Nieobecne lub zaniedbane w polskiej szkole formy wspierania nauczycieli w edukacji włączającej

• Authors: Zenon Gajdzica

Abstracts

PL

Dbałość o jakość edukacji włączającej warunkowane jest wieloma czynnikami. Jednym z najważniejszych są różne formy wspierania nauczycieli. Do istotnych należą: koordynatorzy specjalnych potrzeb (SENCo) w szkołach głównego nurtu, nauczyciele (asystenci) współorganizujący proces kształcenia i wychowania w klasach ogólnodostępnych oraz instytucjonalne partnerstwa szkół specjalnych i ogólnodostępnych. Celem opracowania jest ogólna charakterystyka przywołanych trzech form wspierania nauczycieli szkół ogólnodostępnych w realizowaniu edukacji włączającej. Punktem wyjścia jest teza, że rozwiązania te są praktycznie nieobecne lub pojawiają się śladowo w rodzimej praktyce. Należą ponadto do problematyki (z nielicznymi wyjątkami) pomijanej w rozprawach naukowych i metodycznych publikowanych w języku polskim. W efekcie nauczyciele przedmiotu czy edukacji wczesnoszkolnej realizujący zadania związane z kształceniem i wychowaniem uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi pozbawienia są autentycznego wsparcia w praktyce edukacyjnej.

Keywords

PL

edukacja włączająca; wsparcie nauczycieli szkół głównego nurtu; Special Educational Needs Coordinators (SENCo); współnauczanie (Co-Teaching); partnerstwo szkoły specjalnej i ogólnodostępnej.

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Studia z Teorii Wychowania
• Year: 2022
• Volume: XIII(3 (40))
• Pages: 13-27

