Search results

1

Perseweracja motywów w poezji Jerzego Ficowskiego

100%

Świerczewska B.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria

|

2016

|

vol. 16

250-262

PL

Perseveration of motifs in Jerzy Ficowski’s poetry Reading Ficowski’s poems requires researchers of his work to be erudites, thanks to which it is easier for them to move smoothly through the meanders of tradition and culture but also of everyday life presented in Ficowski’s image of the world. The image itself consists of the recurring (in every poetry volume) motifs and depictions. While reading Ficowski’s poems it is difficult not to notice this repetitiveness – sometimes exact and detailed, sometimes modified. An attempt to systematize a phenomenon such as perseveration of motifs in Ficowski’s poems led me to identifying the following thematic areas: memory and attitude towards the past, glorification of everyday life and elements belonging to it, proverbs and sayings as elements of folklore occurring in this poetry. In this article, through the analysis of Ficowski’s poems a phenomenon of perseveration of motifs used by a poet to create his own image of the world was shown. Key words: perseveration; past; memory; everyday life; proverbs; myth; folklore;

2

Stanisław Gąsienica Sobczak (1884–1942), „odgrzebywacz i promotor oryginalnej ceramiki polskiej”

100%

Kostuch B.

Artifex Novus

|

2021

|

issue 5

20-41

EN

Stanisław Gąsienica Sobczak (1884–1942), a sculptor educated at the Fine Arts Academy in Cracow and at École Nationale des Beaux Arts in Paris came from Zakopane highlander family. He was the pioneer of ceramics in the Podhale region. Since the second half of 1920s’ he created ceramic sculptures, figures and vessels which were displayed at numerous exhibitions. Most of his work was traditional in nature. Folk design and regional themes became his main sources of inspiration. Even after WW II, when Wojciech Łukaszczyk took over Sobczak’s ceramic studio, these tendencies remained important.

PL

Stanisław Gąsienica Sobczak (1884–1942), artysta rzeźbiarz wykształcony na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i w École Nationale des Beaux Arts w Paryżu, pochodził z góralskiej rodziny z Zakopanego. Był pionierem twórczości ceramicznej na Podhalu. Od drugiej połowy lat 20 XX w. tworzył ceramiczne rzeźby, figury i naczynia, i pokazywał je na licznych wystawach. Większość jego prac miała tradycyjny charakter. Artysta z reguły nawiązywał do ludowego wzornictwa i regionalnej tematyki. Te tendencje uznano za ważne także po zakończeniu II wojny światowej, gdy pracownię Sobczaka objął Wojciech Łukaszczyk.

3

Praca i ziemia jako wartości szczególnie cenione w społeczności wiejskiej (na przykładzie Drogi przez wieś Wincentego Burka)

100%

Miśkiewicz M.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2016

|

vol. LXIII

87-99

PL

Badania nad językowym obrazem świata, postulowane m.in. przez Jerzego Bartmińskiego, pozwalają postrzegać język jako źródło wiedzy o rzeczywistości, w której funkcjonuje człowiek. Zdaniem Anny Pajdzińskiej i Ryszarda Tokarskiego mogą być one prowadzone zarówno w oparciu o system języka, jak i jego konkretne użycia, w tym teksty literackie. W artykule analizie poddany został obraz pracy na roli oraz samej ziemi, jako dającej plony, ukazany przez Wincentego Burka w zbiorze opowiadań wydanych w roku 1935. Autorka omawia agrarne leksemy podkreślające istotność i wysoką rangę aspektów rzeczywistości związanych z pracą i miejscem gospodarowania rolnika, apelatywy motywowane uprawianym przez człowieka zawodem i wykonywanym zajęciem, metafory oraz porównania agrarne, a także najważniejsze motywy Drogi przez wieś, mieszczące się w polu semantycznym pracy, a przy tym szczególnie ważne z punktu widzenia prostego człowieka, nosiciela kultury ludowej, współtworzonej przez agrarność. Efektem przeprowadzonej analizy jest ukazanie fragmentu obrazu wsi wykreowanego w dziele nieco już zapomnianym, które jednak – ze względu na zawartą w nim stylizację na gwarę sandomierską oraz ludowość – stanowi cenny dla językoznawcy, szczególnie etnolingwisty, materiał do badań nad językiem i kulturą społeczności wiejskiej z pierwszej połowy XX wieku.

