Search results

1

On się with Reflexive Subject Experiencer Verbs in Polish

100%

Bondaruk A.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 5

245-261

EN

This paper examines the syntax of the reflexive marker się, found with Subject Experiencer (henceforth SubjEx) verbs in Polish. Those reflexive SubjEx verbs that alternate with Object Experiencer (henceforth ObjEx) verbs are analysed. The reflexive się does not have a reflexive interpretation and does not represent a bound variable, and neither does it act as an operator reducing the valency of alternating SubjEx verbs. The reflexive się of SubjEx verbs, analysed in Chomsky’s Minimalist Program (“Minimalist inquiries: The framework,” “Derivation by Phase,” et seq., henceforth MP), is an element without a theta role, and hence not an argument. It merges in v and lacks φ-features. Since only v with φ-features can value accusative case, once v is filled with the φ-feature deficient się, v cannot value the accusative. Consequently, się in v blocks accusative case valuation with reflexive SubjEx verbs.

PL

O wykładniku zwrotnym się z czasownikami z eksperiencerem w pozycji podmiotu w polszczyźnie Artykuł dotyczy analizy składniowej wykładnika zwrotnego się, występującego z czasownikami z Eksperiencerem w pozycji podmiotu w polszczyźnie. Analizowane są głównie te czasowniki zwrotne z Eksperiencerem w pozycji podmiotu, które regularnie alternują z czasownikami z Eksperiencerem w pozycji dopełnienia. Podane są dowody na to, że analizowane się nie ma interpretacji zwrotnej i dlatego nie może być uznane za zmienną związaną. Wykładnik zwrotny się również nie ma funkcji operatora redukującego walencję czasowników alternujących z Eksperiencerem w pozycji podmiotu. W analizie zaproponowanej w artykule, osadzonej w Programie Minimalistycznym Chomsky’ego (Minimalist inquiries: The framework, Derivation by phase i dalsze), się występujące z czasownikami z Eksperiencerem w pozycji podmiotu nie ma roli tematycznej, nie jest więc argumentem. Dodatkowo się nie ma cech φ i jest scalane w v. Ponieważ tylko v wyposażone w cechy φ może przypisywać cechę biernika, jeśli pozbawione cech φ się znajdzie się w v, v nie może przypisywać biernika. W rezultacie się w v blokuje przypisywanie biernika przez czasowniki alternujące z Eksperiencerem w pozycji podmiotu.

2

„Niesforny” biernik rzeczowników męskonieżywotnych w liczbie pojedynczej: o ekspansji tego zjawiska we współczesnym języku polskim i jego czynnikach

89%

Kiklewicz A.

Język Polski

|

2023

|

vol. 103

|

issue 2

5-25

EN

The subject of this article are the conditions for the use of Polish masculine inanimate singular nouns in the accusative with the -a suffix as a systemic morphological characteristic of masculine animate nouns. The author proposes several ways to explain the reasons for this expansion. Theory wise, the study is based on the system-functional grammar as well as on the natural grammar. The emphasis is placed on the description of the grammatical system in the perspective of the speech activity of language users, focusing in particular on the principles of ergonomics and self-regulation. The author presents the current knowledge on Acc=Gen syncretism, and discusses a set of factors influencing the use of the accusative with the -a suffix in modern Polish: ergonomic, semantic, syntactic, frequency-driven and pragmatic.

PL

Przedmiotem artykułu są uwarunkowania użycia polskich rzeczowników męskonieżywotnych liczby pojedynczej w bierniku z fleksją -a jako systemową charakterystyką morfologiczną rzeczowników męskożywotnych (męskoosobowych oraz męskozwierzęcych). Autor proponuje kilka sposobów wyjaśnienia przyczyn tego zjawiska. Pod względem teoretycznym badanie bazuje na gramatyce systemowo-funkcjonalnej, a także na gramatyce naturalnej: obydwie teorie kładą nacisk na opis systemu gramatycznego w perspektywie działalności mownej użytkowników języka, zwłaszcza przy uwzględnieniu zasad ergonomii i samoregulacji. Autor przedstawia aktualną wiedzę na temat synkretyzmu Acc=Gen, a także omawia zespół czynników wpływających na użycie biernika z fleksją -a we współczesnej polszczyźnie: ergonomiczny, semantyczny, syntaktyczny, frekwencyjny i pragmatyczny.

3

Rodzaj gramatyczny w polszczyźnie i w językach wschodniosłowiańskich. Rozważania na marginesie biernika

89%

Stefańczyk W. T.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2021

|

vol. 28

105-116

EN

In contemporary Polish linguistics, several approaches to the category of grammatical gender coexist, both traditional, dating back to ancient times, and more recent solutions. Traditionally, grammatical gender is understood on the basis of a tripartite division – masculine, feminine, and neuter, based on the singular nominative. A similar perspective is adopted in all East Slavic languages. In more recent approaches, the division into grammatical gender is based on the accusative and gender forms. The accusative approach provides for five grammatical genders: masculine personal, masculine animate, masculine inanimate, feminine and neuter, while the genitive encompasses four generic classes in the singular and five in the plural. Such descriptive propositions are alien to other Slavic languages, although the latter do possess the category of animacy, one example of which is the accusative. In East Slavic languages, animate nouns of all grammatical gender are assigned syncretic endings with the genitive in the accusative plural. In contemporary Polish, on the other hand, distinguishing a class of plural animate nouns is irrelevant from an inflectional point of view. These differences are the reason for interferences and linguistic errors both when Poles endeavour to learn East Slavic languages and when Eastern Slavs acquire Polish.

