Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Eklezjalny sens Roku Wiary w świetle nauczania Papieża Jana Pawła VI i Benedykta XVI

100%
Żmudziński M.
Studia Elbląskie
|
2014
|
vol. 15
129-139
EN
It is necessary to stress that for the Church, on the one hand understood as an institution and on the other hand as a human community, faith is a primary factor of its identity and its existence in history. It is faith that allows to see the theological dimension of ecclesial life, that indicates the Divine genesis of the Church and its redeeming mission. In a most general sense faith is perceived in this context as a response of a man and the whole community to God’s call, focused on the event of Jesus Christ. The revelation and salvation done in Him is for the Church the only credible criterion of the mission of evangelisation. Unfortunately, faith is a dynamic reality which can develop, yet it can also give in to degradation. The "Year of Faith" experienced in the Church in 1967 and 2013, analogically to Jubilee Years, was to dynamise the religious life of believers and answer the questions which trouble the membersof the Church. The solemn credo and the postulate of new evangelisation will remain the most important symbols of this time.
2
Content available remote

Możliwość religijnego doświadczenia w świeckim samorozumieniu człowieka

100%
Żmudziński M.
Studia Warmińskie
|
2012
|
issue 49
137-149
PL
Doświadczenie jest dla człowieka punktem wyjścia w rozumieniu siebie i relacji z otaczającą rzeczywistością. Dominującym dziś sposobem pojmowania doświadczenia jest to, wypracowane przez skrajny empiryzm, w którym znaczenie ma przede wszystkim percepcja zmysłowa, obserwacja i eksperyment. Eliminuje to już w założeniu możliwość doświadczenie wymiaru transcendentnego. Wnikliwa analiza świeckiej egzystencji człowieka wykazuje jednak na różnicę między teoretycznym jej opisem a realnie przeżywaną. Świeckie samorozumienie pomija bowiem wymiar tajemnicy i tego, co nieskończone. Nie stawia pytania o sens rzeczywistości, w szczególności wobec cierpienia, przemijania i śmierci. Choć są to elementy doświadczenia, nie zawsze wyraźne i jasno wyartykułowane, to jednak prowadzą do postawienia problemu transcendencji i rodzą potrzebę adekwatnego języka religijnego. Nie są to też wprost przeżycia czy doświadczenia religijne, ale otwierają taką możliwość.
EN
Experience is the key notion for man, the starting point in understanding oneself and relations with the surrounding reality. The prevailing mode in comprehending experience is the one worked out by radical empiricism, in which sensual perception, observation and experiment are of remarkable impact. This eliminates experience of transcendental dimension. The insight into the secular self-understanding of man points out to the difference between the theoretical description and the real-life existence. The dimensions of the mysterious and the unlimited are overlooked. No question is posed about the sense of existence , especially in relation to passing away and death. These elements of experience, however unclear and unpronounced, lead to putting forward the problem of transcendence and the need of adequate religious language. They are not straightforwardly religious experiences, but such is the possibility. Experience is the source of un-reflexive consciousness and presence which cannot be defined, which is void of image and enters the awareness as background or source of all. Thus, the article presents certain specific spheres of experience reflecting the dependence of each man on the Being which is above one’s intellect and comprehension. In religion, this Being is named God.
DE
Die menschliche Erfahrung ist der Ausgangspunkt des Selbstverständnisses und der Beziehung mit der umgebenden Wirklichkeit. Die vorherrschende Weg zum Verständnis der Erfahrung ist heute der extreme Empirismus, der die Rolle von sinnlicher Wahrnehmung, Beobachtung und Experiment unterstreicht. Extremer Empirismus bereits in der Annahme bestreitet die Möglichkeit der transzendenten Erfahrung. Eine sorgfältige Analyse der zeitlichen menschlichen Existenz zeigt die Differenz zwischen der theoretischen Beschreibung und dem wirklich gelebten Leben. Das weltliche Selbstverständnis ignoriert die Dimension des Geheimnisses des Unendlichen. Es gibt keine Frage über den Sinn der Wirklichkeit, insbesondere der Sinn von Leid, Vergänglichkeit und Tod. Obwohl diese Elemente der Erfahrung sind nicht immer klar und gut artikuliert, führen sie zum Problem der Transzendenz und zur Notwendigkeit der angemessenen religiösen Sprache. Sie sind nicht eine religiöse Erfahrung, aber sie öffnen solche Möglichkeit.
3
Publication available in full text mode
Content available

