Search results

1

Z historii dyplomacji polsko-austriackiej w latach 70. XX w. Wizyty kanclerza Austrii Bruno Kreisky’ego

100%

Kisztelińska-Węgrzyńska A.

Przegląd Zachodni

|

2015

|

issue 1(354)

139-156

EN

Federal Chancellor Dr. Bruno Kreisky overcame the peculiar isolation in Warsaw – Vienna contacts. The first major event in the history of mutual relations after World War II was a visit of the then Foreign Minister in Warsaw on 1-3 March, 1960. In the following years this politician paid four more visits in Poland as Chancellor in June 1973, January-February 1975, September 1976 and November 1979. The course of the visits and assessment of their effects provide insight into the role of Austria in the diplomatic activity of the Polish Ministry of Foreign Affairs in the 1970s. The basic source of information on the assessment of Kreisky’s motives as a social democratic politician and a commentary on Austria’s foreign policy towards Poland is in the archives of the Polish Ministry of Foreign Affairs for the years 1972-1980.

2

Biuro, natura, wyobraźnia, wiejska chata, fabryczna hala. Wizerunki artystycznej pracowni w dokumentalnym filmie o sztuce czasów PRL-u

88%

Juszkiewicz P.

Artium Quaestiones

|

2015

|

issue 26

149-169

PL

Artists’ studios turned into museums are always specific representations of the past – spatial images reflecting some idea of art and the artist, as well as his or her works, and even the position of the spectator imagined as a visitor, admirer, insider, outsider or pilgrim. When a studio is shown through a film, its status of representation comes to the foreground very distinctly just because of the properties of the medium. A filmic representation of the studio is a result of combining images into a sequence, while individual images attract the spectator’s attention to particular places, areas or aspects of the space of creation, thus making him or her follow a certain trajectory of meaning. What is more, such a sequence does not have to be limited to the studio’s interior since the cinematic montage allows the director to expand it freely by adding some historicizing or contextualizing frames. Finally, film allows one to meet the artist in his or her space through an interview, representation of the creative process or an actor-impersonator. In the first I discuss briefly three issues: the general idea of the present paper and its historical and theoretical contexts. First, my objective is to provide information on my research on Polish documentary film on art in 1948–1989, which was financially supported by the Ministry of Science and Higher Education. I was doing this research with help of a small team of young scholars – phd students and a younger collegue from Institute of Art History at Adam Mickiewicz University in Poznań. In this article I will not address general problems related to the filmic representation of artists’ studios, but discuss several individual cases. Second, the historical context is connected with the hopes of totalitarian states to use mass culture, and particularly film, to manipulate the masses. Even though in particular decades of the 20th century, and in different countries, those hopes were put into practice in different ways, their ideological and practical implementation had a common basis. That basis can perhaps be best described by Walter Benjamin’s idea that a modern wish to regenerate the world requires the destruction of the auratic art and influencing the masses with some other kind of artistic creation that could organize them according to a fixed political purpose. Benjamin believed that the most useful in that respect would be film, which in his opinion was both technical and massoriented. The masses could receive film with little effort so that it would imperceptibly form their mental and imaginative habits, and therefore also a political bias. My point is that the filmic representations of artists’ studios must be approached in the general context of the role assigned to film in the communist Poland, even though one should also remember that artists had various attitudes and censors kept changing their criteria of appropriateness. Still, the research focused on the representation of the artist, his or her studio, and the ideas of art will reveal an officially accepted picture to be transmitted into the public space. One the other hand, one should remember that within precisely defined political limits Polish documentary (and other) filmmakers could ignore commercial aspects and refer to the acknowledged high position of art, experimenting in different ways with a relationship between film and the visual arts. Third, my theoretical context is related to the status of the documentary or, that of reality represented in documentary films. In my view, shared also by a number of scholars, documentaries have an element of creation and their reality is always processed in one way or another. My examples will include studio as office, nature, space of imagination, village hut or cottage, and engine room.

3

Eliminacja sióstr zakonnych z systemu oświaty i wychowania Polski Ludowej

88%

Wiśniewska J. M.

Rozprawy z Dziejów Oświaty

|

2014

|

vol. 51

157-180

EN

In the Polish post-war reality, the presence of the Church, religion and religious in public space, with time proved not acceptable. The party’s and the government’s authorities consistently strive to separation of church and state, according to the Soviet model. Implemented by the Communist Party program secularization of social life, has transformed the Polish school, on whose territory took place specific “battle for the souls", which one element was the personnel policy, aiming to deprive congregations educational and upbringing influence on children and adolescents. The nuns were eliminated from the state’s and previously belonging to religious congregations educational institutions. Nationalized and liquidated - recognized universally - religious school led by the sisters kindergartens, dormitories, boarding schools and orphanages. The discrimination and elimination nuns in the field of education, achieved its apogee in the late 50's and 60's, when authorities using legal provisions for the Education, regarded as a distinct religious social group, which had no right to teach even the religion, not only in school but also outside its walls.

4

Kriegsliteratur aus der DDR und die Zensur in der Volksrepublik Polen in den ersten Nachkriegsjahren

75%

Rajch M.