EN

Jerzy Bartmiński pustulates research on the linguistic image allows to perceive the language as a source of knowledge about reality within which human functions. According to Anna Pajdzińska and Ryszard Tokarski, it may be conducted based on both language system and its concrete use, including literary texts. The work and the arable land presented by Wincenty Burek in the storybook published in 1935 is submitted for analysis in this article. The author discusses agrarian lexemes which emphasize importance and high rank of aspects related to reality of work and place of administration on the farm, appellatives motivated by profession and occupation of the human being and metaphors as well as the most important motives of Droga przez wieś included in the semantic field of work, particularly important from the point of view of a simple man, carrier of folk culture co-created by agrarianism. The effect of the conducted analysis is presentation of a fragment of the countryside view created in a slightly forgotten the work and the arable land which is a precious material for linguist and especially for ethnolinguist in order to conduct research on language and culture of the rural society from the first half of the 20th century due to included stylization for a local dialect spoken in Sandomierz and folksiness.

4

Elementy „ludowe” w religijności współczesnej?

84%

Królikowska A. M.

Opuscula Sociologica

|

2014

|

issue 4(10)

5-16

PL

W artykule zwrócono uwagę na stosunkowo rzadko przywoływane dziś w socjologii pojęcie religijności ludowej. Na pierwszy rzut oka kategoria ta wydaje się już nieaktualna, ze względu na zanik tradycyjnych chłopskich społeczności. Współcześnie jednak w ramach religijności kościelnej dostrzec można dość silny nurt zawierający elementy klasycznie przypisywane religijności ludowej. Inicjowany przez przedstawicieli instytucji religijnej w Polsce spotyka się z pozytywnym oddźwiękiem ze strony części ludzi związanych z Kościołem. „Stare”, przypisywane „wiejskiemu ludowi” cechy, określane jako sensualizm, praktycyzm, wrażliwość mirakularna czy społeczny charakter religijności, odnajdywane we współczesnych kontekstach trudno traktować jako relikty przeszłości.

EN

The notion of popular religiosity, relatively rarely evoked in the contemporary sociology, is dealt with in the paper. At the first sight, this category seems to be not up-to-date any more because of the decline of traditional peasant communities. Today, however, a comparatively strong trend comprising some elements classically attributed to the popular religiousness can be observed within the frame of the Catholic Church religiosity. Initiated by representatives of a religious institution, it meets with a positive response of some people related to the Church. The “old” features, ascribed to “village people”, termed as sensualism, practicalness, miracular sensibility, or social quality of religiousness found in contemporary contexts should not be merely treated as the relics of the past.

5

Archeologia widzenia i wiedzy (rekonesans). Refleksje na marginesie Oczu urocznych z „trylogii ludowej” Piotra Szulkina

84%

Grodź I.

Zeszyty Wiejskie

|

2022

|

vol. 28

|

issue 2

267-283

EN

The subject of these considerations is to recall the need to analyze categories on the border of cultural archaeology, such as “folklore” in the context of visual perception as “archeology” of not only seeing, but also knowledge. So it is not an interpretation of a specific work or the work of one author. No less important for these reflections was the film Charming eyes [Oczy uroczne] (1976) by Piotr Szulkin (1950–2018), in which the director was inspired by a text by Jan Kasprowicz (1860–1926) from the series Stories and fairy tales [Bajki, klechdy i baśnie] (1922). The aim is to try to answer the question: Do the images, including the film ones, only present sensual perceptions about reality (and therefore, in a way, also of folk culture)? Or just our knowledge about it? Methodology: tools from cultural anthropology, semiotics, psychology of perception.

PL

Tematem eseju jest przypomnienie potrzeby powrotu do refleksji na temat terminów z pogranicza archeologii kultury, takich jak m.in. „ludowość” w kontekście percepcji wizualnej jako „archeologii” nie tylko widzenia, ale i wiedzy. Prezentowany tekst nie jest więc interpretacją konkretnego dzieła czy twórczości jednego autora. Niemniej ważnym dla tych rozmyślań okazał się film Oczy uroczne z 1976 r. Piotra Szulkina (1950–2018), w którym reżyser inspirował się tekstem Jana Kasprowicza (1860–1926) z cyklu Bajki, klechdy i baśnie (1922). Celem jest próba odpowiedzi na pytanie: Czy obrazy, w tym filmowe, przedstawiają jedynie poznawalne zmysłowo wyobrażenia na temat rzeczywistości (a więc poniekąd też kultury ludowej)? Czy naszą wiedzę na ten temat? Metodologia: narzędzia z zakresu antropologii kultury, semiotyka, psychologia percepcji.