Kryzys wiary w kontekście świeckiego samorozumienia człowieka

100%
Żmudziński M.
Studia Elbląskie
|
2012
|
vol. 13
199-211
EN
The Church is the unity of people that are connected with their faith in Jesus Christ. Faith is a dynamic thing, both in the social and personal area. It is characterized by the developement, progress but as well as regress. Nowadays there is a lot of talking about the faith crisis. The main cause of that crisis there are secularization, pluralism and the cultural globalization. Characteristic property of present times is the secularity, the lack of the references of daily life to the religious area. Characteristic issues of present culture are: fortuity, worldliness and passing, relativity and relativism as well as authonomy and freedom. God, salvation, eternity and many other ideas from religious language area are away from the experience and subsistence. Nowadays Christianity is in a very predicament. It is very big chalenge which would be a subject of theological discussion in the Year of the Faith that was heralded.
4
Publication available in full text mode
Content available

Iure divino i iure humano prymatu papieskiego w dialogu katolicko-luterańskim

100%
Żmudziński M.
Studia Nauk Teologicznych PAN
|
2018
|
issue 13
129-143
EN
The paper outlines the Catholic and the Evangelical standpoint on the primate’s function served by the Bishop of Rome and its origin. The controversy revolves around the key phrase, iure divino and iure humano, which points to the divine or human origin of the primacy. In the Catholic perspective, Jesus Christ brought the Church into existence and provided this institution with permanent structural elements: primacy and apostolate. This thesis, considered an imperative of faith, is based on the texts of the Gospel which underscore the primacy of Saint Peter the Apostle among the Twelve and in the early Church. According to the Catholic ecclesiology, it was not only a private privilege enjoyed by Peter but a permanent element of the structure of the Church, which received the formal status of a dogma at the First Vatican Council. From the outset, the Reformation has assumed that primacy is an element shaped in the course of the historical development of the Church. The ecumenical dialogue between Catholicism and Lutheranism led to the establishment of a standpoint veering towards the consideration of the origin of primacy as a matter of lesser consequence. This step was taken in order to underscore the communal dimension of the Church, with its important function in unifying Christianity and presenting it to the world. The basic premise giving credence to this function is its foundation in the Gospel.
DE
Der Artikel enthält eine Präsentation der Ansichten, welche die katholische und die evangelische Position bezüglich der primazialen Funktion des Bischofs von Rom und ihrer Herkunft kennzeichnen. Die wichtigsten Formulierungen, die eine Achse der Kontroverse bilden, lauten: iure divino bzw. iure humano und auf die göttliche bzw. menschliche Herkunft des Primats verweist. Nach der katholischen Überzeugung rief Jesus Christus die Kirche zum Sein und stattete sie mit den unveränderlichen Strukturelementen, also mit dem Primat und dem Apostolat, aus. Diese These wird als ein Glaubensimperativ betrachtet. Sie gründet in den Texten der Evangelien, welche die Vorrangstellung des Petrus im Zwölferkreis sowie in der Urkirche bezeugen. Gemäß der katholischen Ekklesiologie war das keineswegs nur ein persönliches Privileg Petri, sondern es ist ein bleibendes Strukturelement der Kirche, das am I. Vatikanischen Konzil den formellen Status eines Dogmas erhalten hat. Die Reformation stellte die primaziale Funktion nicht in Frage, sondern bemängelte lediglich die Art und Weise ihrer Ausübung sowie ihre Herkunft. Es wird angenommen, dass es ein Element ist, das im Laufe der historischen Entwicklung der Kirche herausgebildet wurde. Im Zuge der katholisch-lutherischen Dialogs wurde eine Stellungnahme herausgearbeitet, nach der man die Herkunft des Primats als ein untergeordnetes Problem zu sehen versucht. Die Aufmerksamkeit soll eher auf die Betonung der Communio-Dimension mit ihrer einheitsstiftenden Rolle sowie mit der Funktion, die gesamte Christenheit nach außen zu präsentativen, gelegt werden. Die wichtigste Prämisse der Glaubwürdigkeit dieser Funktion ist ihre Verwurzelung im Evangelium.      
PL
Artykuł jest prezentacją poglądów ukazujących katolickie i ewangelickie stanowisko dotyczące funkcji prymacjalnej Biskupa Rzymu i jego pochodzenia. Kluczowe sformułowanie, które jest osią kontrowersji brzmi iure divino i iure humano, wskazując na boskie albo ludzkie pochodzenie prymatu. Katolicki pogląd wyraża przekonanie, że Jezus Chrystus powołał do istnienia Kościół i wyposażył go w stałe elementy strukturalne: prymat i apostolat. Teza ta jest traktowana jako imperatyw wiary. Oparta jest na tekstach ewangelijnych, które podkreślają pierwszeństwo św. Piotra Apostoła w gronie Dwunastu oraz w pierwotnym Kościele. Eklezjologia katolicka stwierdza, że nie był to tylko osobisty przywilej Piotra ale stały element struktury Kościoła, który na Soborze Watykańskim I otrzymał formalny status dogmatu. Reformacja nie negowała samej funkcji prymacjalnej ale sposób jej sprawowania oraz jej genezę. Przyjmuje od początku, że jest to element ukształtowany w historycznym rozwoju Kościoła. Dialog ekumeniczny katolicko-luterański wypracował stanowisko zmierzające do tratowania pochodzenia prymatu jako problemu mniej istotnego, na rzecz podkreślania komunijnego wymiaru Kościoła z istotną funkcją jednoczącą i prezentującą na zewnątrz całe chrześcijaństwo. Podstawową przesłanką jej wiarygodności jest oparcie na Ewangelii.
5
Publication available in full text mode
Content available

