Search results

1

Matematyzacja ekonomii - grzech pierworodny? Wieloaspektowa analiza wpływu i przyczyn

100%

Ostapiuk A.

Ekonomia XXI Wieku

|

2017

|

issue 1 (13)

91-104

PL

Celem artykułu jest wskazanie, w jaki sposób matematyka wpłynęła na ekonomię, a także krytyczna analiza tego procesu. Artykuł rozpoczęto od zbadania wpływu matematyki na inne nauki, począwszy od czasów starożytnych Greków. Kartezjusza zaprezentowano jako osobę, za sprawą której matematyka stała się królową nauk. Następnie przeanalizowano zwiększenie wpływu matematyki na życie intelektualne. Pozytywizm jest ujęto jako asumpt do rewolucji marginalistycznej. Od tego momentu matematyka miała coraz większy wpływ na ekonomię. Moment kulminacyjny w tej relacji przypadł na okres po II wojnie światowej − w tekście ten wpływ przedstawiono w różnych ujęciach. W tekście podjęto również próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie, dlaczego mariaż ekonomii i matematyki jest możliwy i dlaczego ekonomia neoklasyczna tak chętnie na niego przystała. W artykule omówiono negatywne konsekwencje tego połączenia, z kryzysem z 2008 roku włącznie, a także wysunięto propozycję, by ekonomia korzystała z matematyki jako narzędzia, a nie traktowała jej jako celu samego w sobie

2

Dokąd zmierza filozofia matematyki?

86%

Piotrowska E.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2016

|

issue 2

3

Dokąd zmierza filozofia matematyki?

72%

Piotrowska E.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2016

|

issue 2

4

Iz povijesti formalne metode: Poljska „integralistička” škola i Zagrebačka književnoznanstvena škola

72%

Rogić Musa T.

Przekłady Literatur Słowiańskich

|

2014

|

vol. 5

|

issue 1

84-133

HR

U radu je riječ o dvjema književnoteorijskim školama formalističkoga usmjerenja: o poljskoj tzv. integralističkoj školi, glavni predstavnik koje je Manfred Kridl, i o Zagrebačkoj književnoznanstvenoj školi, pripadnici koje su se okupljali oko zagrebačkoga časopisa „Umjetnost riječi”. Glavne postavke obiju škola bit će pregledno navedene s obzirom na njihovo mjesto i važnost u cjelokupnoj djelatnosti pravca te međusobno uspoređene, s naglaskom na razlikama unutar njihovih teorijsko-metodoloških temelja. Članak donosi pregled izvora u kojima su prvotne postavke bile formulirane, komentar njihova odjeka u domaćim sredinama te opis statusa formalističke struje u književnoznanstvenim smjerovima koji su ih nasljedovali.

EN

The article discusses the two schools of formalistic literary and theoretical orientations: the Polish integralistic school, the principal representative of which is Manfred Kridl, and the Zagreb school of literary studies, the members of which are clustered around the Zagreb magazine „Umjetnost riječi”. The main settings of both schools will be clearly stated with regard to their place and importance in the overall direction and compared with each other, with an emphasis on differences in the theoretical and methodological foundations of both schools. This article presents an overview of sources in which the original settings were formulated, a comment echoed in their local communities and a description of the current status of formalist directions in which they follow.

5

Formalizm w stosowaniu prawa a etyka na przykładzie prawnych regulacji ochrony środowiska

72%

Zając A.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2018

|

vol. 1(16)

