Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  frazem
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Frazemowość narzędnikowych form liczebnikowych na -u

100%
Przepiórkowski A.
Język Polski
|
2021
|
vol. 101
|
issue 3
5-15
PL
Celem niniejszego artykułu jest wykazanie, że – wbrew opiniom wyrażanym w słownikach, gramatykach, podręcznikach do nauki języka polskiego i pracach teoretycznych – narzędnikowe formy liczebników głównych kończące się na -u (np. pięciu) nie są we współczesnej polszczyźnie dystrybucyjnie równoważnymi wariantami form na -oma (np. pięcioma). Na podstawie danych z Narodowego Korpusu Języka Polskiego pokazano, że występowanie narzędnikowych form na -u jest w wypadku liczebników prostych ograniczone do konstrukcji przed X-u laty, podczas gdy formy na -oma są w pełni produktywne. Na potrzeby odróżnienia w opisie formalnym języka polskiego form występujących we frazemach (tj. szeroko rozumianych związkach frazeologicznych) od form w pełni produktywnych autor wprowadza kategorię frazemowość.
EN
The aim of this article is to demonstrate that in contemporary Polish – contrary to the view expressed in dictionaries, grammars, Polish textbooks for foreigners and theoretical linguistic publications – instrumental forms of cardinal numerals ending in -u (e.g. pięciu ‘five’) are not in free variation with forms ending in -oma (e.g. pięcioma). On the basis of attested data drawn mainly from the National Corpus of Polish, it is shown that forms ending in -u, when used as simple numerals in instrumental positions, are limited to the construction przed X-u laty ‘X years ago’, while forms ending in -oma are fully productive. In order to distinguish, within a given lexeme, forms which may only occur in phrasemes (i.e. broadly understood phraseological expressions) from forms which occur productively, a new grammatical category is proposed: “phrasemity”.
2
Publication available in full text mode
Content available

Wariantywność frazematyki w gwarach polskich

100%
Tyrpa A.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2019
|
issue 14
246-257
EN
The article shows 12 dialectal phrasemes appearing in numerous variants concerning phonology (e.g. żarło/zarło), inflection (e.g. oko/oczy), word formation (e.g. woza/wózka) and lexis (most numerous). Euphemisms are interesting types (e.g. diabli/bogowie, gówno/ kompot). The analysis of numerous variants of a given phraseme confirms A.M. Lewicki’s thesis (1976) that it is the semantic and syntactic patterns, rather than particular lexemes that determine the identity of a phraseological expression. For example, the two expressions coś komuś strzeliło do łba and pizło komuś do czepani are regarded as variants of one phrase, although their lexis is different. Examining phraseme variants rather than particular appearances makes understanding of their meaning (eg. Objechał kraki maki versus Uobjechał Krakóf i Makóf) and strange syntax (eg. Święta Barbara po lodzie... versus Jak na świętą Barbarę chodzi gęś po lodzie...) possible.
3
Publication available in full text mode
Content available

Mitologizmy grecko-rzymskie w retrokryminałach Marka Krajewskiego – konwencja i inwencja w aspekcie funkcjonalnym

84%
Puda-Blokesz M.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2022
|
issue 17
186-199
EN
The subject to be presented and described in the present paper are word combinations with mythological (Graeco-Roman) origins occurring in eight crime novels penned by Marek Krajewski, taking the shape of: (i) better or less known phrasemes, or conventional petrified multiword units reproduced in a communicative act to express particular intentions and intensions; (ii) phrasematic innovations, or phrasemes modified formally and/or semantically and used against the grain of the phraseological norm; or (iii) literary nonce phrasemes, that is multiword units created ad hoc for the purposes of style and world depiction, containing eponyms and eponymisms of mythological origin which exist in Polish. The proposed examination of conventional (the titular convention), innovative, and nonce (the titular invention) units used in the excerpted crime novels is of a qualitative and functional nature, since its focus is on an attempt to point out and discuss the functions which the selected examples serve in the literary messaging. Polyword mythology-based expressions fulfil numerous and various (often at the same time) functions in M. Krajewski’s crime novels, incl. cultural-identitarian, content-focused, expressive, evaluative, aesthetic and others.
4
Publication available in full text mode
Content available

Tytuły jako skrzydlate słowa

84%
Tyrpa A.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2020
|
issue 15
301-311
EN
The article discusses the issue of the “second life” of titles which, separated from the original text, start to function in the texts of other authors as winged words. The author has described the works that have been written on this topic based on the materials from magazines, belles-lettres and books discussing the titles of films. Twelve titles were presented which have been taken over by the authors of at least two new texts. The research material included ten Polish novels from the years 1969–2013. Twelve titles come from two poetic works, one song, five novels and two filmed stories, one light opera and one film. Six of them are the works of Polish authors, and the remaining six were made by foreign authors. A half of them were described in the volume Skrzydlate słowa [Winged Words] of 1990.
5

