Search results

1

Rosyjskie źródła do dziejów polskiego ruchu komunistycznego w międzywojennym dwudziestoleciu

100%

Wołos M.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2020

|

vol. 10

8-23

EN

The Russian State Archive of Socio-Political History in Moscow is home to the largest collection of documents on the history of the Polish communist movement in the interwar period. Among other files, the documents of the Communist Party of Poland and others related to Polish communists in the Comintern are stored there. is rich collection is currently not very popular among historians, although it is necessary for research into the history of the Polish communist movement. In Russian editions of archival sources or published correspondence of Soviet leaders, subjects related to the activities of Polish communists are poorly represented. There is no edition of sources on the Comintern’s attitude toward Poland in the years 1919-1943. In contemporary Russia, a small number of historians deal with the subject of the Polish communistmovement. It is not popular among Polish researchers, either.

2

Udział obywateli Związku Sowieckiego w wojnie domowej w Hiszpanii w latach 1936–1939

100%

Wołos M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2016

|

issue 97

31-63

EN

The participation of the USSR’s citizens in Spanish Civil War was significant. Four thousand people were sent to support the Peoples Front government, including about 1000 civilian specialists and several hundred of secret service agents. Pilots and tankers formed the most numerous group of military advisers. The elite of the Red Army was sent to Spain. Majority of them consisted of relatively young men, born at the turn of 19 and 20 centuries. Joseph Stalin regarded the Civil War in Spain as a firing range for the Soviet military equipment and specialists. Moscow also took care for promoting communism and internationalism by sending journalists, writers and cameramen to Spain. The losses during the conflict were painful, but did not undoubtedly undermine the military capabilities of the Soviet Union. It is estimated that during the conflict, 198 advisers and military specialists were killed, including at least 93 pilots.

PL

Udział obywateli Związku Sowieckiego w wojnie domowej w Hiszpanii był znaczący. Dla wsparcia obozu lewicy i armii Frontu Ludowego posłano ok. 4 tysięcy ludzi, w tym ok. tysiąca specjalistów cywilnych i kilkuset agentów służ specjalnych. Największą liczbę doradców wojskowych stanowili piloci oraz czołgiści. Do Hiszpanii wysłano elitę Armii Czerwonej, ludzi w zdecydowanej większości stosunkowo młodych, bo urodzonych na przełomie XIX i XX w. Józef Stalin traktował wojnę domową jako poligon doświadczalny dla własnego sprzętu oraz specjalistów. W Moskwie zadbano również o promowanie komunizmu i internacjonalizmu, posyłając do Hiszpanii dziennikarzy, pisarzy i kinooperatorów. Poniesione w trakcie konfliktu straty były bolesne, ale z pewnością nie nadszarpnęły nadmiernie potencjału militarnego Związku Sowieckiego. Oblicza się, że w trakcie konfliktu zginęło 198 doradców oraz specjalistów wojskowych, w tym co najmniej 93 lotników.

3

Dwie misje rotmistrza Bolesława Długoszowskiego „Wieniawy” do Paryża w 1919 roku. Część 1: Członek Delegacji Nadzwyczajnej Tymczasowego Naczelnika Państwa

100%

Wołos M.

Dzieje Najnowsze

|

2022

|

vol. 54

|

issue 4

25-60

EN

The article aims to discuss two diplomatic and military missions to Paris carried out by Bolesław Długoszowski (aka ‘Wieniawa’) in the first half of 1919. In both cases, he was an envoy of Józef Piłsudski, whose interests he represented in France during the Paris Peace Conference. While there, Długoszowski dealt with crucial problems related to the reconstruction of the Polish state, including strengthening its military potential and establishing relations with the Entente powers and the Polish National Committee.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie dwóch misji dyplomatyczno-wojskowych Bolesława Długoszowskiego „Wieniawy” do Paryża w pierwszej połowie 1919 r. W obu przypadkach był on wysłannikiem Józefa Piłsudskiego, którego interesy reprezentował we Francji w okresie paryskiej konferencji pokojowej. W trakcie misji Długoszowski zajmował się kluczowymi problemami związanymi z odbudową państwa polskiego, w tym wzmocnieniem jego potencjału militarnego, nawiązaniem stosunków z państwami ententy oraz Komitetem Narodowym Polskim.

