Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: poznanie ludzkie

Sort By:

Limit search:

Rytuał a stereotyp. Podobieństwa oraz różnice genetyczne i funkcjonalne

100%

Małyska A.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

2002

vol. 14

197–216

W artykule dokonano porównania rytuału i stereotypu, pojęć, które z uwagi na interdyscyplinarny charakter, częściowe pokrywanie się zakresów semantycznych oraz potoczne i naukowe ujęcie – cechuje nieostrość znaczeniowa i częste utożsamianie z innymi pojęciami pokrewnymi. W celu sprecyzowania ich znaczenia zestawiono właściwości konstytuujące obydwa pojęcia, dotyczące genezy, cech strukturalnych i funkcjonalnych (przypisywanych im na gruncie pozalingwistycznym i lingwistycznym). Rytuał i stereotyp mają odmienną genezę. Pierwszy termin używany był od XVI wieku, początkowo na oznaczenie Agendy (księgi kościelnej), z czasem jako ‘określony sposób zachowania zgodnie z ustaloną formą zewnętrzną’. Terminem stereotyp posługiwano się od XVIII wieku przy opisie procesu drukowania, opierającego się na gotowych sztywnych matrycach. Przekształcenia, jakie dokonały się w obrębie rytuału i stereotypu, sprawiły, że obydwa stały się ważne dla nauk zajmujących się poznaniem ludzkim, językiem i komunikacją społeczną. W toku badań okazało się, że wprawdzie łączy je pewien zespół wspólnych właściwości (stabilizacja formy, konwencjonalizacja treści, powtarzalność, trwałość), niewłaściwe jest jednakże ich utożsamianie. Rytuał definiowany jest jako działanie o właściwościach performatywnych, działanie, które cechuje instytucjonalizacja, związek z sytuacją pragmatyczną i obligatoryjność stosowania wymuszona presją społeczną. Natomiast stereotyp rozumiany jest jako kategoria mentalna, jako obraz w głowie. Ściśle związany jest z funkcją poznawczą i służy do kategoryzacji świata. Możliwe jest znalezienie dla nich wspólnej płaszczyzny badań (język polityki ukazywany był przez językoznawców zarówno jako przejaw stereotypizacji, jak i rytualizacji języka), jednakże należy pamiętać, że przypisywane im cechy są stopniowalne (np. charakter społeczny immanentnie związany z rytuałem dla stereotypu jest właściwością drugoplanową), wybór zaś określonej terminologii determinuje kierunek badań.

An attempt is made in the article to compare the concepts of ritual and stereotype, which because of their interdisciplinary nature, partial semantic overlap, and as a colloquial and scientific approach, are semantically vague and often identified with other related concepts. In order to define them more precisely, a juxtaposition has been made of features which make up the two concepts, relating to their origin, structural and functional characteristics (attributed to them on the extralinguistic and linguistic basis). The Polish rytuał ‘ritual’ and stereotyp ‘stereotype’ have different origins. The former has been used since the 16th c., first to refer to a book describing church ceremonies called Agenda, then in the sense of „a pattern of behaviour according to an established external norm”. The term stereotyp has been used since the 18th c. to refer to a printing process performed with ready-made hard matrices. The transformations which have taken place within the two concepts have rendered them important. for sciences which deal with cognition, language and social communication. The analysis has revealed that although there exist features shared by both concepts (the stabilization of form, conventionalization of content, repetitiveness, constancy), it is improper to identify one with the other. Rytuał is defined as a performative action, characterized by institutionalization, a connection with the pragmatic situation and a necessity of application caused by social pressure. Stereotyp, in turn, is understood as a mental category, as a picture in the mind. It is closely connected with a cognitive function and serves as a categorizing tool. It is possible to find a common research platform for both (for instance, the language of politics has been depicted both as a manifestation of language being stereotyped and ritualized) but one must bear in mind that the features they are characterized by are gradable (i.e. the social nature of a ritual is for a stereotype a secondary trait) and the choice of the term depends on the purpose of research.

Integracja pojęciowa jako fundamentalny mechanizm ludzki w języku

100%

Jabłońska-Hood J.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

2016

vol. 34

issue 1

According to Fauconnier and Turner, human conceptualisation is based around the process referred to as conceptual integration, aka blending. How it works is basically that language users, or rather their brains, tend to pick and mix selective elements of diverse mental spaces (or input spaces) as a base for novel meaning creation, which is resultant from the blend of such inputs. Thus, language creativity and originality hinges on the blending of correspondences that are mapped onto one another in order to come up with a third new quality that has not existed in language before, as it would seem. In my paper, I would like to display how cognitive integration processes operate in regard of humour within language. Further, I would like to prove that blending may well be considered a fundamental prerequisite for creativity with recourse to the comic use of language.

Niniejszy artykuł wyjaśnia, na przykładzie komizmu językowego, mechanizm funkcjonowania integracji pojęciowej oraz rządzące nim prawa w odniesieniu do kreatywności językowej. Składa się z trzech części. Na wstępie autorka przedstawia podstawowe założenia teorii integracji pojęciowej, wykorzystanej w dalszej części do analizy materiału językowego. Następnie, na podstawie wybranych przykładów kreatywnego użycia języka, udowadnia, że amalgamat i przestrzenie mentalne powinny zostać uznane za podstawowy mechanizm kreatywności człowieka w języku. Na zakończenie, podsumowując przeprowadzone analizy, przedstawia najistotniejsze dla językowej działalności człowieka elementy integracji pojęciowej, bez których konceptualizacja oraz kreatywność językowa byłyby niemożliwe lub ograniczone.

Refine search results

1 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Jabłońska-Hood J.

1 Małyska A.

1 2016

1 2002

Search results

Rytuał a stereotyp. Podobieństwa oraz różnice genetyczne i funkcjonalne

Integracja pojęciowa jako fundamentalny mechanizm ludzki w języku