Search results

1

Wo manchmal die Gebeine bleichen

100%

Żuchowski T.

Artium Quaestiones

|

2015

|

issue 26

63-77

PL

The status of cemeteries in European culture is unique. Tombs with inscriptions informing about the names of the buried are peculiar examples of historical documents which persuasively illustrate the history of a given region by revealing the truth about the nationality, religious beliefs, and social status of the buried. Thus, cemeteries become unique reservoirs of memory, sometimes turning into objects of ideologically biased interest and even destruction. That was the case of the Protestant cemeteries in Poland which suffered as a result of historical ideologization affecting the regions formerly populated by Germans. A metaphorical account of that process can be found in The Call of the Toad, a novel by Günter Grass. However, the problem is much more complicated. Since the 19th century changes in urban planning of European cities resulted in transforming cemeteries into parks. Various developments of this kind can be observed in Poznań, where till 1939 cemeteries were connected to particular confessions, and, with an exception of the garrison cemetery, there were no burying grounds open to all. The cemeteries which belonged to parishes and communities were taken over by the city and gradually transformed into parks, except the historic ones (the Roman Catholic cemetery on Wzgórze Św. Wojciecha, the Protestant Holy Cross cemetery on Ogrodowa St., and the Jewish cemetery on Głogowska St.). Such changes required a proper waiting period from the moment of the burying ground’s closing to its final disappearance. Fifty years after the last burial a cemetery could be officially taken over by the city. Transformations which began at the beginning of the 20th century were continued in the 1930s, to be completed in the 1950s. Under the Nazi occupation, the decrees of the administrator of the Warthegau made it possible for the city to take over the confessional cemeteries (Roman Catholic, Jewish, and Protestant). Those regulations remained valid after World War II. The City Council took over Protestant and Jewish cemeteries, and removed some Roman Catholic ones. Some of them have been transformed into parks. Consequently, all the Protestant and Jewish cemeteries, and some Roman Catholic ones, disappeared from the city map in 1945–1973. Most of them have been changed into parks and squares. The Protestant cemeteries were considered German and the parks located on such areas received significant names, e.g., Victory Park, Partisans’ Park, etc. Cemeteries were often being closed in a hurry and until today on some construction sites contractors can find human bones.

2

Karol Hiller: від бойчукізму до європейського авангарду

100%

Krawczenko J.

Studia Ucrainica Varsoviensia

|

2015

|

vol. 3

317-323

PL

The paper deals with the work of Polish avant-garde artist Karol Hiller. However brief his apprenticeship in the workshop of Mychajlo Boyczuk might have been, in all his experimental work he remained subconsciously loyal to the Boyczukist tradition and rightly called Boyczuk his master.

3

Okupacyjne losy Władysława Konopczyńskiego

100%

Biliński P.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2016

|

vol. 61

|

issue 1

7–39

EN

During the 2nd World War’s Sonderaktion Krakau operation, Konopczyński was arrested by the Germans and sent to Sachsenhausen concentration camp. After returning to Kraków, he committed himself in underground educational activities of the Jagiellonian University and became the head of the history faculty. Throughout the period of German occupation, he lived in his family’s manor house at Młynik near Ojców, where from 1944 he was hiding a Jewish family. He wrote many important scientific worksduring the war, and only part of them was published, the rest remained in typescript in his family collection. In the years 1940–1942, Konopczyński prepared a two-volume work entitled Piłsudski a Polska and simultaneously drafted the Polish history of the years 1918–1939. Then he wrote Konfederacje w rozwoju dziejowym, which was not published at all and until today remains in typescript. The reason it was not published was that his name was on the blacklist of the censorship in the Polish People’s Republic. His next important work was a methodology manual Historyka, which because of the abovementioned censorship at that time was not published as well. Only 70 years after the work had been finished by the author it was published by Maciej Janowski, with his detailed introduction, under the imprint of the Institute of the History of Science. After finishing this work, Konopczyński got down to writing a biography of his long-standing friend, Stefan Surzycki (the typescript of the unpublished work is in the PSB editorial office). Next, he wrote a monograph entitled Pierwszy rozbiór Polski, which was published only after 60 years, compiled by Zofia Zielińska and thanks to the efforts made by the “Arcana” publisher. An academic book entitled Kiedy nami rządziły kobiety was devoted to the times of the reign of Stanislaus II and the Confederacy of Bar. It was published only in 1960 in London. The third trend in his writing was represented by the works: Fryderyk Wielki a Polska (1947) and Kwestia bałtycka do XX wieku (1947). After completing his work on Kwestia bałtycka, Konopoczyński got down to writing Dzieje Inflant, i.e. the history of three nations: Latvians, Estonians and Baltic Germans, addressed to the general public. Currently, this typescript is being prepared for publishing by the Center for Political Thought in Kraków. Konopoczyński was simultaneously writing numerous minor sketches and syntheses for the general public, e.g. Krótki zarys dziejów Polski, Polska w dobie pierwszego rozbioru and biographies of Stanisław Dunin Karwicki, Józef Sawa Caliński, Andrzej Zamoyski and Ferdynand Nax. Only part of those works went to print. Among the works most vital to the science were: Chronologia sejmów polskich 1493–1793 (1948) and Reforma elekcji – czy naprawa Rzeczypospolitej. (Wybór źródeł 1630–2) (1949).