Studia Germanica Posnaniensia

|

2016

|

issue 37

253-262

EN

From all of the German literature distributed in Poland during the first half of the nineteen fifties, that of the GDR was the most strongly represented, because like the People's Republic, it was part of the Eastern Bloc. A substantial part of this literature touched upon the themes of the Second World War. As some prominent Eastern German authors had taken part in the Spanish Civil War in 1936-1939, this subject also couldn't be ignored. The introduction in 1949 of socialist realism as the most important criterion of art, and particulary strong political pressure, led to a great deal of confusion and insecurity, not only for Polish publishing houses, but also among the censors, whose task was to take decisions about what literature could be printed. Censors’ opinions in this period often differed, not only in terms of detailed matter, but also in the final decisions about the eventual fate of the title submitted for evaluation.

DE

From all of the German literature distributed in Poland during the first half of the nineteen fifties, that of the GDR was the most strongly represented, because like the People's Republic, it was part of the Eastern Bloc. A substantial part of this literature touched upon the themes of the Second World War. As some prominent Eastern German authors had taken part in the Spanish Civil War in 1936-1939, this subject also couldn't be ignored.The introduction in 1949 of socialist realism as the most important criterion of art, and particulary strong political pressure, led to a great deal of confusion and insecurity, not only for Polish publishing houses, but also among the censors, whose task was to take decisions about what literature could be printed. Censors’ opinions in this period often differed, not only in terms of detailed matter, but also in the final decisions about the eventual fate of the title submitted for evaluation.

5

Dolus eventualis jako remedium na braki legislacyjne ustawodawstwa karnego Polski Ludowej 1944–1969 – analiza prawna

75%

Szczygieł T.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2021

|

vol. 73

|

issue 2

141-157

EN

The article presents the use of the construct of recklessness (dolus eventualis) in the doctrine and judicial practice of the People's Republic of Poland between 1944 and 1969 in order to shape – and de facto tighten – the penal policy in cases which involved acts which were classified as unintentional. The paper focuses its ruminations in particular on cases against the political and economic interests of the state, traffic offences and counteracting the negative effects of alcoholism. The conducted analyses indicate that in all these areas the shortcomings of the criminal law system and the subtle (evidence) difference between the deliberate inadvertence (recklessness) and possible intention were used to the detriment of potential perpetrators. These facts clearly confirm the well-known feature of the contemporary system, namely its instrumentalism in the use of criminal law to shape – fight – the negative aspects of the social, economic, and political reality.

PL

Artykuł prezentuje wykorzystywanie w doktrynie i praktyce orzeczniczej Polski Ludowej 1944–1969 konstrukcji zamiaru ewentualnego (dolus eventualis) do kształtowania – a de facto zaostrzania – polityki karnej w sprawach o czyny objęte nieumyślnością. Autor koncentruje swoje rozważania w szczególności na sprawach przeciwko interesom politycznym i gospodarczym państwa, przestępczości komunikacyjnej oraz dotyczących przeciwdziałania negatywnym skutkom alkoholizmu. Przeprowadzone analizy wskazują, że we wszystkich tych obszarach braki systemu prawa karnego oraz subtelna (dowodowa) różnica między świadomą nieumyślnością (lekkomyślnością) a zamiarem ewentualnym były wykorzystywane na niekorzyść potencjalnych sprawców. Fakty te dobitnie potwierdzają znaną powszechnie właściwość ówczesnego systemu, a więc jego instrumentalizm w wykorzystywaniu prawa karnego, do kształtowania – zwalczania – negatywnych aspektów rzeczywistości społeczno-gospodarczo-politycznej.

6

„Terapia czarnorynkowa”. Pomoc wywiadu MSW dla branży f armaceutycznej i biotechnologicznej w PRL 1960–1990

75%

Sikora M.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2017

|

vol. 62

|

issue 4

65–104

EN

Until now, studies on the PPR’s intelligence have been focused mainly on international rela-tions and the issue of defence. On the one hand, there were analyses of secret operations aimed at infiltration of political and military structures of NATO states and on the other, of attempts of secret exertion of influence on foreign agencies of the anti-systemic opposition (e.g. Solidarity) and, in wider sense, on the stance of the whole Polish community abroad. In general though, historians didn’t pay much attention to the intelligence’s activity in obtaining technological-exploitation documentation, samples, or utility models for the Polish science, industry, and, as a result, for the whole society. Still, judging only from the picture of scientific-technological department of the Ministry and its organisational evolution, we can say that it became a more and more important element of the PPR’s economy. In some fields of science, particularly in development and implementation, operations conducted on the territory of OECD countries by officers of the department generated considerable savings for the Polish State Treasury. An important addition to the assets of the PPR’s intelligence was co-operation and exchan¬ge of information with analogous services of other Comecon countries in the framework of socialist intelligence co-operation. This study concentrates on one of the most important, next to microelectronics and IT, aspects of activity of the Interior Ministry’s scientific-technological department. Intelligence channels supported consecutive governments of the PPR in avoiding high costs of licences and enabled access to solutions totally unavailable with foreign contractors. The subjects of operations were, inspired by the needs of the Institute of Pharmacy or chemistry industry, main¬ly antibiotics, vaccines, heart disease and immunologic drugs, as well as technologies used in transplantology. Other beneficiaries of those secret pursuits were also agriculture and animal husbandry, interested in GMO fertilizers, insecticides, or steroids for animals. Although the drowsy planned economy was not always able to manage innovative solutions, their illegal influx considerably improved PPR’s export balance and contributed to moder-nisation of some segments of chemical industry.

