w lżejszych przypadkach, została potwierdzona przez współczesnych badaczy.   
6
Publication available in full text mode
Content available

O skuteczności kuracji antyświerzbowych zawartych w Georgikach Publiusza Wergiliusza Maro

100%
Bartnik A.
Res Gestae. Czasopismo Historyczne
|
2020
|
vol. 11
136-153
EN
 The Georgics by Publius Vergilius Maro (Virgil) are a philosophical and didactic poem that praises hard work on the land and can be treated as a specific type of an agronomic guide. Its author also presents ways to combat sarcoptosis, a disease that causes large losses in sheep farming, which do not diff er from those proposed by the authors of agronomic or veterinary texts. The belief in their effectiveness is confirmed by the fact that Columella and Palladius, among others, quote parts of the Georgics. Moreover, modern research has confirmed the role of hygiene in combating scabies.  The medicine proposed by Virgil can alleviate the symptoms of the disease and, in lighter cases, lead to complete recovery of the animals, albeit severe infections require the use of avermectic or milbemycin agents not available in antiquity. 
PL
Georgiki Publiusza Wergiliusza Maro są dziełem o charakterze filozoficznym i dydaktycznym opiewającym ciężką pracę na roli. Ze względu na zawarte w utworze informacje można go także traktować jako specyficzny rodzaj poradnika agronomicznego. Autor przedstawił w utworze także sposoby zwalczania świerzbu – choroby powodującej duże straty w hodowli owiec. Sposoby diagnozowania oraz leczenia choroby nie odbiegają od tych proponowanych przez autorów tekstów agronomicznych czy weterynaryjnych. Przekonanie o ich skuteczności potwierdza fakt cytowania fragmentów poematu m.in. przez Kolumellę i Palladiusza. Ważne jest także to, że współczesne badania potwierdziły rolę higieny w zwalczaniu świerzbu zaś lek proponowany przez Rzymianina miał dużą szansę łagodzić objawy choroby a w lżejszych przypadkach prowadzić do zupełnego wyleczenia zwierząt. Ciężkie zakażenia wymagają stosowania środków z grupy awermektym lub milbemyciny niedostępnych w antyku. 
7
Publication available in full text mode
Content available

Zastosowanie miodu w rzymskiej medycynie weterynaryjnej

100%
Bartnik A.
Studia Antiquitatis et Medii Aevi Incohantis
|
2019
|
vol. 4
74-106
EN
Ancient peoples were convinced that honey had therapeutic properties. It was used to treat people and animals. In veterinary practice, honey-based medicines were used mainly for ailing horses. Most frequently, it was used to treat diseases of the respiratory and digestive systems, eye diseases, skin infections and all types of wounds and swellings. Contemporary research has confirmed the therapeutic properties of honey, and many treatments applied in ancient times were characterized by a significant efficiency. Only the dosage of medicines could be a problem, since the amount of specific components in natural substances is variable.
8
Publication available in full text mode
Content available