4

Pojetí selských písmáků, a zvláště F. J. Vaváka českým dějepisectvím na přelomu třicátých a čtyřicátých let 20. století

88%

Pánek T.

Historie – Otázky – Problémy (History, Issues, Problems)

|

2017

|

vol. 9

|

issue 1

23-34

EN

The study analyses the concepts of peasant scribes and in particular F. J. Vavák in the works by Zdeněk Kalista, František Kutnar and Bedřich Slavík in the period of the Second Republic and the first years of the Nazi occupation. It notes the broader temporal factors influencing their interpretations, and the sources they drew on in formulating their theses.

5

"Without One Tree, a Forest Will Stay a Forest" by Dagmara Drzazga As a Religious and Historical Documentary

88%

Citko K.

Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication

|

2014

|

vol. 15

|

issue 24

129-136

PL

Katarzyna Citkos article is an analysis of Dagmara Drzazga’s film Bez jednego drzewa las lasem zostanie (Without One Tree, a Forest Will Stay a Forest, 2012), an example of a religious and historical documentary. The article describes the film’s depiction of the tragic fate of Jan Macha, a priest who during the Nazi occupation of Poland organized help for victims of German oppression as a co-founder of the Scout organization Konwalia (Lilly). For his work, he was arrested and executed in a prison in Katowice by means of a guillotine that was installed there in 1941. The article also analyses film-making techniques characteristic to documentaries, as well as the specific forms of expression which situate Drzazga’s work in the realm of religious cinema. These documentary techniques include combining photos and archival documentaries, interviews with people who knew Macha, and the opinions of experts, such as historians, clergymen and journalists. Other interesting techniques employed by the director make it possible to describe the film as belonging to religious cinema of the transcendental style, as described by Paul Schrader, which abandons unnecessary suspense in favour of poetic images; focuses on the dynamics and drama of the events rather than an in-depth psychological analysis of characters’ motivations; interweaves first- and third-person narration, which is carried out by means of both voice-over and by people speaking in the film; uses suggestive image editing combined with music which employs the theme of Agnus Dei. All of these features helped Drzazga’s interesting and thought-provoking film win a number of awards at international Catholic film festivals.

6

Směřování německého a mezinárodního výzkumu nacistického okupačního panství. Pohled na literaturu posledního dvacetiletí

75%

Lohmann N.

Český časopis historický (The Czech Historical Review)

|

2014

|

vol. 112

|

issue 1

85-108

EN

This article gives a short overview of recent trends in German and international historiography on the German occupation régime in several European countries, mainly France and Poland. Based on bibliographical research, which for a number of reasons proved to be problematic in itself, and a thematic focus aside from the classical political and military history the authors shows that since the end of the Cold War traditional perspectives have slowly but steadily been abandoned and, thus, former taboos tackled, leading to somewhat parallel research trends in different parts of Europe. In this regard, research on the so-called Protectorate of Bohemia and Moravia seems to lag behind.

7

Optymizm i wojenna zawierucha. O wybranych lirykach Krzysztofa Kamila Baczyńskiego

75%

Spyra P.

Społeczeństwo. Edukacja. Język

|

2015

|

vol. 3

159-166

EN

The article attempts to provide a contextual interpretation of a few chosen poems written by Krzysztof Kamil Baczyński. The biographical and historical context left an extraordinary imprint on the poet’s work. In his lyrics, along with light-hearted, fairy tale like scenery there appear, in the course of time, increasingly clear and menacing signs of the horrifying reality of war and Nazi occupation. The poet searches for salvation and recovery of the original world of nature. Nevertheless, he ends up being defeated by the terrifying forces of history.

8

Vzdělávací činnost konventu dominikánek v Šilperku (dnešních Štítech)

63%

Walter P.

Historie – Otázky – Problémy (History, Issues, Problems)

|

2022

|

vol. 14

|

issue 2

26-50

XX

This paper focuses on the micro level to highlight the educational activities of one particular female religious congregation, located in the small town of Štíty in northern Moravia. Based on written and oral sources, it maps the activities of the Dominican Sisters Convent and its Girls’ School in Štíty, from its foundation to its forced dissolution by the state. In doing so, it attempts to point out certain characteristic features of the education system of the Church administered by the congregation. It also notes the influence the Dominican Sisters had on the local population.