Jan Paweł II – Pontifex Maximus dialogu międzyreligijnego

100%
Żmudziński M.
Studia Gdańskie
|
2012
|
issue 30
175-186
PL
Dialog jest pojęciem, które po Soborze Watykańskim II wyznaczyło kierunki poszukiwań teologicznych i duszpasterskich. Pontyfikat Jana Pawła II był z całą pewnością czasem, w którym szeroko pojęty dialog stał się codziennym wymiarem eklezjalnej aktywności. Użyta w tytule niniejszego artykułu nazwa Pontifex Maximus, (Najwyższy Budowniczy mostów) wskazuje na najwyższą godność Biskupa Rzymu w wymiarze kapłańskim, ale też na jego zdeterminowanie w dialogu międzyludzkim, rozumianym jako dialog ekumeniczny, międzyreligijny i kulturowy. Papież Jan Paweł II był więc kontynuatorem soborowego dynamizmu, dając jednocześnie pogłębione podstawy dialogu oraz dyskredytując wszystkie jego wypaczenia. Wskazywał właściwe formy dialogu i wyznaczał zadania poszczególnym członkom wspólnoty Kościoła. Wobec przedstawicieli innych religii wysuwał propozycje płaszczyzn spotkania i je inicjował. Świadczą o tym chociażby najbardziej spektakularne wydarzenia, jak wizyta w rzymskiej synagodze czy Światowy Dzień Modlitwy o Pokój w Asyżu.
EN
Dialogue is the conception which determined the ways of theological and priestly searching made after the Vatican Council II. The pontificate of John Paul II was the time in which the dialogue happened to be the daily measurement of the ecclesiological activity. The name Pontifex Maximus (The Most Important Bridge Builder), that was used in the title of that article, shows the greatest dignity of the Bishop of Rome in the priestly measurement. Hence John Paul II is the continuator of the Council’s dynamism simultaneously giving the dialogue’s bases and discrediting all its distortions. He showed the correct dialogue forms and pointed jobs to the particular members of the Church’s communion. He gave the propositions of meeting and initiated them, to representatives of other religions. The most spectacular events that show it are: the visit to the synagogue of Rome or The World’s Prayer for peace in Assisi.
6
Publication available in full text mode
Content available

Konflikt władzy kościelnej i państwowej na Warmii w kontekście dogmatu o nieomylności papieża

