Znaczenie wspólnotowości dla przetrwania gatunków. Perspektywa socjobiologiczna

• Authors: Elżbieta Czykwin

Abstracts

PL

Problem przetrwania społeczeństw ludzkich w obliczu globalnych kryzysów, skłania do postawienia pytania: jak z kryzysami radziły sobie społeczności innych istot żywych na przestrzeni setek tysięcy lat?. Analiza mechanizmów radzenia sobie z kryzysami przez społeczności słoni; wielorybów i płetwali sparmacetowatych oraz lisów syberyjskich - stanowią przykład na wspólne i istotne charakterystyki, które ukształtowały się w procesie ewolucji jako odpowiedź na warunki środowiska. Kierunek zmian tych charakterystyk ma charakter par excelance społeczny i ukierunkowany jest na dobro wspólne. Ma więc charakter prospołeczny i gloryfikujący altruizm. Także w odniesieniu do rozwoju człowieka w perspektywie socjobiologicznej - wskazać można na tożsame charakterystyki ujawniające ich znaczenie i rolę w procesie przystosowania. Przykład przetrwania homo sapiens oraz wyginięcia homo neanderthalensis (człowiek neandertalski) są tego spektakularnym przykładem. Takie charakterystyki jak: przyjazność, altruizm, solidarność, odpowiedzialność, troska o wspólne dobro, prospołeczność stały się gwarantami przetrwania w opozycji do agresji i egoizmu. W obszarze kultury wyraża się to tendencja do przenoszenia w obszar świadomości JA treści i standardów ważnych dla przetrwania MY. Wyżej wymienione charakterystyki mające wymiar antyautorytarny i prodemokratyczny, stają się tym samym standardami rozwoju cywilizacji ludzkich. Trwanie ponadczasowych wartości jakie niesie Dekalog a więc poświęcenia dla innych i „miłowania bliźniego swego jak siebie samego” są przykładem znaczenia rozumienia wspólnotowości. Charakterystyki ważne dla przystosowania są w jakiś sposób intuicyjnie wyczuwane i widoczne w kulturowych tendencjach prospołecznych społeczeństw demokratycznych, wyrażających się w tendencjach wspólnotowych. W tym kontekście znaczenie przyjaźni, wprost łączy się z długością i jakością zdrowia i życia ludzi.

Keywords

PL

dobro wspólne; przystosowanie; altruizm; współdziałanie; przyjaźń; język; samolubny gen; agresja

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Studia z Teorii Wychowania
• Year: 2022
• Volume: XIII(1(38))
• Pages: 9-30