Kilka uwag w kwestii identyfikacji i leczenia chorób owiec w starożytnym Rzymie

100%
Bartnik A.
Studia Historyczne
|
2018
|
vol. 61
|
issue 2 (242)
5-20
PL
Some Remarks on the Identification and Treatment of Sheep Diseases in Ancient Rome Ancient vets were giving much attention to sheep diseases. By analysing the records of ancient authors, it is possible to identify diseases attacking herds the most frequently. The greatest problem was scabies, which caused huge financial losses. Diseases referre Some Remarks on the Identification and Treatment of Sheep Diseases in Ancient Rome Ancient vets were giving much attention to sheep diseases. By analysing the records of ancient authors, it is possible to identify diseases attacking herds the most frequently. The greatest problem was scabies, which caused huge financial losses. Diseases referred to as pustula, ostigo and lameness, as well as stomach and lung diseases used to be diagnosed in those days as well. Different kinds of physical injuries were also common. Breeders and vets used to apply specialist treatments; however, most of them were ineffective. The greatest successes were achieved in the case of mechanical injuries and scabies. d to as pustula, ostigo and lameness, as well as stomach and lung diseases used to be diagnosed in those days as well. Different kinds of physical injuries were also common. Breeders and vets used to apply specialist treatments; however, most of them were ineffective. The greatest successes were achieved in the case of mechanical injuries and scabies.
EN
Some Remarks on the Identification and Treatment of Sheep Diseases in Ancient Rome Ancient vets were giving much attention to sheep diseases. By analysing the records of ancient authors, it is possible to identify diseases attacking herds the most frequently. The greatest problem was scabies, which caused huge financial losses. Diseases referred to as pustula, ostigo and lameness, as well as stomach and lung diseases used to be diagnosed in those days as well. Different kinds of physical injuries were also common. Breeders and vets used to apply specialist treatments; however, most of them were ineffective. The greatest successes were achieved in the case of mechanical injuries and scabies.
9
Publication available in full text mode
Content available

Tajemnicza epidemia w „Georgikach” Publiusza Wergiliusza Marona. Kilka słów komentarza

100%
Bartnik A.
Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae
|
2022
|
vol. 32
|
issue 1
41-56
EN
This article analyses an excerpt from the third song of Georgics. Virgil described a disease that attacked many animal species, including cattle, horses, sheep, pigs and humans. On the basis of the described symptoms and the number of species attacked by the plague, it should be concluded that the poet described anthrax – a zoonotic disease caused by the Bacillus anthracis bacterium.
10
Publication available in full text mode
Content available

Kilka uwag w kwestii nowych hipotez na temat stanu zdrowia Gajusza Juliusza Cezara

100%
Bartnik A.
Przegląd Nauk Historycznych
|
2021
|
vol. 20
|
issue 1
27-45
EN
Countless works have been devoted to Gaius Julius Caesar. All the aspects of the leader’s life have captured the interest of researchers. Information on the health condition of the famous politician was provided, among others, by Suetonius, Pliny the Elder, Appian of Alexandria, Plutarch of Cheronea and Cassius Dio. The preserved messages are highly fragmented, and their authors were not medics, which significantly affects the quality of the information. Nevertheless, the symptoms described by the ancients clearly indicate the health problems that Caesar had to deal with. The fragmentary nature of the descriptions and the lack of bone material make it impossible to clearly define which disease he suffered from. For this reason, a number of hypotheses have arisen regarding the causes described in the sources of attacks. The most popular were epilepsy, Meniere’s disease, brain tumour, neurosyphilis, parasite infection and Hartnup disease. In recent years, celiac disease has also been mentioned. Due to the inability to test the “patient”, all of them remain within the sphere of hypotheses, but today, taking into account the symptoms observed in Caesar, the most likely disease seems to be a brain tumour or a series of micro-haemorrhages. Hartnup disease seems to be an extremely interesting and probable option, but due to its hereditary nature, the problem should be investigated and discussed more broadly, taking into account the entire Julius family.
PL
Gajuszowi Juliuszowi Cezarowi poświęcono niezliczoną liczbę prac. Wszystkie aspekty życia wodza budziły zainteresowanie badaczy. Informacje na temat stanu zdrowia słynnego polityka przekazali m.in. Swetoniusz, Pliniusz Starszy, Appian z Aleksandrii, Plutarch z Cheronei czy Kasjusz Dion. Zachowane relacje są mocno fragmentaryczne, a ich autorzy nie byli medykami, co znacząco wpływa na jakość przekazu. Niemniej opisane przez antycznych pisarzy objawy jasno wskazują na problemy zdrowotne, z którymi musiał się borykać Cezar. Fragmentaryczność opisów oraz brak materiału kostnego uniemożliwiają jednoznaczne określenie, na jaką chorobę cierpiał słynny polityk. Z tego powodu powstał szereg hipotez dotyczących przyczyn opisywanych w źródłach ataków. Wśród najpopularniejszych wymieniano epilepsję, chorobę Meniera, guz mózgu, neurosyfilis, zakażenie pasożytami czy chorobę Hartnupów. W ostatnich latach wspominano także o celiakii. Ze względu na brak możliwości przebadania „pacjenta” wszystkie pozostają w sferze hipotez niemniej obecnie. Biorąc pod uwagę objawy zaobserwowane u Cezara, najbardziej prawdopodobną chorobą wydaje się guz mózgu lub seria mikroudarów. Niezwykle ciekawą i prawdopodobną opcją wydaje się choroba Hartnupów, ale ze względu na jej dziedziczny charakter problem należy przebadać i omówić szerzej, uwzględniając cały ród Juliuszów.
11
Publication available in full text mode
Content available