100%
Żmudziński M.
Horyzonty Polityki
|
2022
|
vol. 13
|
issue 44
227-240
EN
RESEARCH OBJECTIVE: The scientific objective of this paper is to present the conflict between the Church and the state authorities, whose cause was the reception of the dogma of papal infallibility. The bishop of Warmia imposed canonical sanctions on the priests in his diocese who rebelled against the dogma. Their effects went beyond the Church’s internal discipline and encroached on an area of state authority. The dispute between the Church and state in the educational turned into a conflict which lasted many years. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The research problem focuses on the competence of the secular and Church authorities regarding individuals who were formally members of the hierarchical structure of the Church but who were also state officials. The method used is a critical source analysis, using existing studies. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The educational and academic consortium in Braniewo became the focus of all the factors of controversy around the dogma of papal infallibility. Futile reconciliation efforts made by the bishop of Warmia led to radical sanctions. In the opinion of the state authorities, it was a violation of the common rules of the state of law and provoked actions aimed at solving the dispute on the administrative level. RESEARCH RESULTS: The dispute within the Church turned into a conflict between the spiritual and secular authorities on the principles of coexistence of the two orders within the state of law. The administrative sanctions against the top hierarchs, were only temporary effects of the conflict in Warmia, which started the prolonged struggle between the Prussian state and the Catholic Church, called kulturkampf. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: Friendly relations between the Church and state require permanent communication and consultations. They should produce a precisely specified catalogue of acceptable criteria of coexistence and mutually agreed on axiology.
PL
CEL NAUKOWY: Celem naukowym artykułu jest przedstawienie konfliktu władzy kościelnej i państwowej, którego przyczyną była recepcja dogmatu o nieomylności papieskiej. Biskup warmiński wobec duchownych jego diecezji, buntujących się przeciw nieomylności, zastosował kanoniczne sankcje, których skutki przekroczyły wewnętrzną dyscyplinę Kościoła i nałożyły się na obszar władzy państwowej. Spór kompetencyjny Kościoła i państwa w przestrzeni oświatowej przerodził się w wieloletni konflikt. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy ogniskuje się wokół zagadnienia kompetencji władzy świeckiej i duchownej, dotyczącego osób należących formalnie do hierarchicznej struktury Kościoła i będących jednocześnie urzędnikami państwowymi. Zastosowana metoda to krytyczna analiza źródeł, z wykorzystaniem istniejących opracowań. PROCES WYWODU: Konsorcjum edukacyjno-akademickie w Braniewie stało się miejscem ogniskującym wszystkie faktory kontrowersji wokół dogmatu o papieskiej nieomylności. Bezskuteczne wysiłki pojednawcze biskupa warmińskiego doprowadziły do zastosowania radykalnych sankcji. W opinii władzy rządowej było to naruszenie powszechnie obowiązujących reguł państwa prawa i spowodowało działania zmierzające do rozwiązania sporu na płaszczyźnie administracyjnej. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Spór wewnątrz Kościoła przerodził się w konflikt władzy duchownej i świeckiej, dotyczący podstawowych zasad współistnienia tych dwóch porządków w strukturze państwa prawa. Sankcje administracyjne wobec najwyższych hierarchów kościelnych były tylko doraźnymi efektami konfliktu warmińskiego, który zapoczątkował wieloletnią walkę państwa pruskiego z Kościołem katolickim, określaną jako kulturkampf. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Przyjazne relacje Kościoła i państwa domagają się permanentnego procesu komunikacji i konsultacji. Ich owocem powinien być możliwie precyzyjnie określony katalog akceptowanych kryteriów współistnienia, uzgadnianej wzajemnie aksjologii.
7
Publication available in full text mode
Content available

