Programowanie rewitalizacji a proces zmiany miasta – z perspektywy doświadczeń w partycypacyjnym planowaniu zagospodarowania przestrzennego w wybranych polskich miastach

• Authors: Dagmara Mliczyńska-Hajda

Title variants

EN

Programming of revitalization and the process of change of a city – from a perspective of experience in participatory planning of spatial management in selected polish cities

Abstracts

PL

Rewitalizacja jako metoda interwencji w zdegradowanych dzielnicach miast lokuje się z trudem w arsenale metodycznym planowania zagospodarowania przestrzennego. Trafia przez to najczęściej do kategorii „instrument naprawczy”, reaktywny. Oczekuje się, że program rewitalizacji wyzwoli te spośród endogenicznych zasobów, które zdołają zniwelować skutki degradacji społeczno-gospodarczej i zmienią tylko tę część miasta, hamując niekorzystny bieg rzeczy. Artykuł przedstawia obserwacje i wnioski z partycypacyjnego programowania procesów rewitalizacji w dwóch polskich miastach, podjętych i przeprowadzonych z uwzględnieniem wywołania zmiany przestrzennego zagospodarowania w skali szerszej, wykraczającej poza postulat przywrócenia status quo i naprawy zniekształconych relacji funkcjonalno-przestrzennych.

EN

Revitalization, as a method of intervention in deprived urban neighborhoods, hardly places itself in the arsenal of land-use planning methodology. Thereby it gets, mostly, to the category: instrument of repair, reactive. It is expected that the program of revitalization will trigger those of the endogenous resources that manage to overcome the effects of socio-economic degradation, and will change only that deprived part of the city, suppressing unfavorable course of things. The paper presents the observations and conclusions of the participatory programming of revitalization in two Polish cities that had been undertaken and carried out with regard to achieve change in land use of broader scale, beyond the requirement to restore the status quo and repair distorted functional and spatial relationships.

Keywords

PL

urbanistyka; miasto; rewitalizacja; planowanie przestrzenne; partycypacja społeczna

EN

urban planning; city; revitalization; public participation

• Publisher: Uniwersytet Opolski
• Journal: Studia Miejskie
• Year: 2013
• Volume: 12

