Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  nieprzekładalność
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

The Translation of Chinese Proper Names: A Cognitive Approach

100%
Galewska K.
Onomastica
|
2019
|
vol. 63
263-278
EN
The Translation of Chinese Proper Names: A Cognitive Approach The article focuses on the translation of non-literary Chinese proper names, a subject which to date has not enjoyed much research interest as a result of the common belief that proper names are untranslatable. The article discusses techniques used in the translation of Chinese anthroponyms, toponyms and brand names into Polish and English. The author refers to the strategies used in the process of transferring names to the target language and presents the consequences of applying given techniques from the cognitive perspective, which entails analysing the names in terms of their structure and meaning. Particular attention is paid to the connotations of the names, the impact they have on the speakers of a given language, as well as the mental images that can be derived from their structure. In the contrastive analysis of the names of tourist locations in Beijing and their Polish and English equivalents, the author applies the cognitive grammar approach as developed by Ronald W. Langacker. The image schemas of the names are used to present the distinct conceptualizations embodied in the names with the same references in different languages. One of the chapters describes how European names are adapted into Chinese. The study also provides an overview of the characteristics of the Chinese onomasticon, a factor which makes translation from Chinese to European languages particularly complicated. The observations made in the course of the analysis permit conclusions to be drawn on the linguistic worldview created by Polish, Chinese and English propria.
2
Publication available in full text mode
Content available

Co tłumaczy tłumacz? Myśl, język, kultura

89%
Tabakowska E.
Półrocznik Językoznawczy Tertium
|
2016
|
vol. 1
|
issue 1&2
EN
The paper addresses the issue of untranslatability as the resultant of three basic factors, which constitute the content of a translated message and which are interconnected in various proportions: thought originating in the mind, culture as the background for human thinking, and language as a tool for expression. The illustrative material is constituted by four messages: the verbal (textual) layer of the first three is accompanied by the context in the form of a drawing, while the context in the last message is evoked by means of a grammatical structure. In describing the message interpretation mechanisms in the context provided, the author avails of the theory of mental spaces by Fauconnier (1985).
PL
Artykuł podejmuje problem nieprzekładalności jako wypadkowej działania łączących się ze sobą w rozmaitych proporcjach trzech podstawowych czynników budujących przekaz przekładanego komunikatu: myśli zrodzonej w umyśle, kultury stanowiącej tło ludzkiego myślenia oraz języka jako narzędzia ekspresji. Jako ilustracja służą cztery przykłady komunikatów; w trzech pierwszych warstwie werbalnej (tekstowej) towarzyszy kontekst w postaci rysunku; w ostatnim kontekst przywoływany jest za pomocą struktury gramatycznej. Opisując mechanizmy interpretacji komunikatu w towarzyszącym mu kontekście, autorka odwołuje się do teorii przestrzeni mentalnych, stworzonej przez Fauconniera (1985).
3
Publication available in full text mode
Content available

Substytucja jako narzędzie tłumacza poezji. Pietro Marchesani i poezja Wisławy Szymborskiej

89%
Misiewicz K.
Translatorica & Translata
|
2018
|
vol. 1
29-38
EN
This article deals with the substitution, a popular and very difficult translator’s tool, which competently used allows to solve the problem of untranslatability and to blur the cultural and linguistic differences between the original text and the translation. Taking as the example very popular Italian translations of Wisława Szymborska’s poetry by Pietro Marchesani there is presented a characteristic and a general categorization of this transformation. We can specify the following types: lexical, grammatical, stylistic and metric. Thanks to the skillful use of the substitution Pietro Marchesani manages to keep the poetic essence of Szymborska’s poetry and at the same time to give the impression that her poetry is written in Italian.
PL
Niniejszy artykuł traktuje o substytucji, popularnym i bardzo trudnym narzędziu translatorskim, który umiejętnie użyty pozwala rozwiązać problem nieprzekładalności oraz zatarcie różnic kulturowych i językowych między oryginałem a przekładem. Na przykładzie popularnych we Włoszech przekładów poezji Wisławy Szymborskiej autorstwa Pietra Marchesaniego zostaje przedstawiona charakterystyka oraz ogólna kategoryzacja tej transformacji. Można wymienić następujące jej typy: leksykalny, gramatyczny, stylistyczny i metryczny. Między innymi dzięki umiejętnym posługiwaniu się narzędziem substytucji Pietrze Marchesaniemu udało się zachować poetycką kwintesencję poezji Szymborskiej, a przy tym sprawić wrażenie, że jej poezja została napisana po włosku.
4
Publication available in full text mode
Content available

Ekwiwalencja i akceptowalność anglojęzycznych tłumaczeń utworów Norwida

89%
Brajerska-Mazur A.
Studia Norwidiana
|
2022
|
vol. 40
99-116
EN
The article is a continuation and a revision of its author’s research on English translations of Norwid’s works. The questions which are put forward (who translates Norwid’s texts? Which texts? in what way? why?) are viewed from a translatological perspective. The author shows discrepancy between the method of translating Norwid’s works (which strive at full equivalence and loyalty) and their reception by the target audience. Acceptability depends on the full comprehensibility of translations by their readers who understand Polish connotations only to a limited extent as these border on untranslatability.
PL
Artykuł jest kontynuacją i próbą rewizji badań autorki, poświęconych tłumaczeniom utworów Norwida na język angielski. Zawarte w nim dane dotyczące przekładu tekstów poety (które tłumaczono? w jaki sposób? kto je przekłada? dlaczego?) są interpretowane z translatologicznego punktu widzenia. Autorka pokazuje m.in. rozdźwięk pomiędzy sposobem przekładu dzieł Norwida (idącym konsekwentnie wbrew modom i normom translatorycznym kultury docelowej – tj. dążącym do pełnej ekwiwalencji z oryginałem), a przyjęciem tych przekładów przez odbiorców translacji. Akceptowalność zależy od pełni zrozumienia tłumaczeń przez czytelników, którzy w bardzo ograniczonym zakresie pojmują ich polskie konotacje, ponieważ graniczą one z nieprzekładalnością.
5
Publication available in full text mode
Content available

