Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 4

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
EN
The aim of the study is to identify natural and anthropogenic determinants of evolution of the relief within the boundaries of contemporary Lublin city. The area covers fragments of three Lublin Upland mesoregions: Nałęczów Plateau, Łuszczów Plateau and Bełżyce Plateau. The Nałęczów Plateau covered by loess is characterised by „loess relief” and a dense network of dry valleys. Upland plantation, slope denudation surfaces, and karst forms prevail in the other mesoregions. The loess relief is relatively young: it evolved during Vistulian and the Holocene under the infl uence of aeolian and denudation processes. In turn, the upland planation surfaces and slope denudation surfaces formed in the Pliocene and Eopleistocene. The network of river and dry valleys was formed and transformed in the Pleistocene. The directions of the axes of these valleys are dependent of Paleogene and Cretaceous stone and fault cracks. Human activity was an important morphogenetic factor as well. The development of settlement and agriculture from the Middle Ages to the present determined the emergence of anthropogenic, erosion, and accumulation landforms.. Therefore, the direct determinants of the emergence and evolution of the Lublin relief included the structure and texture of surface rocks, tectonic movements, changing climatic conditions, and anthropogenic activity.
PL
Celem opracowania było określenie naturalnych i antropogenicznych uwarunkowań rozwoju rzeźby terenu w granicach współczesnego Lublina. Obszar ten obejmuje fragmenty trzech mezoregionów Wyżyny Lubelskiej: Płaskowyżu Nałęczowskiego, Płaskowyżu Łuszczowskiego i Płaskowyżu Bełżyckiego. Dla Płaskowyżu Nałęczowskiego charakterystyczna jest „rzeźba lessowa” i gęsta sieć suchych dolin, zaś dla pozostałych mezoregionów zrównanie wierzchowinowe, denudacyjne powierzchnie podstokowe oraz formy krasowe. Rzeźba lessowa jest młoda, gdyż rozwijała się w zlodowaceniu wisły i w holocenie pod wpływem procesów eolicznych i denudacyjnych, zaś zrównanie wierzchowinowe i powierzchnie podstokowe powstawały w pliocenie i eoplejstocenie. Współczesna sieć dolin powstawała i była przekształcana w plejstocenie. Kierunkowość osi tych dolin jest uzależniona od spękań ciosowych i uskokowych skał paleogeńskich i kredowych. Aktywność człowieka była jednym z ważniejszych czynników. Rozwój osadnictwa i uprawy roli warunkowały powstawanie antropogenicznych form terenu. W związku z powyższym czynnikami wpływającymi na rozwój rzeźby tereny Lublina były: struktura i tekstura skał powierzchniowych, ruchy tektoniczne, zmienne warunki klimatyczne oraz działalność człowieka.
EN
This study covers the western part of Poland’s loess Nałęczów Plateau (Kazimierz Dolny, Zbędowice). Mass movements in the Lublin Upland occur during periods of increased precipitation or after a snowy and cold winter. To date, there are no comprehensive studies on active (precipitation, hydrology, vegetation, land use, anthropogenic factors) or passive factors (lithology, slope angle) causing such geohazards in this region. This area’s formations are characterised by high sensitivity to even small changes in moisture content; thus, their geotechnical parameters deteriorate as a result of precipitation or rising groundwater levels. The calculations in this study were chosen to determine the time necessary for ground response to external factors, in addition to determining the impact of these factors on decreases in the factor of safety (FS). Based on calculations in GeoStudio software, the impacts of rainfall totals and duration on slope failure, interpreted as an event where the FS falls below 1.0, were analysed. Accordingly, the threshold rainfall value was determined as the total rainfall at the time of slope failure. The study’s results indicate that loess covers are characterised by average water permeability, relatively high internal friction angles and low cohesion, which, combined with high slope inclination, favour landslide formation even when the slope is only partially saturated. The most unfavourable stability conditions occur at the beginning of spring, indicating that loess stability is significantly affected by snowmelt and precipitation at the beginning of the vegetation season, as well as the occurrence of episodic intense precipitation during the summer.
EN
There is no abstract available for this language
PL
W pracy przestawiono wyniki modelowania podatności powierzchniowych warstw zboczy na ruchy masowe na terenie gminy Nowy Wiśnicz znajdującej się w obszarze Pogórza Wiśnickiego. Do analiz wykorzystano model SINMAP, który integruje obliczenia hydrologiczne przepływu śródglebowego oraz obliczenia stateczności. Modelowanie przeprowadzono, wykorzystując numeryczny model terenu w postaci rysunku rastrowego o rozdzielczości 10x10 m oraz mapę kompleksów glebowych wydzielonych na podstawie map glebowo-rolniczych w skali 1:25 000. Modelowanie stateczności zboczy obszaru gminy Nowy Wiśnicz przeprowadzono przy opadach 50 mm w ciągu doby. Przy tych warunkach opadowych ponad połowa obszaru gminy Nowy Wiśnicz (57,5%) zaklasyfikowana została jako stabilna, gdzie wartość współczynnika stateczności (SI) jest wyższa od 1,5. Około 80% terenu gminy zostało ocenione jako obszar o małym lub bardzo małym prawdopodobieństwie powstania osuwisk. W skali całego obszaru badań obszary o bardzo dużej i dużej podatności na powstawanie osuwisk stanowią około 20% obszaru gminy (odpowiednio 2% i 18,3% obszaru poddanego analizie). Są to stoki o nachyleniu powyżej 15° , pokryte glinami lekkimi, grunty mocno szkieletowe, lessy i utwory lessowate o różnej miąższości. Skuteczność modelu w przypadku badań procesów osuwiskowych gminy Nowy Wiśnicz oceniono na poziomie 90%.
EN
There is no abstract available for this language
PL
Lublin jest dla bio- i topoklimatologii cennym obszarem badawczym, gdyż ze względu na urozmaiconą rzeźbę terenu oraz obecność licznych rozcięć wąwozowych wykorzystywanychprzez człowieka charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem mikroklimatu. W pracy przedstawiono zróżnicowanie przestrzenne warunków bioklimatycznych na obszarze miasta, wykorzystującw tym celu nowy wskaźnik bioklimatyczny Universal Thermal Climate Index (UTCI). Otrzymane mapy biotopoklimatyczne opracowane zostały w odniesieniu do sześciu określonych scenariuszy pogodowych. Uzyskane obrazy, będące teoretycznym przybliżeniem warunków rzeczywistych, pozwalają ocenić wpływ rzeźby oraz typów użytkowania terenu na kształtowanie warunków biometeorologicznych obszarów zurbanizowanych. W analizowanych scenariuszach pogodowych i przy uwzględnieniu rzeźby Lublina najwyższe modelowane wartości UTCI charakteryzują zbocza wąwozów oraz dolin o południowej ekspozycji. W obszarach tych prognozowane są warunki biometeorologiczne, odzwierciedlające obciążenia cieplne „bardzo silny stres ciepła”.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.