9

Handel w Krakowie i dystrykcie krakowskim w okresie okupacji niemieckiej – zarys problematyki

63%

Broński K.

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie

|

2019

|

issue 1(979)

7-29

PL

Celem artykułu jest analiza funkcjonowania handlu w Krakowie i okręgu w latach 1939–1944. Do badań zastosowano metodę statystyczną oraz analizę materiału źródłowego. Analizą został objęty głównie handel legalny, działający zgodnie z obowiązującym ówcześnie systemem prawnym. Po zajęciu ziem polskich w 1939 r. przez wojska niemieckie z części terytorium utworzono Generalne Gubernatorstwo, którego stolicą został Kraków. Obszar ten podzielono na mniejsze jednostki administracyjne – dystrykty. Władze okupacyjne przejęły znaczną część majątku, zwłaszcza żydowskiego, w tym wiele firm handlowych. W okresie okupacji wzrosła w Krakowie i dystrykcie liczba firm zajmujących się handlem hurtowym. Były one w większości własnością niemiecką. Nastąpił natomiast spadek liczby firm handlu detalicznego. W handlu detalicznym dominowały sklepy będące własnością polską. Pod względem branżowym na czołowym miejscu znajdowały się sklepy branży spożywczej lub wielobranżowe. Oprócz handlu oficjalnego rozwijał się handel nielegalny, który stanowił ważne źródło zaopatrzenia mieszkańców. Ceny na rynku nielegalnym były wielokrotnie wyższe niż na legalnym.

EN

The article examines the trade sector in and around Kraków in the years 1939–1944. The statistical method and analysis of the source material were used for its preparation. The analysis covers mainly legal trade operating on the basis of law. After German troops seized Polish lands in 1939, the General Government was formed from a part of the territory, the capital of which was Kraków. This area was divided into smaller administrative units called districts. The occupation authorities took over a large part of the property, especially Jewish property, including numerous trading companies. During the occupation, the number of companies dealing in wholesale trade increased in Kraków and the district. For the most part, the companies were German property. At the same time, the number of retail trade companies, which were owned mainly by Polish citizens, decreased. In terms of industry, food shops and department stores prevailed. In addition to official trade, illegal trade developed and was an important source of supply for residents. Illegal market prices were many times higher than the ones set by legal trade.

10

Pięć lat internowania. Biskup lubelski Marian Leon Fulman na plebanii kościoła kolegiackiego pw. św. Małgorzaty w Nowym Sączu (1940–1945)

63%

Marczewski J.

Tarnowskie Studia Teologiczne

|

2015

|

vol. 34

|

issue 2

EN

Marian Leon Fulman was the bishop of the Lublin diocese in the years 1918–1945. When the Second World War broke out, he was arrested by the Nazis under the false accusations of possession of arms. On 27th November 1939 he was sentenced to death by the German authorities. The punishment was later changed into imprisonment in Oranienburg-Sachsenhausen. The Bishop remained there until 4th December 1939. Apparently thanks to the intervention by the papal nuncio in Berlin, Fulman was released from prison, yet not allowed to come back to Lublin. He was interned in Nowy Sącz, where he lived in the presbytery of the collegiate church of Saint Margaret until 25th February 1940. The local parish priest, Roman Mazur, welcomed him warmly. Bishop Fulman was the head of the Lublin diocese from a distance. He had two rooms at his disposal. In one of them he organized a private chapel, where he secretly ordained 37 priests for the Lublin diocese. During the period of his internment, on 17th November 1943, Fulman celebrated the 25th anniversary of his ordination as a bishop. On this occasion he received a letter of congratulation from the Pope Pius XII. In May 1944 the Bishop was granted permission to return to his diocese. Due to his old age and bad health he did not start the journey. Soon such a possibility was out of the question due to war activity on the front. It was not until 9th February 1945 that the Bishop left Nowy Sącz. He died in Lublin a few months later. The Archbishop of Lublin Stanisław Budzik and the Bishop of Tarnów Andrzej Jeż participated in the ceremony commemorating the 70th anniversary of the Fulman’s termination of the internment. On 9th February 2015 a special commemorative plaque was placed inside the presbytery of the collegiate church of Saint Margaret to commemorate Bishop Fulman’s stay in Nowy Sącz.