83-93

PL

Tekst dotyczy problematyki formalizmu w stosowaniu prawa jako wieloaspektowego problemu badawczego. W niniejszym ujęciu najważniejszym punktem odniesienia jest etyka, w związku z czym autor pracy uznał za szczególnie doniosłe próbę odpowiedzi na pytanie – czy formalizm w stosowaniu prawa jest etyczny? Samo zagadnienie stosowania prawa ujęte zostało natomiast w dwóch koncepcjach – jako faktyczne przeżycia urzędników pełniących rolę organu administracji publicznej, jak i teoretycznego modelu tego zjawiska. Przy czym za dominującą uznano problematykę przeżyć podmiotów konstytuujących organ stosowania prawa. W tym też obszarze na przykładzie konkretnych regulacji prawnych z zakresu ochrony środowiska przedstawiono problematykę formalizmu i skutki, do których formalizm może prowadzić. Konkluzje pracy prowadzą do wniosku, że postawa formalistyczna opiera się na braku dbałości o tekst prawny, a zatem niestaranności w procesie odtwarzania woli nadawcy komunikatu prawnego. Działanie takie przedstawione jest jako nieetyczne, mogące powodować nieuzasadnione aksjologią danej regulacji prawnej negatywne skutki w życiu jednostki, będącej stroną postępowania.

EN

This paper discusses formalism, a multi-faceted and problematic research topic when applied to law. The most important point of reference in the presented point of view is ethics. That is why the author emphasizes the importance of asking whether formalism is an ethical behaviour in the context of applying the law. The application of law is presented using the following two conceptions: as a behavior of officials, acting as public administration authorities, and as a theoretical model of this phenomenon. This paper is mostly about the first conception: the behaviour of officials and authorities. The problem of formalism and the effects it can lead to are discussed on the basis of specific laws and regulations concerning environmental protection. Research shows that formalism is based on lack of care for the integrity of the legal text and lack of officials’ consistency in recreating the intention of the lawmaker. This kind of activity is presented as unethical, as it may cause unjustified, negative effects in the life of the individual who is a party to the proceedings.

6

Nie tylko technika – ekspresja konstrukcji jako estetyczny walor dzieła architektonicznego

72%

Ośniecka S.

Amor Fati

|

2016

|

issue 1(5)

45-66

EN

The article raises the problem of aesthetic role of construction in the architectural object. The building’s structure can fulfill its task not only as a technical element – bearing particular load – but it can also be an expressive value of work and, ipso facto, may affect the aesthetics of the building. Construction can be analyzed analogously to parsing the work of abstract art. In the first part of the article theories serving as a base of analysis are presented, such as Heinrich Wölfflin’s theory of formal analysis of work of art, Wassily Kandinsky’s theory respecting aesthetical influence of geometric forms, as well as theories of psychology of perception, developmental psychology and psychological perception of physical strengths acting in the structure. In the second part of the article the author presents examples of architectural objects analyzed in the view of the expression of construction, including various types of construction, among others: Crystal Palace in London, Eiffel Tower in Paris, Centennial Hall in Wrocław and Palazzo del Lavoro in Turin.

7

Wileńska „szkoła” Manfreda Kridla. Przyczynek do rozważań na temat rodowodów naukowych... Ireny Sławińskiej i Czesława Zgorzelskiego

72%

Padło M.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2018

|

vol. 61

|

issue 4

479-489

EN

The article is about the beginnings of of two researchers from The John Paul II Catholic University of Lublin – Czesław Zgorzelski and Irena Sławińska. It describes a Manfred Kridl’s integral method which inspired both scientists. The article includes the review of some Kridl’s publications and polemical texts. It also presents memories of professor shared by his students – Zgorzelski and Sławińska. In their publications, you can see the reference to Vilnius group’s conception.

PL

Artykuł dotyczy kształtowania się rodowodów naukowych Czesława Zgorzelskiego oraz Ireny Sławińskiej jako uczonych, którzy zapoczątkowali nurt badawczy rozwijany przez teorię i historię literatury na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Ponadto przedstawia zarys metody integralnej Kridla, która stanowiła inspirację do badań prowadzonych przez nich później na KUL. W tekście wykorzystano wybrane prace Kridla dotyczące zagadnienia metody integralnej oraz teksty polemiczne a także wspomnieniowe wypowiedzi uczniów – Zgorzelskiego i Sławińskiej. W ich późniejszych pracach widać nawiązania do koncepcji wypracowanych na etapie działania grupy wileńskiej.

8

Współczesne teorie „adaptation studies”. Rekonesans badań i nowe kierunki rozwoju

58%

Birkholc R.