Teologia i prakseologia prymatu w pontyfikacie Jana Pawła II

100%
Żmudziński M.
Studia Nauk Teologicznych PAN
|
2015
|
issue 10
49-66
EN
The primacy of the Bishop of Rome is the term for the highest office in the Church. It consists in carrying out a mission appointed to St. Peter and his successors by Christ. The truth about the primacy is a theoretical plane, dogmatically defined at the I Vatican Council in 1870. It also has a practical dimension, which depends on the individual popes and the particular historical context. A characteristic feature of the pontificate of John Paul II was the implementation of the reforms of the II Vatican Council and the Church's preparation for the Great Jubilee of the third millennium. John Paul II realized the primacy function in accordance with the tradition of the Church, on the grounds of the biblical image of Peter the Apostle, and continuing the line of his predecessors - John XXIII and Paul VI. The leading element of his pontificate was the openness to the world, to man and his dignity, or sensitivity to the signs of the times. The priority at the level of ecclesial unity was a concern for the community at all levels, including the ecumenical field. John Paul II realized the primacy ministry as Servus servorum Dei, in the ancient formula - priority in love.
DE
Das Primat des Bischofs von Rom bezeichnet die Höchste Gewalt in der Kirche. Sie besteht in der Erfüllung der Mission, die von Petrus und seinen Nachfolgern von Christus gegeben wurde. Die Wahrheit über den Primat lässt sich auf einer theoretischen Ebene betrachten, die dogmatisch durch das I. Vatikanische Konzil im Jahre 1870 definiert wurde. Sie hat aber auch eine praktische Dimension, die von einzelnen Päpsten und einem konkreten historischen Kontext abhängt. Das charakteristische Merkmal des Pontifikats von Johannes Paul II. war die Umsetzung der Reformen des II. Vatikanischen Konzils sowie die Vorbereitung der Kirche auf das große Jubiläum des dritten Jahrtausends. Johannes Paul II hat seine primatiale Funktion gemäß der Tradition der Kirche ausgeübt, indem er auf das biblische Bild des Apostels Petrus verwies und die Linie seiner Vorgänger - Johannes XXIII. und Paul VI. weiter verfolgte. Das leitende Element seines Pontifikats war die Öffnung für die Welt, für den Menschen und seine Würde, also eine Sensibilität für die Zeichen der Zeit. Die Priorität auf der ekklesialen Ebene war die Sorge um die Einheit der Gemeinschaft auf allen Ebenen, inklusiv auf dem ökumenischen Bereich. Johannes Paul II übte den primatialen Dienst als Servus servorum Dei, was in einer altertümlichen Formel heißt: die Vorrangstellung in der Liebe
PL
Prymat Biskupa Rzymu jest określeniem najwyższego urzędu w Kościele. Polega on na wypełnianiu misji zleconej przez Chrystusa św. Piotrowi i jego następcom. Prawda o prymacie ma płaszczyznę teoretyczną, określoną dogmatycznie na Soborze Watykańskim I w 1870 roku. Ma również wymiar praktyczny, który zależny jest od poszczególnych papieży i konkretnego kontekstu historycznego. Charakterystyczną cechą pontyfikatu Jana Pawła II było wdrożenie w życie reform Soboru Watykańskiego II oraz przygotowanie Kościoła do Wielkiego Jubileuszu trzeciego tysiąclecia. Jan Paweł II realizował funkcję prymacjalną w zgodzie z tradycją Kościoła, uzasadniając ją biblijnym obrazem Piotra Apostoła oraz kontynuując linię swoich poprzedników - Jana XXIII i Pawła VI. Wiodącym elementem pontyfikatu była otwartość na świat, na człowieka i jego godność, czyli wrażliwość na znaki czasu. Priorytetem na płaszczyźnie eklezjalnej była troska o jedność wspólnoty na wszystkich płaszczyznach, włącznie z dziedziną ekumeniczną. Jan Paweł II realizował posługę prymacjalną jako Servus servorum Dei, w starożytnej formule - pierwszeństwo w miłości.
8
Publication available in full text mode
Content available