PL

Marian Leon Fulman był biskupem diecezji lubelskiej w latach 1918–1945. Gdy wybuchła druga wojna światowa został aresztowany przez Niemców pod fałszywym zarzutem posiadania broni. 27 listopada 1939 roku został skazany przez nazistowskie władze okupacyjne na karę śmierci. Karę tę zamieniono na ciężkie więzienie w Oranienburgu-Sachsenhausen. Biskup przebywał tam od 4 grudnia 1939 roku. Zapewne na skutek interwencji nuncjusza papieskiego w Berlinie bp Fulman został zwolniony z więzienia, ale nie pozwolono mu wrócić do Lublina. Został internowany w Nowym Sączu, gdzie od 25 lutego 1940 roku mieszkał na plebanii kościoła kolegiackiego pw. św. Małgorzaty. Miejscowy proboszcz ks. Roman Mazur przyjął go bardzo gościnnie. Biskup Fulman przez pięć lat kierował na odległość diecezją lubelską. Na plebanii miał do dyspozycji dwa pokoje. W jednym z nich została urządzona prywatna kaplica, gdzie biskup wyświęcił sekretnie 37 księży dla diecezji lubelskiej. W czasie internowania, 17 listopada 1943 roku, biskup obchodził jubileusz 25-lecia przyjęcia święceń biskupich. Z tej okazji otrzymał list gratulacyjny od papieża Piusa XII. W maju 1944 roku biskup uzyskał zgodę na powrót do swojej diecezji. Ze względu na podeszły wiek i zły stan zdrowia nie zdołał od razu rozpocząć powrotnej podróży. Wkrótce możliwość tę zablokowały działania na froncie wojennym. Opuścił Nowy Sącz dopiero 9 lutego 1945 roku. Umarł w Lublinie kilka miesięcy później. W 70. rocznicę tego wydarzenia odbyły się w Nowym Sączu uroczystości z udziałem arcybiskupa lubelskiego Stanisława Budzika i biskupa tarnowskiego Andrzeja Jeża. Na świadectwo pobytu bp. Fulmana w Nowym Sączu 9 lutego 2015 roku umieszczono wewnątrz budynku plebanii kościoła pw. św. Małgorzaty specjalną pamiątkową tablicę.

11

Prominentní, povolení, nežádoucí, zakázaní: seznamy a evidence českých spisovatelů jako nástroj proměny struktury literárního pole za protektorátu

63%

Piorecká K.

Soudobé dějiny (Contemporary History)

|

2021

|

vol. 28

|

issue 2

469-498

EN

a2_However, using some examples, the author also shows how the self-defence strategy of Czech culture was reflected in biographical portraits of authors prepared by anonymous ministerial functionaries, in which, for example, the former leftist orientation of prominent literary figures was downplayed and their indifference to politics and the significance of their work for the nation were highlighted. The annex to the article is an extract from the vast list of authors, printings of their works and their royalties, which was put together on the basis of the systematized data in the previously mentioned "Evidence of Writers and Poets".

CS

Touto sondou do kulturní politiky v Protektorátu Čechy a Morava autorka demonstruje důležitost úředních seznamů, evidencí a kartoték českých spisovatelů při vytváření komplexního systému regulace české literatury a kultury v letech 1939 až 1945. Přibližuje administrativní změny v tehdejším řízení české kultury, jehož kompetence se postupně soustředily v Ministerstvu lidové osvěty pod vedením Emanuela Moravce (1893-1945) a v Úřadě říšského protektora. Seznamy a evidence vznikající v těchto institucích se přitom staly základním nástrojem tohoto centralizovaného řízení. Ruku v ruce s tím šla snaha o prosazení nové hodnotové orientace české literatury a kultury prostřednictvím oficiální propagandy a umělecké kritiky. Ač kritéria kladená na literaturu nebyla jasně formulovaná, seznamy a evidence měly posloužit k dosažení kýžených změn a k preferenci určitých autorů a děl, respektive k jejich upozadění či vyloučení z kulturního provozu. Na jejich základě bylo možné přijmout řadu opatření vedoucích k přímé regulaci literárního pole. Seznamy autorů určovaly, kteří z nich budou zahrnuti do školní četby, kdo se bude moci účastnit veřejných vystoupení i kdo se vyhne totálnímu nasazení a zda vůbec bude moci publikovat. V tomto kontextu autorka podrobněji upozorňuje na rozsáhlou kartotéku "Evidence spisovatelů a básníků", která je uložená ve fondu Ministerstvo lidové osvěty v Národním archivu v Praze a jejíž potenciál jako pramene pro další bádání nejen na poli literární historie, ale i protektorátní kultury, kulturní politiky a každodennosti, dosud není využitý. Úředníci jmenovaného ministerstva v ní a přidružených seznamech shromažďovali standardizovaná biografická data i údaje o dílech jednotlivých osobností literárního pole (nejen beletristech a básnících či dramaticích, ale i kriticích, nakladatelích, publicistech, překladatelích, autorech odborných prací). Kartotéka poskytovala také cenné informace ekonomického charakteru (výše nákladu, profit nakladatelství, přehled autorských honorářů), díky nimž bylo možné nejen ovlivňovat autory, ale i regulovat a plánovat celý literární provoz. Autorka však zároveň na několika příkladech ukazuje, jak se v hodnotících biografických medailonech autorů sepisovaných anonymními ministerskými úředníky promítala sebeobranná strategie české kultury, bagatelizující kupříkladu dřívější levicovou orientaci předních literárních osobností a zdůrazňující jejich nepolitičnost a hodnotu díla pro národ. Přílohu článku tvoří výtah z obsáhlého tabulkového soupisu autorů, nákladů jejich děl a autorských honorářů sestavený na základě systemizovaných údajů ve zmíněné "Evidenci spisovatelů a básníků".

