Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 5

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

Die Spuren des Pruzzischen in ausgewählten deutschen Namen der polnischen Flüsse und Ortschaften von Ermland-Masuren

100%
Owsiński P.
Studia Warmińskie
|
2013
|
issue 50
271-281
PL
W artykule przedstawiono fenomen pruskich zapożyczeń do języka niemieckiego, jak również próbę interpretacji wybranych nazw rzek i miejscowości Warmii oraz Mazur. Analizowano materiał językowy sprzed prac komisji mającej za zadanie dokonać standaryzacji polskiego nazewnictwa obiektów geograficznych po II wojnie światowej. We wstępie autor przedstawia krótko i zwięźle pruskie plemiona oraz wspomina o pracy Komisji Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, która po 1945 r. nadawała polskie nazwy obiektom geograficznym w Polsce. W pierwszej części pracy czytamy o pruskich śladach w niemieckich nazwach rzek, które nierzadko należą do najstarszych określeń w danym języku na danym terenie. W drugiej części artykułu autor skoncentrował się na nazwach polskich miejscowości, w nazwach których można dostrzec pruskie nawiązania. Celem artykułu jest zatem przeprowadzenie dowodu na to, że język pruski po dzień dzisiejszy pozostaje żywy i jest obecny w polskich i niemieckich nazwach geograficznych, mimo że nie ma już mieszkańców Prus posługujących się tym językiem.
EN
In the above article the author wanted to show the phenomenon of loaning Prussian words into the German language. He also tried to interpret some of the names of rivers and places in Ermland-Masuria. The language substance, that was analysed, comes from the times before standardization, which was the aim of the work of the Commission for the Determination of Place Names (Komisja Ustalania Nazw Miejscowości i Objektów Fizjograficznych, the name translated by P.O.) after the end of World War II. The introduction provides some information about the Prussian tribes and the results of the work of the Commission for the Determination of Place Names after 1945. In the first chapter of the article the author writes about the traces of the Prussian language in the German rivers’ names, which are often a part of the oldest vocabulary in a language. The second part is concentrated on the names of the Polish places which German names camouflage the Prussian elements. The aim of the article, which can also be considered as an introduction to further research,, is an illustration, that the Prussian language did not become extinct. It is an attempt to explain the camouflage of the Prussian words or their parts, although the etymology of some of them is not clear and cannot be explained unambiguously.
DE
In der vorliegenden Arbeit wurden sowohl das Phänomen der preussischen Entlehnungen ins Deutsche, als auch der Versuch der Auslegung von ausgewählten Namen der Flüsse und Ortschaften in Ermland-Masuren dargestellt. Untersucht wurde das sprachliche Material aus der Zeit vor der Standarisierung, die nach dem 2. Weltkrieg von der Kommission für Festlegung von Ortsnamen und physiographischen Objekten (Komisja Ustalania Nazw Miejscowości i Objektów Fizjograficznych, der Name von P.O. übersetzt) durchgeführt wurde. In der Einleitung wurden die preussischen Stämme kurz und bündig geschildert. Der Autor berichtet ebenfalls über die Arbeit der Kommission für Festlegung von Ortsnamen und physiographischen Objekten, die die topographischen Namen Polens nach 1945 vereinheitlichte. Im ersten Kapitel des Artikels liest man über die preussischen Spuren in den deutschen Namen von Flüssen, die doch recht häufig zu dem ältesten Wortschatz einer Sprache gehören. Im zweiten Teil der Arbeit konzentriert sich der Autor auf die Bezeichnungen polnischer Ortschaften, deren deutsche Namen die preussischen Teile tarnen. Das Ziel des Artikels, der auch als eine Einleitung in weitere Untersuchungen betrachtet werden kann, ist also der Versuch, dem Leser der vorliegenden Arbeit das Problem der „Tarnung“ von preussischen Wörtern, bzw. in ihren Teilen, zu verdeutlichen, obwohl die Etymologie mancher noch eine strittige Frage bleibt und sich nicht eindeutig erläutern lässt.
2

VORLUTHERSCHE UND LUTHERSCHE BIBELÜBERSETZUNGEN. VERSUCH EINES VERGLEICHS ANHAND VON AUSGEWÄHLTEN TEXTABSCHNITTEN

100%
Owsiński P.
Germanica Wratislaviensia
|
2011
|
vol. 133
145-159
EN
The article hereunder presents a human yearning for the God’s words, which had been so strong that eventually led to important changes in the history of Europe. It cannot be forgotten, that the changes were accompanied by strong emotions, which sometimes got out of control. The central part of work is concerned with the most famous Bible translator – Martin Luther, whose contribution to the history of Bible translations and the history of Germany and Europe is unquestionable. His achievement contributed to development of the new high German language. Moreover, he left in it a set of words and expressions which were bound to extinct, but thanks to him, are still in use. The last chapter introduces a comparison of chosen extracts from different Bible translations (Mentelin- Bibel – 1466, Otmar-Bibel – 1507, Luther-Bibel – 1522, 1534, 1546) and aims to present the motivation of Luther to make the work of his life understandable to as many Germans as possible. Moreover, there are two extracts from the Luther’s translations (1522 and 1546) which clearly demonstrate a passion to make his work as close to ideal as possible.
3
Publication available in full text mode
Content available