Kwartalnik Filmowy

|

2022

|

issue 119 (Nowa) teoria filmu

56-76

PL

W artykule zostają przybliżone argumenty nieomawianej dotychczas szerzej w polskich badaniach debaty metodologicznej toczonej w ramach współczesnych adaptation studies. Autor opisuje trzy tendencje charakterystyczne dla najnowszych teorii adaptacji: metateoretyczne próby przeramowania pojęcia adaptacji, krytykę podejścia typu medium specificity oraz otwieranie się na konteksty kulturowe, społeczne i ekonomiczne. Zdaniem autora jednym z największych wyzwań stojących przed studiami nad adaptacją jest przełamanie obowiązującego w obrębie dyscypliny podziału na badania tekstualne i kontekstualne (na który zwracała uwagę Kamilla Elliott). Kategorią, która może stanowić pomost między ujęciami formalistycznymi a kulturoznawczymi, jest pojęcie dyskursu, które nie było dotąd przedmiotem poważnej debaty w ramach dyscypliny. Posługując się przykładami polskich adaptacji z ostatnich lat, autor wskazuje na możliwe sposoby zastosowania tej kategorii w badaniach porównawczych.

EN

The article presents the methodological debate in contemporary adaptation studies, which has not been discussed in greater detail in Polish research. The author describes three trends characteristic of the latest adaptation theories: metatheoretical attempts to reframe the notion of adaptation, criticism of medium-specificity approach, opening up to cultural, social and economic contexts. According to the author, one of the greatest challenges that adaptation studies faces is to overcome the discipline’s division into textual and contextual research (which was noticed by Kamilla Elliott). A category that could link formalistic and cultural approaches is, as the author argues, the category of discourse, which has not been the subject of a broader debate within the discipline so far. Referring to the examples of the latest Polish film adaptations, the author indicates possible ways of applying the concept of discourse in comparative studies.

9

Teoria poetyki Konstantego Troczyńskiego

58%

Panek S.

Forum Poetyki

|

2016

|

issue 3

84-95

EN

The article discusses Konstanty Troczyński’s Teoria poetyki (Theory of Poetics) – the Poznań scholar’s first book, with which he earned his doctorate, not published in his lifetime. In presenting Troczyński’s overall scholarly project, Panek presents it as an original response to the challenge of the anti-Positivist turning-point, a polemic both with Tainism and with the reaction to Positivism formulated in terms of the “understanding humanities” of the Baden School and Dilthey.

PL

Artykuł jest omówieniem Teorii poetyki Konstantego Troczyńskiego – niewydanej za życia poznańskiego badacza debiutu książkowego, będącego podstawą jego doktoratu. Autorka, przedstawiając kompletną propozycję Troczyńskiego jako nauki, pokazuje ją jako oryginalną odpowiedź na wyzwania przełomu antypozytywistycznego, polemiczną zarówno wobec tainizmu, jak i reakcji na pozytywizm formułowanych w ramach „humanistyki rozumiejącej” (szkoła badeńska i Dilthey).

10

Postępowanie nakazowe jako wyraz dopuszczalnych uproszczeń niektórych instytucji procesowych

58%

Kruk E.

Roczniki Nauk Prawnych

|

2018

|

vol. 28

|

issue 3

83-99

PL

Postępowanie nakazowe stanowi jeden z rodzajów postępowania szczególnego. Cechuje to postępowanie daleko posunięta redukcja formalizmu. W artykule omówiono instytucje charakterystyczne dla tego rodzaju procedowania, zauważając dopuszczalność takich rozwiązań, ale i niebezpieczeństwa kryjące się w orzekaniu wyłącznie na podstawie materiału dowodowego zebranego przez oskarżyciela publicznego. Ponadto, przedstawiono szczegółową analizę przesłanek pozytywnych i negatywnych postępowania nakazowego.

EN

Order/writ procedure is a type of special procedure. It is characterized by a deep reduction of formalism. The article discusses the institutions characteristic of this type of procedure, pointing to the admissibility of this type of solutions and the risks related to examination of cases based solely on the evidence collected by the public prosecutor. A detailed analysis of positive and negative grounds for the order/writ procedure was provided.

