Search results

1

Struktura wewnętrzna polskiej adaptacji Skali Przekonań Postkrytycznych

100%

Bartczuk R., Zarzycka B., Wiechetek M.

Roczniki Psychologiczne

|

2013

|

vol. 16

|

issue 3

539-585

PL

Hutsebaut i współpracownicy (1996, 2000; Fontaine i in., 2003) skonstruowali Skalę Przekonań Postkrytycznych (PCBS) do pomiaru dwóch wymiarów: Włączenie vs Wykluczenie transcendencji oraz Interpretacja literalna vs symboliczna, za pomocą których Wulff (1991) opisał podejścia do religii. W prezentowanym artykule przedstawiono analizy struktury wewnętrznej polskiej adaptacji PCBS. Rezultaty uzyskane w 10 próbach (N = 1775) sugerują, że wewnętrzna struktura polskiej wersji częściowo odzwierciedla założoną strukturę teoretyczną PCBS. Ponadto w artykule przedstawiono wyniki analizy głównych składowych oraz analizę rzetelności podskal PCBS w badanych grupach.

EN

Hutsebaut and his colleagues (1996, 2000; Fontaine et al., 2003) constructed the Post-Critical Belief Scale (PCBS) in order to measure the two dimensions along which Wulff (1991) summarized the various possible approaches to religion: Exclusion vs. Inclusion of Transcendence and Literal vs. Symbolic Interpretation. In the present article, the internal structure of the Polish version of the scale is analyzed. The results obtained in ten Polish samples (N = 1775) suggest that the internal structure of the Polish version partially reflects the assumed theoretical structure of PCBS. Furthermore, the results of principal component analysis and reliability analysis are presented in the article.

2

Znaki boskiej rzeczywistości: Interpretacja i krytyka koncepcji teistycznych znaków naturalnych Charlesa S. Evansa

94%

Stanisław S.

Roczniki Filozoficzne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 1

121-136

EN

The aim of this paper is to interpret and criticize the theory of theistic natural signs (TNS), formulated by Charles S. Evans. TNS are characteristic experiences or features of the world which cause the person who encounters them to form certain basic beliefs about the existence and nature of God. I propose two interpretations of how TNS work, using the categories of perception and indirect perceptual recognition. I also present two arguments against the theory of TNS. First, I point out that the theory does not explain adequately why TNS are ambiguous, i.e., can be read in different ways. Second, I observe that certain experiences may be taken to be „atheistic natural signs”. Their existence gives one a reason to suspect that God is a deceiver.

PL

Celem artykułu jest interpretacja i krytyka koncepcji teistycznych znaków naturalnych (TZN), przedstawionej przez Charlesa S. Evansa. TZN to charakterystyczne doświadczenia lub własności świata, które sprawiają, że jednostka, która się z nimi zetknie, formuje pewne podstawowe, uzasadnione przekonania o istnieniu Boga i jego naturze. W artykule proponuję dwie interpretacje tego, jak funkcjonują TZN, odwołujące się do kategorii percepcji i pośredniej identyfikacji percepcyjnej. Przedstawiam także dwa argumenty krytyczne wobec koncepcji TZN. Po pierwsze, wskazuję, że nie wyjaśnia ona zadowalająco, dlaczego TZN są niejednoznaczne, tj., mogą być odczytywane na różne sposoby. Po drugie, zauważam, że pewne doświadczenia można potraktować jako „ateistyczne znaki naturalne”. Istnienie takich doświadczeń daje rację do przypuszczenia, że Bóg jest zwodzicielem.

3

Is “The Presumption of Atheism” in Fact a Neutral Procedure? A Critical Examination of Antony Flew’s Position

84%

Odoj E.

Roczniki Filozoficzne

|

2014

|

vol. 62

|

issue 2

115-132

EN

This article examines the concept of “The Presumption of Atheism” by Antony Flew. Flew claims that at the beginning of a debate on the existence of God we should adopt a standpoint of atheism and the opus of proof lies on the theists. I question different requirements that Flew puts on the representatives of theism and atheism. In responding, I raise an epistemological issue concerning how strong evidence for a particular belief should be in order for one to hold that belief. I claim that this depends on a subject’s circumstances and on his or her individual conditions. By means of these deliberations I try to reveal how various persons could reasonably demand from a theistic belief a different degree of probability than they do from an atheistic one. This shows, I think, that Flew’s procedure does not have to be rational for others, although it could be in his own case.