Dates

published

2013

Contributors

author

Dagmara Mliczyńska-Hajda

References

• Arnstein S., 1969, A Ladder of citizen participation, „American Institute of Planners Journal” 7, s. 216.
• Barca F., 2009, An agenda for a reformed cohesion policy. A place-based approach to meeting European Union challenges and expectations, DG Regio, Brussels.
• Berg L. van der, 1982, Urban Europe: a study of growth and decline, Pergamon Press, Oxford.
• Billert A., 2006, Problemy rewitalizacji w Polsce na tle doświadczeń niemieckich. Referat wygłoszony na Międzynarodowej Konferencji w Lubaniu Śląskim – Rewitalizacji Miast, maszynopis.
• Czyżewska A., 1998, Rewitalizacja Zabytkowego Centrum Sopotu, „Świat Nieruchomości” nr 23.
• Czyżewska A., 2008, Modele rewitalizacji i ich zastosowanie, „Urbanista” nr 8.
• Fisher F., 2001, Building bridges, United Nation Centre of Human Settlements.
• Friedmann J., 1987, Planning in the public domain: from knowledge to action, Princeton University Press, Princeton.
• Gałązka A., Jadach-Sepioło A., 2008, Przegląd definicji i uporządkowanie pojęć stosowanych w literaturze i praktyce dla określenia różnych elementów i aspektów procesów rewitalizacji. Materiały Projektu Badawczego „Rewitalizacja miast polskich jako sposób zachowania dziedzictwa materialnego i duchowego oraz czynnik zrównoważonego rozwoju”, Kraków, maszynopis.
• Gorczyca K., 2009, Rewitalizacja według typów rozwijanych funkcji, [w:] Rewitalizacja miast w Wielkiej Brytanii, red. R. Guzik, Instytut Rozwoju Miast, Kraków.
• Górecki J., Zębik G., 2009, Ocena zjawisk psychospołecznych i demograficznych towarzyszących dotychczas realizowanym wybranym projektom rewitalizacji w Będzinie, Poznaniu i Warszawie, [w:] Demograficzne i społeczne uwarunkowania rewitalizacji miast w Polsce, red. A. Zborowski, Instytut Rozwoju Miast, Kraków.
• Grzeszczak J., 2010, Gentryfikacja osadnictwa. Charakterystyka, rozwój koncepcji badawczej i przegląd wyjaśnień, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Hałat P., 2010, Instrumenty partycypacji społecznej w lokalnych programach rewitalizacji miast w Polsce, [w:] O budowie metod rewitalizacji w Polsce – aspekty wybrane, red. K. Skalski, ISP UJ, Kraków, s. 127–156.
• Harvey D., 2003, The right to the city, „New Left Review” No 53, http://newleftreview.org/II/53/david-harvey-the-right-to-the-city (10.05.2013).
• Jadach-Sepioło A., 2009, Model rewitalizacji miast polskich na tle doświadczeń niemieckich. Praca doktorska niepublikowana, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
• Jadach-Sepioło A., 2010, Rewitalizacja miast w dokumentach strategicznych w Polsce. Odniesienie do projektu Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010–2020: Regiony, miasta, obszary wiejskie, [w:] O budowie metod rewitalizacji w Polsce – aspekty wybrane, red. K. Skalski, Monografie Instytutu Spraw Publicznych, ISP UJ, Kraków, s. 11–28.
• Janas K., Jarczewski W., Wańkowicz W., 2010, Model rewitalizacji miast, Instytut Rozwoju Miast, Kraków.
• Jarczewski W., 2009, Podsumowanie, [w:] Przestrzenne aspekty rewitalizacji – śródmieścia, blokowiska, tereny poprzemysłowe, pokolejowe i powojskowe, red. W. Jarczewski, Instytut Rozwoju Miast, Kraków.
• Jaroszewska-Brudnicka R., 2004, Zróżnicowanie przestrzeni społecznej Torunia, Wydawnictwo UMK, Toruń.
• Jędraszko A., 2005, Zagospodarowanie przestrzenne w Polsce – drogi i bezdroża planowania ustawowego, Unia Metropolii Polskich, Warszawa.
• Kaczmarek S., 1996, Struktura przestrzenna warunków zamieszkania w Łodzi, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
• Kipta E., 2008, Rewitalizacja w Lublinie w latach 1990–2008. Materiały Projektu Badawczego „Rewitalizacja miast polskich jako sposób zachowania dziedzictwa materialnego i duchowego oraz czynnik zrównoważonego rozwoju”, Kraków, maszynopis.
• Korcelli P., 1997, Sterowanie przekształceniami strukturalnymi aglomeracji miejskich, [w:] Podstawy naukowo-badawcze polityki przestrzennego zagospodarowania kraju, RCSS, Warszawa, s. 77–89.
• Korcelli P., 2000, Europejski system miast, „Przegląd Geograficzny” 72(4), s. 355–372.
• Kulpa-Jarocka G., Mliczyńska-Hajda D., 2010, Renowacja i rewitalizacja w Szczecinie. Podsumowanie działań 1990-2008, [w:] Przykłady rewitalizacji miast, red. A. Muzioł-Węcławowicz, Instytut Rozwoju Miast, Kraków.
• Lista stosowanych definicji rewitalizacji 2012, www.miasto.me (10.05.2013).
