Search results

1

Inwestycje hetmanów w XVII wieku. Między interesem własnym a państwowym

100%

Bania Z.

TECHNE. Seria Nowa

|

2022

|

issue 9

25-40

EN

At the end of the 16th century, the principle of the lifelong functioning of the hetman’s office was established. Perhaps it is no coincidence that the performing of hetmans function resulted in large-scale, sometimes exceptionally modern investments, they were: Zamość, Żołkiew, Brody, Stanisławow, Kudak and Okopy Św. Trojcy. The defense of the south-eastern borderland territories, where the hetmans had their greatest latifundia, initiated the creation of fortresses, centers of these latifundia, and at the same time created an effective system of defense of the entire state against Tatar and Turkish threats and Cossack uprisings. Stanisław Koniecpolski stood out, initiating the creation of a number of smaller fortresses – the most famous of them is Kudak - or Nowy Koniecpol, strengthening Bar with more modern fortifications, thinking about creating a Knight School in Lviv. What is worth emphasizing is the evolution of defense devices from simple bastions like in Żołkiew, through Brody bastions to modern, with panache designed fortifications surrounding Lviv at the end of the 17th century built on the initiative of Hetman Stanisław Jabłonowski. Another interesting problem are the mutual relations between the fortress and the residence, such as Brody and Podhorce, Lviv and Podkamień. The hetman-latifundists did not try to modernize the acquired older castles, such as Stanisław Koniecpolski, who did not modernize the sixteenth-century bastion system of castles in Mikuliniec and Jazłowiec. The Hetman’s office began to function as a permanent element of the political system of the Republic of Poland relatively late, so the hetman’s presence in the Senate was ensured by such additional dignities as the chancellor’s office – Zamoyski, Żołkiewski, and the castellan of Krakow – Koniecpolski, Jabłonowski. Only Stanisław Koniecpolski felt the need to emphasize his additional dignity by founding in the capital of Myślenice eldership, which was an endowment of the castellan dignity, in Myślenice a chapel for the miraculous image of the Blessed Virgin Mary. Summing up, the founding initiatives of the hetmans as state ministers and latifundists in the 17th century are extremely closely intertwined, which resulted from their involvement in the organization of the protection of their own estates most often located in the eastern borderlands of the country, particularly exposed to military actions in the 17th century.

PL

W końcu XVI wieku ustaliła się zasada dożywotniego funkcjonowania urzędu hetmańskiego. Być może nieprzypadkowo sprawowanie tej funkcji przez hetmanów owocowało zakrojonymi na wielką skalę inwestycjami, niekiedy wyjątkowo nowocześnie pomyślanymi; były to: Zamość, Żółkiew, Brody, Stanisławów, Kudak i Okopy Św. Trójcy. Obrona południowo-wschodnich terytoriów kresowych, na których bądź w pobliżu których, hetmani posiadali swe największe latyfundia inicjowała powstawanie twierdz, centrów tych latyfundiów a jednocześnie tworzyły te dzieła skuteczny system obrony całego państwa przed zagrożeniami tatarskimi, tureckimi, powstaniami kozackimi. Wyróżniał się Stanisław Koniecpolski, inicjując powstanie szeregu mniejszych twierdz – najsłynniejsza z nich to Kudak – czy Nowy Koniecpol, umacniając bardziej nowoczesnymi fortyfikacjami Bar, myśląc o stworzeniu Szkoły Rycerskiej we Lwowie. Godna podkreślenia jest ewolucja urządzeń obronnych od nieskomplikowanych bastei-puntone jak w Żółkwi, poprzez bastiony Brodów do nowoczesnych, z rozmachem zaprojektowanych fortyfikacji otaczających Lwow w końcu XVII wieku z inicjatywy hetmana Stanisława Jabłonowskiego. Interesujący jest problem wzajemnych relacji twierdza – rezydencja, jak Brody i Podhorce, Lwow i Podkamień, Czy istniały namiastki takich powiązań twierdzy i rezydencji w przypadku Zamościa i Żółkwi, Stanisławowa? Hetmani-latyfundyści jednocześnie nie dążyli do modernizacji pozyskanych starszych zamków, jak na przykład Stanisław Koniecpolski, który nie unowocześnił szesnastowiecznego systemu bastejowego zamków w Mikulińcach i Jazłowcu. Urząd hetmański stosunkowo późno zaczął funkcjonować jako stały element systemu politycznego Rzeczypospolitej, zatem hetmanom obecność w senacie zapewniały takie dodatkowe godności jak kanclerska – Zamoyski, Żołkiewski, oraz kasztelana krakowskiego – Koniecpolski, Jabłonowski. Tylko Stanisław Koniecpolski poczuwał się do podkreślenia swej dodatkowej godności fundując w stolicy starostwa myślenickiego, stanowiącego uposażenie godności kasztelańskiej, w Myślenicach kaplicę dla cudownego wizerunku Najświętszej Marii Panny. Podsumowując inicjatywy fundatorskie hetmanów jako ministrów państwa i latyfundystów w XVII wieku są wyjątkowo ściśle ze sobą splecione, co wynikało zaangażowania ich w organizację ochrony własnych posiadłości najczęściej usytuowanych na Kresach wschodnich państwa, w XVII wieku szczególnie narażonych na działania militarne.

2

Owalne tempietta w małej architekturze sakralnej w Polsce

100%

Bania Z.

TECHNE. Seria Nowa

|

2018

|

issue 1

133-146

EN

The most commonly applied compositional motif in Polish Baroque altarsis an aedicula, variously transformed – in the Berninian spirit – with an intermittent or curved finial, and multiple side pillars. I believe that it would be advisable to distinguish a set of solutions that stem from the idea Francesco Borromini applied while designing the bays within the pillars of the nave in the Archbasilica of St. John [in] Lateran in Rome. This composition refers to the concept of tempiettoson a circular plan, and the modification there lies in its extensive transformation: lowering the frontal pillars, and giving it an oval plan with an intermittent finial. Thus, what we have there is an attempt to design a pillared canopy that opens towards the interior of the church and which contains either sculptures or a painting composition.

3

Plany rozbudowy dawnej warszawskiej rezydencji króla Zygmunta Augusta około roku 1600

100%

Bania Z.

Artifex Novus

|

2017

|

issue 1

4-9

EN

Preserved project in the collection of architectural designs in Archiv of Tylamn Gameren (Warsaw University, Cabinet of Designs) A. Miłobędzki interpreted as a project of west wing of Warsaw Castle made in beginning of 17th century. I suppose that this project show us a north wing of Warsaw Castle, with cornrpavillons and vaste pillar collonade looking at collegiate church St. John and Old Town of Warsaw.

PL

Przechowywany w zbiorze rysunków architektonicznych Tylmana z Gameren projekt A.Miłobędzki z interpretuje jako projekt skrzydła zachodniego Zamku Warszawskiego. Autor artykułu sugeruje, że projekt ukazuje północne skrzydło Zamku, zryzalitowane na narożach, otwierające się ku kolegiacie św. Jana i miastu wieloarkadową filarową kolumnadą.

Refine search results

2 TECHNE. Seria Nowa

1 Artifex Novus

3 Bania Z.

1 2022

1 2020

1 2018

Inwestycje hetmanów w XVII wieku. Między interesem własnym a państwowym

Owalne tempietta w małej architekturze sakralnej w Polsce

Plany rozbudowy dawnej warszawskiej rezydencji króla Zygmunta Augusta około roku 1600