12

Звезда, свастика, крест: Идеологические и нравственные коллизии в военной прозе Бориса Ширяева

63%

Lyubomudrov A.

Roczniki Humanistyczne

|

2022

|

vol. 70

|

issue 7

275-288

PL

Artykuł jest poświęcony ideologicznym i moralnym kolizjom w powieściach rosyjskiego pisarza emigranta Borysa Szyriajewa (1889-1959), a konkretnie w tekstach Овечья лужа (Owcza sadzawka) i Кудеяров дуб (Kudejarowy dąb), które są poświęcone życiu ludzi na terenach okupowanych przez hitlerowców. Celem tej pracy jest wyjaśnienie konfliktu między moralnością chrześcijańską, patriotyzmem a państwem totalitarnym. Kluczowe wątki obu powieści nawiązują do bolesnych aspektów historii: kolaboracji, ruchu partyzanckiego, podziemnych organizacji sowieckiej i antybolszewickiej. Powieści Szyriajewa ilustrują, jak konfrontacja ludzi podzielonych przez rewolucję doprowadza do wojny domowej, która rozwinęła się w czasie wojny światowej. Badane są również różne aspekty artystycznego światopoglądu Szyriajewa. Artykuł ukazuje punkty zbieżne i odstępstwa między jego „rosyjskim chrześcijaństwem” a doktryną ewangeliczną. Rozważany jest również ważny dla autora motyw „świętej zemsty” i jej związek z ludową legendą o Kudejarze.

EN

This article is devoted to the collisions of morals in stories by the Russian emigrant writer Boris Shiryayev (1889-1959), specifically Sheep’s Puddle and Kudeyar’s Oak. They are dedicated to the life of the people in those territories which were occupied by the Nazis. The purpose of this work is to clarify the conflict between Christian morality, patriotism and the totalitarian state. The key plot lines of both works are related to painful aspects of history: collaborationism, the partisan movement, the underground Soviet and anti-Bolshevik organisations. Shiryayev’s works illustrate how the confrontation among people split by the Revolution resulted in a civil war that unfolded within the World War itself. Various aspects of Shiryayev’s artistic worldview are also investigated. The article shows the points of coincidence and deviation between his “Russian Christianity” and the Gospel doctrine. The motive of “holy revenge” and its connection with the folk legend of Kudeyar is also considered.

RU

Рассматриваются нравственные коллизии повестей писателя русского зарубежья Бориса Ширяева (1889-1959) Овечья лужа и Кудеяров дуб, посвященных жизни народа на оккупированной нацистами территории. Цель работы – исследовать конфликт между христианской моралью, патриотизмом и тоталитарным государством. Узловые сюжетные линии своих книг прозаик связывает с болевыми точками истории: коллаборционизм, партизанское движение, подпольные советские и антибольшевистские организации. Творчество Ширяева может служить исторической иллюстрацией того, как противостояние в расколотом революцией народе вылилось в беспощадную гражданскую войну, развернувшуюся внутри войны мировой. Исследуются также аспекты художественного мировоззрения Ширяева, показаны точки соприкосновения и отталкивания его «русского христианства» и евангельского вероучения. Проанализирован важный для автора мотив «святой мести» и его связь с фольклорной легендой о Кудеяре.

13

Recenzja książki: Bielsko-Biała i okolice na dawnej pocztówce i fotografii w czasach II wojny światowej

51%

Machnio D.

Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

|

2020

|

vol. 8

|

issue 8

162-166

PL

Album Bielsko-Biała i okolice na dawnej pocztówce i fotografii w czasach II wojny światowej jest pierwszą wydawniczą próbą przedstawienia – w tak obszernej formie – okresu okupacji hitlerowskiej w Bielsku-Białej w oparciu o zebrany materiał fotograficzny i ilustracyjny. Zdjęcia zostały opatrzone odpowiednim komentarzem zredagowanym w taki sposób, aby czytelnik odniósł wrażenie, iż bezpośrednio uczestniczy w wydarzeniach ilustrowanych przez fotografie.

