Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Refine search results

Journals help
Authors help
Years help

Results found: 91

first rewind previous Page / 5 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Europa Środkowa
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 5 next fast forward last
2
Publication available in full text mode
Content available

Daleko od nigdzie

80%
PL
Far away from nowhere Abstract The person of and texts of Joseph Roth were used by Claudio Magris in his work to showa complex analysis of the Jewish intellectual culture of the beginning of 20th century – thewriting of Roth is a counterpoint to general considerations of writings of other Jewishintellectualists and to indicate differences and similarities between them. Especially WalterBenjamin is the one of the most recalled name in the work of Magris. An essayistic style of thewriter places his work among scientific work and artistic text. Keywords: Mitteleuropa, Claudio Magris, Józef Roth
PL
Celem autorów artykułu jest próba dokonania oceny atrakcyjności wybranych państw Europy Środkowej pod kątem uprawiania sportów zimowych i pieszej turystyki górskiej w świetle opinii studentów kierunków związanych z turystyką, mieszkających w państwach Grupy Wyszehradzkiej, oraz ocena barier rozwoju konkurencyjnej oferty w tych krajach. Według respondentów najbardziej atrakcyjnymi krajami do uprawiania sportów zimowych są Austria i Słowacja, a najmniej – Węgry, Rumunia i Litwa. Z kolei najlepsze warunki do uprawiania pieszej turystyki górskiej, według ankietowanych, mają Słowacja, Austria i Czechy oraz Polska. Ponadto badani z poszczególnych państw wysoko ocenili ofertę krajową.
PL
Przemysł jest tą dziedziną polskiej gospodarki, którą szok transformacji gospodarczej po 1989 roku dotknął w szczególnie głęboki sposób. Priorytetowa rola tego działu w okresie wcześniejszym, widoczna m.in. w jego uprzywilejowaniu w nakładach inwestycyjnych oraz przewaga dużych zakładów i kapitałochłonność produkcji, uczyniły go mniej podatnym na dostosowanie się do nowych warunków gospodarki rynkowej. Znajduje to wyraz w generalnie wolniejszym rozwoju przemysłu niż wielu usług w Polsce i w innych krajach Europy Środkowej i Wschodniej, co nie jest jednak równoznaczne z mniejszą skalą zmian. Warto w tej sytuacji przyjrzeć się przemianom przemysłu Polski w ostatnich kilkunastu latach na tle analogicznych zmian w innych krajach postsocjalistycznych. Jest to szczególnie uzasadnione wobec faktu, że wokół rozwoju polskiego przemysłu w ostatnich latach narosło wiele mitów. Celem niniejszego opracowania jest porównanie procesu rozwoju oraz współczesnych cech przemysłu Polski ze zmianami i cechami przemysłu innych krajów Europy Środkowej i Wschodniej. W pierwszej części analizowane są tendencje zmian w wielkości produkcji przemysłowej od 1989 do 2001 roku i dyskutowane czynniki warunkujące owe zmiany. Następnie rozważane są kolejno cechy strukturalne i jakościowe, takie jak struktura branżowa, wydajność pracy oraz zdolności eksportowe przemysłu. Bliższą uwagę poświęcono inwestycjom zagranicznym. Dane statystyczne, na których oparta jest analiza, pochodzą z publikacji OECD, Banku Światowego, Eurostatu, Wiener Institut für Internationale Wirtschaftsvergleiche oraz statystyk poszczególnych krajów. Odrębnym, pominiętym w niniejszym artykule zagadnieniem jest regionalne i lokalne zróżnicowanie procesów zmian przemysłu Polski...
PL
The territory position of present Slovakia in Central Europe predestined its rich history and rolein the various historical periods, as well as at present. This area has always represented some interface between power interests, we can say a buffer zone, in which important historical eventstook place. The territory of western Slovakia had a particular strategic importance it had legal, as that part of Hungary which bordered with the Moravian area. The pre-eminent importance ofthe territory of Western Slovakia, especially of Záhorie region, indicate not only the numerous matches to take control of its territory, but also an effort of monarchs and nobility to conquerits fortifications in the form of a system of frontier medieval castles within the Kingdom of Hungary. In the presented study, we focus our attention on the western border of the Hungarian Kingdom, namely Záhorský district which represented an administrative organizational borderin the early modern era. In that period this district was also the state border with the Kingdomof Hungary and the Archduchy of Austria and Moravian Margraviate.