11

O relacjach między matematyką a muzyką

58%

Grębski T.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2016

|

vol. 7

|

issue 4

111-141

PL

Czy muzyka i matematyka mają coś ze sobą wspólnego? W artykule autor zajmuje się dwoma przejawami kultury należącymi do dwóch jej dziedzin – nauki i sztuki. Nauką, którą się zajmuje, jest matematyka, a sztuką – muzyka. Muzyka była, jest i zapewne będzie przedmiotem wielu badań i poszukiwań jej związków czy relacji z innymi dziedzinami. Celem tego artykułu jest przyjrzenie się tym dwom dziedzinom pod kątem matematycznych relacji i podobieństw, które można znaleźć w muzyce, oraz udowodnienie tezy, że relacje między matematyką i muzyką istnieją. Podczas analizy tych dwóch dziedzin przytoczanych jest kilka faktów, które pozwalają udowodnić tę tezę. Analizowane są kompozycje muzyczne pod kątem świadomego stosowania w nich zależności matematycznych, jak również utwory, w których można zauważyć struktury matematyczne u kompozytorów, którzy matematykami nie byli. Obydwie dziedziny to formy sztuki posiadające własny alfabet, a raczej własny język symboli. Studia matematyczne uczą wypowiadania się na bardzo abstrakcyjne zagadnienia matematyczne w sposób ścisły i uporządkowany. Muzyka zaś jest najbardziej abstrakcyjną i uporządkowaną formą sztuki. Tak więc jak matematykę nazywamy „królową nauk”, tak muzykę można by nazwać „królową sztuki”. Badając zatem relacje między tymi dwoma przejawami kultury, lepiej zrozumiemy i poznamy każdy z nich.

EN

Has music got something in common with mathematics? In this article the author deals with two expressions of culture belonging to its two disciplines: science and art. Mathematics belong to science, music to art. Music has always been and it will be the subject of profound research and exploration of its relationships with other domains. The aim of this article is to look at these two areas in the terms of mathematical relationships and similarities that can be found in music and to prove the thesis that the relationship between mathematics and music exist. While analyzing these two areas some facts are quoted that allow to prove this thesis. The author analyzes music compositions for deliberate use in their mathematical relationships, as well as songs in which mathematical structures can be seen in the works of composers who were not mathematicians. Both areas are art forms that have their own alphabet or rather their own language of symbols. Mathematical studies teach to talk on extremely abstract mathematical problems in a strict and orderly way. Music is the most abstract and an ordered art form. And while mathematics is called “the queen of science,” so music could be called “the queen of art.” Thus, examining the relationship between these two manifestations of the culture we can understand and know each of them better.

12

PARATACTIC POETICS. ON THE INCONGRUENCY OF AUTHOR AND WORK INTENTION IN KURT SCHWITTERS’ LITERARY OEUVRE

51%

van den Berg H.