PL

We współczesnym językoznawstwie polonistycznym współistnieje kilka ujęć kategorii rodzaju gramatycznego: tradycyjne, wywodzące się ze szkoły starożytnej oraz nowsze. W ujęciu tradycyjnym występuje trójczłonowy podział na rodzaje gramatyczne, tj. męski, żeński i nijaki, a jego podstawę stanowi mianownik liczby pojedynczej. Podobnie jest we wszystkich językach wschodniosłowiańskich. W polszczyźnie – w przeciwieństwie do innych języków słowiańskich – istnieje dodatkowo rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy. W ujęciach nowszych podstawę podziału na rodzaje gramatyczne stanowi biernik i dopełniacz. W ujęciu biernikowym występuje pięć rodzajów gramatycznych: męskoosobowy, męskożywotny, męskonieżywotny, żeński i nijaki, natomiast w koncepcji dopełniaczowej wyodrębnia się cztery klasy rodzajowe w liczbie pojedynczej i pięć klas w liczbie mnogiej. Tego typu propozycje opisu rodzaju gramatycznego są obce innym językom słowiańskim, w tym wschodniosłowiańskim, choć istnieje w nich rozbudowana kategoria żywotności, czego przykładem jest biernik. W językach wschodniosłowiańskich rzeczowniki żywotne wszystkich rodzajów gramatycznych otrzymują w bierniku liczby mnogiej końcówki fleksyjne synkretyczne z dopełniaczem. We współczesnej polszczyźnie natomiast wyodrębnianie klasy rzeczowników żywotnych w liczbie mnogiej jest nieistotne z fleksyjnego punktu widzenia. Różnice te są przyczyną interferencji i błędów językowych zarówno Polaków uczących się języków wschodniosłowiańskich, jak i wschodnich Słowian, przyswajających język polski.

4

Kilka uwag o wymienności dopełniacza i biernika w języku polskim i słoweńskim

89%

Stefan A.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2016

|

vol. LXII

131-143

PL

Tematem pracy są wybrane zagadnienia dotyczące wymienności form dopełniacza i biernika w języku polskim i słoweńskim. Inspiracją do napisania niniejszego tekstu stały się obserwacje zachowań językowych współczesnych Polaków i Słoweńców. Rozważania na temat wymienności form dopełniacza i biernika w języku polskim i słoweńskim ograniczono do wybranych zjawisk morfologicznych (w paradygmacie singularis) oraz składniowych w obu tych językach słowiańskich. Dotyczą one przede wszystkim synkretyzmu końcówek dopełniacza i biernika w rodzaju męskożywotnym oraz pojawiających się coraz częściej odstępstw od klasycznego użycia dopełniacza w zdaniach zaprzeczonych. Analizę aktualnych tendencji nienormatywnego użycia tych dwóch przypadków w obu językach poprzedza krótka charakterystyka dopełniacza i biernika w języku polskim i słoweńskim.

EN

The topic of the paper is interchangeability of genitive and accusative in Polish and Slovenian languages. The inspiration for the paper have its origin in observations of current linguistic behaviours of contemporary Poles and Slovenes. Reflections on the subject are limited to selected morphological (the declension of singular nouns) and syntactic phenomenon in both of considered Slavic languages. The focus in the paper is mostly on syncretism of genitive and accusative suffixes in masculine-animate gender and appearing more and more often deviations from standard use of genitive in negations. Analysis of tendencies of non-standard usage of these two cases in Polish and Slovenian is preceded with short characteristic of genitive and accusative in both languages.

5

Kupiłem grejpfrut czy grejpfruta? O błędach językowych w glottodydaktyce polonistycznej

71%

Stefańczyk W. T., Katedra Języka Polskiego jako Obcego W. P., reinhold5@interia.pl

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2015

|

vol. 22

PL

Artykuł porusza zagadnienie ekspansji męskożywotnej końcówki -a w bierniku liczby pojedynczej w grupie rzeczowników nieżywotnych. Część tego typu form jest zgodna z normą wzorcową, np.: forda, pokera, golfa, borowika, inne natomiast występują wyłącznie w języku potocznym, np.: zęba, paznokcia, gwoździa. Niekiedy trudno jest rozstrzygnąć, która forma jest prawidłowa, np.: zamówić kotlet czy zamówić kotleta. Artykuł przynosi ponadto propozycje rozwiązań glottodydaktycznych oraz przedstawia dylematy dotyczące wskazanych kwestii.

EN

The paper discusses the issue of the expansion of the masculine animate ending – a onto the group of inanimate nouns. Some of such forms are in agreement with the paradigmatic norm, others, on the other hand, appear only in colloquial language. It is at times difficult to establish which form is the correct one. The paper also puts forth proposals of methods of their teaching and presents some dilemmas concerning the abovementioned questions.

Refine search results

2 Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

1 Język Polski

1 Roczniki Humanistyczne

1 Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

2 Stefańczyk W. T.

1 Bondaruk A.

1 Katedra Języka Polskiego jako Obcego W. P.

1 Kiklewicz A.

1 Stefan A.

1 reinhold5@interia.pl

1 2023

2 2021

1 2016

1 2015

On się with Reflexive Subject Experiencer Verbs in Polish

„Niesforny” biernik rzeczowników męskonieżywotnych w liczbie pojedynczej: o ekspansji tego zjawiska we współczesnym języku polskim i jego czynnikach

Rodzaj gramatyczny w polszczyźnie i w językach wschodniosłowiańskich. Rozważania na marginesie biernika

Kilka uwag o wymienności dopełniacza i biernika w języku polskim i słoweńskim

Kupiłem grejpfrut czy grejpfruta? O błędach językowych w glottodydaktyce polonistycznej