Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Kryzys państwowości w połowie XVII wieku. Paralela Dania – Rzeczpospolita

100%
Szelągowska K.
Kwartalnik Historyczny
|
2018
|
vol. 125
|
issue 2
PL
W latach pięćdziesiątych XVII w. monarchia duńska oraz Rzeczpospolita znalazły się w fazie ostrego kryzysu, który zagroził ich istnieniu. Podobne pod względem politycznym, społecznym i gospodarczym, dalej jednak poradziły sobie inaczej: w Danii wprowadzono absolutyzm umożliwiający przetrwanie i modernizację państwa, w Rzeczypospolitej reformy nie powiodły się, a kraj pogrążał się w upadku. W Danii natomiast dokonano zmiany pozycji króla, kształtu Kościoła i funkcjonowania duchowieństwa wskutek przyjęcia na początku XVI w. luteranizmu, jako wyznania państwowego.In the 1650s, the Danish Kingdom and the Polish-Lithuanian Commonwealth were hit by a severe crisis that threatened their existence. Although similar in regard to their political, social, and economic systems, both countries dealt with the crisis differently: in Denmark absolutism was introduced, making it possible to modernize the state, while in the Commonwealth reforms failed, and the state descended into downfall. The primary reason was the change of the position of the king and religion, due to the adoption of Lutheranism as the official state church of Denmark in the early sixteenth century.
2
Publication available in full text mode
Content available

Casting a glance across Balticum – Poland and her past in Arild Huitfeldt’s Chronicle

100%
Szelągowska K.
Studia Maritima
|
2021
|
vol. 34
61-86
EN
The enormous 16th century book Chronicle of the Kingdom of Denmark, written in vernacu- lar, is a testament to several features typical of that period’s historiography. As a utilitarian history it was supposed to deliver moral and political lessons and arguments. It has a tra- ditional form, in many parts annalistic. Despite several weaknesses, the work became very popular reading for generations of Danish nobility, influencing the development of histori- cal consciousness. The Chronicle is also evidence of broadening the horizons of Danish elites, a group to which the author, the Chancellor of the Realm and the magnate, belonged. The paper presents information concerning Poland, included in the book. The fact that it was so could be simply a result of historical methods applied in this period (among others, copying and repeating sources), but it could be caused also by growing interests in Poland, seen as a partner in regional politics with the Baltic Sea as the centre. Some closer connections be- tween Poland and Denmark, mainly in the 15th and the 16th centuries, could be connected with the network of conflicts and alliances among such political entities as: the Teutonic Order, the Holy Empire, Brandenburg, the Hanseatic League, Gdańsk and the whole of Po- merania. Most of the notes are scattered, rather short and do not create a comprehensive whole. In the case of more recent history, the narrative has a much more well-developed character (like for instance the case of the Thirteen Years’ War). Some Polish context (prob- ably fictitious) became useful when the author had to criticise King Christian II. Huitfeldt was also well-informed about the political system of the Commonwealth and included the information when writing about the Danish system, presenting both as similar.
PL
XVI –wieczna Kronika Królestwa duńskiego, autorstwa Arilda Huitfeldta powstała na marginesie starań państwa o stworzenie nowoczesnej syntezy dziejów narodowych, mającej do spełnienia różnorakie polityczne cele, w odniesieniu do zagranicznego i krajowego odbiorcy. 9-tomowe dzieło omawia dzieje Danii od legendarnego króla Dana do roku 1559 (śmierć Chrystiana III). Napisane w języku narodowym, ma dość tradycyjną formę, bliską rocznikowi i kronice. Pozostaje historią pragmatyczną, realizującą polityczne, dydaktyczne i moralizatorskie cele. Mimo wielu słabości, historia ta przyniosła wizję dziejów Danii, kształtującą mentalność wielu pokoleń duńskich elit w epoce nowożytnej. Kronika jest świadectwem poszerzania się horyzontów elit duńskich tego czasu, które reprezentuje autor dzieła, magnat i kanclerz Korony, Arild Huitfeldt. Większe zainteresowanie Polską w tym kręgu mogło być skutkiem polsko-duńskich zbliżeń na tle skomplikowanego układu politycznego północnej Europy, splotu interesów i konfliktów (Polska – Dania – Szwecja – Zakon Krzyżacki – Gdańsk – Hanza – Marchia Brandenburska – Cesarstwo). Celem artykułu jest ukazanie, jakie informacje o Polsce i jej dziejach znane były wykształconym elitom duńskim tego okresu. Tradycyjny kształt dzieła rzutuje na dobór przekazów, który cechuje przemieszanie informacji ważnych z błahymi. Informacje o Polsce w większości mają charakter rozproszonych wzmianek, dotyczących takich zdarzeń jak dynastyczne mariaże, dwustronne traktaty, wojny i bitwy oraz pojedyncze, czasem „sensacyjne” fakty. Narracja bardziej rozbudowana pojawia się w odniesieniu do nowszych dziejów, w przypadku m. in. wojny trzynastoletniej. Pewne polonicum, choć akurat nie związane z rzeczywistymi faktami, zostało użyte w kry- tyce króla Chrystiana II. Znający realia systemu politycznego Rzeczpospolitej kanclerz używał polskiego przykładu w opisie ustroju Danii, który uważał za podobny.
3
Publication available in full text mode
Content available