PL

Przedmiotem artykułu jest koncepcja “domniemania ateizmu” Antony’ego Flew. Flew twierdzi, iż w punkcie wyjścia debaty na temat istnienia Boga powinniśmy przyjąć stanowisko ateizmu a ciężar dowodu spoczywa na teście. W artykule kwestionuję różne wymagania stawiane przez Flew reprezentantom teizmu i ateizmu. Odpowiadając na propozycję Flew, analizuję problem epistemologiczny, jak silne świadectwa na rzecz danego przekonania są potrzebne, by podmiot przyjął to przekonanie. Twierdzę, iż zależne jest to od okoliczności, w jakich znajduje się dana osoba i jej indywidualnych uwarunkowań. Za pomocą tych analiz staram się wskazać, w jaki sposób różne osoby mogą racjonalnie wymagać od przekonania teistycznego innego stopnia prawdopodobieństwa niż od przekonania ateistycznego. Pokazuje to, jak sądzę, iż propozycja Flew nie musi być racjonalna dla innych osób, choć może być taką dla samego Flew.

4

ROLA OBRAZÓW RELIGIJNYCH WEDŁUG WITTGENSTEINA

84%

Czesna E.

Roczniki Filozoficzne

|

2012

|

vol. 60

|

issue 1

51-66

EN

According to the later Wittgenstein, religious beliefs are ethically and existentially meaning- ful, being an important guidance in the life of a believer, and expressing a rule “clothed” in a pic- ture. In the article I try to determine the role of some religious pictures mentioned by the author of “Lectures on Religious Belief”, e.g. the picture of God and the Last Judgment. A key issue of this conception is a denial that religious pictures depict or denote metaphysical reality. The view that a language of religion is non-referential means its deontologisation and is the core of non- cognitivism, within the scope of which Wittgenstein offers a functional approach: the philosopher’s task is to describe – by means of grammatical investigations – the use of religious pic- tures in the practice of a believer. Does Wittgenstein subscribe to radical reductionism, reject metaphysics and reduce religion to ethics? I point out that his analysis of the grammar of the word “God” can be interpreted in the spirit of negative theology. Religious concepts are dis- similar to the ordinary language concepts; the meaning of religious beliefs regarded as cognitive assertions is not clearly defined, they have, so to speak, no (clear) meaning. Hence, one may venture to say that the later Wittgenstein leaves to metaphysics a blank area for “the Inexpres- sible”. If so, it brings to mind a famous sentence from the Tractatus Logico-Philosophicus: “Whereof one cannot speak, thereof one must be silent”.

PL

Wedle późnego Wittgensteina przekonania religijne mają znaczenie etyczne i egzystencjalne, pełnią rolę ważnego drogowskazu w życiu wierzącego, wyrażając regułę „ubraną” w obraz. W artykule staram się określić rolę wymienianych przez autora Wykładów o wierze obrazów religijnych, m.in obrazu Boga i Sądu Ostatecznego. Istotnym punktem omawianej koncepcji jest odmówienie obrazom religijnym funkcji odwzorowywania rzeczywistości metafizycznej. Uznanie, że język religii jest niereferencyjny oznacza deontologizację przekonań religijnych i jest podstawowym wyznacznikiem nonkognitywizmu, w ramach którego Wittgenstein proponuje ujęcie funkcjonalne: zadaniem teoretyka religii jest opis - na drodze dociekań gramatycznych- użycia obrazów religijnych w praktyce wierzącego. Czy zatem dokonuje on radykalnego redukcjonizmu, odrzuca metafizykę i sprowadza religię do etyki? Zauważam, że rozważania Wittgensteina dotyczące gramatyki słowa „Bóg” można interpretować w duchu teologii negatywnej. Pojęcia religijne nie są podobne do pojęć potocznych; znaczenie przekonań religijnych traktowanych jak twierdzenia poznawcze, nie jest jasno określone, nie mają one, by tak rzec, żadnego jasnego sensu. Z tego powodu można zaryzykować twierdzenie, że późny Wittgenstein pozostawia dla metafizyki pewien pusty obszar niewyrażalności, co przywodzi na myśl słynne zdanie z Traktatu Logiczno-Filozoficznego: „O czym nie można mówić, o tym trzeba milczeć”.