4

Józef Beck w bitwie pod Kostiuchnówką (przyczynek do biografii)

100%

Wołos M.

Dzieje Najnowsze

|

2017

|

vol. 49

|

issue 2

PL

Józef Beck wstąpił do Legionów jako ochotnik. Posiadając wykształcenie techniczne, trafił do artylerii. Jako podporucznik wziął udział w bitwie pod Kostiuchnówką (4–6 VII 1916). W chwili ataku Rosjan znajdował się na wysuniętym punkcie obserwacyjnym, skąd skutecznie kierował ogniem artyleryjskim. Na stanowisku tym wytrwał do momentu zbliżania się nieprzyjaciół i wycofał się w ostatniej chwili. Beck był nie tylko dyplomatą i politykiem, ale również oficerem, dla którego doświadczenia frontowe miały wpływ na koncepcje polityczne. Józef Beck joined the Polish Legions as a volunteer. With his technical education, he was assigned to the artillery. As second lieutenant he fought in the Battle of Kostiuchnówka (nowadays the village of Kostyukhnivka in Ukraine) on 4–6 July 1916. At the time of the Russian attack he was in an advanced observation point, from where he successfully commanded artillery fire. He held out until the enemy approached and withdrew in the very last moment. Beck was not only a diplomat and politician, he was also a military officer and his war experiences influenced his political concepts.

5

Dwie misje rotmistrza Bolesława Długoszowskiego „Wieniawy” do Paryża w 1919 roku. Część 2: Emisariusz Belwederu przy szefie Francuskiej Misji Wojskowej w Polsce

100%

Wołos M.

Dzieje Najnowsze

|

2023

|

vol. 55

|

issue 1

5-23

EN

The article aims to discuss two diplomatic and military missions to Paris carried out by Bolesław Długoszowski (“Wieniawa”) in the first half of 1919. In both cases, he was an envoy of Józef Piłsudski, whose interests he represented in France during the Paris Peace Conference. While there, Długoszowski dealt with key problems related to the reconstruction of the Polish state, including strengthening its military potential and establishing relations with the Entente powers and the Polish National Committee.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie dwóch misji dyplomatyczno-wojskowych Bolesława Długoszowskiego „Wieniawy” do Paryża w pierwszej połowie 1919 r. W obu przypadkach był on wysłannikiem Józefa Piłsudskiego, którego interesy reprezentował we Francji w okresie paryskiej konferencji pokojowej. W trakcie misji Długoszowski zajmował się kluczowymi problemami związanymi z odbudową państwa polskiego, w tym wzmocnieniem jego potencjału militarnego, nawiązaniem stosunków z państwami ententy oraz Komitetem Narodowym Polskim.

6

Marszałek Józef Piłsudski i pułkownik Ignacy Matuszewski. Kilka refleksji o wzajemnych relacjach

100%

Wołos M.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2022

|

vol. 39

|

issue 1

452-475

PL

Ignacy Matuszewski zadeklarował się jako zwolennik obozu politycznego Józefa Piłsudskiego stosunkowo późno, bo dopiero na przełomie 1917 i 1918 r. Szybko awansował w formalnej i nieformalnej hierarchii tegoż obozu. Już w grudniu 1918 r. został oficerem wywiadu, a nieco ponad półtora roku później – w lipcu 1920 r. – szefem wywiadu. Tym samym stał się jednym z najbliższych współpracowników Piłsudskiego w czasie wojny polsko-sowieckiej, zyskując kredyt zaufania na przyszłość. Po odzyskaniu władzy przez Piłsudskiego w wyniku zamachu stanu w maju 1926 r. Matuszewski pracował na odpowiedzialnych stanowiskach w dyplomacji. W latach 1929–1931 był kierownikiem Ministerstwa Skarbu. Jego współpraca z Marszałkiem układała się dobrze, mimo trwającego wielkiego kryzysu gospodarczego. Jednak wiosną 1931 r. Piłsudski nakazał usunąć Matuszewskiego z rządu i odmówił mu jakiejkolwiek możliwości pracy w dyplomacji. Przyczyny tej zmiany stanowiska nie są do końca jasne. Zapewne były one spowodowane nie tyle ograniczeniem przez Matuszewskiego budżetu dla wojska, ile uczynieniem tego pod nieobecność Piłsudskiego i bez jego zgody. W opinii Marszałka było to złamanie zasad obowiązujących w jego obozie władzy i najwyższy wyraz nielojalności. Mimo to Matuszewski pozostał wierny ideałom Piłsudskiego do końca życia.