• Long, Bill L., 2000, International environmental issues and the OECD 1950–2000: an historical perspective, OECD, Paris, s. 68–69.
• Lorens P., 2007, Znaczenie procesów rewitalizacyjnych we współczesnym rozwoju polskich miast, [w:] Rewitalizacja miast w Polsce. Pierwsze doświadczenia, red. P. Lorens, Urbanista, Warszawa.
• Lorens P., 2010, Rewitalizacja miast. Planowanie i realizacja, Politechnika Gdańska, Gdańsk.
• Lubecka A., 2010, Rewitalizacja/gentryfikacja jako element zmieniający semantykę miasta, [w:] O budowie metod rewitalizacji w Polsce – aspekty wybrane, red. K. Skalski, Wydawnictwo ISP UJ, Kraków, s. 157–172.
• Łangowski L., Podbrez L., 2007, Charakterystyczne elementy procesu rewitalizacji w Poznaniu, [w:] Rewitalizacja miast w Polsce. Pierwsze doświadczenia, red. P. Lorens, Urbanista, Warszawa, s. 230–236.
• Łoboda J., 2004, Stan i perspektywy polskiej geografii, „Przegląd Gograficzny” 76(4), s. 389–415.
• Materiały dokumentujące konkurs na zagospodarowanie Śródki, 2009, http://www.poznan.pl/mim/s8a/konkurs-na-zagospodarowanie-srodki,p,1025,5634,13789.html (10.05.2013).
• Materiały dokumentujące partycypacyjne planowanie zmian na Podzamczu w Lublinie, 2010,http://teatrnn.pl/ulublin/node/205 (17.05.2013).
• Miejski Program Rewitalizacji dla m. Poznania, 2012, Uchwała Nr XXX/423/VI/2012 Rady Miejskiej w Poznaniu, http://www.poznan.pl/mim/s8a/miejski-program-rewitalizacji-trzecia-edycja,p,1025,21818.html (12.05.2013).
• Mliczyńska-Hajda D., 1996, Działania rewitalizacyjne w polityce rozwoju przestrzennego miasta, [w:] Rewitalizacja historycznych dzielnic mieszkalno-przemysłowych, red. N. Juzwa, K. Wódz, UŚ, Katowice.
• Mliczyńska-Hajda D., 2007, Planowanie przestrzenne w miastach a programy rewitalizacji. Referat, Konferencja III Forum Mieszkalnictwa i Rewitalizacji, Sosnowiec–Katowice.
• Mliczyńska-Hajda D., 2008, Rewitalizacja w Dzierżoniowie. Raport z badania. Raport w projekcie PBZ-MNiSW-4/3/2006, Forum Rewitalizacji, Kraków.
• Mliczyńska-Hajda D., 2009, Programy rewitalizacji miast w rozwoju regionalnym Polski – mity, szanse, prognozy, [w:] Specyfika odnowy małych i średnich miast w Polsce, red. J. Poczobut, Politechnika Gdańska, Forum Rewitalizacji, Kraków.
• Mliczyńska-Hajda D., 2010, Metoda badania i oceny rezultatów rewitalizacji na przykładzie programu rewitalizacji starówki Dzierżoniowa, [w:] Przykłady rewitalizacji miast, red. A. Muzioł-Węcławowicz, Instytut Rozwoju Miast, Kraków.
• Możliwości i ograniczenia zastosowań metod badawczych w geografii społeczno-ekonomicznej, 2002, red. H. Rogacki, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Muzioł-Węcławowicz A., 2009, Rewitalizacja dzielnic śródmiejskich, [w:] Przestrzenne aspekty rewitalizacji – śródmieścia, blokowiska, tereny poprzemysłowe, pokolejowe i powojskowe, red. W. Jarczewski, Instytut Rozwoju Miast, Kraków.
• Noworól A., 1998, Instrumenty zarządzania rozwojem miasta, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Kraków.
• Noworól A., 2005, Uczestnictwo publiczne i konsultacje społeczne w Lokalnych Programach Rewitalizacji, „Zarządzanie Publiczne” nr 1.
• Noworól A., 2010, Rewitalizacja jako wyzwanie polityki rozwoju, [w:] O budowie metod rewitalizacji w Polsce – aspekty wybrane, red. K. Skalski, Monografie Instytutu Spraw Publicznych, Wydawnictwo ISP UJ, Kraków, s. 29–46.
• Ogłoszenie o konkursie na opracowanie koncepcji podzamcza w Lublinie, 2011, http://bip.lublin.eu/bip/um/index.php?t=200&id=152659 (16.05.2013).
• Park R., 1967, On social control and collective behavior, The University of Chicago Press, Chicago–London.
• Parteka T., 2007, Rewitalizacja struktur metropolitalnych w procesie transformacji, [w:] Rewitalizacja miast w Polsce. Pierwsze doświadczenia, red. P. Lorens, Urbanista, Warszawa.
• Pawłowska K., 2008, Przeciwdziałanie konfliktom wokół ochrony i kształtowania krajobrazu. Partycypacja społeczna, debata publiczna, negocjacje, Politechnika Krakowska, Kraków.
• Piotrowski W., 1966, Społeczno-przestrzenna struktura miasta Łodzi. Studium ekologiczne, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Podręcznik rewitalizacji. Zasady, procedury i metody działania współczesnych procesów rewitalizacji, 2003, Urząd Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, Warszawa.
• Program Rewitalizacji dla Lublina, 2009, Uchwała Nr 752/XXXIII/2009 Rady Miasta Lublin, http://bip.lublin.eu/bip/um/index.php?t=210&id=112150, http://bip.lublin.eu/bip/um/index.php?t=210&id=112089 (12.05.2013).