Dates

published

2022

Contributors

author

Elżbieta Czykwin

• Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie

References

• Bowles, S., Gintis, H. (2011). A Cooperative Spaces: Human reciprocity and its evolution. Princeton: Princeton University Press.
• Bregman, R. (2019). Homo sapiens. Ludzie są lepsi niż myślisz. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
• Cambell, D. (1995). On the Conflicts between Biological and Social Evolution and between Psychology and Moral Tradition. American Psychologist, 30, 1103-1126.
• Cialdini, B. R. (2007). Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka. Gdańsk: GWP.
• Cieri, R. L., Churchill, S. E., Franciscus, R. G., Tan J., Zając B. (2014). Craniofacial Feminization, Social Tolerance, and the Orgins of Behavioral Modernity. https:/www.journals.uchicago.edu/doi/pdf/10.1086/677209
• Czykwin, E. (2013). Wstyd. Kraków: Impuls.
• Czykwin, E. (2020). Anders Breivik. Między dumą i wstydem. Warszawa: Scholar.
• De Wall, F. (2011). Zachowania moralne u zwierząt https://www.ted.com/talks/frans de waal do animals have morals/transcript?language=pl#t-21180 (dostęp: 26.12.2021).
• Dawkins, R. (2012). Samolubny gen. Warszawa: Prószyński S-ka.
• Dutatkin, L. A., Trut, L. (2017). Jak stworzyć psa. Świat Nauki, 6.
• Dunbar, R. (2021). Przyjaciele, O prawdziwej mocy naszych najważniejszych relacji. Kraków: Copernicus Center Press.
• Egolf, B., Lasker J., Wolf S., Potvin L. The Roseto effect: a 50-year comparison of mortality rates, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc (data dostępu: 10.III. 2022).
• Gilbert, C. P. (2021). Uważne współczucie. Gdańsk: GWP.
• Grossman, D. (2010). O zabijaniu. Warszawa: Matyfly.
• Hare, B. (2019). Psi geniusz. Dlaczego psy są mądrzejsze niż nam się wydaje? Kraków: Copernicus Center Press.
• Hare, B. (2017). The Survival of the Friendliest: Homo sapiens Evolved via Selection for Prosociality. Annual Review of Psychology, 68.
• Hölldobler, B., Wilson, E. O. (1990). The Ants. Harvard: Harvard University Press.
• Hölldobler, B., Wilson, E. O. (2008). The Superorganism. The Beauty, Elegance, and Strangeness of Insect Societeies. New York: W. W. Norton & Company.
• Holt-Lunstad, J. W., Dunbar, R. (2021) Przyjaciele. O prawdziwej mocy naszych najważniejszych relacji. Kraków: Copernicus Center.
• Jabr, F. (2021). Searching For The Elephant’s Genius Inside the Largest Brain on Land. https://blogs.scientificamerican.com/brainwaves/searching-for-the-elephants-genius-inside-the-largest-brain-on-land (data dostępu:10.III.2022).
• Le Texier, T. (2018). Histoire d’un mensonge. Enquete sur l’experience de Stanford. Paris: La Decouverte.
• Levis, C. S. (2020). Cztery miłości. Poznań: Media i Rodzina.
• Liebst, P. R., Levine, L. S., Bernasco, M., Lindegaard, W., Rosenkrantz, M. (2020). Would I be helped? Cross-national CCTV footage shows that intervention is the norm in public conflicts. American Psychologist, 75(1), 66-75.
• Murthay, H. V. (2021). Conversation of Modern Relationships, Life & Loneliness. https://www.youtube.com/watch?v=LcKYrbfAWls (dostęp: 30.12. 2021).
• Plotnik, J. M. (2021, 27 grudnia). How aware are you? How do you know that you are you?. https://www.youtube.com/watch?v=EjukzL-bJc (data dostępu: 10 III. 2022).
• Plotnik, J. M., de Waal, F. B. M., Reiss, D. (2022). Self-recognition in an Asian elephants. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17075063 (data dostępu: 10.III.2022).
• Sheldrick, D. (2012). Afrykańska love story. Miłość, życie i słonie. Warszawa: Wydawnictwo WAB.
• Sheldrick, D. (2021). Elephants “Mourn” Their Dead. https://www.youtube.com/watch?v=Ku_GUNzXoeQ (data dostępu: 10.III.2022).
• MAW (2018). 300 słoni żegna martwego samca. https://buzz.gazeta.pl/buzz/7,156947,23939242,300-sloni-zegna-martwego-samca-mieszkancy-sri-lanki-nagrali.htm1 (data dostępu: 10.III.2022).
• Skarżyńska K. (2005). Czy jesteśmy prorozwojowi? Wartości i przekonania ludzi a dobrobyt i demokratyzacja kraju. W: M. Drogosz (red.), Jak Polacy wygrywają, jak Polacy przegrywają. Gdańsk: GWP.
• Śliwak, J. (1999). Altruizm w koncepcji socjobiologicznej. Roczniki Psychologiczne, II, 111-123.
• Targański, T. (2021). Kulturalne życie wielorybów. [Wywiad z H. Whiteheadem]. Polityka, 28, 66-68.
• Whitehead, H., Rendell, L. (2014). The Cultural Lives of Whales and Dolphins. Chicago: The University of Chicago Press.
• Wilson, E. O. (1998). O naturze ludzkiej. Warszawa: Zysk i S-ka.
• Wilson, E. O. (1987). On Human Nature. Harvard: Harvard University Press.
• Wynn, T., Coolidge, F. L. (2012). How to think like a Neanderthal. Oxford: Oxford University Press.
• Young, E. (2012, 17 lipca). One Molecule for Love, Morality, and Prosperity? Why the hype about oxytocin is dumb and dangerous. https://slate.com/technology/2012/07/oxytocin-is-not-a-love-drug-dont-give-it-to-kids-with-autism.html (dostęp: 28.12.2021).
• Żelazny, W. (2012). Ludwik Zamenhoff. Biografia, autobiografia, pamiętnik. Kraków: Nomos.

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0015.8492

Biblioteka Nauki

36783837