Zum Einfluss fremder Morpheme auf die deutsche Sprache aus der Zeit der SARS-CoV-2-Pandemie

100%
Owsiński P.
Colloquia Germanica Stetinensia
|
2021
|
issue 30
139-154
PL
Artykuł stanowi próbę analizy obcojęzycznych morfemów w języku niemieckim, wiążących się z nazewnictwem wirusa SARS-CoV-2 oraz wywołaną przez niego epidemią. Korpus badawczy stanowią leksemy pojawiające się we współczesnej niemczyźnie na fali doniesień o szerzeniu się ogólnoświatowej epidemii. Poszczególne jednostki leksykalne poddano analizie ze względu na ich budowę oraz stopień asymilacji w systemie leksykalnym i morfologicznym języka docelowego.
EN
The paper hereunder is an attempt at an analysis of the foreign language morphemes on the example of the COVID-19 virus’ and its pandemic’s nomenclature in German language. The research area has been presented on the basis of the lexemes, which come into the German in the context of the reports about the spread of the global epidemic. The individual lexical units are sorted on account of the life areas of the language users and analysed in view of their structure and assimilation’s grade in the lexical and morphological system of the target language.
DE
Der Beitrag ist ein Versuch der Analyse der fremdsprachlichen Einflüsse, die im Kontext der SARS-CoV-2-Pandemie feststellbar sind. Gegenstand der Untersuchung ist die Präsenz fremder Morpheme, die mit der Nomenklatur der COVID-19-Epidemie im Zusammenhang stehen. Die einzelnen lexikalischen Einheiten werden hinsichtlich der Lebensbereiche der Sprachbenutzer gruppiert, in die die fremden Elemente gelangen. Analysiert wurden ihre Struktur sowie der Grad ihrer Assimilation im lexikalischen und morphologischen System.
4
Content available remote

Zur Straßenumbenennung in ausgewählten Ortschaften der ehemaligen NS-Kreisstadt Busko während des Zweiten Weltkriegs

100%
Owsiński P.
Colloquia Germanica Stetinensia
|
2019
|
issue 28
237-254
EN
Street designations do not enable only the topographical-spatial orientation, but they are also the carriers of the political and cultural contents. The paper is about the results of the trends’ analysis in the change of the names of streets in the chosen places of the Busko County during the Second World War. The showed examples are sorted on account of their function. It may be expected that the reason for these steps was primarily to express the Nazi power and ideology in the names of the streets, as well as to remove from the public and social space the designations which clashed with the Nazi politics and culture. But in the analysis it is exposed that the German converted the Polish hodonyms without changing their names or their functions. In this way it can be seen, that the German people accepted the Polish language world picture and used it in their own language during their presence in the occupied areas of Poland.
DE
Straßennamenschilder besitzen nicht nur die Orientierungs- und Hinweisefunktion, sondern sind auch Träger von Inhalten aus dem Bereich der Politik und Kultur. Es werden in dem Beitrag die Ergebnisse der Untersuchung der Straßenumbenennungsmotivierung in ausgewählten Ortschaften der ehemaligen Kreisstadt Busko während des Zweiten Weltkriegs präsentiert, wobei die Belege im Hinblick auf die Funktion des Hodonyms sortiert wurden. Es wäre zwar zu erwarten, dass die nationalsozialistische Macht und Ideologie in den besetzten Gebieten zum Ausdruck gebracht und die im Widerspruch zur NS-Politik und Kultur stehenden Hodonyme aus dem öffentlichen Raum entfernt werden sollten, doch aus der Erforschung des Sprachmaterials geht eindeutig hervor, dass die Deutschen die polnischen Straßenbezeichnungen entweder unverändert annahmen oder sie nur eindeutschten, ohne deren Funktionen zu verändern. Dadurch wird sichtbar, dass das polnische sprachliche Weltbild auch im Bewusstsein einer anderen Sprachgemeinschaft reibungslos funktionieren konnte.
PL
Nazwy ulic nie są jedynie wyrazami posiadającymi funkcję orientacyjną i wskazującą, lecz również są często nośnikami treści z obszaru polityki i kultury. W artykule prezentowane są wyniki analizy motywacji przemianowywania ulic w wybranych miejscowościach niegdysiejszego nazistowskiego powiatu buskiego podczas II wojny światowej, a prezentowane przykłady zostały pogrupowane ze względu na funkcję nazwy ulicy. Wprawdzie można było oczekiwać, iż powodem takich kroków ze strony władz okupacyjnych była chęć zarówno wyrażenia swojej siły i ideologii na okupowanych terenach, jak również usunięcia takich nazw ulic i placów z przestrzeni publicznej oraz społecznej, które stały w sprzeczności z polityką i kulturą narodowego socjalizmu podczas II wojny światowej. Z analizy wynika jednak jednoznacznie, iż Niemcy albo bez zmian przejęli polski hodonim, albo tylko go zniemczyli nie zmieniając jego funkcji. Ukazuje to, że polski językowy obraz świata mógł bez przeszkód funkcjonować również w świadomości innej społeczności językowej.
5
Content available remote