6

Symbolika czasu i przestrzeni oraz ludowa demonologia w Podaniach i baśniach ludu Romana Zmorskiego

84%

Raczyńska S.

Literatura Ludowa

|

2017

|

issue 6

PL

Celem artykułu było wykazanie, w jaki sposób Roman Zmorski – reprezentant typowego w pierwszej połowie XIX wieku na ziemiach polskich modelu zainteresowania kulturą ludową, związanego z wędrówkami po wsiach i spisywaniem opowieści ludu – odwzorował w Podaniach i baśniach ludu elementy ludowej wyobraźni. Przyjmując założenie, że folkloryści i pisarze tego okresu mieli ograniczoną wiedzę na temat ludowego myślenia magicznego, starano się odnaleźć te znaczenia, które Zmorski – świadomie bądź nie – utrwalił w swoich utworach. Analizie poddano wybrane teksty ze zbioru, skupiając się wpierw na zawartej w nich symbolice czasu i przestrzeni, następnie na znaczeniu pojawiających się w opowieściach demonów oraz postaci diabłów i czarownic.

EN

The aim of the article is to show how Roman Zmorski, who represents a model of interest in folk culture, based on visiting villages and writing down folk tales typical of the first half of the nineteenth century in Poland, portrayed elements of folk imagination in his Podania i baśni ludu [Folk Legends and Fairy Tales]. Assuming that folklorists and writers of this period had limited knowledge of folk magical thinking, the article tries to find meanings that Zmorski – knowingly or not – recounted in his works. The analysis focuses on selected stories from Podania i baśni ludu; firstly, the article describes the imagery of time and space that appears in Zmorski’s stories; secondly, it discusses the meaning of demons, devils and witches.

7

Folklor dziecięcy w poezji Danuty Wawiłow na podstawie wybranych tekstów z tomików pt. Rupaki oraz Strasznie ważna rzecz

84%

Kocha S.

Edukacja Humanistyczna

|

2019

|

issue 2

133-149

PL

Artykuł skupia się na folklorze dziecięcym, który dominuje w twórczości Danuty Wawiłow. Folklor dziecięcy, według Jerzego Cieślikowskiego, to słowne formy ekspresji dziecięcej zarówno własne, jak i dorosłych. Obejmuje on twory słowne (wyliczanki, rymowanki), wizualne (rysunek kredą na asfalcie) oraz gestyczne (skakanie, gra w klasy). Z racji występowania w wierszach Danuty Wawiłow folkloru dziecięcego, bardzo często wykorzystuje się je podczas pracy z dziećmi. Wynika to także z obecności w nich aspektu psychologicznego, np. sposobów oswajania dzieci z lękami, nawiązywania i podtrzymywania kontaktów interpersonalnych. Dlatego też utwory zawarte w tomiku Rupaki (1977) Grzegorz Leszczyński określił mianem liryki „oddziecięcej”. W tomiku Strasznie ważna rzecz (1978) natomiast poetka koncentruje się na twórczości dzieci, m.in. wyliczankach, rymowankach i zabawach. Utwory Danuty Wawiłow spełniają ogromną rolę nie tylko kształcącą, ale i integracyjną, wychowawczą, zabawową. Źródłem kultury dziecięcej bowiem okazuje się potrzeba bawienia się, której nie brakuje w twórczości przywołanej poetki.

EN

The article focuses on children's folklore, which dominates in the work of Danuta Wawiłow. Children's folklore, according to Jerzy Cieślikowski, are verbal forms of children's expression, both their own and adults. It includes verbal forms (rhymes, rhymes), visual (drawing with chalk on asphalt) and gestures (jumping, playing in classes). Due to the existence of children's folklore in the poems of Danuta Wawiłow, they are very often used when working with children. This is also due to the presence of a psychological aspect in them, such as ways to tame children with fears, establish and maintain interpersonal contacts. That is why the works contained in the volume Rupaki (1977) by Grzegorz Leszczyński referred to as “fromchildren”. In the volume A terribly important thing (1978), the poet focuses on children's creativity, including counting, rhymes and games. Danuta Wawiłow's works play a huge role not only in education, but also in integrational, educational and playful activities. The source of children's culture turns out to be the need of playing, which is not lacking in the work of the summoned poet.

8

Karneval s mrtvacima (Miroslav Krleža: Kraljevo)

67%

Pieniążek-Marković K.