• Przekształcanie geografii ekonomicznej. World Development Report 2009, 2008, Reshaping Economic Geography, wyd. The World Bank, http://wdronline.worldbank.org//worldbank/a/c.html/mediaview/world_development_report_2009/chapter_overview/rule_thumb_economic_integration/WB.978-0-8213-7607-2.cha.sec5.1#WB.978-0-8213-7607-2.cha.sec5.table3 (12.05.2013).
• Przemiany przestrzenne w dużych miastach Polski i Europy Środkowo-Wschodniej, 2007, red. M. Malikowski, S. Solecki, Nomos, Kraków.
• Rewitalizacja obszaru Podzamcza w Lublinie, 2012, red. B. Hajda, J. Mużykowska, Urząd Miasta Lublin, Lublin.
• Rewitalizacja społeczna. Od aktywizacji do rozwoju lokalnego, 2011, red. B. Skrzypczak, Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, Katowice.
• Rozwój polskich miast, 2010, Raport wprowadzający Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, G. Węcławowicz, M. Łotocka, A. Baucz, MRR, Warszawa.
• Sagan I., 2000, Miasto. Scena konfliktów i współpracy, Wydawnictwo UG, Gdańsk.
• SARP, Materiały promocyjne konkursu ideowego na zagospodarowanie placu J. Piłsudskiego we Wrocławiu oraz dorocznego Dolnośląskiego Festiwalu Architektury (DoFA) 2013.
• Skalski K., 1996, Partycypacja społeczna w rewitalizacji starych dzielnic miejskich, [w:] Partycypacja obywatelska w życiu społeczności lokalnej. Stan, bariery, rekomendacje, red. G. Prawelska-Skrzypek, Fundacja „Międzynarodowe Centrum Rozwoju Demokracji”, Kraków.
• Skalski K., 2010, Rewitalizacja w Polsce po roku 2009 a rozwój dydaktyki dla zarządzania tym procesem, [w:] O budowie metod rewitalizacji w Polsce – aspekty wybrane, red. K. Skalski, ISP UJ, Kraków, s. 29–46.
• Słodczyk J., 2001, Przestrzeń miasta i jej przeobrażenia, Wydawnictwo UO, Opole.
• Społeczna koncepcja zagospodarowania Śródki, 2007, http://www.poznan.pl/mim/s8a/spoleczna-koncepcja-zagospodarowania-srodki,p,1025,5634,7942.html (12.05.2013).
• Społeczna mapa Warszawy, 2004, red. J. Grzelak, T. Zarycki, Scholar, Warszawa.
• Społeczny wniosek do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Podzamcza, 2010, maszynopis (oprac. E. Kipta).
• Społeczny wniosek do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Podzamcza, 2010, http://teatrnn.pl/ulublin/sites/default/files/Spoleczny%20wniosek%20do%20planu%20Podzamcza.
• Szmytkowska M., 2008, Przestrzeń społeczna miasta w okresie transformacji. Przypadek Gdyni, Scholar, Warszawa.
• Szromnik A., 2007, Marketing terytorialny: miasto i region na rynku, Wolters Kluwer, Kraków.
• Wańkowicz W., 2007, Plany rewitalizacji – miejsce w systemie zarządzania miastem, [w:] Rewitalizacja miast w Polsce. Pierwsze doświadczenia, red. P. Lorens, Urbanista, Warszawa, s. 298–306.
• Wańkowicz W., 2011, Rewitalizacja i planowanie przestrzenne stref społecznie wykluczonych. Poradnik, Instytut Rozwoju Miast, Kraków.
• Węcławowicz G., 1975, Struktura przestrzeni społeczno-gospodarczej Warszawy w latach 1931–1970 w świetle analizy czynnikowej, IGiPZ, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
• Węcławowicz G., 1988, Struktury społeczno-przestrzenne w miastach Polski. Praca habilitacyjna, IGIZiP, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• Węcławowicz G., 1989, Struktura społeczno-przestrzenna Katowic, [w:] Struktury i procesy społeczno-demograficzne w regionie katowickim, red. Z. Rykiel, Wydawnictwo PAN, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 121–136.
• Węcławowicz G., 2000, Struktury społeczno-przestrzenne miasta polskiego jako składnik teorii miasta, „Przegląd Geograficzny” 72(4).
• Węcławowicz G., 2003, Geografia społeczna miast. Zróżnicowania społeczno-przestrzenne, PWN, Warszawa.
• Załęcki J., 2003, Przestrzeń społeczna Gdańska w świadomości jego mieszkańców. Studium socjologiczne, Wydawnictwo UG, Gdańsk.
• Założenia do mpzp Śródki wynikające ze SKZS, 2007, http://www.poznan.pl/mim/s8a/spolecznakoncepcja-zagospodarowania-srodki,p,1025,5634,7942.html (12.05.2013).
• Zborowski A., 2005, Przemiany struktury społeczno-przestrzennej regionu miejskiego w okresie realnego socjalizmu i transformacji ustrojowej (na przykładzie Krakowa), IGiGP UJ, Kraków.
• Zborowski A., 2010, Społeczny aspekt rewitalizacji, [w:] Rewitalizacja miast polskich – diagnoza, red. Z. Ziobrowski, W. Jarczewski, Instytut Rozwoju Miast, Kraków, s. 65–81.
• Ziobrowski Z., 2010, Podsumowanie, [w:] Rewitalizacja miast polskich – diagnoza, red. Z. Ziobrowski, W. Jarczewski, Instytut Rozwoju Miast, Kraków, s. 267–273.

Identifiers

ISSN

2082-4793