Zum sprachlichen Weltbild in ausgewählten Begriffen aus dem Bereich des Erbrechts in der deutschen und polnischen Sprache

63%
Owsiński P., Paluch A.
Colloquia Germanica Stetinensia
|
2020
|
issue 29
255-276
DE
Der Tod, die vermögensrechtlichen Beziehungen (insbesondere das Eigentumsrecht) sowie der Wille, den anderen, von sich selbst gewählten Personen sein Nachlassvermögen im Todesfall zu übergeben, bewegen den Menschen als Elemente der außersprachlichen Realität zu einem sprachlichen Handeln, indem er ein Testament ausfertigt, das immer – unabhängig von der Testamentsform – mit solch einer Sprache ausgedrückt wird, deren Wesen mindestens bis zu einem gewissen Maße vom Gesetzgeber mittels der Rechtssprache geregelt und geordnet wird. Das Recht determiniert also die Sprache des Testaments in einem solchen Grad, der für die richtige und wahrgetreue Wiedergabe des Willens von den Erblassern und für die Auslegung der Willenserklärung in Gestalt des Testaments nötig ist. Der Wille wird somit immer vor allem aus der im Testament gebrauchten Sprache rekonstruiert. Ohne Testament als Sprechakt kann der Wille des Testators keine Rechtsfolgen erzeugen. Im Beitrag werden die Ergebnisse einer sprachlichen, kognitivistisch geprägten Untersuchung von ausgewählten Begriffen aus dem Bereich des Erbrechts in der deutschen und polnischen Sprache dargestellt. Das Ziel der Analyse besteht darin, den Grad der Äquivalenz unter den Termini aus beiden Sprachen zu messen, sowie den Grad der Präsenz des sprachlichen Weltbilds in den Formulierungen aus den genannten Sprach- und Kulturkreisen zu schildern.
EN
The death, the proprietary relationships (especially right of ownership) and the will to devolve an estate to someone as the elements from the extra-linguistic reality move the people to use the language in form of the drawing up the testaments. These wills are always expressed through the agency of such language, whose form is regulated and arranged – at least to some degree – by a legislator using the legal language. The law determines then the language of the testament to that extent, which is necessary for right reconstruction of the testator’s will and for appropriate interpretation of his declaration. That will is always reconstructed on the basis of the testament, which is a speech act, without which the testator’s will cannot have any legal effects. In the paper hereunder there are presented the results of the language-cognitive analysis of the chosen terms from the inheritance law in the German and Polish language. The aim of the exploration is the showing of the terms’ equivalence in both languages, as well as the evaluation of the presence’s extent of the linguistic picture of the world in the words from both language and culture circles.
PL
Śmierć, stosunki majątkowe (w szczególności prawo własności) i chęć przekazania majątku na wypadek śmierci wybranym przez siebie osobom skłaniają człowieka jako elementy rzeczywistości pozajęzykowej do działania językowego w postaci sporządzenia testamentu wyrażonego niezależnie od formy testamentu za pomocą takiego języka, którego forma jest regulowana i porządkowana – przynajmniej do pewnego stopnia – przez prawodawcę przy użyciu języka prawnego. Prawo determinuje zatem język testamentu w takim zakresie, jaki jest niezbędny do prawidłowego odtworzenia woli spadkodawcy i interpretacji złożonego przez niego oświadczenia woli. Wola testatora jest zatem zawsze rekonstruowana głównie na podstawie testamentu będącego aktem językowym, bez którego nie może ona wywrzeć żadnych skutków prawnych. W artykule prezentowane są wyniki ukierunkowanej kognitywnie analizy językowej wybranych pojęć z zakresu prawa spadkowego w języku niemieckim i polskim, której celem jest ustalenie stopnia ekwiwalencji terminów w obu językach, jak również ocena stopnia utrwalenia językowego obrazu świata w słowach z jednego lub drugiego kręgu językowego i kulturowego.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.