Historyk i społeczeństwo – funkcjonowanie nauki historycznej w osiemnastowiecznej monarchii duńsko-norweskiej

100%
Szelągowska K.
Kwartalnik Historyczny
|
2019
|
vol. 126
|
issue 1
EN
Wiek XVIII w Danii i Norwegii, krajach połączonych pod rządami duńskiej dynastii Oldenburgów, przyniósł przemiany nauki historycznej w jej społecznym funkcjonowaniu w związku z adaptacją na tym gruncie nowoczesnych idei republiki uczonych. Składały się na nie takie zjawiska jak powstawanie pierwszych nieformalnych środowisk oraz stowarzyszeń, konflikty i spory będące skutkiem zderzenia hierarchicznej i opartej na autorytecie nauki z tendencjami nowej humanistyki, cechującej się krytycyzmem i dążeniem do uwolnienia od tradycyjnych i stanowych kryteriów oceny uczonego, oraz zjawisko współpracy i wzajemnej pomocy wśród historyków. Widać też zmiany we wzajemnych relacjach historyków duńskich i szwedzkich. The eighteenth century in Denmark and Norway, the countries united under the rule of the Danish Oldenburg dynasty, brought about changes in the social functioning of history after the adaptation of modern ideas of the Republic of Letters (Respublica literaria). They included such phenomena as the emergence of early informal communities and associations, conflicts and disputes resulting from the collision of hierarchic science based on authority with trends of new humanities characterized by criticism and the desire to free scholars’ opinions from traditional and estate criteria, and cooperation and mutual assistance between historians. Changes also affected relations between Danish and Swedish historians.
4
Publication available in full text mode
Content available

The Philosophy of History in Henrik Ibsen’s early works

100%
Szelągowska K.
Studia Scandinavica
|
2020
|
vol. 24
|
issue 4
80-92
PL
The early works of Ibsen – which concentrate on historical issues from the old Norwegian past, using material from sagas, folk-tales, and songs – give us a picture of an author who is focused on a national programme. In accordance with the Romantic philosophy of history (historism), Ibsen uses its main categories of causation and explanation of the national past, mainly positing individual ideas as a major shaping force of the course of history and the impact of great personalities. At the same time, Ibsen presents the path for Norwegians to build a strong and independent nation, and the conditions that have to be fulfilled for that to happen.
5
Publication available in full text mode
Content available