PL
The paper is an attempt to compare Western European and Eurasiatic models of political integration. The analysis includes an overview of the similarities and essential differences between the models. The author presents, in a concise way, the two different processes of political integration in their historical and institutional perspective, including geocultural and geopolitical background related to the forming the models under consideration. W artykule sobą podjęto próbę porównania zachodnioeuropejskiego i eurazjatyckiego modelu integracji politycznej. Analiza ta prowadzi do wskazania podobieństw i zasadniczych odmienności owych modeli. Autor ukazuje, w zwięzły sposób, dwa różne procesy integracji w ich historycznej i instytucjonalnej perspektywie, uwzględniając geokulturowe oraz geopolityczne tło związane z kształtowaniem się wspomnianych dwóch modeli.
PL
Kwestia zwiększenia aktywności zawodowej osób starszych znajduje się w grupie priorytetowych celów polityki rynku pracy w Europie i nie tylko. Przesłanką ros- nącego zainteresowania tym zagadnieniem jest kierunek oraz konsekwencje zachodzących obecnie zmian demograficznych. Z tego też względu z wielką uwagą analizuje się zmiany wskaźników aktywności zawodowej zarówno osób starszych będących w wieku produkcyjnym, jak i tych, które osiągnęły wiek emerytalny. W niniejszym opracowaniu przyjęto tezę, iż w obliczu pogłębiającej się nierównowagi generacyjnej wykorzystanie potencjału zawodowego osób starszych stanowi jeden z kluczowych czynników wzrostu gospodarczego. Celem artykułu było, z jednej strony, określenie zmian w poziomie aktywności zawodowej osób starszych w wybranych krajach Europy Środkowej, z drugiej zaś – wskazanie czynników, które wpływają na poziom ich zaangażowania zawodowego. Tłem dla tej analizy jest prezentacja kierunku zmian demograficznych zachodzących w krajach analizowanego regionu. Grupę badawczą stanowiły kraje Grupy Wyszehradzkiej, Słowenia oraz Estonia. W artykule zastosowano metodę analizy danych zastanych pochodzących z baz Eurostatu oraz OECD [...]
PL
W styczniu 1943 r. podpułkownik Tadeusz Zakrzewski wysłał do premiera pismo z prywatnymi uwagami na temat polskiej polityki zagranicznej. Uważał, że do zapewnienia Polsce zwycięstwa w wojnie niezbędne jest, by rząd wykorzystał trzy główne atuty wobec rządów państw sprzymierzonych, europejskich sojuszników Niemiec i międzynarodowej opinii publicznej. Rolą wojska była walka zbrojna u boku sojuszników. Kraj miał stawiać czynny opór Niemcom i zwalczać kolaborację z nimi. Zadaniem propagandy było szerzenie wiedzy o polskim wkładzie w wojnę, a także prezentowanie wizji ładu pokojowego. Efektem polityki zagranicznej miała być trwała odbudowa Polski w przedwojennych granicach z równoczesnym poszerzeniem ich kosztem Niemiec oraz powołanie Związku Centralnej Europy.
PL
Celem artykułu jest omówienie, na przykładzie Węgier i w oparciu o pisma Istvana Bibo, rozbieżności w rozwoju społecznym Europy Zachodniej i Środkowo-Wschodniej na przestrzeni wieków. Były one skutkiem wstrząsów politycznych, jakie spadły na kraje środkowoeuropejskie między XVI i XX wiekiem.This article explores, on the case of Hungary and based on Istvan Bibo’s works, the reasons and consequences of the split between the Western and Central-European social development. These differences emerged and intensified with successive political upheavals in the Central-European countries betewwn 16th and 20th century.