7

A New Order in Central and Eastern Europe: Polish-Soviet Negotiations and the Peace of Riga (1920–1921)

100%

Wołos M., Leszczuk T., Puchalski P.

Zapiski Historyczne

|

2021

|

vol. 86

|

issue 2

97-124

EN

The aim of this article is to discuss the current state of research and published sources on the Polish-Soviet negotiations and treaty that put an end to the armed conflict of 1918/1919–1920. It emphasises the significance of the peace treaty signed on 18 March 1921 in Riga for the resetting of relations between countries in Central and Eastern Europe after the First World War. The text puts forward a thesis – widely accepted in Polish historiography but basically overlooked by Western and Russian historians – that the Treaty of Riga constituted the completion and fulfilment of the European order, the most important element of which was the Treaty of Versailles and subsequent peace treaties; therefore, the term ‘Versailles-Riga Order’ is used. It outlines the attitudes of European superpowers and those of the countries of Central and Eastern Europe and of the representatives of the Russian White Movement towards the issues raised during the negotiations in Riga, especially with regards to the shape of the border between the Republic of Poland and Soviet Russia. The article also discusses the objectives, diplomatic tactics and composition of the Polish and Soviet delegations. It points out that the negotiations in Riga were sort of a testing ground for both the Polish and Soviet parties. Moreover, the most important provisions of the peace treaty are discussed from a broad perspective, as well as the methods of their implementation in the following years, namely the issue of establishing the Polish-Soviet border, financial settlements and liabilities, reclaiming cultural heritage, and – last but not least – the repatriation of populations to Poland, Russia and Soviet Ukraine.

8

“An Unfulfilled Writer Who Became a Historian”. Jerzy Wojciech Borejsza (22 August 1935 – 28 July 2019)

100%

Wołos M.

Acta Poloniae Historica

|

2021

|

vol. 123

7-56

PL

Jerzy Wojciech Borejsza was the son of communist activist Jerzy Borejsza, referred to as an ‘international communist’, and Ewa née Kantor. His grandfather Abraham Goldberg was one of the leaders of Polish Zionists. Borejsza described himself as ‘a Pole of Jewish origin’. His personality was greatly influenced by the Second World War experiences, including the pogrom of Jews in German-occupied Lwów in July 1941 and the tragic events of occupied Warsaw. As a result of the decision of the communist party authorities, in 1952, Borejsza was sent to study in the Soviet Union, first to Kazan, then to Moscow. This made it impossible for him to study Polish philology in Warsaw; Borejsza, therefore, chose historical studies. After returning to Poland in 1957, he undertook research on the history of Polish emigration after the January Uprising (1863–4). He was also interested in the history of the Polish socialist movement and its connections to socialism in Western Europe. Later, Borejsza intervened in the historiography of the Crimean War (1853–6), intending to bring this forgotten armed conflict back to light. He coined the phrase ‘the beautiful nineteenth century’, in contrast to the twentieth century as a time of hatred, extermination, and the Holocaust. Initially, Borejsza worked at the Polish Academy of Sciences (1958–64), then at the University of Warsaw (1964–75). In the early 1970s, he began research on Italian fascism and Italy’s unsuccessful attempts to create a fascist International. He also conducted research on the worldview of Adolf Hitler, formulating the view that, apart from anti-Semitism, another vital component of the Führer’s racism was anti-Slavism. Borejsza was the author of a textbook on totalitarian and authoritarian systems in Europe in 1918–45 (entitled Schools of Hatred). After the anti-Semitic campaign launched by the communist authorities in March 1968, he was removed from the University of Warsaw (1975). From then until the end of his life, he worked at the Institute of History of the Polish Academy of Sciences in Warsaw. In the years 2004–12, he was also employed at the Nicolaus Copernicus University in Toruń. In the last years of his life, he researched Russian archives, dealing with the history of communism as a totalitarian system and the Comintern’s attitude toward Poland and Stalinist persecution of Polish communists. Jerzy W. Borejsza was an outstanding Polish researcher of the history of the nineteenth and twentieth centuries. He also witnessed the tragic history of the century of extermination.