EN

The album Bielsko-Biała and its surroundings during the Second World War in old postcards and photographs is the first publishing attempt to present – in such an extensive form – the period of the Nazi occupation in Bielsko-Biała, based on the collected photographic and illustrative material. The photographs are accompanied by an appropriate commentary, edited in such a way as to give the reader the impression that their directly participate in the events illustrated by the photographs.

14

Zur Straßenumbenennung in ausgewählten Ortschaften der ehemaligen NS-Kreisstadt Busko während des Zweiten Weltkriegs

51%

Owsiński P.

Colloquia Germanica Stetinensia

|

2019

|

issue 28

237-254

EN

Street designations do not enable only the topographical-spatial orientation, but they are also the carriers of the political and cultural contents. The paper is about the results of the trends’ analysis in the change of the names of streets in the chosen places of the Busko County during the Second World War. The showed examples are sorted on account of their function. It may be expected that the reason for these steps was primarily to express the Nazi power and ideology in the names of the streets, as well as to remove from the public and social space the designations which clashed with the Nazi politics and culture. But in the analysis it is exposed that the German converted the Polish hodonyms without changing their names or their functions. In this way it can be seen, that the German people accepted the Polish language world picture and used it in their own language during their presence in the occupied areas of Poland.

DE

Straßennamenschilder besitzen nicht nur die Orientierungs- und Hinweisefunktion, sondern sind auch Träger von Inhalten aus dem Bereich der Politik und Kultur. Es werden in dem Beitrag die Ergebnisse der Untersuchung der Straßenumbenennungsmotivierung in ausgewählten Ortschaften der ehemaligen Kreisstadt Busko während des Zweiten Weltkriegs präsentiert, wobei die Belege im Hinblick auf die Funktion des Hodonyms sortiert wurden. Es wäre zwar zu erwarten, dass die nationalsozialistische Macht und Ideologie in den besetzten Gebieten zum Ausdruck gebracht und die im Widerspruch zur NS-Politik und Kultur stehenden Hodonyme aus dem öffentlichen Raum entfernt werden sollten, doch aus der Erforschung des Sprachmaterials geht eindeutig hervor, dass die Deutschen die polnischen Straßenbezeichnungen entweder unverändert annahmen oder sie nur eindeutschten, ohne deren Funktionen zu verändern. Dadurch wird sichtbar, dass das polnische sprachliche Weltbild auch im Bewusstsein einer anderen Sprachgemeinschaft reibungslos funktionieren konnte.

PL

Nazwy ulic nie są jedynie wyrazami posiadającymi funkcję orientacyjną i wskazującą, lecz również są często nośnikami treści z obszaru polityki i kultury. W artykule prezentowane są wyniki analizy motywacji przemianowywania ulic w wybranych miejscowościach niegdysiejszego nazistowskiego powiatu buskiego podczas II wojny światowej, a prezentowane przykłady zostały pogrupowane ze względu na funkcję nazwy ulicy. Wprawdzie można było oczekiwać, iż powodem takich kroków ze strony władz okupacyjnych była chęć zarówno wyrażenia swojej siły i ideologii na okupowanych terenach, jak również usunięcia takich nazw ulic i placów z przestrzeni publicznej oraz społecznej, które stały w sprzeczności z polityką i kulturą narodowego socjalizmu podczas II wojny światowej. Z analizy wynika jednak jednoznacznie, iż Niemcy albo bez zmian przejęli polski hodonim, albo tylko go zniemczyli nie zmieniając jego funkcji. Ukazuje to, że polski językowy obraz świata mógł bez przeszkód funkcjonować również w świadomości innej społeczności językowej.

15

Fachowcy do wykorzystania, potem zdrajcy do rozpracowania. O dyskredytacji byłych policjantów w Polsce „ludowej”

51%

Ćwięk H.

Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989

|

2021

|

issue 19

642-661

EN

During the Nazi occupation, former Polish State Police officers were coerced to serve in German security structures. The German-organised and commanded Polnische Polizei in Generalgouvernement provided certain support for the occupier. In this respect, its activity was contrary to the Polish raison d’état. However, one must not forget about the cooperation of the Polnische Polizei with the resistance movement. It is difficult to unequivocally assess its role in the dark period of the occupation. When World War II ended, former policemen who had not collaborated with the Germans hoped to be able to live and work peacefully in a free Poland. Their hopes turned out to be vain. They were discredited for political reasons. They were dismissed from the Citizens’ Militia, they were taken under surveillance as ‘enemies of the peoples’, and many of them were repressed. The activities of the Polnische Polizei in the occupational structures and its place in the post-war reality are part of the tragic history of Poland in the 20th century.

