Search results

1

W stronę nie-antropocentrycznej ontologii tego, co edukacyjne

100%

Chutorański M.

Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja

|

2017

|

vol. 20

|

issue 4(80)

7-21

EN

The text is an attempt to develop a non-anthropocentric pedagogy of things, under which a thesis is put up on the necessity of thinking over the education implied by the anthropocentric way of thinking about what is social. By the means of references to posthumanism, social studies on science and technology and, in particular, to the theory of an actor-network, a way of thinking about the ontology of the educational was proposed, allowing to appreciate the relativity, complexity and hybridity of actors inscribed in the most basic level of (not only) educational existence.

PL

Tekst jest próbą rozwijania nie-antropocentrycznej pedagogiki rzeczy. W jego ramach stawiana jest teza dotycząca konieczności przemyślenia ontologii edukacji implikowanej przez antropocentryczny sposób myślenia o tym, co społeczne. Poprzez między innymi odwołania do posthumanizmu, społecznych studiów nad nauką i technologią (STS – science and technology studies), a zwłaszcza teorii aktora-sieci, zaproponowano sposób myślenia o ontologii tego, co edukacyjne, który pozwala docenić relacyjność, złożoność i hybrydyczność aktorów wpisaną w najbardziej podstawowy poziom istnienia (nie tylko) edukacyjnych bytów.

2

Drzewo, człowiek i drobnoustroje w powieściowym laboratorium. O „Historii kołka w płocie" Józefa Ignacego Kraszewskiego

80%

Lul M.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2020

|

vol. 8

141-171

EN

The theme of the interpretation of Historia kołka w płocie [The Story of the peg in the fence], a novel written by Kraszewski in Zhytomyr in 1858, presented in the article is the meeting of human culture and civilisation (including the social life of Polish rural communities) with the materiality of the non-human world. This issue raises a number of questions and doubts, especially today in the context of the historical and methodological return to the world of objects and ecology. Kraszewski’s epistemological scepticism charges the reader with the duty of reading the text under the “directive of mistrust”; in other words, to be ironically suspicious of any “absolute” truths. This creates space for Socratic irony, raised by Friedrich Schlegel to the rank of the main philosophical and aesthetic rule. Under Kraszewski’s pen it becomes the mechanism of creative self-control, which prevents the author from the unequivocal didacticism, to which his readers had become accustomed in some of his previous social novels. The method of confronting the “knowledge” of non-human entities (from the world of plants) with human relations and opinions, criticism of the art of judgement, giving up on clear discourse about one’s own ideological position in favour of “a hidden philosophy”, and finally introducing into the narrative the perspective of microworlds in the form of microbes – this whole spectrum is the equipment of the laboratory into which Historia kołka w płocie [The Story of the peg in the fence] transforms.

PL

Tematem przedstawionej w artykule interpretacji Historii kołka w płocie, jednej z żytomierskich powieści Kraszewskiego z 1858 roku, jest zetknięcie ludzkiej kultury i cywilizacji (w tym społecznego bytu wsi polskiej) z materialnością świata nie-ludzkiego. Zagadnienie to wywołuje szereg pytań i wątpliwości zwłaszcza dzisiaj, w kontekście historyczno-metodologicznego zwrotu w stronę świata rzeczy i ekologii. Teoriopoznawczy sceptycyzm Kraszewskiego nakłada na odbiorcę obowiązek lektury zgodnej z „dyrektywą nieufności”, to znaczy ironicznie podejrzliwej wobec wszelkich prawd „absolutnych”. Znajduje tu pole do realizacji ironia sokratejska, podniesiona przez Schlegla do rangi głównej zasady filozoficzno-estetycznej. Pod piórem Kraszewskiego staje się ona mechanizmem twórczej samokontroli, powstrzymuje twórcę przed jednoznacznym dydaktyzmem, z którym oswoił czytelników sporej części swoich poprzednich powieści o tematyce społecznej. Metoda konfrontowania „wiedzy” bytów nie-ludzkich (pochodzących ze świata roślin) z ludzkimi relacjami i sądami, krytyka sztuki sądzenia, rezygnacja z wyraźnej dyskursywizacji własnego ideowego stanowiska na rzecz „ukrytej filozofii”, wreszcie wprowadzenie do powieści perspektywy mikroświatów w postaci drobnoustrojów – całe to spektrum stanowi wyposażenie powieściowego laboratorium, w które zamienia się Historia kołka w płocie.

3

„Żukieta-Rakieta” – opowieść o żuku mikrobusie

80%

Pałasz A.

Tematy z Szewskiej

|

2016

|

issue Rzeczy 1(17)/2016

60-70

PL

Definicja „rzeczy” wydaje się być prosta, jednak przedmioty mogą odgrywać wiele ról. Stanowią one nośniki znaczenia, także antropologicznego. Antropologia rzeczy wysuwa postulat, według którego, rzeczy tworzą z ludźmi wspólne uniwersum i proponuje ona myślenie poprzez rzeczy (think through things) jako jedno z założeń metody etnologicznej. Współcześnie coraz popularniejszy staje się projekt stworzenia humanistyki nieatropocentycznej, wedle której, rzeczy są współtwórcami ludzkiej tożsamości. Rzeczy również mają swoją „materialną tożsamość” (material identity), która zmienia się w czasie i w zależności od kontekstu. Zarówno tożsamości, jak i biografie rzeczy różnią się przede wszystkim ze względu na to, kto jest narratorem ich historii. Igor Kopytoff proponuje podejść do biografii rzeczy analogicznie do biografii człowieka, twierdząc, że w obu przypadkach możemy stawiać podobne pytania. Przedmiotem niniejszej biografii jest żuk mikrobus, który dzięki nowym właścicielom i bardzo zżytej grupie ich przyjaciół otrzymał silną tożsamość i „drugie życie”. Osoby związane z żukiem mówią, że wyzwala on pozytywne emocje, „generuje historie”, zbliża ludzi i skłania do dzielenia się swoją historią. Opowieść o żuku mikrobusie potwierdza tezę, że do rzeczy, podobnie jak ludzie, posiadają biografie. Co więcej, biografia rzeczy zawiera w sobie opowieść o ludziach z nią związanych.

EN

Defining a “thing” seems to be simple; however objects can play many roles. They are mediums of meaning, also anthropological. Anthropology of things presents a postulate that things and humans create a shared universe together and proposes thinking through things as a one of the assumptions of ethnological method. A project to create non-anthropocentric humanities emerges, which states that things co-create human identity, and humans speak on behalf of things. Things have their own material identity, which is changing in time and depends on the context. Both identities and biographies of things differ depending on the narrator of their story. Many of those biographies can be parallel, each including only selected aspects. Igor Kopytoff suggests approaching to biography of things like to human biography. He claims that in both cases we can ask similar questions. The subject of this biography is a Żuk micro-bus, which thanks to his new owners and a group of their very close friends got a strong identity, as well as a second life. People connected with this Żuk claim that the car brings on positive emotions, creates stories, brings people closer together and encourages them to share their stories. This biography confirms the thesis that we can approach biography of things similarly to human biography. Moreover, biography of things is also a story about the people connected with those things.

Refine search results

1 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

1 Tematy z Szewskiej

1 Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja

1 Chutorański M.

1 Lul M.

1 Pałasz A.

1 2020

1 2017

1 2016

W stronę nie-antropocentrycznej ontologii tego, co edukacyjne

Drzewo, człowiek i drobnoustroje w powieściowym laboratorium. O „Historii kołka w płocie" Józefa Ignacego Kraszewskiego

„Żukieta-Rakieta” – opowieść o żuku mikrobusie