7

„Dobrze jest, gdy poglądy małżonków są zbieżne”. Konflikt małżeński w Polsce lat sześćdziesiątych XX wieku w świetle ego-dokumentów

75%

Klimek A.

Rocznik Antropologii Historii

|

2018

|

issue 11, Kulturowa historia wiedzy

213-239

XX

The article deals with the issue of marriage conflict in the first decades of Polish People's Republic. The problem is shown in a broader context of the long-term changes in the institutions of family and marriage, which ensued in the 20th century. The analysis is based on the ego-documents written for autobiographical competitions organized in Poland in 1960s. The author identified main grounds of marriage conflicts, which have been mentioned by the competition respondents. The article is an attempt to answer the question: which of the identified grounds of conflicts, and to what extent, resulted from the specificity of the era, and, whether the transformations in the institutions of family and marriage influenced significantly on everyday life of ordinary people.

8

ODPOWIEDZIALNOŚĆ III RP ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ WŁADZE PUBLICZNE W LATACH 1944-1989

71%

Łączkowski W.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2012

|

vol. 74

|

issue 3

105-110

EN

Pursuant to the principle that the perpetrator or his legal successor is liable for the damage caused, The Third Republic of Poland shall not be held liable for the damage resulting from the actions taken by public authorities that functioned in the territory of Poland in the political regime of 1944-1989. Those authorities, in all fundamental matters, did not act independently, but merely implemented the decisions, also the damaging ones, that had been made by the Soviet Union. And yet, it is highly unlikely that the Russian Federation (the legal successor of the USSR) will ever recognise any claims for damages or compensation for the damage caused. Consequently, other possibilities must be considered. What seems possible and recommended is assistance offered to the harmed citizens, although such assistance is not provided by the law but is rooted in the principles of ethic and depends on the financial capability of the State involved. Solutions similar to those provided in the Civil Code should be resorted to only in situations where the state of unjust enrichment continues to be enjoyed by today’s public authorities, or individuals who acquired unlawful gains in bad faith, at the cost of others. The deliberations presented in the paper apply to the internal situation in the state only since the fact that in the analysed period Poland was not a sovereign state will not, any longer, have any practical consequences for international relations. Further, the subject matter of this paper does not concern compensation due to the Church and religious denominations, which is part of a much more broadly understood area pertaining to the financing of Churches.

PL

Zgodnie z zasadą, że za szkodę odpowiada jej sprawca lub następca prawny, III RP nie powinna ponosić odpowiedzialności za krzywdy wyrządzone z powodów ustrojowo-politycznych przez władze publiczne funkcjonujące na obszarze Polski w latach 1944-1989. Władze te w zasadniczych sprawach były niesamodzielne, będąc jedynie wykonawcami decyzji kierownictwa ZSRR – dotyczy to również szkód, o których mowa w artykule. Skoro jednak jest mało prawdopodobne, aby Federacja Rosyjska (następca prawny ZSRR) uznała jakiekolwiek roszczenia odszkodowawcze, należy poszukiwać innych rozwiązań. Możliwa, a nawet wskazana, jest pomoc poszkodowanym, ale nie na gruncie prawa do odszkodowania, lecz w oparciu o przesłanki etyczne i z uwzględnieniem możliwości finansowych Państwa. Jedynie w sytuacjach utrzymujących stan bezpodstawnego wzbogacenia dzisiejszych władz publicznych lub osób, które wzbogaciły się w złej wierze kosztem pokrzywdzonych, należałoby uwzględniać roszczenia prawowitych właścicieli, korzystając z rozwiązań podobnych do tych, które określone są w Kodeksie cywilnym. Rozważania zawarte w artykule odnoszą się jedynie do stosunków wewnętrznych, w stosunkach międzynarodowych bowiem brak suwerenności Polski w tamtym okresie nie może już wywoływać żadnych skutków praktycznych. Ponadto artykuł nie dotyczy odszkodowań należnych Kościołom i związkom wyznaniowym. Jest to problematyka, którą należy połączyć z szerszą sprawą finansowania Kościołów.

9

„Stop Bothering Us...”. The Construction of the Chapel in Wilczkowice

63%

Klocek M.

Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia

|

2016

|

vol. 23

143-169

EN

The conflict in Wilczkowice is an example of the struggle against the Polish People's Republic, the development of church architecture and the church in Konecki county from 1945-1989. There were hundreds of such examples throughout the country. In every parish priests had to deal with the extremely important issue of combating communist dignitaries investment of a religious nature because this was one of the factors limiting the pastoral activity of priests. The ultimate goal of this battle was to be complete the secularization of Polish society. The faithful came face to face with this reality when supporting the activities of the clergy in wanting to set up a chapel in Wilczkowice. The local authorities of the state didn't intend however to allow plans of this type. Because they knew very well that it was only the first step towards creating a new parish in this village. This was at odds with the generally prevailing assumptions of the Communist Party, which sought to advance the fight against all manifestations of religiosity. In architecture the new world would replace the elements of spirituality exclusively with materialism. With the inability to achieve their own goals in a legal way the local parishioners were forced to take a path incompatible with the then applicable law. 1972 seemed to be an exceptional year in this extremely difficult struggle. November and the December were months in which the Wilczkowic community made an effort to convert a brick building that had been used as a barn into a house of prayer. Even though the authorities tried a variety of ways to prevent this the community did not give up. Restrictions and harassment, which were applied to persons who were, to a greater or lesser degree, involved in the creation of the chapel in Wilczkowice were considerable and could effectively discourage all attempts in this regard. It is worthwhile to recall the memory of the unknown heroes who found enough courage to fight for religious freedom. This article most likely does not cover all the people who should be mentioned. However the long-term battle, which the residents of villages fought, shows the different forms of anti-communist resistance by Catholics and is a fragment of the road to regaining the independence of Poland.

PL

Konflikt w Wilczkowicach stanowi przykład walki władz Polskiej Rzeczpospolitej Lu-dowej z rozwojem budownictwa sakralnego i kościelnego na terenie powiatu koneckiego w latach 1945-1989. Podobnych sytuacji w skali kraju były setki. W każdej z parafii du-chowni musieli mierzyć się z niebywale istotnym problemem zwalczania przez komuni-stycznych dygnitarzy inwestycji o charakterze religijnym. Był to bowiem jeden z elemen-tów ograniczania działalności duszpasterskiej kapłanów. Finalnym celem tej batalii miała być pełna laicyzacja polskiego społeczeństwa. Z tak uformowaną rzeczywistością przyszło zmierzyć się wiernym oraz wspomagają-cym ich działania duchownym chcącym utworzyć kaplicę w Wilczkowicach. Lokalne wła-dze państwowe nie miały zamiaru jednak zezwalać na tego typu plany. Doskonale bowiem wiedziały, że jest to tylko pierwszy krok w kierunku utworzenia w tej wiosce nowej parafii. To zaś kłóciło się z ogólnie panującymi założeniami partii komunistycznej, które z góry dążyły do zwalczania przejawów wszelkiej religijności. W budowanym, nowym świecie pierwiastek duchowości zastąpić miał wyłącznie materializm. Niemożność realizacji wyznaczonych sobie celów w sposób legalny zmusiła więc tam-tejszych parafian do obrania ścieżki niezgodnej z ówcześnie obowiązującym prawem. Wyjątkowy w tej niezwykle trudnej walce wydaje się być rok 1972. Listopad i grudzień były wtedy miesiącami, w których społeczność Wilczkowic podjęła wysiłek przekształcenia murowanego budynku, spełniającego niegdyś funkcję obory, w dom modlitwy. Pomimo działań władz państwowych, próbujących wszelakimi sposobami, przeszkodzić im w tych czynnościach, nie poddali się. Restrykcje i szykany, jakie zastosowano wobec osób, które w większym lub mniejszym stopniu, zaangażowały się w sprawę utworzenia kaplicy w Wilczkowicach, były przecież niemałe i mogły skutecznie zniechęcić do podejmowania jakichkolwiek prób w tej kwestii. Warto więc przywracać pamięć o bezimiennych bohaterach, którzy znaleźli w sobie odwagę, aby walczyć o wolność religijną. Zapewne tekst tego artykułu nie obejmuje wszystkich pokrzywdzonych osób, które należałoby wspomnieć. Wieloletnia batalia, jaką stoczyli mieszkańcy wioski, dowodzi jednak różnych form antykomunistycznego oporu katolików i „jest fragmentem drogi do odzyskania niepodległości Polski.

10

Dyskurs polityczny w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na łamach tygodnika „Zwierciadło”. Przypadek sporu o Tysiąclecie Państwa Polskiego

63%

Jędrzejski Ł.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2020

|

issue 2(9)

70-93

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie formułowanego przez władze partyjne Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dyskursu politycznego w okresie Sporu o Tysiąclecie Państwa Polskiego na łamach ważnego ówcześnie tytułu prasowego jakim było „Zwierciadło”. Pytania badawcze sformułowane w tekście odnosiły się do następujących kwestiach (1) Jakie specyficzne cechy posiadał profil prasowy periodyku? (2) Jakie specyficzne idiolekty językowe i słowa sztandarowe występowały w przekazie prasowym w trakcie uroczystości Tysiąclecia? (3) Jakie formy gatunkowe dominowały w formułowanym przekazie prasowym?

EN

The purpose of the article is to present the political discourse formulated by the party authorities of the Polish People's Republic during the Dispute over the Millennium of the Polish State in the then-important press title which was "The Mirror". Research questions formulated in the text referred to the following issues (1) What specific features did the press's magazine have? (2) What specific language idiolects and banner words were present in the press during the Millennium Celebration? (3) What genres dominated the formulated press release?