PL

W okresie okupacji hitlerowskiej zmuszono funkcjonariuszy Policji Państwowej do pełnienia służby w niemieckich strukturach bezpieczeństwa. Ta formacja zapewniała okupantowi pewne wsparcie. W tym zakresie jej działalność była sprzeczna z polską racją stanu. Nie można jednak zapominać o współpracy Polskiej Policji z ruchem oporu. Trudno jest jednoznacznie ocenić jej rolę w mrocznym okresie okupacji. Gdy skończyła się II wojna światowa, policjanci niewspółpracujący z Niemcami liczyli, że będą mogli w wolnej Polsce spokojnie żyć i pracować. Ich nadzieje okazały się złudne. Byli dyskredytowani ze względów politycznych. Zwalniano ich z pracy w Milicji Obywatelskiej, rozpracowywano jako „wrogów ludu”, a wielu również represjonowano. Działalność Polskiej Policji w strukturach okupacyjnych oraz losy jej funkcjonariuszy w powojennej rzeczywistości wpisują się w nurt tragicznych dziejów Polski XX w.

16

Organisation of Lublin confinement institutions in 1939–1944 within the ramifications of the German security apparatus

51%

Michniowski M.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2021

|

vol. 21

|

issue 4

28-48

PL

Celem artykułu jest przedstawienie instytucji odosobnienia utworzonych w Lublinie w latach 1939–1944 przez okupanta niemieckiego oraz przeprowadzenie analizy aspektów organizacyjnych ich funkcjonowania w kontekście działania poszczególnych organów systemu bezpieczeństwa III Rzeszy i Generalnego Gubernatorstwa. Pierwsza część zawiera podstawowe informacje niezbędne do przeprowadzenia badania – zaprezentowanie podziału administracyjnego ziem polskich po kampanii wrześniowej oraz struktury aparatu bezpieczeństwa wprowadzonego przez niemieckiego okupanta. W części właściwej analizy nakreślono trzy główne etapy tworzenia instytucji odosobnienia, co osiągnięto na podstawie porównania okoliczności wpływających na ich założenie. Jednocześnie zaprezentowano ich oficjalną pozycję w strukturach organów systemu bezpieczeństwa, co zestawiono z faktyczną dominacją różnych agencji i postaci nad poszczególnymi obozami i więzieniami. W ten sposób przedstawiono cały odcinek niemieckiego systemu okupacyjnego z dwóch odrębnych perspektyw: utworzenia szeregu odpowiednich instytucji pełniących określone role w celu wzmocnienia kontroli okupanta nad ludnością polską oraz konkurencji poszczególnych agencji niemieckiego aparatu bezpieczeństwa o kontrolę nad masami więźniów.

EN

The aim of the article is to present the confinement institutions set up in Lublin in 1939–1944 by the German occupier, and to analyse the organisational aspects of their functioning in the operational context of various agencies of the security system of the Third Reich and the General Government. The first part of the essay consists of background information necessary to conduct the analysis – exposition of the administrational division of Polish territory after the September campaign and the structure of the security apparatus introduced by the German occupier. In the main body, three main stages of establishment of the confinement institutions are outlined, based on the comparison of the circumstances influencing their formation. Simultaneously, their official subordination to appropriate agencies of the security system is shown, what is compared to the actual dominance of various parties over different prisons and camps. As such, it is possible to present the whole segment of the German occupational system, from two distinctive perspectives: existence of a series of suitable institutions serving specific roles in order to strengthen the occupier’s control over the Polish population, and the competition of respective agencies of the German security apparatus over the masses of prisoners.

17

Działalność Podokręgu IVA Siedlce (Podlasie) Batalionów Chłopskich w latach 1942–1944

51%

Charczuk W.

Studia Podlaskie

|

2017

|

vol. 25

PL

Celem tekstu jest omówienie działalności Podokręgu IVA Siedlce (Podlasie) Batalionów Chłopskich w latach 1942–1944. W szczególności analizie poddana została struktura organizacyjna Podokręgu IVA BCh Siedlce, uzbrojenie i działalność zbrojna. Artykuł został napisany na podstawie źródeł archiwalnych zdeponowanych w Archiwum Akt Nowych, Archiwum Zakładu Historii Polskiego Ruchu Ludowego, źródeł drukowanych i opracowań dotyczących omawianego zagadnienia.

EN

A purpose of the article is to describe operations of IVA Siedlce (Podlasie) Subdivision of Farmers‘ Battalions in 1942–1944, and in particular provide a thorough analysis of its organizational structure, armament and military activity. The article has been written on the basis of archival resources stored in the Central Archives of Modern Records, Archive of the Institute of the History of Polish People’s Movement, and printed resources and studies concerning the above issue.