Dates

published

2022

Contributors

author

Zenon Gajdzica

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Adamiak, B., Boryszewska J., Malenko A. (2017). Organizacja i udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w systemie edukacji polskiej i brytyjskiej. Kraków: Impuls.
• Antonik, A. (2019). Edukacja włączająca- porównanie sytuacji w Polsce i wybranych krajach europejskich. Studia Edukacyjne, 39, 291-305. Pobrano z: http://podstedu-czasopismo. home.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2018/09/39.pdf (dostęp: 20.03.2019).
• Avvisar, G. 2017. Partnerships between special and mainstream schools. Journal of Research in Special Educational Needs, 18 (3), 149-156.
• Barbartt, S., Scotch, R. (2002). Disability Protest. Contentious Politics 1970–1999. Washington: Gallaudet University Press.
• Bełza, M. (2015). Systemy edukacji osób umiarkowanie i znacznie oraz głęboko niepełnosprawnych intelektualnie (na przykładzie rozwiązań w Anglii, Republice Czeskiej i Polsce). Katowice: Wydawnictwo UŚ.
• Chrzanowska, I. (2020). Nauczyciele o szansach i barierach edukacji włączającej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Cowne, E., Frankl, C., Gerschel, L. (2019). The SENCo handbook: leading and managing a whole school approach. London-New York: Routledge/Taylor & Francis Group.
• Department for Education (2001). Special educational needs code of practice. Nottingham: Department for Education and Skills.
• Dobson, G., Douglas, G. (2020). Factors influencing the career interest of SENCOs in English schools. British Educational Research Journal, 6 (46), 1256–1278.
• Farrell, M. (1998). The role of the special educational needs co-ordinator: looking forward. Support for Learning, 13 (2), 82–86.
• Fitzell, S. G. (ed.), Best Practices for Co-Teaching & Collaboration: The HOW of Co-Teaching – Implementing the Models. Manchester: Cogent Catalyst Publications.
• Forlin, C., Rose, F. (2010). Authentic school partnerships for enabling inclusive education in Hong Kong. Journal of Research in Special Educational Needs, 10 (1), 13-22.
• Frankl, C. (2005). Managing individual education plans: reducing the load of the special educational needs coordinator. Support for Learning, 20 (2), 77–82.
• Friend, M., Cook, L. Hurley-Chamberlain, A., Shamberger C. (2010). Co-Teaching: An Illustration of the Complexity of Collaboration in Special Education. Journal of Educational and Psychological Consultation, 20, 9–27.
• Gajdzica, Z. (2011). Sytuacje trudne w opinii nauczycieli klas integracyjnych. Kraków: Impuls.
• Gajdzica, Z. (2020). Uczeń z lekką niepełnosprawnością intelektualną w szkole ogólnodostępnej. Nauczyciele o (nie)zmienianej sytuacji w kontekście kultury szkoły inkluzyjnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gajdzica, Z. (2022). Projektowane zadania Koordynatora ds. Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych w polskim systemie edukacyjnych w kontekście brytyjskich doświadczeń SENCo. Forum Pedagogiczne (złożone do druku).
• Gajdzica, Z., Bełza-Gajdzica, M. (2021). Współpraca miejskich i wiejskich szkół ogólnodostępnych z placówkami specjalnymi. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 4 (40), 263-274.
• Göransson, K., Nilholm, C. (2014). Conceptual diversities and empirical shortcomings – a critical analysis of research on inclusive education. European Journal of Special Needs Education, 29 (3), 265-280.
• Hedegaard-Soerensen, L., Jensen, C. R., Børglum Tofteng. D. M. (2018). Interdisciplinary collaboration as a prerequisite for inclusive education. European Journal of Special Needs Education, 33 (3), 382-395.
• Hulek, A. (1980). Integracyjny system kształcenia i wychowania. W: A. Hulek (red.), Pedagogika rewalidacyjna (492-506). Warszawa: PWN.
• Idol, L. (2006). Toward Inclusion of Special Education Students in General Education: A Program Evaluation of Eight Schools. Remedial and Special Education, 27 (2), 77–94.
• Janiszewska-Nieścioruk, Z. (2016). (Nie)dojrzałość proinkluzyjnych zmian w kształceniu osób z niepełnosprawnością. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 22, 47–59.
• Kearns, H. (2005). Exploring the experiential learning of special educational needs coordinators. Journal of In-Service Education, 31 (1), 131–150.
• Kołodziejczyk, R. (2020). Gotowość nauczycieli do pracy w systemie edukacji włączającej. Roczniki Pedagogiczne, 12 (48), 125-142.
• Lechta, V. (2010). Pedagogika inkluzyjna. W: B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Subdyscypliny i dziedziny wiedzy o edukacji. T. 4 (321-335). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne. Przeł. B. Śliwerski.
• Lewandowska-Kidoń, T. (2019). Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole jako szansa na przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, XXXII, 2, Secito J, 69-81.
• Loreman, T. (2017). Pedagogy for Inclusive Education. W: Oxford Research Encyclopedias. Pobrano: z: oxfordre.com/education/view/10.1093/acrefore/9780190264093.001.0001/acrefore-9780190264093-e-148 (dostęp: 25. 06. 2022).
• MacBeath, J., Galton, M., Steward, S., MacBeath, A., Page, C. (2006). The Costs of Inclusion: a study of inclusion policy and practice in English primary, secondary and special schools. Cambridge: Victoire Press.
• Mackenzie, S. (2007). A review of recent developments in the role of the SENCo in the UK. British Journal of Special Education, 4 (34), 212-218.
• Model edukacji dla wszystkich (2020). Warszawa: MEN. Pobrano z: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/model-edukacji-dla-wszystkich (dostęp: 15.01. 2021).
• Nowak, A. (2020). Edukacja włączająca w opiniach i ocenach nauczycieli: doniesienie z badań. Studia Pedagogiczne, 35, 169-181.
• Paulsrud, D., Nilholm, C. (2020). Teaching for inclusion – a review of research on the cooperation between regular teachers and special educators in the work with students in need of special support. International Journal of Inclusive Education, 27, 1-15.
• Pearson, S., Ralph, S. (2007). The identity of SENCos: insights through images. Journal of Research in Special Educational Needs, 7 (1), 36-45.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r., poz. 1309, § 7, p-kt 1,2,3.
• Scruggs, T. E., Mastropieri, M. A., McDuffie, K. A. (2007). Co-teaching in inclusive classrooms: A metasynthesis of qualitative research. Exceptional Children, 47, 392–416.
• Shaw, A. (2017). Inclusion: the role of special and mainstream schools. British Journal of Special Education, 44 (3), 292-312.
• Sileo, J. M. (2011). Co-teaching: Getting to know your partner. Teaching Exceptional Children, 43(5), 32-38.
• Skałbania, B., Bidziński, K. (2021). Szkoła ogólnodostępna w procesie stawania się placówką włączającą. Analiza badań ewaluacyjnych. Kraków: Impuls.
• Skotnicka, B. (2019). Przygotowanie szkoły wiejskiej do edukacji inkluzyjnej. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Skura, M. (2018). Relacje nauczyciela wspomagającego i nauczyciela wiodącego – temat wciąż otwarty. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 29, 66-86.
• Szumski, G. (2019). Koncepcje edukacji włączającej. W: I. Chrzanowska, G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (14-24). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
• Szumski, G. (2022). Współnauczanie w polskich szkołach podstawowych – model współpracy i korzyści dla uczniów. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 5, 54-65.
• Szumski, G., Smogorzewska, J., Narkun, Z., Trębacz-Ritter, A. (2021). Współnauczanie i jego znaczenie dla procesu edukacji. Przegląd badań. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 44, 76-97.
• Śliwerski, B. (2022). Kultura rywalizacji i współpracy w szkole. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Thomas, G., Loxley, A. (2007). Deconstructing Special Education and Constructing Inclusion. New York: Open University Press.
• Tissot, C. (2013). The role of SENCos as leaders. British Journal of Special Education, 1 (40), 33-40.
• Wagner, J. (2018). Struggling for Educational Justice in Disabling Societies: A Multi-sited School-based Ethnography of Inclusive Policies and Practices in Poland, Austria and Germany. Rozprawa doktorska. Wrocław: DWSE.
• Winwood, J. (2016), Leading and managing for inclusion, In: Z. Brown (ed.), Inclusive education. Perspective on pedagogy, policy and practice (23-33). New York: Routledge.
• Zaborniak-Sobczak, M. (2021). Quo vadis polska edukacjo? Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w doświadczeniach i opiniach nauczycieli Podkarpacia. Wybrane problemy. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Zamkowska, A. (2016), Egzemplifikacje modeli wsparcia edukacji włączającej na podstawie rozwiązań przyjętych w różnych krajach. Problemy Edukacji, Rehabilitacji, Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych, 1 (22), 35-44.
• Zamkowska, A. (2005). Podstawowe uwarunkowania prawne i ich praktyczne konsekwencje w angielskim modelu edukacji integracyjnej. W: J. Wyczesany, Z. Gajdzica (red.), Edukacja i wsparcie społeczne osób z niepełnosprawnością w wybranych krajach europejskich (62-79). Kraków: Impuls.
• Zamkowska, A. (2017). Współpraca nauczycieli w klasie włączającej. Biblioteka Współczesnej Myśli Pedagogicznej, VI, 117-131.
• Zaorska, M. (2022). Współpraca nauczycieli oraz nauczycieli specjalistów w kontekście efektywności edukacji włączającej uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 5, 66-76.

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0016.1122

Biblioteka Nauki

36429387