Opowieść etnogenetyczna a warsztat szesnastowiecznego historyka

100%
Szelągowska K.
Historyka Studia Metodologiczne
|
2022
|
vol. 52
387-408
EN
The main topic of this paper focuses on the interdependencies between the 16th century historian’s craft and the legendary origo gentis. Two specific examples would be analysed: Marcin Kromer’s Sarmatian origine of the Poles and Nicolaus Petreius’s Cimbrian origine of the Danes. The general presentation of non‑political and non‑ideological presumptions for accepting the mythical past known from the medieval texts delivers the background on which it can be grasped, how Early Modern historians treated that tradition. The analysis of the working methods would be also preceeded by showing the variety of approaches observed in terms of the topic: when dealing with the ethogenetic theories, the historians decided to use polemical oration/treatise as the main form. Another form: the legendary history was applied for presenting the past “before” and “after” the process of shaping the nation/state. The scholarly methods used by both historians included both tradition and novelty: ethymological deductions, endorsment of the classical authorities (and obviously, the Bible), forgery, but at the same time impressive erudition and attempts to addopt some historical criticism.
6
Publication available in full text mode
Content available

Arilda Huitfeldta szlachecka wizja dziejów narodowych Danii

100%
Szelągowska K.
Roczniki Historyczne
|
2020
|
vol. 86
217-248
EN
This paper’s primary objective is to show, in a general context of changes in historical writings, how the 16th century Chronicle of Denmark written by Arild Huitfeldt reveals the elements of the paradigms that had been developed at that time and in what ways it reflected the Danish nobility’s perspective in interpreting the national past.
PL
Celem niniejszego artykułu jest ukazanie, na tle uwarunkowań przemian historiografii, w jakim stopniu i w jaki sposób szesnastowieczna synteza dziejów Danii Arilda Huitfeldta odzwierciedla z jednej strony elementy występujących w epoce paradygmatów historiograficznych, z drugiej zaś – szlachecką perspektywę widzenia dziejów.
7
Publication available in full text mode
Content available

Duńskie koncepcje Origo gentis w nowożytnej historiografii

100%
Szelągowska K.
Res Historica
|
2022
|
issue 54
169-195
EN
The aim of this paper is to show how Early Modern (16th and 17th centuries) Danish historiography, within the pursuit of the goal of forming a new vision of national history, constructed the new theory of the nation’s origin. Simultaneosly, the paper attempts to trace the dependencies on the medieval heritage and present the evolution of the ideas. To fullfil those goals, the confrontation of medieval theories (Saxo Grammaticus, Annales Ryenses and the Danish Rhymed Chronicle) with the Early Modern creations was performed, with the purpose of pointing which elements were preserved and which needed to be supplemented. The Bible and the ancient classical historians and geographers delivered necessary information to the scholars (Niels Pedersen – Petreius, Claus Lyschander, Niels Strelow) making it possible to proof the Cimbrian origin of the Danish nation. The ways in which this reasoning was accomplished show the variety of forms and methodological approaches together with different ideological standpoints.
PL
Celem artykułu jest ukazanie jak we wczesnonowożytnej (XVI–XVII w.) historiografii duńskiej, w ramach konstruowania nowej syntezy dziejów narodowych, uformowała się teoria pochodzenia narodu duńskiego. Dodatkowo, artykuł ma prześledzić zależność tych teorii od średniowiecznego dziedzictwa oraz dokonującą się w tym względzie ewolucję.Realizacja powyższych celów polega na konfrontacji opowieści przekazanych przez dziejopisów średniowiecza (m.in. Sakso Gramatyk, Rocznik z Ryd, Duńska kronika rymowana) z dziełami nowożytnymi, by pokazać, jakie wątki zachowano, a jakie rozbudowano, przede wszystkim o okres „przed Danem”, wiążąc go z dziejami biblijnymi i klasyczną starożytnością. W rezultacie powstała nowa opowieść (Niels Pedersen – Petreius, Claus Lyschander, Niels Strelow), oparta na przekazie Biblii oraz dziełach starożytnych historyków i geografów, której centralnym punktem było udowodnienie cymbryjskiego pochodzenia narodu. Narracje o Początkach ukazują zróżnicowanie zarówno formy i metodologicznego podejścia, jak i ideologicznych postaw.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.