5

Wittgenstein, Sąd Ostateczny i niemieckie samoloty. Pojęcie dystansu w Wykładach o wierze

84%

Borowiecki Ł.

Studia Religiologica

|

2013

|

vol. 46

|

issue 2

95–105

EN

This paper investigates different accounts of the distance between religious and nonreligious persons, postulated by Wittgenstein in his Lectures on Religious Belief: the hypothesis that religious and nonreligious language is incommensurable, the supposition about “ordinary” and “extraordinary” uses of word “belief,” and the non-cognitive approach to religious language. I argue (after Cora Diamond) that none of these accounts can be regarded as sufficient, because the text of Lectures does not contain any general theory of disagreement between believer and nonbeliever. Instead of that, Wittgenstein offers a picture of several different relationships that may occur between them.

6

Racjonalność religii jako forma jej apologii

84%

Jasiński K.

Nurt SVD

|

2022

|

issue 1

63-82

PL

Celem artykułu jest podjęcie refleksji nad racjonalnością religii, traktowanej jako forma jej apologii. Artykuł składa się z trzech zasadniczych części. W pierwszej doprecyzowano charakter apologii religii jako sposobu uzasadnienia religii, obrony jej przed krytyką oraz wykazania prawdziwości i wiarygodności twierdzeń. Wskazano też racje na rzecz religii, pochodzące z refleksji rozumowej, analizy bytowej struktury człowieka i jego różnych potrzeb. W części drugiej poruszono zagadnienie racjonalności, różnych sposobów jej rozumienia i typów. W części trzeciej zwrócono natomiast uwagę na relacje między religią i racjonalnością oraz związane z nimi kwestie (napięcie między elementem racjonalnym i irracjonalnym w religii, charakter racjonalności w religii, rolę doświadczenia religijnego, racjonalność przekonań religijnych, rolę języka oraz dostarczenie tzw. „dobrych racji”).

EN

Presented article reflects on the rationality of religion, treated as a form of its apology. Three main parts are distinguished in it. The nature of the apology of religion as a means of justifying religion, defending it against criticism, and demonstrating the truth as well as credibility of statements are specified in the first part. The reasons for religion, derived from rational reflection, the analysis of the existential structure of man and his various needs are also indicated. The issue of rationality, different ways of understanding it and types are dealt with in the second part, whereas he third part is concerned with the relationship between religion and rationality as well as related issues (the tension between the rational and irrational in religion, the nature of rationality in religion, the role of religious experience, rationality of religious beliefs, the role of language and the provision of the so-called “good reasons”).

7

Ochrona zdrowia obywateli Unii Europejskiej a ich przekonania religijne

84%

Świątkowski A. M.

Zabezpieczenie Społeczne. Teoria, Prawo, Praktyka

|

2021

|

vol. X

|

issue 13

32-45

EN

The article presents the views of the EU judicial authority (CJEU) on the issue of health protection of European Union citizens in the light of the provisions on coordinated social security systems in a situation where an insured person refuses to undergo a medical procedure inconsistent with his religious beliefs.

PL

W artykule przedstawione zostały zapatrywania unijnego organu wymiaru sprawiedliwości (TSUE) na sprawę ochrony zdrowia obywateli Unii Europejskiej w świetle przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w sytuacji, gdy osoba ubezpieczona odmawia poddania się zabiegowi medycznemu niezgodnemu z jej przekonaniami religijnymi.

8

„Przestępstwa z nienawiści” na tle wyznaniowym w prawie polskim

84%

Tomkiewicz M.