9

„Niespełniony pisarz, który został historykiem”. Jerzy Wojciech Borejsza (22 sierpnia 1935 – 28 lipca 2019)

100%

Wołos M.

Dzieje Najnowsze

|

2021

|

vol. 53

|

issue 1

197-245

EN

The purpose of the article is to present the scientific biography of Professor Jerzy Wojciech Borejsza, an expert on the history of the 19th and 20th centuries, and to characterise his achievements and views on historiography. Borejsza was one of the most prominent experts in the Polish revolutionary movement and emigration after the January Uprising. Later, he was interested in the history of Italian fascism, Adolf Hitler’s worldview, including his attitude towards the Slavs, and the Soviet version of the totalitarian regime.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie naukowej biografii prof. Jerzego Wojciecha Borejszy, znawcy dziejów XIX i XX w., a także scharakteryzowanie jego osiągnięć i poglądów na temat historiografii. Borejsza należał do grona najwybitniejszych znawców polskiego ruchu rewolucyjnego i emigracji po powstaniu styczniowym. W okresie późniejszym interesował się historią faszyzmu włoskiego, światopoglądem Adolfa Hitlera, w tym jego stosunkiem do Słowian, oraz sowiecką odmianą systemu totalitarnego.

10

Nauki historyczne w Polsce z sowieckiej perspektywy

100%

Wołos M.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2016

|

vol. 3

294-304

PL

Jan Szumski published a book on the attitude of party and government authorities of the Soviet Union to Polish historiography in the period 1945–1964. He used to prepare a monograph documents from Russian archives, previously unknown. This is important work for understanding the mechanisms of control of Polish science by Moscow after Second World War.

11

In the Hallways of Versailles. “White” Russia and Poland during the Paris Peace Conference

100%

Wołos M.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2020

|

vol. 55

|

issue 3

5-32

EN

The contacts that Poles and “White” Russians established in 1918 indicated that finding an agreement based on their common dislike of the Bolsheviks would be very difficult. The basic condition of the compromise emphasised by the Russians was the Polish agreement to setting the future border separating their countries in accordance with the eastern border of the Kingdom of Poland, which, before the First World War, was part of the Russian Empire. For Poland, politically and militarily supporting “White” Russia stood against the Polish raison d’état. In the case of a “White” Russian victory the future of the Polish border would be sealed, as the Entente powers would likely support their former ally and agree to demarcating the eastern border of the former Kingdom of Poland.

PL

Kontakty, jakie Polacy i „Biali” Rosjanie nawiązali w 1918 r. wskazywały, że znalezienie porozumienia opartego na ich wspólnej niechęci do bolszewików byłoby bardzo trudne. Podstawowym warunkiem, podkreślanego przez Rosjan kompromisu, było porozumienie z Polską co do przyszłej granicy oddzielającej oba państwa. Linia graniczna Królestwa Polskiego, które przed I wojną światową wchodziło w skład Imperium Rosyjskiego, nie wchodziła w grę. Dla odrodzonego państwa polskiego polityczne i militarne wspieranie „Białej” Rosji było sprzeczne z polską racją stanu. W przypadku zwycięstwa „Białej” Rosji przyszłość polskiej granicy byłaby przesądzona, gdyż mocarstwa Ententy, prawdopodobnie, poparłyby swojego byłego sojusznika i zgodziły się na wschodnią granicę dawnego Królestwa Polskiego.