Feeding pigs in ancient Rome

100%
Bartnik A.
Zeszyty Wiejskie
|
2023
|
vol. 29
139-153
EN
Pigs were popular farm animals in ancient Rome. They were bred to obtain meat, fat and as sacrificial animals. The ancients believed that pigs were relatively low maintenance and, therefore, recommended keeping at least a few on the farm. The diet of pigs was similar to wild boars’. The Romans preferred to put pigs to pasture, but at the same time, they emphasized that animals should have access to wetlands, food of animal origin and highly diverse plant food. The works of agronomists note numerous plant species that should be native to the regions intended for pig grazing. In the autumn-winter period, the diet of pigs was supplemented by feeding acorns, leaves, chaff, etc. A separate diet based on barley or roasted wheat was used in the case of sows and piglets. The activities of the breeders were aimed at increasing the milk production of sows and ensuring the healthy development of piglets. The way pigs were fed in ancient Rome indicates the considerable knowledge of the breeders of that time. The preferred diet not only provided nutrient-rich food, but it also helped to keep the animals in good shape.
PL
Świnie były popularnymi zwierzętami hodowlanymi w starożytnym Rzymie. Hodowano je w celu pozyskania mięsa, tłuszczu oraz jako zwierzęta ofiarne. Antyczni uważali, że świnie należą do stosunkowo niekłopotliwych w utrzymaniu zwierząt i dlatego zalecali trzymanie w gospodarstwie przynajmniej kilku sztuk. Dieta świń była zbliżona do sposobu odżywiania dzików. Rzymianie preferowali trzymanie świń w trybie pastwiskowym, jednak równocześnie podkreślali, że zwierzęta powinny mieć dostęp do mokradeł, pokarmu pochodzenia zwierzęcego oraz mocno zróżnicowanego pokarmu roślinnego. W pracach agronomów wymieniono liczne gatunki roślin, które powinny występować na obszarach przeznaczonych pod wypas świń. W okresie jesienno-zimowym dieta świń była uzupełniana poprzez skarmianie żołędzi, liści, plew itd. Odrębną dietę opartą m.in. na jęczmieniu czy prażonej pszenicy stosowano w przypadku macior i prosiąt. Działania hodowców miały na celu zwiększenie mleczności macior oraz zapewnienie lepszego rozwoju prosiąt. Sposób żywienia świń w starożytnym Rzymie wskazuje na dużą wiedzę ówczesnych hodowców. Preferowana dieta nie tylko zapewniała bogate w składniki odżywcze pożywienie, ale także pozwalała utrzymać zwierzęta w dobrej kondycji.
12
Publication available in full text mode
Content available

Hydrophobia, λυϛϛα, λυττα, rabies: kilka słów o tym, jak starożytni próbowali leczyć wściekliznę