11

Kwestia „ochrony” wolności sumienia i wyznania w toku prac nad kodyfikacją prawa karnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1949–1969

63%

Szczygieł T.

Miscellanea Historico-Iuridica

|

2020

|

vol. 19

|

issue 2

423-445

EN

The paper presents the development of criminal law regulations regarding the protection of freedom of conscience and religion in the Polish People's Republic in 1949–1969. The presented analysis shows the real intentions of these regulations. The communist party wanted to control religious associations in terms of their potential impact on public opinion. There is no doubt that the analyzed regulations were an expression of the struggle of the communist authorities with the only independent institution after 1944, which was the Catholic Church. The work also highlights the problem of the ostracism of people associated with the communist movement, which was undoubtedly present, especially after the threat of excommunication issued by the Vatican in July 1949. As a result of this, freedom of conscience and religion became a kind of "hostage" of the growing struggle for a new state system and the place of religious associations.

PL

W pracy przedstawiono rozwój regulacji karno–prawnych dotyczących ochrony wolności sumienia i wyznania w PRL w latach 1949–1969. Przedstawiona analiza ukazuje rzeczywistą intencje tych przepisów, a sprowadzającą się do spacyfikowania związków wyznaniowych pod względem ich potencjalnego oddziaływania na opinię publiczną. Nie bowiem ulega wątpliwości, że poddane analizie przepisy prawne stanowiły wyraz walki władzy komunistycznej z jedyną po 1944 roku niezależną instytucją, jaką był Kościół katolicki. W pracy uwypuklono również problem ostracyzmu osób związanych z ruchem komunistycznym, który niewątpliwie występował, zwłaszcza po groźbie ekskomuniki wystosowanej przez Watykan w lipcu 1949 roku. Tym samym wolność sumienia i wyznania stała się niejako „zakładnikiem” rozwijającej się walki o nowy ustrój państwowy i miejsce w nim związków wyznaniowych.

12

Social insurance courts in the Polish People’s Republic

63%

Nowakowski M.

Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka

|

2020

|

issue 2/2020

85-114

PL

The article introduces basic issues relating to the genesis, circumstances surrounding the creation, activity and finally the liquidation of the social insurance judiciary as it existed in Poland in the years 1945–1975. This institution was comprised of regional social insurance courts operating in selected voivodeship cities – as the court of first instance with the Social Insurance Tribunal in Warsaw [Trybunał Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie] – as the court of second instance. The text discusses key issues related to the system, organization, and scope of material property as well as the judicial competence of the social security judiciary determining its character. Author also demonstrates that social insurance courts were the only administrative courts in existence in the Polish People's Republic before the creation of the Supreme Administrative Court [Naczelny Sąd Administracyjny].

13

«Dejmek»: Ćwiczenie z metahistorii

63%

Krakowska J.

Pamiętnik Teatralny

|

2022

|

vol. 71

|

issue 3

131-144

EN

This article offers a critical discussion of Magdalena Raszewska’s book Dejmek (Warszawa 2021). The reviewer argues that this biography of Kazimierz Dejmek (1924–2002), theater director and manager, is at the same time a meta-historical source, as it offers insights not only into a particular receding model of theatre and thinking about theater, but also into the categories, concepts, and structures specific to its time. Raszewska precisely describes Dejmek’s patriarchal features and principles, and she presents the history of his theater using terms pertinent to the values cherished by himself and his community. While her use of rumor and denunciation letters to de-mythologize Dejmek’s theater and its backstage practices may at times raise methodological concerns, it undoubtedly contributes to a picture of power and community relations that encourages a critical examination of the past and its protagonist.

PL

Artykuł stanowi krytyczne omówienie książki Magdaleny Raszewskiej Dejmek (Warszawa 2021). Recenzentka stawia tezę, że ta biografia Kazimierza Dejmka (1924–2002), reżysera i dyrektora teatrów, jest jednocześnie źródłem metahistorycznym, pozwala bowiem przyjrzeć się nie tylko pewnemu przemijającemu modelowi teatru i myślenia o teatrze, ale także kategoriom, pojęciom i strukturom właściwym jego czasom. Patriarchalne cechy i zasady Dejmka zostały przez Raszewską precyzyjnie opisane, a historia jego teatru przedstawiona pojęciami adekwatnymi do wartości, jakim hołdował on i jego wspólnota. Sposób wykorzystania przez autorkę plotek i donosów, by odmitologizować teatr i jego kulisy, budzić może chwilami metodologiczne wątpliwości, ale niewątpliwie współtworzy obraz stosunków władzy i relacji środowiskowych zachęcający do krytycznego oglądu przeszłości i jej bohatera.

14

Lubelski Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej a październik 1956 r.

63%

Majchrzyk K.

Res Historica

|

2023

|

issue 56

939-968

EN

In October of 1956, the Polish People’s Republic went through a serious political crisis, which was partially caused by rivalry between fractions in the Central Committee of the Polish United Workers’ Party. The events in Warsaw influenced the lower party structures, namely the voivodeship committees. In the October period, the Lublin Voivodeship Committee of the Polish United Workers Party experienced turmoil and staff rotation. The text shows the processes that took place in the local center of power of the Lubelskie Voivodeship. It concerns personnel changes in the executive and the position of the first secretary. The analysis of the October events also takes into account characteristics of the processes that took place on the political map of Lublin.