Slavica Wratislaviensia

|

2019

|

vol. 168

495-505

EN

Carnival with the dead (Miroslav Krleža: Kraljevo) Kraljevo, a one-act play written by Miroslav Krleža in 1915, is a representation of “carnival” events accompanying a church fair day in the cathedral of St. Stephen in Zagreb. Among the participants of the fair party, are the suicides condemned to eternal wandering between the worlds of the dead and of the living. The article’s goal is to reflect on the function of death’s anthropomorphization in the expressionistic image of Zagreb society. Krleža exposes how loftiness is replaced with base erotic instincts, and reveals that when society is immersed in medieval rituals, what results is a cannibalistic vision of (non)reality of hell, which serves to render Zagreb at the beginning of the 20th century. The author’s carnival with the dead reverses values, orders, and hierarchies, and undermines at least three essential components of identification: ludic tradition derived from local folklore, Catholic pathos, and Croatian patriotism.

PL

Karnawał ze zmarłymi (Miroslav Krleža: Kraljevo) Jednoaktówka Mirosława Krležy z 1915 roku, zatytułowana Kraljevo, jest zapisem „karnawałowych” wydarzeń towarzyszących dniu odpustu w zagrzebskiej Katedrze świętego Stefana. W jarmarcznej zabawie uczestniczą samobójcy skazani na wieczne błądzenie pomiędzy światami żywych i umarłych. Celem artykułu jest namysł nad funkcją antropomorfizacji śmierci w ekspresjonistycznym obrazie zagrzebskiego społeczeństwa. Krleža pokazuje wzniosłość zastąpioną przez niskie erotyczne popędy, społeczeństwo zanurzone w średniowiecznych rytuałach, rysuje kanibaliczną (nie)rzeczywistość piekła — Zagrzebia początku XX wieku. Krležiański karnawał ze zmarłymi odwraca wartości, porządki i hierarchie, a także podważa co najmniej trzy istotne elementy identyfikacyjne: ludyczną tradycję wyrastającą z folkloru, katolicki patos i chorwacki patriotyzm.

9

The role of literature in Ryszard Berwińskiʼs “Studies in Folk Literature”

67%

Raczyńska S., Raczyńska S.

Ruch Literacki

|

2020

|

issue 5

10

Język nadwrażliwców – o „Jańciu Wodniku” Jana Jakuba Kolskiego

67%

Miławska M.

Roczniki Humanistyczne

|

2015

|

vol. 63

|

issue 6: Językoznawstwo

277-302

EN

The aim of this article is to represent an overview of the most important linguistic and stylistic measures used in Jan Jakub Kolski’s “Johnnie Waterman”. The measures that appear both in the short story (which is the predecessor of the movie) and the motion picture are analysed in three categories: folk poeticity, affinity to magic and naivety. The author recalls folk traditions through use of various repetitions, parallelisms and ballads. An atmosphere of magic is achieved by alluding to word rituals (such as curses or namegiving rites), while a feeling of naivety is created by applying common speech to dialogues. It is through the analysis of the aforementioned linguistic means one can prove that the linguistic layer of Jan Jakub Kolski’s works can be included as one of the elements that the director’s auteur style is composed of.

PL

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie przeglądu najważniejszych zabiegów językowo-stylistycznych występujących w Jańciu Wodniku Jana Jakuba Kolskiego. Środki artystyczne pojawiające się zarówno w opowiadaniu (będącym pierwowzorem ekranizacji), jak i w filmie zanalizowano przez pryzmat trzech kategorii: ludowej poetyckości, magiczności i naiwności. Autor odwołuje się do tradycji ludowej, sięgając po różnego rodzaju powtórzenia i paralelizmy, a także ballady. Efekt magiczności uzyskuje dzięki wprowadzeniu aluzji do rytuałów słownych (jak klątwy czy obrzędu nadania imienia), a swoistą naiwność – poprzez stylizację na mowę potoczną. Dzięki analizie tych chwytów językowych udało się uzasadnić tezę, że za jeden z elementów składających się na autorski styl reżysera można również uważać kreację warstwy językowej.

11

Ludowość utracona? Strategie instytucjonalizacji sztuki ludowej w Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem

67%

Muszkowska M.