Forum Teologiczne

|

2015

|

vol. 16

PL

Wolność sumienia i wyznania jest jedną z fundamentalnych zasad współczesnych, demokratycznych społeczeństw, zakorzenioną w aktach krajowego i międzynarodowego porządku prawnego. Obejmuje ona wolność posiadania przekonań religijnych, przyjmowania i odrzucania religii według własnego wyboru a także wolność uzewnętrzniania indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie religii bądź przekonań. Uzewnętrznianie to może wyrażać się w uprawianiu kultu, modlitwach, praktykach religijnych bądź w nauczaniu. Gwarantem tej wolności są m.in. regulacje prawnokarne zakazujące dyskryminacji ze względów religijnych. W polskim prawie karnym zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność wyznaniową lub bezwyznaniowość zawiera expressis verbis art. 118 k.k.. art. 118a § 3 pkt.2 k.k., art. 119 k.k. art. 194 k.k. zaś w art. 256 k.k. i art. 257 k.k. ustawodawca penalizuje publiczne nawoływanie do nienawiści na tle różnic wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość oraz publiczne znieważanie grupy ludności lub poszczególnych osób z tych względów. Zagadnienie „mowy nienawiści” (hate speech) oraz przestępstw popełnianych z motywów dyskryminacyjnych, w tym na tle wyznaniowym (hate crime; biased-motivated crime) staje się coraz częstszym zjawiskiem i problemem zarówno na świecie, jak i w Polsce. Przekonanie o wzroście skali zjawiska nie znajduje jednakże przełożenia na ilość postępowań karnych prowadzonych w tym względzie w Polsce. Taki stan skłania do pytania o przyczynę owej nikłej efektywności organów ścigania w wymienionej materii. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na to pytanie.

EN

The freedom of conscience and faith is one of the most basic rules in contemporary and democratic societies, and is adopted in domestic and international law. It comprises the freedom of religious beliefs, the acceptance and rejection of any religion according to personal choice, as well as expressing, individually or together with others, publicly or privately celebrated religion and beliefs. This manifestation may be expressed in acts of worship, prayer, religious observances or in teaching. The adjustments in criminal law which prohibit religious discrimination are the guarantee of this freedom, which is expressively stipulated in the Polish Penal Code. According to arts. 188, 119 and 194, there is a ban on any discrimination because of denominational affiliation. Moreover, the legislator penalizes, in arts. 256 and 257, incitement to hatred in public due to religious beliefs or atheism, and insults to a group of people or individuals in public because of religious discrimination. The issue of “hate speech” and crimes committed because of discrimination, including religious discrimination, (hate crime; biased-motivated crime) is becoming a more frequent phenomenon, both in the world generally and in Poland. The awareness of the growth of this phenomenon is not visible, however, in the number of connected criminal procedures which are conducted in Poland. Such a situation leads to the question of the reason for such small effectiveness in this matter. This article tries to answer this question.

9

Mechanizm limitacji prawa do wolności uzewnętrzniania przekonań religijnych w międzynarodowym systemie ochrony praw człowieka ze szczególnym uwzględnieniem kontekstu europejskiego

67%

Kubala M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2021

|

vol. 24

301-325

EN

Article 18 of the Universal Declaration of Human Rights provides that the right to the freedom of thought, conscience and religion (along with the freedom to change one’s religion or belief) includes the right to manifest religious beliefs. In the international system of human rights protection built after the Second World War, the aim of the Declaration was to proclaim human rights as an international standard and consequently, to define the notion of human rights as used in the United Nations Charter. In parallel to Article 18 of the Declaration, the right to the freedom to manifest religious beliefs is recognized by Article 9 of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, Article 18 of the International Covenant on Civil and Political Rights and Article 10 of the Charter of Fundamental Rights of the European Union – treaties concerning human rights, important for the European understanding of the standard of protection of the right to manifest religion or beliefs on the transnational and regional level. The second paragraphs of the Convention and the Covenant contain limitation clauses that permit the limitation of the freedom to manifest religious beliefs. The Charter draws – though not without reservations – from the Convention’s protected rights, including limitation mechanisms. The analysis presented in this paper is conducted using the legal dogmatic method. In order to contribute to a better understanding of the practical and legal consequences of the implementation of the theoretical assumptions of the limitation clauses in the treaty provisions protecting the freedom to manifest religious beliefs, which are important from the European perspective, the author discusses the relevant provisions of the Convention, the Covenant and the Charter and analyzes the conditions of legal admissibility of limiting the right to manifest religious beliefs under the international instruments under discussion.