PL

Październik 1956 r. przyniósł Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej poważny kryzys polityczny, który był spowodowany po części rywalizacją frakcji w KC PZPR. Wydarzenia w Warszawie wpłynęły na niższe ogniwa partyjne, jakimi były komitety wojewódzkie. Lubelski KW PZPR w okresie październikowym przeszedł zawirowania i rotacje kadrowe. Tekst ukazuje procesy, jakie miały miejsce w lokalnym centrum władzy województwa lubelskiego. Dotyczy on zmian personalnych na stanowisku I sekretarza oraz egzekutywy. Analizując październikowe wydarzenia, dodatkowo uwzględnia również specyfikę procesów zachodzących na mapie politycznej Lublina.

15

Proces aktotwórczy w Urzędzie Wojewódzkim w Tarnowie na przykładzie Wydziału do Spraw Wyznań (1975–1989)

51%

Bielaszka-Podgórny B. T.

Archiwa – Kancelarie – Zbiory

|

2019

|

issue 10(12)

123-146

PL

Proces aktotwórczy jest integralną częścią szerzej rozumianych procesów archiwotwórczych, stanowiąc, obok procesu archiwizacji, jeden z etapów tych procesów. Badanie kancelarii, polegające na rekonstrukcji procesów archiwotwórczych, odgrywa istotną rolę w poznaniu zakresu kompetencji twórcy zespołu, jego funkcji i rzeczywistego charakteru działalności. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie procesów aktotwórczych, w wyniku których doszło do powstania akt Wydziału do Spraw Wyznań (WdSW) funkcjonującego w strukturze Urzędu Wojewódzkiego w Tarnowie. W artykule zarysowano zakres formalnych kompetencji WdSW i jego działalność w zakresie realizacji polityki wyznaniowej na terenie województwa tarnowskiego. W oparciu o analizę bogatej pozostałości aktowej wydziału przedstawiono organizację pracy kancelaryjnej, obieg dokumentacji jawnej, proces tworzenia dokumentów i formowania jednostek kancelaryjnych. Niniejszy artykuł kończy się omówieniem zasad przekazywania akt spraw ostatecznie zakończonych do archiwum zakładowego. Omawiane zagadnienia zostały przedstawione na tle analizy obowiązujących przepisów kancelaryjnych i praktycznej działalności referentów wydziału. W artykule zwrócono uwagę na brak dbałości w prawidłowym wykonywaniu czynności kancelaryjnych przez referentów wydziału, a w niektórych przypadkach na niestosowanie się przez nich do przepisów kancelaryjnych, co negatywnie wpłynęło na proces powstawania i narastania dokumentacji WdSW . Podstawę źródłową artykułu w pierwszej kolejności stanowią archiwalia wytworzone i zgromadzone w toku funkcjonowania WdSW Urzędu Wojewódzkiego w Tarnowie. Wykorzystano również wszelkie dostępne akty prawne, zwłaszcza zarządzenia i decyzje Wojewody Tarnowskiego, normatywy kancelaryjne i archiwalne oraz archiwalia wytworzone przez inne wydziały tarnowskiego urzędu wojewódzkiego, mające znaczenie dla omawianej problematyki.

EN

Records creating process is part of a broader concept of archives creating process, along with archiving process. Studying chanceries, i.e. reconstructing archives creating processes, plays an important role in reconstructing competencies, functions and action of records creators. The aim of the study is to present records creating processes that led to creating records of the Department of Religious Affairs (DoRA), a part of the Voivodeship Office in Tarnów. The article outlines the scope of formal competencies of the department and its activity in religious politics in the Tarnów voivodeship. Based on analysis of rich documentary evidence, the article describes office organization, circulation of not-classified records, process of creating records and forming records folders. The article ends with description of regulations regarding transmission of finalized cases records to institution’s archives. These questions were presented in context of analysis of office regulations and practice of department’s clerks. The article stresses lack of attentiveness in clerks practice and even infracting office regulation; this had a negative impact on records creation in DoRA. The source base for the article consisted of, primarily, archival materials created and collected by DoRA. Apart from that, all possible regulations were analysed, like regulations issued by the Voivode in Tarnów, office and archives regulations, adequate archival materials created by other departments of the Voivodeship Office in Tarnów.

16

Cykl życiowy dokumentu w strukturach Służby Bezpieczeństwa PRL na podstawie instrukcji kancelaryjnych

51%

Cisłowska S.

Wschodni Rocznik Humanistyczny

|

2020

|

vol. XVII (2020)

|

issue 4: Nauki o polityce i historia administracji

199-226

PL

Artykuł przedstawia szczegółowo instrukcje kancelaryjne oraz wykazy akt służby bezpieczeństwa PRL, jako przepisy regulujące podstawowe mechanizmy kancelaryjno–biurowe. Autorka analizuje także dokumentację wytworzoną przez służby bezpieczeństwa w zasobie zgromadzonym przez IPN. Dzięki kwerendzie archiwalnej udało się odnaleźć szereg wewnętrznych aktów prawnych regulujących te kwestie. Celem pracy jest zatem poznanie mechanizmów pracy kancelaryjnej w strukturach SB poprzez pryzmat teorii cyklu życiowego dokumentu.