Wieki Stare i Nowe
|
2021
|
vol. 16
|
issue 21
124-132
EN
This article examines the phenomenon of hospitality from a historical perspective. The author’s aim is to show that the tradition of hospitality in the Central European region has deep historical roots, and that it is also strongly linked to various socio-political and economic processes that took place in different historical epochs.
PL
Artykuł dotyczy zjawiska gościnności rozpatrywanego w perspektywie historycznej. Rozważania pokazują, że tradycja gościnności w Europie Środkowej jest głęboko historycznie zakorzeniona i mocno związana z rozmaitymi procesami społeczno-politycznymi i gospodarczymi, które zachodziły w różnych epokach.
PL
Rządy w Europie Środkowej regularnie publikują plany legislacyjne. Praktyka ta może przyczynić się do sprawnego rządzenia. Analiza doświadczeń Czech, Polski, Słowacji i Węgier wskazuje jednak, że rządy tych państw mają trudności z wykorzystaniem planów legislacyjnych do strategicznego zarządzania procesem tworzenia prawa. Niniejszy artykuł dowodzi, że powodów takiego stanu rzeczy należy szukać w słabej organizacji planowania legislacyjnego.
EN
Cabinets in Central Europe regularly publish legislative works-plane, i.e. periodical lists of bills to be adopted by the cabinet and introduced to parliament. Such legislative planning has the potential to make an important contribution towards achieving better governance. The comparative experience of legislative planning in the Czech Republic, Hungary, Poland and Slovakia shows, however, that many governments find it difficult to transform legislative programmes into effective tools for strategic management of government legislation. This article argues that a major reason for such problems lies in the deficient organization of the planning process.
EN
The demographic changes in Central Europe which started in the 80s of the 20th century began to resemble the changes which were noticed earlier in the countries of Western Europe. Fertility gradually decreased, sometimes even below the simple reproduction rate, the number of marriages dropped and the age when they were made was changing. The model of the family underwent transformations which caused changes in family structures. What followed was a fast change from the so called traditional repro duction to modern reproduction. Demographers are looking for the causes of the above mentioned changes in the in fluence of economic factors and changes the world view. They also emphasised the need for a family-friendly policy. An important influence on the type of policy of a given country is tradition, the implemented socio-economic policy (e.g., conservative, liberal), the economic situation and public opinion. In a narrower sense it is defined as benefits and services for people with children and single parents. Such an approach means the readiness and constant support in the form of financial transfers made to the families, tax relief for families with children, maternity leaves, the creation and maintenance of institutions which offer child care and family law. In a broad sense, familyfriendly policy covers all areas of social policy which can potentially have an influence on the good of the family (subsidies towards children’s travel costs, education, safety, housing, etc.). The aim of this paper is to describe the changes in the field of demography which took place after 1989 and their effects on families, as well as the policies implemented in the Czech Republic, Poland, Slovakia and Hungary in order to increase reproduction and the number of marriages.
PL
Zapoczątkowane w latach osiemdziesiątych wieku XX zmiany demograficzne w krajach Europy Środkowej zaczęły przyjmować podobny charakter, jak te notowane wcześniej w krajach Europy Zachodniej. Następował sukcesywny spadek płodności, czasami nawet poniżej poziomu reprodukcji prostej, zmniejszała się liczba zawieranych małżeństw i przesuwał się okres ich zawierania. Przeobrażeniom ulegał model rodziny, powodując zmiany struktur domowych. Następowało więc w przyspieszonym tempie przejście od tzw. reprodukcji tradycyjnej do nowoczesnej. Demografowie poszukują przyczyn powyższych zmian we wpływie czynników gospodarczych oraz zmianach światopoglądowych. Powszechnie też podkreślają konieczność prowadzenia polityki prorodzinnej. Na typ polityki, jaką państwo prowadzi wobec rodzin, istotny wpływ ma tradycja, realizowana polityka społeczno-gospodarcza (np. konserwatywna, liberalna), sytuacja gospodarcza, opinia publiczna. W węższym zakresie definiowana jest ona jako świadczenia i usługi ukierunkowane na osoby z dziećmi i na samotnych rodziców. Takie ujęcie obejmuje gotowość i stałe wsparcie w formie finansowych transferów do rodzin, ulgi w podatkach dla rodzin z dziećmi, urlopy macierzyńskie, tworzenie i utrzymywanie placówek opieki nad dziećmi, prawo rodzinne. W ujęciu szerokim polityka rodzinna obejmuje wszystkie obszary polityki społecznej, które mogą mieć potencjalny wpływ na dobro rodziny (dopłaty do przewozów dzieci, edukacja, bezpieczeństwo, mieszkalnictwo itd.). Celem artykułu jest opis zachodzących po 1989 roku zmian w sferze demograficznej, jej skutków dla rodziny oraz realizowanej polityki prorodzinnej w Czechach, Polsce, Słowacji i na Węgrzech w celu wzrostu reprodukcji i zawierania małżeństw.