Porównania

|

2013

|

vol. 12

235-263

PL

Wiele utworów z awangardowej spuścizny Kurta Schwittersa ma charakter enigmatyczny. Nie tylko jego abstrakcyjne prace wizualne, ale także poezja, opiera się prostej, jednoznacznej interpretacji, nie zawiera prostego przekazu ani wyraźnych sygnałów intencji Schwittersa. W tym kontekście utwory Schwittersa nie są odosobnionym przypadkiem, ale raczej typowym przykładem sztuki i literatury historycznej awangardy, do której należał Schwitters. Podobnie jak w przypadku ogólnych studiów nad awangardą, jego utwory literackie odnoszą się do manifestów i pism programowych, które zawęziły sens jego dzieł sztuki, obrazów, rzeźb, poezji i innych tekstów, jako źródła wskazówek intencji Schwittersa i znaczenia, jakie przypisywał swoim pracom. Ale do jakiego stopnia owe pisma programowe są godne zaufania albo – by ująć rzecz precyzyjniej – do jakiego stopnia owe cele estetyczne, procedury artystyczne i poetyka wyłożona w tych tekstach odnoszą się do artystycznej i literackiej praktyki, którą obserwujemy w pracach Schwittersa? Skupiając się na poetyckiej spuściźnie Schwittersa i jego poetyce sformułowanej w manifestach i innych tekstach z dziedziny poetyki, dostrzegamy wyraźnie, że uwagi Schwittersa o poezji były integralną częścią jego refleksji estetycznej o sztuce wizualnej i jego poetyce sformułowanej w pismach programowych, bardziej niż pochodną jego refleksji nad pracami artystycznymi. To nierzadka cecha poetyki awangardowej, która często odwzorowywała i próbowała skopiować cele artystyczne sformułowane w kontekście sztuki wizualnej (można argumentować, że Schwitters był w pierwszej linii artystą wizualnym). Nawet pomiędzy programowymi tekstami Schwittersa zogniskowanymi wyraźnie na poetyce, a jego poezją i prozą pozornie wyjaśnianą w tych tekstach, istnieje oczywista różnica pomiędzy teorią a praktyką. Porównanie z refleksją tzw. „rosyjskich formalistów” pokazuje, że te rozważania o poezji są w dużym stopniu zbieżne z podejściem Schwittersa, jednak o wiele bardziej subtelne i precyzyjne w definiowaniu poetyckich zasad, które charakteryzują spuściznę Schwittersa – być może nie jest to przypadkowe. Oprócz bliskości formalistów i awangardy, Schwitters, podobnie jak formaliści, inspirował się niemieckim historykiem i teoretykiem literatury, Oskarem Walzelem. Schwitters uczęszczał na jego zajęcia podczas studiów na akademii sztuk w Dreźnie, formaliści czytali Walzela i tłumaczyli jego prace. To może wyjaśniać rzucającą się w oczy zbieżność pomiędzy Schwittersem a formalistami, na przykład w naciskaniu na „materialność” słowa, ale także w próbach połączenia refleksji nad słowem i nad obrazem, które były głównym przedmiotem rozważań Walzela. Walzel jako trait d’union pomiędzy Schwittersem a formalistami, może być także zachętą do czytania poezji Schwittersa jako poezji z osobliwościami, które u formalistów stosowane były o wiele bardziej precyzyjnie niż jako ćwiczenie w czytaniu ahistorycznym, ale, jak pokazuje Walzel, nie tylko jako obopólne źródło inspiracji, wbrew rozbieżnościom, symultanicznie dzieląc horyzont teoretyczny awangardowych prób sztuki i literatury z Zachodu i ze Wschodu w teorii i praktyce.

EN

Many works in the oeuvre of the avantgarde artist Kurt Schwitters have an enigmatic character. Not only his abstract visual art but also his poetry resists simple unambigious interpretation. They do not contain clear messages or unequivocal indications of Schwitters’ intentions. Here, Schwitters’ work is not a singular case, but rather a typical example of the art and literature of the historical avant-garde, to which Schwitters belonged. As in studies on the avant-garde in general, literature on Schwitters and his artistic and literary work tends to resort to his manifestoes and programmatic writing, which sided his works of art, collages, paintings, sculptures, poetry and other literary texts in a more narrow sense, as a source for clues on Schwitters’ intentions and the meaning he attributed to his work. But to what extent is this programmatic writing reliable, or to be more precise: to what extent do the aesthetic principles, artistic procedures and the poetics outlined in these texts correspond with the artistic and literary practice as it can be observed in Schwitters’ work? Focusing on Schwitters’ poetic oeuvre and his poetics formulated in manifestoes and other poetical texts, it is evident that Schwitters’ remarks on poetry were an integrated part of his aesthetic reflections on the visual arts and his explicit poetics in his programmatic writing rather a derivative of reflections on his artistic production – a not uncommon feature in avant-garde poetics, which frequently reflected and tried to translate aesthetic principles coined in the context of the visual arts to (and one might argue: Schwitters was in first instance a visual artist). Even between Schwitters’ programmatic texts strictly concentrating on poetics and his poetry and proseapparently explained in these texts, an obvious discrepancy between theory and practice. A comparison with the reflections of the so-called ‚Russian formalists’ shows that their considerations on poetry are to a large extent congenial to Schwitters’ approach, yet far more subtle and accurate in defining the poetic principles, which characterize Schwitters’ literary oeuvre – probably not accidental. Apart from the proximity of formalists to the avant-garde, both Schwitters and the formalists were inspired by the German literary historian and theoretician Oskar Walzel. Schwitters attended his classes during his study at the art academy in Dresden, the formalists read Walzel and translated his works. This may explain the striking congeniality between Schwitters and the formalists e.g. in their insistence on the ‚materiality’ of the word, but also in their attempts to combine reflections on word and image, which were a major subject in Walzel’s writing. Walzel as a trait d’union between Schwitters and the formalists may also be taken as incentive for a reading of Schwitters’ poetry as poetry with pecularities of its own, which were addressed by the formalists in a far more precise way – not just as an ahistorical reading exercise, but as Walzel as mutual source of inspiration shows, against a divergent, yet simultaneously shared theoretical horizon of avant-garde approaches of art and literature from West and East in practice and in theory.