EN

The article presents in detail office instructions and lists of files of the Security Service of the People’s Republic of Poland, as provisions regulating the basic mechanisms of the office. The author also analyses the documentation produced by the Security Service in the resource collected by the Institute of National Remembrance. Thanks to archival inquiry, it was possible to find a number of internal legal acts regulating these issues. The aim of the work is therefore to learn about the mechanisms of office work in the Security Service structures through the prism of the document life cycle theory.

RU

В статье подробно представлены инструкции делопроизводства и списки дел службы безопасности Польской Народной Республики, как положения, регулирующие основные механизмы службы. Автор также анализирует документацию спецслужб в фондах, собранных Институтом национальной памяти. Благодаря архивному поиску удалось найти ряд внутренних правовых актов, регулирующих эти вопросы. Таким образом, цель работы - изучить механизмы делопроизводства в структурах спецслужб коммунистической Польши через призму теории жизненного цикла документов.

17

Herberta antyk postkolonialny i nacjonalizm defensywny

51%

Uffelmann D.

Roczniki Humanistyczne

|

2017

|

vol. 65

|

issue 1: Literatura polska

27-43

PL

Niniejszy artykuł przedstawia postkolonialną lekturę motywów antycznych zawartych w poezji Zbigniewa Herberta. Interpretuje aluzje do historii i mitologii antycznej, a także do Biblii jako alegorie kultury politycznej, panującej w PRL-u. Herbert opisuje komunizm jako próbę kolonizacji, przy czym w swoich wierszach skupia się głównie na wewnętrznych skutkach dla mentalności skolonizowanych. W konkluzji autor wiąże postawę Herberta z defensywnym nacjonalizmem i proponuje interpretować niedawne próby wykorzystania teorii postkolonialnej w polskim dyskursie prawicowym jako model heurystyczny dla zrozumienia politycznego stanowiska Herberta w PRL-u.

EN

This article proposes a postcolonial reading of antiquity motifs from Zbigniew Herbert’s poems. References to ancient history, mythology, and biblical allusions are interpreted as allegories of the political culture in the Polish People’s Republic. While Herbert depicts communism as an attempt at colonization, in his poems the focus lies mainly on the internal effects for the colonized mind. The article rounds off with connecting Herbert’s attitude with defensive nationalism and proposing recent right-wing tendencies in the Polish appropriation of postcolonial theory as a heuristic model for understanding Herbert’s civil position during communism.

18

Jezuici warszawscy wobec Marca 1968 w wybranej dokumentacji Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej

51%

Ihnatowicz M.

Studia Gdańskie

|

2019

|

issue 44

123-130

PL

Artykuł przedstawia stosunek jezuitów warszawskich, zamieszkałych przede wszystkim przy ulicy Rakowieckiej, do Marca 1968 r. w Warszawie. Został on ukazany na podstawie różnych materiałów operacyjnych Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Jezuici warszawscy zaprezentowani zostali jako zdystansowani, sceptyczni i krytyczni do dziejących się wydarzeń, co wynikało z ich negatywnych doświadczeń z przeszłości.

EN

The article presents the attitude of the Warsaw Jesuits, who lived mainly on Rakowiecka Street, to March 1968 in Warsaw. The conclusions are based on various operational materials of the Security Service of the Ministry of the Interior of the Polish People's Republic. The Jesuits of Warsaw are shown to have been distanced, sceptical and critical in their attitude to the events happening. This resulted from their negative experiences from the past.

19

Sprawy operacyjne aparatu bezpieczeństwa Polski Ludowej wymierzone w jezuitów Prowincji Wielkopolsko-Mazowieckiej (1953-1989)

51%

Ihnatowicz M.

Studia Gdańskie

|

2020

|

vol. 47

147-162

EN

The article presents various operational cases that the security apparatus brought against the Jesuits from particular outposts of the Greater Poland-Masovia Province of the Jesus Society during the People's Poland. Knowledge in this area was obtained on the basis of many years of research and analysis of documents left by the Security Service in the archives of the Institute of National Remembrance. The article lists areas of interest of the security apparatus of the Jesuit order, as well as individual monks. The analysis of the documentation showed that the Ministry of Security wanted to know the whole life of the religious. The majority of the security apparatus was interested in current pastoral work and contacts with various social groups on many levels.

PL

W artykule przedstawiono różnorodne sprawy operacyjne jakie aparat bezpieczeństwa w okresie Polski Ludowej wytoczył przeciwko jezuitom z poszczególnych placówek Prownicji Wielkopolsko-Mazowieckiej Towarzystwa Jezusowego. Wiedzę w tym zakresie uzyskano na podstawie wieloletnich badań i analizy dokumentów pozostawionych przez Służbę Bezpieczeństwa w archiwach Instytutu Pamięci Narodowej. W artykule wymieniono obszary zainteresowania aparatu bezpieczeństwa zakonem jezuitów, jak również poszczególnymi zakonnikami. Z analizy dokumentacji wynikało, że resort bezpieczeństwa chciał poznać całokształt życia zakonnika. W przeważającej aparat bezpieczeństwa mierze interesowała bieżąca praca duszpasterska i kontakty z różnymi grupami społecznymi na wielu płaszczyznach.