PL

Artykuł 18 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka stanowi, że prawo do wolności myśli, sumienia i religii obejmuje (obok swobody zmiany religii i przekonań) prawo do uzewnętrzniania swojej religii lub przekonań. W budowanym po II wojnie światowej międzynarodowym systemie ochrony praw człowieka zadaniem Deklaracji było proklamowanie praw człowieka jako standardu międzynarodowego, a tym samym wskazanie podstawowych treści samego pojęcia praw człowieka użytego w Karcie Narodów Zjednoczonych. Analogiczne do treści art. 18 Deklaracji prawo do uzewnętrzniania przekonań religijnych uznane jest w art. 9 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, art. 18 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz w art. 10 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej – traktatowych aktach normatywnych praw człowieka, mających znaczenie dla europejskiego rozumienia standardu ochrony w zakresie prawa do uzewnętrzniania religii lub przekonań na poziomie ponadpaństwowym i regionalnym. Ustępy drugie Konwencji i Paktu zawierają klauzule limitacyjne, dopuszczające ograniczenie wolności uzewnętrzniania przekonań religijnych. Karta przejmuje z Konwencji – choć nie bez zastrzeżeń – zakres chronionych praw, a przez to również mechanizmy limitacyjne. W niniejszym opracowaniu zastosowano metodę dogmatyczno-prawną. Dążąc do przyczynienia się do lepszego rozumienia praktycznoprawnych konsekwencji realizacji teoretycznych założeń klauzul limitacyjnych w – istotnych z europejskiego punktu widzenia – przepisach traktatowych chroniących wolność uzewnętrzniania przekonań religijnych, Autor omawia odnośne przepisy Konwencji, Paktu i Karty, analizując warunki prawnej dopuszczalności limitacji prawa do uzewnętrzniania przekonań religijnych na gruncie omawianych aktów prawa międzynarodowego.

10

Sekcja zwłok dziecka w świetle art. 31 ustawy o działalności leczniczej – uwagi na tle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Polat przeciwko Austrii

67%

Wojtaszek-Mik E.

Prawo w Działaniu

|

2022

|

issue 52

233-254

EN

The analysis of the Article 31 of the Act on medical activity concerning the autopsy leads to the conclusion that it should be amended. This is due to its comparison with the provisions relating to the disclosure of medical records, medical confidentiality and the collection of cells, tissues and organs, but also it results from the Polat v. Austria judgment, in which the European Court of Human Rights ruled that an autopsy of a child in breach of religious belief was a violation of the parent’s right to respect for his private and family life and religious freedom (Articles 8 and 9 of the European Convention on Human Rights).

PL

Analiza art. 31 ustawy o działalności leczniczej dotyczącego sekcji zwłok prowadzi do wniosku, że przepis ten powinien zostać znowelizowany. Wynika to z jego porównania z przepisami odnoszącymi się do udostępniania dokumentacji medycznej, tajemnicy lekarskiej oraz pobierania komórek, tkanek i narządów, ale także z wyroku w sprawie Polat przeciwko Austrii, w którym Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł, że przeprowadzenie sekcji zwłok dziecka z naruszeniem przekonań religijnych stanowi naruszenie prawa rodzica do poszanowania jego życia prywatnego i rodzinnego oraz wolności wyznania (art. 8 i 9 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka).

11

Od przestępstwa bluźnierstwa do prawnokarnej ochrony przekonań religijnych we francuskim prawie karnym

67%

Zawiślak M. J.