12

Tomasz Łaszkiewicz, Ziemiaństwo na Pomorzu w okresie dwudziestolecia międzywojennego – w perspektywie codzienności, Polskie Towarzystwo Historyczne, Inowrocław–Toruń 2013, ss. 486.

100%

Wołos M.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2015

|

vol. 1

364-373

13

Dieter Hertz-Eichenrode, Hitler und Polen. Zwei Beiträge zur Geschichte der deutsch-polnischen Beziehungen von 1930 bis 1939

100%

Wołos M.

Zapiski Historyczne

|

2023

|

vol. 88

|

issue 4

178-185

14

Słowo wstępne

88%

Wołos M.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2020

|

vol. 10

5-7

15

Profesor Jerzy Wojciech Borejsza (1935–2019)

75%

Wołos M.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2019

|

vol. 9

146-146

16

Rola militarna i polityczna Polskiej Organizacji Wojskowej w odzyskaniu niepodległości. Próba bilansu

63%

Olstowski P., Wołos M.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2018

|

vol. XIX (LXX)

|

issue 1-2 (263-264)

159-192

EN

Polish Military Organization came into being in autumn 1914 on the initiative of Józef Piłsudski. Since the beginning it was his asset against the political and military entities of Austria-Hungary and Germany. Until the Kingdom of Poland was occupied by the armies of the Central Powers in summer 1915, it concerned the intelligence and sabotage units at the rear. In 1915–1918 the role of PMO evolved from a personnel base for future Polish army created close to the Central Powers towards a secret military organization of the independence camp. In October and November 1918 it played an important role in ending the Austrian and German occupation of the Kingdom of Poland and in the protection of the centers of Polish authorities that were subsequently created, especially at local level. It also provided volunteers for the Polish Army forming at that time. The intelligence networks created in Ukraine and Russia on the basis of PMO’s structures in the East played an important role during the Polish-Soviet war of 1919–1921.

RU

Польская военная организация (ПВО) была образована осенью 1914 г. по инициативе Юзефа Пилсудского. С самого начала своего существования она была его большим преимуществом по отношению к политическим и военным факторам Австро-Венгрии и Германии. До того момента, когда Польское Королевство стало занято войсками центральных держав летом 1915 г., это относилось к разведке и диверсии на периферии фронта. Если ранее ПВО лишь готовила будущие кадры для польской армии, создававшейся по соседству с центральными державами, то в 1915–1918 гг. роль Польской военной организации выросла – ПВО стала тайной военной организацией лагеря борцов за независимость. В октябре и ноябре 1918 г. она играла существенную роль в ликвидации австрийской и немецкой оккупации в Польском Королевстве и защите создаваемых центров польской власти, особенно на местном уровне. Она также предоставляла волонтерские кадры для формирующегося на тот момент Войска Польского. Создаваемые на основе ее структуры на востоке разведывательные сети в Украине и России сыграли важную роль во время советско-польской войны 1919–1921 г.

PL

Polska Organizacja Wojskowa powstała jesienią 1914 r. z inicjatywy Józefa Piłsudskiego. Od początku swego istnienia stanowiła atut w jego ręku w stosunku do czynników politycznych i wojskowych Austro-Węgier i Niemiec. Do czasu zajęcia Królestwa Polskiego przez wojska państw centralnych latem 1915 r. odnosiło się to do wywiadu i dywersji na zapleczu frontu. W latach 1915–1918 rola POW ewoluowała od funkcji zaplecza kadrowego dla przyszłej armii polskiej tworzonej u boku państw centralnych, do tajnej organizacji wojskowej obozu niepodległościowego. W październiku i listopadzie 1918 r. odegrała istotną rolę w likwidacji okupacji austriackiej i niemieckiej w Królestwie Polskim i ochronie tworzących się ośrodków władzy polskiej, zwłaszcza na szczeblu lokalnym. Dostarczyła też kadr ochotniczych dla formującego się wówczas Wojska Polskiego. Tworzone zaś w oparciu o jej struktury na wschodzie siatki wywiadowcze na Ukrainie i w Rosji odegrały ważną rolę w czasie wojny polsko-sowieckiej 1919–1921 r.