20

Sytuacja prawna nauczania religii w szkołach podstawowych Polski Ludowej do 1961 roku

51%

Juśko P.

Społeczeństwo i Rodzina

|

2011

|

issue 4(29)

96-111

EN

The article takes the issue of religious education in primary schools Polish People’s Republic, by analyzing the legal situation of catechesis in schools to 1961. The problem of teaching religion in schools was inscribed in a chain of events and activities related to combating the influence of the Catholic Church in People’s Poland by the Communist Party. Through appropriate legislation and regulations of the Ministry of Education, the place of teaching religion in schools was called into question, and the postulate of complete secularization of schools motivated the communist authorities. The process of removing catechesis from schools taken place not only contrary to the Episcopate, but the majority of Polish society, traditionally tied to the Catholic religion. The final solution to the issue of religious education in schools resulted in the adoption by the Parliament on July 15, 1961 The act of education system development in People’s Poland. This led to total secularization of education in the country. Therefore, the teaching of religion moved to catechetical centers, operating mostly in churches, chapels and monasteries.

PL

Artykuł podejmuje problematykę nauczania religii w szkołach podstawowych Polski Ludowej, poprzez analizę sytuacji prawnej katechezy w tego typu szkołach, do roku 1961. Kwestia nauczania religii w szkołach wpisywała się w ciąg wydarzeń i działań związanych ze zwalczaniem przez partię komunistyczną wpływów Kościoła katolickiego w Polsce Ludowej. Poprzez odpowiednie ustawodawstwo i rozporządzenia Ministerstwa Oświaty, podważane było miejsce nauczania religii w szkołach, a przyświecał temu postulat pełnej laicyzacji szkół, realizowany przez władzę komunistyczną. Proces usuwania katechezy ze szkół odbywał się nie tylko wbrew stanowisku Episkopatu, ale i większości społeczeństwa polskiego, tradycyjnie przywiązanego do religii katolickiej. Ostateczne rozwiązanie kwestii edukacji religijnej w szkołach przyniosło uchwalenie przez Sejm 15 lipca 1961 r. Ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania w Polsce Ludowej. Doprowadziła ona do całkowitej laicyzacji szkolnictwa w państwie. W związku z tym nauczanie religii przeniosło się do punktów katechetycznych, działających najczęściej przy kościołach, kaplicach lub klasztorach.

Refine search results

Z historii dyplomacji polsko-austriackiej w latach 70. XX w. Wizyty kanclerza Austrii Bruno Kreisky’ego

Biuro, natura, wyobraźnia, wiejska chata, fabryczna hala. Wizerunki artystycznej pracowni w dokumentalnym filmie o sztuce czasów PRL-u

Eliminacja sióstr zakonnych z systemu oświaty i wychowania Polski Ludowej

Kriegsliteratur aus der DDR und die Zensur in der Volksrepublik Polen in den ersten Nachkriegsjahren

Dolus eventualis jako remedium na braki legislacyjne ustawodawstwa karnego Polski Ludowej 1944–1969 – analiza prawna

„Terapia czarnorynkowa”. Pomoc wywiadu MSW dla branży f armaceutycznej i biotechnologicznej w PRL 1960–1990

„Dobrze jest, gdy poglądy małżonków są zbieżne”. Konflikt małżeński w Polsce lat sześćdziesiątych XX wieku w świetle ego-dokumentów

ODPOWIEDZIALNOŚĆ III RP ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ WŁADZE PUBLICZNE W LATACH 1944-1989

„Stop Bothering Us...”. The Construction of the Chapel in Wilczkowice

Dyskurs polityczny w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na łamach tygodnika „Zwierciadło”. Przypadek sporu o Tysiąclecie Państwa Polskiego

Kwestia „ochrony” wolności sumienia i wyznania w toku prac nad kodyfikacją prawa karnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1949–1969

Social insurance courts in the Polish People’s Republic

«Dejmek»: Ćwiczenie z metahistorii

Lubelski Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej a październik 1956 r.

Proces aktotwórczy w Urzędzie Wojewódzkim w Tarnowie na przykładzie Wydziału do Spraw Wyznań (1975–1989)

Cykl życiowy dokumentu w strukturach Służby Bezpieczeństwa PRL na podstawie instrukcji kancelaryjnych

Herberta antyk postkolonialny i nacjonalizm defensywny

Jezuici warszawscy wobec Marca 1968 w wybranej dokumentacji Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej

Sprawy operacyjne aparatu bezpieczeństwa Polski Ludowej wymierzone w jezuitów Prowincji Wielkopolsko-Mazowieckiej (1953-1989)

Sytuacja prawna nauczania religii w szkołach podstawowych Polski Ludowej do 1961 roku