Nieomylność Biskupa Rzymu jako problem eklezjologiczny ad intra i ad extra

100%
Żmudziński M.
|
2020
|
vol. 67
|
issue 9
53-67
EN
The infallibility of the Bishop of Rome has never been universally accepted in the Church. Controversies were present during the council debate after the solemn 1870 declaration but, even today, not all doubts have been clarified. They arose from the ecclesiological reflection within the Church, but were also a consequence of the ecumenical dialogue with other Christian communities. The aim of this paper is to present the ecclesial issues that arose soon after Vatican Council I, which led to the schism and to the emergence of the Old Catholic Church, and a similar situation after Vatican Council II, exemplified by the case of H. Küng. There is a significant theological issue of the relation between Church infallibility in the transmission of the saving truth and the papal infallibility in this regard. A key question arises from it: is the Bishop of Rome independent of the Church while announcing the truth with the official stamp of infallibility, or is he just expressing the truth developed within the community of faith? The present reflection and the answer to these questions places the papal subjectivity within the broad spectrum of the Church, anchoring his office in the dimension of the collegium of bishops and of the whole community of believers, who have a supernatural sense of faith. By this train of thought, it is possible to abandon understanding infallibility as a tragedy and to see it as a gift and charisma of the Holy Spirit.
PL
Artykuł przedstawia problem nieomylności papieskiej w debacie eklezjologicznej wewnątrz Kościoła katolickiego oraz w kontekście dialogu ekumenicznego, prowadzonego z innymi wyznaniami chrześcijańskimi. Punktem wyjścia jest wyjaśnienie tego pojęcia oraz główne zagadnienia zawarte w dogmacie o nieomylności Biskupa Rzymu, ogłoszonym na Soborze Watykańskim I. Istota kontrowersji, które pojawiły się już w trakcie obrad Vaticanum I oraz po jego zakończeniu, polegała na ukazaniu relacji nieomylności Kościoła i nieomylności samego papieża: czy następca Piotra jest niezależny w definiowaniu prawd wiary. Brak konsensusu doprowadził do schizmy i powstania Kościoła starokatolickiego i ekskomuniki wielu teologów. Współcześnie nieomylność papieska jako problem eklezjologiczny obecna jest w dialogu ekumenicznym, w którym poszukiwana jest nowa jej formuła.
9

The Theology of Primacy in the Ecclessiological and Ecumenical Thoughts of Cardinal Stanisław Nagy

100%
Żmudziński M.
Roczniki Teologiczne
|
2018
|
vol. 65
|
issue 9: Teologia fundamentalna i religiologia - English Online Version
99-116
EN
The article presents the achievements of Cardinal Stanisław Nagy in the field of ecclesiology, including the ecumenical context. The main problem is the primacy of the Bishop of Rome as executing the supreme office in the Catholic Church. The article presents the apologetic argumentation concerning the Church’s credibility, called via primatus. It describes the ministry of primacy as the function given to St. Peter the Apostle and his successors, conferred upon him by Jesus Christ, with the purpose of ensuring the unity and permanence of the Church. The article also addresses the problem of the ecumenical quest, where the pope is the most difficult obstacle in the process of unifying Christianity. The last part of the article presents the praxeological aspect of the ministry of primacy in John Paul II’s pontificate.
10

Teologia prymatu w myśli eklezjologiczno-ekumenicznej kardynała Stanisława Nagyego

100%
Żmudziński M.
Roczniki Teologiczne
|
2018
|
vol. 65
|
issue 9: Teologia fundamentalna i religiologia
91-106
EN
The article presents the achievements of Cardinal Stanisław Nagy in the field of ecclesiology, including the ecumenical context. The main problem is the primacy of the Bishop of Rome as the supreme office in the Catholic Church. The article presents the apologetic argumentation concerning the truthfulness of the Church, called via primatus. It describes the ministry of primacy as the function of St. Peter the Apostle and his successors, conferred upon him by Jesus Christ with the purpose to ensure the unity and permanence of the Church. The article also addresses the problem of ecumenical quest, for which the person of the pope is the most difficult obstacle in the process of unifying Christianity. The last part of the article presents the praxeological aspect of the ministry of primacy in the pontificate of John Paul II.
PL
Artykuł ukazuje w szerokim kontekście poglądów eklezjologicznych i ekumenicznych problem prymatu Biskupa Rzymu w dorobku Kardynała S. Nagyego. Sobór Watykański II miał wpływ na przemiany w przedmiocie badań dotyczących Kościoła: od eklezjologii apologetycznej do fundamentalnej. Najważniejsza funkcja w Kościele katolickim została ukazana w klasycznej argumentacji via primatus, jako argument jego wiarygodności oraz w dialogu ekumenicznym, a także w aspekcie prakseologicznym w pontyfikacie Jana Pawła II. Poglądy Profesora początkowo podkreślały instytucjonalne i historyczne aspekty prymatu, jednak wraz z rozwojem posoborowej eklezjologii akcentowały teologiczną stronę, ukazując tę misję w historiozbawczej wizji Kościoła.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.