PL
Najbardziej rozpowszechnionymi w literaturze popularnej i naukowej nazwami odnoszącymi się do wschodniej części Europy są wyrażenia Europa Środkowa lub Środkowo-wschodnia. Geograficzne uzasadnienie ma natomiast utrwalone w literaturze i świadomości społecznej rozróżnienie między Wschodem a Zachodem Europy. Jest ono także zgodne z realiami geopolitycznymi. W artykule przedstawione są przyczyny i konsekwencje upowszechnienia określeń sugerujących istnienie w naszej części Europy istnienie jednostki regionalnej odrębnej od Europy Wschodniej i Europy Zachodniej, wskazując na konieczność ich wyeliminowania z dyskursu naukowego. Jest to konieczne w celu zwiększenia precyzji języka geografii i geopolityki. Bez tego nie jest możliwe prawidłowego odzwierciedlanie rzeczywistości geograficznej przez te dyscypliny, co z kolei rzutuje na ich przydatność w kształtowaniu stosunków międzynarodowych.
EN
The primary tool utilized to shape and influence both social consciousness and international relations are geographical names used in textbooks and in the public debate. Their usefulness depends, among others, on how they are correct and precise. Contemporary geography does not seem to serve well international relations. This is because numerous geographical names are ambiguous and not precise. The most common names nowadays concerning the eastern part of Europe, both in scientific discourse and in colloquial language, are the expressions of Central Europe and East-Central Europe. Although they find justification neither in geographical reality nor in geopolitical conditions, they have dominated not only the media and popular publications, but also scientific literature. If the disciplines of geography and geopolitics are to be useful in foreign policy and international relations, they must reflect, with maximum precision, the geographic reality. Therefore it is necessary to restore the old distinction between East and West in the scientific discourse, which reflects best the geographical reality and geopolitical conditions of Europe.
PL
Europa Środkowa stanowi zarówno ideę wspólnoty kulturowej, przestrzeń geopo­lityczną i geokulturową, jak i pewną koncepcję polityczną. W ostatnich kilku dekadach jesteśmy świadkami przejścia (czy raczej interferencji) od idei literacko-kawiarnianej ku politycznym formom instytucjonalizacji Europy Środkowej. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie owej drogi oraz klu­czowych dylematów stojących przed architektami politycznej Europy Środkowej. W artykule omó­wiono zatem dyskurs środkowoeuropejski w latach 70. i 80. XX w., a następnie poszczególne uwa­runkowania i etapy politycznej instytucjonalizacji Europy Środkowej z naciskiem na okres po 2004 r.
EN
Central Europe is both an idea of a cultural community, a geopolitical and geo­cultural space, as well as a concrete political concept. In the last decades, we are the witnesses of tran­sition (or rather an interference) from the literary-cafeteria idea towards the political forms of institutionalization of Central Europe. The aim of this article is to show this way and key dilemmas facing the political architects of Central Europe. The article discusses the Central European discourse in the 70s and 80s of the 20th century, and then the various conditions and stages of the political institu­tionalization of Central Europe with an emphasis on the period after 2004.
first rewind previous Page / 5 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.