Językowe ślady starożytnej kultury grecko-rzymskiej w powieściach kryminalnych Marka Krajewskiego

67%
Puda-Blokesz M.
Język Polski
|
2022
|
vol. 102
|
issue 2
66-78
EN
The description and classification of linguistic references to the classical (Graeco-Roman) antiquity used in eight M. Krajewski’s crime novels are the main basis for the present paper. The conclusions form an attempt to look in general at the purposefulness of their use and the functions they serve, while referencing certain rules and tendencies related to crime writing and popular literature as such. The research results put forward are mostly based on the body of linguistic examination drawing from lexicology, phraseme studies, including phraseology, and onomastics. In the novels (about 600 fragments), the two-pronged (textual and paratextual) references to classical antiquity materialise in three layers: phraseme-related (polyword constructions in the form of Latin quotations and set phrases – reproductions, innovations and nonce words), lexical (Latin lexemes, eponyms and eponymisms), and onimic (primary and secondary proper names of ancient provenance among them).
PL
Podstawę opracowania stanowią przede wszystkim opis i klasyfikacja użytych w siedmiu powieściach kryminalnych M. Krajewskiego językowych odwołań do antyku klasycznego (grecko-rzymskiego). We wnioskach podjęto próbę ogólnego spojrzenia na celowość ich użycia i pełnione przez nie funkcje, z odniesieniem do pewnych prawideł i tendencji wiązanych z literaturą kryminalną i popularną w ogóle. Prezentowane wyniki badań są oparte przede wszystkim na kanwie ustaleń lingwistycznych z zakresu leksykologii, frazematyki, w tym frazeologii, i onomastyki. W powieściach (w około 600 fragmentach) na dwóch płaszczyznach (paratekstu i tekstu) realizują się odwołania do antyku klasycznego w trzech warstwach: frazematycznej (konstrukcje wielowyrazowe w postaci cytatów łacińskich i frazeologizmów – reprodukty, innowacje i okazjonalizmy), leksykalnej (leksemy łacińskie, eponimy i eponimizmy) i onimicznej (m.in. prymarne i wtórne nazwy własne o antycznej proweniencji).
6

Языковая реализация микроконцептов «отец», «сын» / «ojciec», «syn» в русском и польском лингвокультурном пространстве

67%
Sitarski A.
Slavica Wratislaviensia
|
2017
|
vol. 165
349-356
EN
This article analyses the concept of “kinship” verbalized by fixed phrases made up of the lexemes “father” and “son” and by their derivatives in the contemporary Russian an Polish language. On the basis of acontrastive analysis of the collected factual material it can be stated that the nominations “father” and “son” as verbal dominants in Russian and Polish fixed phrases display acertain level of activity in the process of phrase formation. In many examples, the lexemes “father” and “son” are subject to semantic modifications, denoting generally the Man or aman. In most cases, the usage of the fixed phrases analysed in this study in Russian and Polish is convergent or identical acultural and historical standpoint.
PL
Artykuł został poświęcony analizie porównawczej konceptu „pokrewieństwo”, werbalizowanego frazemami zawierającymi w strukturze leksykalnej leksemy: „ojciec” i„syn” oraz utworzone od nich derywaty pochodne we współczesnym języku rosyjskim i polskim. Na podstawie przeprowadzonej analizy zebranego rosyjskiego i polskiego materiału faktograficznego można stwierdzić, iż nominacje „ojciec” i„syn” jako dominanty w analizowanych w obu językach frazemach w większości przejawiają określony stopień aktywności frezeotwórczej. W wielu frazemach komponenty „ojciec” i„syn” podlegają określonym modyfikacjom semantycznym we frazeologizmach, oznaczając mężczyznę lub człowieka ogólnie. Większość analizowanych rosyjskich i polskich przykładów frazemów pod względem ich specyfiki kulturowej i historycznej oraz kontekstów ich użycia jest zbieżna lub tożsama.
7
Publication available in full text mode
Content available

Wie sind 6336 Fälle von Fettleibigkeit bei nur 26 fetten Leibern möglich? Eine phraseologische und semantische Untersuchung des Lexems "Leib"

67%
Farge S., Farge S.
Kwartalnik Neofilologiczny
|
2019
|
issue 1
8
Publication available in full text mode
Content available