Artifex Novus

|

2021

|

issue 5

88-103

EN

To what extent does the present image of Polish “highland culture” reflect the traditional art and craftsmanship of Podhale from before its institutionalization? This study offers an analysis of methods of creation of regional and national style, conducted at the School of Wood Industry in Zakopane from 1879 to 1939. Art and craft of students and professors and the educational methods demonstrate various attempts of institutionalization and instrumentalization of folklore. Literature on the subject lacks a thorough analysis of those processes. The object of this study was to trace the (ab)uses of folklore that happened on account of the School. Analyzed were the teaching programmes carried out by headmasters: Franciszek Neužil, Edgar Kováts, Stanisław Barabasz, Karol Stryjeński, and Adam Dobrodzicki. Those methods of education reveal an ambivalence: while officially teaching local folklore and craft, they were in fact a form of artistic interference with the regional culture of Podhale, by “strangers” and for “strangers”. The text was based on postcolonial studies and socio-political history.

PL

W jakim stopniu funkcjonujące dzisiaj wyobrażenie „góralszczyzny” odpowiada tradycyjnej twórczości Podhala sprzed prób jej instytucjonalizacji? Tekst stanowi analizę metod konstruowania stylów regionalnego i narodowego, jakie realizowano w programach zakopiańskiej Szkoły Przemysłu Drzewnego z lat 1879–1939. Ówczesna twórczość rzeźbiarska wykładowców i wychowanków placówki oraz prowadzona w jej zakresie edukacja ukazują różnorodność prób instytucjonalizacji oraz instrumentalizacji ludowości. W literaturze przedmiotu brakuje jednak wyczerpującej analizy tych procesów. Celem tekstu jest prześledzenie (nad)użyć folkloru, do jakich dochodziło w obrębie uczelni. Analizie zostały poddane programy edukacji realizowane przez dyrektorów: Franciszka Neužila, Edgara Kovátsa, Stanisława Barabasza, Karola Stryjeńskiego oraz Adama Dobrodzickiego. Genealogia przywołanych koncepcji kształcenia ujawnia pewną ambiwalencję: nauczające wytwórczości ludowej programy były w rzeczywistości formami artystycznej ingerencji w regionalną kulturę Podhala, tworzonymi w większości przez „obcych” i dla „obcych”. Całość rozważań została zrealizowana z perspektywy studiów postkolonialnych oraz historii społeczno-politycznej.

12

Zakopiańskie Warsztaty Wzorcowe – działalność wytwórcza pierwszej na Podhalu spółdzielni artystycznej

67%

Mohelicka J.

Artifex Novus

|

2021

|

issue 5

188-199

EN

The article concerns the Zakopianskie Warsztaty Wzorcowe Cepelia, describing the beginning of its activity, its functioning and the end of its activity. The article also deals with issues such as the work system of the cooperative, the description of the flagship products created in the Cepelia and the names of famous artists cooperating with the Zakopianskie Warsztaty Wzorcowe Cepelia.

PL

Komunikat dotyczy dziejów Zakopiańskich Warsztatów Wzorcowych Cepelia. Opisuje początki działalności spółdzielni, okres jej funkcjonowania i zakończenie działalności. Poruszone zostały także zagadnienia dotyczące systemu pracy wewnątrz spółdzielni, zaprezentowane wiodące produkty oraz wspomniane nazwiska wybitnych twórców i artystów współpracujących ze Spółdzielnią.

Refine search results

Perseweracja motywów w poezji Jerzego Ficowskiego

Stanisław Gąsienica Sobczak (1884–1942), „odgrzebywacz i promotor oryginalnej ceramiki polskiej”

Praca i ziemia jako wartości szczególnie cenione w społeczności wiejskiej (na przykładzie Drogi przez wieś Wincentego Burka)

Elementy „ludowe” w religijności współczesnej?

Archeologia widzenia i wiedzy (rekonesans). Refleksje na marginesie Oczu urocznych z „trylogii ludowej” Piotra Szulkina

Symbolika czasu i przestrzeni oraz ludowa demonologia w Podaniach i baśniach ludu Romana Zmorskiego

Folklor dziecięcy w poezji Danuty Wawiłow na podstawie wybranych tekstów z tomików pt. Rupaki oraz Strasznie ważna rzecz

Karneval s mrtvacima (Miroslav Krleža: Kraljevo)

The role of literature in Ryszard Berwińskiʼs “Studies in Folk Literature”

Język nadwrażliwców – o „Jańciu Wodniku” Jana Jakuba Kolskiego

Ludowość utracona? Strategie instytucjonalizacji sztuki ludowej w Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem

Zakopiańskie Warsztaty Wzorcowe – działalność wytwórcza pierwszej na Podhalu spółdzielni artystycznej