17

Rosyjska edycja dokumentów dyplomatycznych do stosunków polsko-sowieckich. Co nowego?

51%

Wołos M., Gmurczyk-Wrońska M., Kornat M., Adamski Ł.

Kwartalnik Historyczny

|

2022

|

vol. 129

|

issue 4

893-951

EN

The article is a critical analysis of the four-volume Russian edition of Soviet diplomatic documents for relations with Poland between 1918 and 1945, published in Moscow in 2017. The material comes almost entirely from the collection of the Foreign Policy Archive of the Russian Federation in Moscow. The Russian edition of documents brings many archival documents published in print for the first time. However, they were selected in a very biased way – especially with regard to 1939.

PL

Artykuł stanowi krytyczną analizę wydanej w Moskwie w 2017 r. czterotomowej rosyjskiej edycji sowieckich dokumentów dyplomatycznych do stosunków z Polską w latach 1918–1945. Materiał pochodzi niemal w całości ze zbiorów Archiwum Polityki Zagranicznej Federacji Rosyjskiej w Moskwie. Rosyjski zbiór dokumentów przynosi dużo nowych akt archiwalnych, ogłoszonych drukiem po raz pierwszy, Tendencyjny ich dobór jest jednak bardzo wyraźny, zwłaszcza w przypadku 1939 r.

18

Bibliografia

51%

Polek K., Wołos M.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2016

|

vol. 2

205-222

19

Notka o Autorach

51%

Polek K., Wołos M.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2016

|

vol. 3

332-333

20

Nota o Autorach

51%

Polek K., Wołos M.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2016

|

vol. 2

223-224

Refine search results

Rosyjskie źródła do dziejów polskiego ruchu komunistycznego w międzywojennym dwudziestoleciu

Udział obywateli Związku Sowieckiego w wojnie domowej w Hiszpanii w latach 1936–1939

Dwie misje rotmistrza Bolesława Długoszowskiego „Wieniawy” do Paryża w 1919 roku. Część 1: Członek Delegacji Nadzwyczajnej Tymczasowego Naczelnika Państwa

Józef Beck w bitwie pod Kostiuchnówką (przyczynek do biografii)

Dwie misje rotmistrza Bolesława Długoszowskiego „Wieniawy” do Paryża w 1919 roku. Część 2: Emisariusz Belwederu przy szefie Francuskiej Misji Wojskowej w Polsce

Marszałek Józef Piłsudski i pułkownik Ignacy Matuszewski. Kilka refleksji o wzajemnych relacjach

A New Order in Central and Eastern Europe: Polish-Soviet Negotiations and the Peace of Riga (1920–1921)

“An Unfulfilled Writer Who Became a Historian”. Jerzy Wojciech Borejsza (22 August 1935 – 28 July 2019)

„Niespełniony pisarz, który został historykiem”. Jerzy Wojciech Borejsza (22 sierpnia 1935 – 28 lipca 2019)

Nauki historyczne w Polsce z sowieckiej perspektywy

In the Hallways of Versailles. “White” Russia and Poland during the Paris Peace Conference

Tomasz Łaszkiewicz, Ziemiaństwo na Pomorzu w okresie dwudziestolecia międzywojennego – w perspektywie codzienności, Polskie Towarzystwo Historyczne, Inowrocław–Toruń 2013, ss. 486.

Dieter Hertz-Eichenrode, Hitler und Polen. Zwei Beiträge zur Geschichte der deutsch-polnischen Beziehungen von 1930 bis 1939

Słowo wstępne

Profesor Jerzy Wojciech Borejsza (1935–2019)

Rola militarna i polityczna Polskiej Organizacji Wojskowej w odzyskaniu niepodległości. Próba bilansu

Rosyjska edycja dokumentów dyplomatycznych do stosunków polsko-sowieckich. Co nowego?

Bibliografia

Notka o Autorach

Nota o Autorach