O frazematyce religijnej w wypowiedziach dialogowych Trylogii Sienkiewicza

67%
Cybulski M.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
|
2016
|
vol. 50
33-50
EN
There has been presented a variety of religiously derived phrasemes and they have been analysed in order to determine a feature of style and a linguistic manner of creation of the world presented in the novel. In mental world of the characters of Trilogy, religion is the only worldview, and religiousness is the approach affecting all aspects of life. For instance, Swedish invaders are characterized as people wandering off religion, whereas Poles emphasise their „folk” religiousness, f.e. among gentry, soldiers, servants, etc.
PL
-
9
Publication available in full text mode
Content available

Nowa frazeologia publicystyczna

67%
Dziamska-Lenart G., Fliciński P.
Poznańskie Spotkania Językoznawcze
|
2016
|
issue 31
11-25
EN
The article is concentrated on the specifics of construction of new phraseological units in the contemporary Polish language. In the article have been presented tree types of noun phrases, which occur in media and in journalistic texts (for example szklany sufit – glass ceiling, efekt cappuccino, aksamitna rewolucja). The analysis includes, inter alia, data of National Corpus of Polish. The aim of the study is to describe the language status and properties of the latest phrasems, the construction of which is based on a specific scheme (phrasematic matrix): efekt + czego/kogo, rewolucja + jaka/czego. According to the observations made in the article, the meaning of the considered phraseological expressions is being modified and their use expands.
PL
Artykuł ukazuje mechanizmy powstawania nowych jednostek frazeologicznych we współczesnym języku polskim. Autorzy prezentują trzy typy innowacji frazeologicznych, wyrażeń rzeczownikowych, np. szklany sufit, efekt cappuccino, aksamitna rewolucja, które pojawiają się w tekstach publicystycznych i w mediach elektronicznych. Swoje badania opierają również na danych z Narodowego Korpusu Języka Polskiego. Celem analiz jest ukazanie budowy i właściwości semantycznych nowych wyrażeń frazeologicznych opartych na schemacie efekt + czego/kogo, rewolucja + jaka/czego (tzw. matryce frazemotwórcze).
10
Publication available in full text mode
Content available

Odbiorca przewidywany w powieści Sny i kamienie Magdaleny Tulli w oryginale i przekładzie Jany Unuk na język słoweński

59%
Gruda M.
Przekłady Literatur Słowiańskich
|
2015
|
vol. 6
|
issue 1
249-270
SL
Predvideni bralec izvirnika Sny i kamienie Magdalene Tulli in predvideni bralec prevoda Sanje in kamni v prevodu Jane Unuk sta dva ločena subjekta. Razlog za razliko med njima je drugačna konfiguracija odnosov med osebami izpovedi, intersemiotičnost in pragmatičnost prevoda ter drugačno funkcioniranje vsakega od teh besedil v drugi socialno‑kulturni resničnosti. Prevajalec, ki je najprej bralec izvirnika, potem pa avtor prevoda, izvaja dvojno aktualizacijo na podlagi lastnega vedenja, izkušenj in potencialnih bralčevih doživetij. Prevajalkin način branja in njena interpretacija, ki je osredotočena na zgodovinski kontekst, je opazna zlasti v leksikalni (prevod besednih zvez, frazemov in metafor) ter slovnični ravni, modalnih strukturah, v določanju kategorij, povezanih s časom, aksioloških kategorij „absolutnega” in metajeziku. Delo Sny i kamienie Magdalene Tulli je, zaradi mnogih kontekstov, strukturne sestavljenosti in večplastnosti izvor neenopomenskosti interpretacije in številnih morebitnih prevodoslovnih rešitev.
EN
The designated reader of the original Sny i kamienie by Magdalena Tulli and the designated reader of the translation Sanje in kamni by Jana Unuk are two separate subjects. The reason for the difference is the differing configuration of the relationships between the current narrator, intersemiotics and the pragmatism of the translation as well as the differing functions in each of these texts’ socially‑cultural reality. A translator, who is first a reader of the original, and then the author of the translation, exercises a double actualization on the basis of her/his own behavior, life experiences and potential experiences as a reader of the text. The translator’s way of reading and her interpretation, which is focused on the historical context, is especially noticeable in the lexical (the translation of collocations, idioms and metaphors) and grammatical level, modal structure, determination of categories of time, axiological categories of „the absolute” and metalinguistics. The work Dreams and Stones by Magdalena Tulli is, due to the plethora of philosophical and historical contexts, its structural composition and multifacetedness the cause of multiple meanings of interpretation and therefore, contains multiple possible translation solutions.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.