13

Wstęp do metafizyki Stanisława Ignacego Witkiewicza

44%

Kościuszko K.

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

|

2016

|

issue 22

207-219

PL

Autor niniejszego artykułu omawia Witkiewiczowskie pojęcie metafizycznej implikacji, spekulatywny charakter metafizyki wynikający z używania eksperymentów myślowych, metodę metafizycznej dedukcji pojęć, zadania metafizyki, stosunek metafizyki do badań empirycznych, stosunek metafizyki do nauki, krytykę fizykalizmu, stanowisko monadologiczne.

14

Popper : dogmatyzm : dialektyka

37%

Kościuszko K.

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

|

2015

|

issue 21

9-24

PL

W artykule udowadniam tezę, że Popper - mimo programowych haseł swego krytyczne go racjonalizmu - jest dogmatykiem, że ma np. dogmatyczno-negatywne podejście do dialekty- ki. Choć krytykuje dialektykę sam jest dialekty- kiem. Widać to w Popperowskiej filozofii ma tematyki. Również jego falsyfikacjonizm jest stanowiskiem dogmatycznym. Powołuję się przy tym na Feyerabenda, Kuhana i Lakatosa.

EN

In this article I justify the thesis that K. R.Popper - in spite of the policy statement of his critical rationalism - is a dogmatist, e.g. his approach to the dialectics is dogmatically negative. Although he criticises the dialectic, he is a dialectician himself. It is evident in his phi losophy of mathematics. His falsificationism is a dogmatic attitude, too. In the argumentation, I refer to Feyerabend, Kuhn, and Lakatos.

Refine search results

Matematyzacja ekonomii - grzech pierworodny? Wieloaspektowa analiza wpływu i przyczyn

Dokąd zmierza filozofia matematyki?

Dokąd zmierza filozofia matematyki?

Iz povijesti formalne metode: Poljska „integralistička” škola i Zagrebačka književnoznanstvena škola

Formalizm w stosowaniu prawa a etyka na przykładzie prawnych regulacji ochrony środowiska

Nie tylko technika – ekspresja konstrukcji jako estetyczny walor dzieła architektonicznego

Wileńska „szkoła” Manfreda Kridla. Przyczynek do rozważań na temat rodowodów naukowych... Ireny Sławińskiej i Czesława Zgorzelskiego

Współczesne teorie „adaptation studies”. Rekonesans badań i nowe kierunki rozwoju

Teoria poetyki Konstantego Troczyńskiego

Postępowanie nakazowe jako wyraz dopuszczalnych uproszczeń niektórych instytucji procesowych

O relacjach między matematyką a muzyką

PARATACTIC POETICS. ON THE INCONGRUENCY OF AUTHOR AND WORK INTENTION IN KURT SCHWITTERS’ LITERARY OEUVRE

Wstęp do metafizyki Stanisława Ignacego Witkiewicza

Popper : dogmatyzm : dialektyka