Studia Prawnicze KUL

|

2020

|

issue 2

377-400

EN

The most important legal act of the French Revolution did not refer to blasphemy. Removal of this crime from the French criminal law system took place under the provisions of the Act of 29 July 1881 on Freedom of the Press. Special legal protection, under the provisions of this Act, has been extended to freedom of speech. Currently, the actions protected under French criminal law is freedom of expression and, on the other hand, freedom from discrimination. Criminal provisions of the Act of 29 July 1881 on freedom of the press provides the protection of believers and non-believers against all forms of discrimination, including religious ones. The constitutional principle of secularism (laïcité) of the state has not exempted local Alsacien-Mosellan criminal law, including the blasphemy which was in force in Alsace-Moselle since 1871 until 2017. The removal of blasphemy from local Alsacien-Mosellan criminal law is part of the consistently implemented axiology of republican values with the subordination of the law to the idea of laïcité. The French Penal Code has strengthened the legal protection of believers against various forms of behavior discriminating against their religious feelings, in particular in non-public spaces.

PL

Najważniejszy akt prawny rewolucji francuskiej nie odnosił się do bluźnierstwa, całkowite zaś usunięcie tego przestępstwa z sytemu francuskiego prawa karnego nastąpiło na mocy przepisów ustawy z 29 lipca 1881 r. o wolności prasy. Szczególną ochroną prawną, na mocy przepisów tej ustawy, została objęta wolność słowa. Przepisy karne ustawy o wolności prasy przewidują ochronę osób wierzących, jak i niewierzących przed wszelkimi formami dyskryminacji, także religijnej. Konstytucyjna zasada świeckości państwa nie uchyliła lokalnego prawa karnego, w tym bluźnierstwa, obowiązującego w trzech departamentach: Górnym Renie, Dolnym Renie, Mozeli do 2017 r. Usunięcie bluźnierstwa z lokalnego prawa karnego to element konsekwentnie wdrażanej aksjologii republikańskiej formy rządów z podporządkowaniem prawa idei państwa świeckiego. Francuski Kodeks karny zaostrzył sankcje karne za popełnienie przestępstw zniesławienia religijnego oraz zniewagi, jakiej można dopuścić się przeciwko osobie lub grupie osób z powodu przynależności religijnej. Aktualnie we francuskim prawie karnym przedmiotem ochrony jest wolność słowa, a także przekonania religijne.

12

Ogólnopolska Konferencja Naukowa "Wolność religijna osób i funkcjonariuszy publicznych", Radocza, 18–20 listopada 2022 roku

67%

Abramowicz A. M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2023

|

vol. 26

477-480

EN

National Conference: Religious Freedom of Persons and Public Officials, Radocza, November 18–20, 2022

PL

Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej pt. "Wolność religijna osób i funkcjonariuszy publicznych", zorganizowanej w Radoczy koło Wadowic, w dniach 18–20 listopada 2022 roku. Jej organizatorem była Katedra Prawa Wyznaniowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II we współpracy z Polskim Towarzystwem Prawa Wyznaniowego.

Refine search results

Struktura wewnętrzna polskiej adaptacji Skali Przekonań Postkrytycznych

Znaki boskiej rzeczywistości: Interpretacja i krytyka koncepcji teistycznych znaków naturalnych Charlesa S. Evansa

Is “The Presumption of Atheism” in Fact a Neutral Procedure? A Critical Examination of Antony Flew’s Position

ROLA OBRAZÓW RELIGIJNYCH WEDŁUG WITTGENSTEINA

Wittgenstein, Sąd Ostateczny i niemieckie samoloty. Pojęcie dystansu w Wykładach o wierze

Racjonalność religii jako forma jej apologii

Ochrona zdrowia obywateli Unii Europejskiej a ich przekonania religijne

„Przestępstwa z nienawiści” na tle wyznaniowym w prawie polskim

Mechanizm limitacji prawa do wolności uzewnętrzniania przekonań religijnych w międzynarodowym systemie ochrony praw człowieka ze szczególnym uwzględnieniem kontekstu europejskiego

Sekcja zwłok dziecka w świetle art. 31 ustawy o działalności leczniczej – uwagi na tle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Polat przeciwko Austrii

Od przestępstwa bluźnierstwa do prawnokarnej ochrony przekonań religijnych we francuskim prawie karnym

Ogólnopolska Konferencja Naukowa "Wolność religijna osób i funkcjonariuszy publicznych", Radocza, 18–20 listopada 2022 roku