18

Akty notarialne notariuszy warszawskich działających w czasie II wojny światowej i ich zastosowanie we współczesnym obrocie prawnym

51%

Marciniak-Sikora A.

Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

|

2015

|

vol. 18

193-207

EN

During the second world war, the occupying power allowed Polish notaries to run individual notary public offices and perform notarial deeds therein under the supervision of occupying authorities, on the grounds of prewar Polish legislation, on the Polish territory incorporated into the General Government. Moreover, the notaries were obliged to draft deeds coherent with the legislation introduced by the occupant in the General Government. The number of the normative acts that made a brunt on the contemporary notary practice certainly includes the decision of the General Governor of 27 March 1940 on transactions in real estate in the General Government. Cases of deeds by notaries from the Warsaw Notary Chamber were used to portray the strategies of coping with the requirements imposed by the occupant. Little has been written about the history of post-war notarial deeds concluded by Warsaw notaries during the second world war. Yet it should be recognised that, with respect to both the form and content of the rules of law, they can provide grounds for contemporary conduct of legal transactions, notably entries into mortgage books. It must, however, be remembered that there have been numerous dishonest and corrupt practices based on such altered or forged documents, for which reason far-going caution is advised.

PL

W czasie II wojny światowej na ziemiach polskich, z których utworzono Generalne Gubernatorstwo, okupant zezwolił na prowadzenie przez notariuszy polskich indywidualnych kancelarii notarialnych oraz na dokonywanie przez nich czynności, pod nadzorem władz okupacyjnych, w oparciu o przedwojenne polskie przepisy. Nadto, rejenci byli zobligowani do sporządzania aktów notarialnych zgodnych z prawodawstwem wprowadzonym przez okupanta na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Do grupy aktów normatywnych, które odcisnęły piętno na ówczesnej praktyce notarialnej, należy niewątpliwie rozporządzenia Generalnego Gubernatora z 27 marca 1940 r. o obrocie nieruchomościami w Generalnym Gubernatorstwie. Na przykładzie aktów notarialnych rejentów z Warszawskiej Izby Notarialnej przedstawione zostały sposoby radzenia sobie z wymogami narzuconym przez okupanta. Na temat powojennych losów czynności rejentów warszawskich z okresu II wojny światowej wypowiadano się niewiele. Należy jednak uznać, że – przy zachowaniu przepisów prawa co do formy i treści – mogą one stanowić podstawę współczesnego obrotu prawnego, w tym być podstawą wpisu do księgi wieczystej. Pamiętać jednocześnie należy o licznych próbach oszustw podejmowanych w oparciu o takie przerobione bądź podrobione dokumenty i w związku z tym zachowywać należytą ostrożność.

Refine search results

Wo manchmal die Gebeine bleichen

Karol Hiller: від бойчукізму до європейського авангарду

Okupacyjne losy Władysława Konopczyńskiego

Pojetí selských písmáků, a zvláště F. J. Vaváka českým dějepisectvím na přelomu třicátých a čtyřicátých let 20. století

"Without One Tree, a Forest Will Stay a Forest" by Dagmara Drzazga As a Religious and Historical Documentary

Směřování německého a mezinárodního výzkumu nacistického okupačního panství. Pohled na literaturu posledního dvacetiletí

Optymizm i wojenna zawierucha. O wybranych lirykach Krzysztofa Kamila Baczyńskiego

Vzdělávací činnost konventu dominikánek v Šilperku (dnešních Štítech)

Handel w Krakowie i dystrykcie krakowskim w okresie okupacji niemieckiej – zarys problematyki

Pięć lat internowania. Biskup lubelski Marian Leon Fulman na plebanii kościoła kolegiackiego pw. św. Małgorzaty w Nowym Sączu (1940–1945)

Prominentní, povolení, nežádoucí, zakázaní: seznamy a evidence českých spisovatelů jako nástroj proměny struktury literárního pole za protektorátu

Звезда, свастика, крест: Идеологические и нравственные коллизии в военной прозе Бориса Ширяева

Recenzja książki: Bielsko-Biała i okolice na dawnej pocztówce i fotografii w czasach II wojny światowej

Zur Straßenumbenennung in ausgewählten Ortschaften der ehemaligen NS-Kreisstadt Busko während des Zweiten Weltkriegs

Fachowcy do wykorzystania, potem zdrajcy do rozpracowania. O dyskredytacji byłych policjantów w Polsce „ludowej”

Organisation of Lublin confinement institutions in 1939–1944 within the ramifications of the German security apparatus

Działalność Podokręgu IVA Siedlce (Podlasie) Batalionów Chłopskich w latach 1942–1944

Akty notarialne notariuszy warszawskich działających w czasie II wojny światowej i ich zastosowanie we współczesnym obrocie prawnym