100%
Bartnik A.
Studia Antiquitatis et Medii Aevi Incohantis
|
2016
|
vol. 1
49-63
EN
Rabies is one of the diseases longest known to man. The oldest records concerning rabies date back to the ancient Mesopotamia, although the disease was also known in Ancient Egypt. It was mentioned in legal and medical texts meaning that it must have been a matter of serious concern back at the time. Medics in Greece and Rome also tried to establish the disease’s aetiology, symptoms and methods of treatment; however, despite all efforts, before the time of Louis Pasteur and his research, nobody was able to even understand the mechanism of rabies, let alone develop effective methods for its prevention.
13
Publication available in full text mode
Content available

Lulek czarny i jego zastosowanie w starożytnej medycynie i weterynarii

100%
Bartnik A.
Studia Antiquitatis et Medii Aevi Incohantis
|
2017
|
vol. 2
103-117
EN
The plants of the nightshade family, including henbane, were already known in ancient times. This plant was widely used in medicine and veterinary. It was also used in religious ceremonies and as a poison. Knowledge of the toxicity of henbane was common, even popular encyclopedias warned against its use. Nevertheless its analgesic properties were appreciated although opium or mandrake was used much more readily and the use of henbane was tried to be limited. It was used more widely in the late antiquity and in the Byzantine Empire, although in Western Europe after the fall of the Roman Empire it has lost its importance because magical properties were put down to it combining it with witches and their practices.
14
Publication available in full text mode
Content available

Mleko i produkty mleczne w IV-wiecznych traktatach weterynaryjnych

100%
Bartnik A.
Studia Antiquitatis et Medii Aevi Incohantis
|
2021
|
vol. 6
139-161
EN
In antiquity, a number of dietary and medicinal properties were attributed to milk, butter and other dairy products. Veterinarians created their own treatments based on the observations and achievements of doctors, but milk was not a popular ingredient in veterinary medicines. Milk from goats, cows and donkeys were used most often. Butter was slightly more popular, as it was believed that it could be used interchangeably with other fats. Other dairy products, including cheese, were not used in veterinary treatments, and despite knowing about the dietary properties of these products, they were not included in the diet of farm animals. The use of milk and its products in human and veterinary medicine shows similarities, but in the 4th century the differences became much more visible.
15
Publication available in full text mode
Content available

Choroby owiec i kóz w świetle „Geoponiki” Kassianusa Bassusa Scholastyka

100%
Bartnik A.
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia
|
2023
|
vol. 78
9-31
EN
The mention of sheep diseases already appeared in the work of Cato the Elder. In the following centuries, Columella and Palladius described the diseases of sheep and goats which they knew. The message of Kassianus Bassus Scholastik is extremely valuable because the set of diseases presented by him looks different than in the case of the subsequent authors later on. The differences in the described diseases may result from both drawing from other sources and from geographical specificity. Kassianus wrote in the eastern part of the Roman Empire, while the older messages primarily referred to Italy. Due to the climatic and geographical differences, some diseases found in the western part of the Empire were not very common in the east and vice versa. Diseases such as scabies or ulcers, the occurrence of which is not geographically determined, have been taken into account by all of the authors.
PL
Wzmianki na temat chorób owiec pojawiły się już w pracy Katona Starszego. W kolejnych wiekach Kolumella i Palladiusz opisali znane im choroby owiec i kóz. Przekaz Kassianusa Bassusa Scholastyka jest niezwykle cenny, ponieważ przedstawiony przez niego zestaw chorób wygląda inaczej niż u starszych autorów. Różnice w opisanych chorobach mogą wynikać zarówno z czerpania przez niego z innych źródeł, jak i ze specyfiki geograficznej. Kassianus tworzył we wschodniej części Imperium Rzymskiego, natomiast starsze przekazy odnosiły się przede wszystkim do terenów Italii. Ze względu na różnice klimatyczne i geograficzne niektóre choroby spotykane w zachodniej części Imperium nie występowały zbyt często na wschodzie i odwrotnie. Choroby takie jak np. świerzb czy owrzodzenia, których występowanie nie jest uwarunkowane geograficznie, zostały uwzględnione przez wszystkich autorów.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.