O strategii tłumaczenia na przykładzie powieści "Ministerstwo bólu" Dubravki Ugrešić

89%
Gostomska A.
Przekłady Literatur Słowiańskich
|
2009
|
vol. 1
|
issue 1
84-91
HR
Ovaj tekst predstavlja jedan od najnovijih romana Dubravke Ugrešić smatrani kao predmet prijevoda. Roman "Ministarstvo boli" utemeljen na jugoslavenskoj prošlosti u ponekim se djelovima pokazuje blizak nemogućnosti prevođenja. Problem se osobito odnosi na esejističke dijelove koje ocjenjuju hrvatsku književnost ili komunizam u bivšoj Jugoslaviji. Dorota Jovanka Ćirlić, kao prevoditeljica, odlučila je objasniti neke od poteškoća u odvojenoj bilješci dodanoj romanu (napomene dopunjavaju komentar autorice). Problematične riječi i fraze ostavljene bez takvog objašnjenja mogu ga naći izravno u romanu (deskriptivno komentirane) ili prepuštene su sposobnosti čitatelja. Osim kulturne osnove u romanu postoji također jezično pitanje koje s obzirom na njegovi komplicirani karakter i strategiju prevođenja u tome slučaju trebalo bi prikazati posebno na drugom mjestu.
EN
The text presents one of Dubravka Ugresic’s latest novels perceived as the subject of translation. "The ministry of pain" founded on (ex-)Yugoslavian past turns out extremely difficult, in some parts it seems close to the untranslability. The problem concerns especially the parts which are more essayistic and estimate Croatian literature or communism in former Yugoslavia. Dorota Jovanka Ćirlić, the translator, had decided to explain some of the difficulties in her special note added to the novel (the footnotes supplement the writer’s endnotes). The troublesome words and phrases left without that kind of explanation might find it directly in the novel (descriptively commented) or require reader’s self-reliance. Apart from the cultural setting there is also a language question in the novel which because of its complex character and the translation strategy shall be interpreted separately.
6
Publication available in full text mode
Content available

(Un)translatability of culture-bound elements in AVT

89%
Bielska A.
Językoznawstwo
|
2021
|
vol. 15
93-103
PL
Autorka artykułu skupia się na dwóch technikach tłumaczenia audiowizualnego – na dubbingu i filmie z lektorem. Celem pracy jest obalenie mitu o absolutnej nieprzekładalności kulturowej, zaś badaniem zostały poddane fragmenty filmów o super bohaterach. Tłumacz audiowizualny musi stawić czoło wielu wyzwaniom, jednakże strategie stosowane do przekładów tekstów nacechowanych kulturowo są pomocne, a wręcz niezbędne w procesie przekładu. Jedną z takich strategii jest adaptacja, która jest efektywna i przyczynia się do pozytywnego odbioru filmu przez widza docelowego. Właściwa interpretacja fragmentów kulturowych warunkuje przystępność języka i może przyczynić się do wzmocnienia efektu humorystycznego w Polskiej wersji językowej. Analizowane przykłady pokazują, że tłumacze wykazali się kreatywnością a ich wybory translatorskie nierzadko były zaskakujące, co zostało docenione przez odbiorców.
EN
The author focuses on two modes of audiovisual translation – dubbing and voice-over. The aim of this paper is to dispel the myth of absolute cultural non-translatability, and excerpts from films about super heroes are examined to this purpose. An audiovisual translator faces many challenges, and translation strategies for texts characterised by cultural elements are not only helpful but indispensable in facilitating the translation process. One such strategy is adaptation, which proves to be highly effective and contributes to the positive reception of films by their intended viewers. The correct interpretation of the cultural fragments determines the accessibility of the language and can contribute to enhancing the humorous effect in the Polish language version. The analyzed movie excerpts demonstrate that the Polish versions contain creative and sometimes unexpected translational ideas for adapting the source-culture elements to the target culture, resulting in dialogue that is appreciated by Polish viewers.
7
Publication available in full text mode
Content available

Co tłumaczy tłumacz? Myśl, język, kultura

89%
Tabakowska E.
Półrocznik Językoznawczy Tertium
|
2016
|
vol. 1
|
issue 1&2
180-191
EN
The paper addresses the issue of untranslatability as the resultant of three basic factors, which constitute the content of a translated message and which are interconnected in various proportions: thought originating in the mind, culture as the background for human thinking, and language as a tool for expression. The illustrative material is constituted by four messages: the verbal (textual) layer of the first three is accompanied by the context in the form of a drawing, while the context in the last message is evoked by means of a grammatical structure. In describing the message interpretation mechanisms in the context provided, the author avails of the theory of mental spaces by Fauconnier (1985).
PL
Artykuł podejmuje problem nieprzekładalności jako wypadkowej działania łączących się ze sobą w rozmaitych proporcjach trzech podstawowych czynników budujących przekaz przekładanego komunikatu: myśli zrodzonej w umyśle, kultury stanowiącej tło ludzkiego myślenia oraz języka jako narzędzia ekspresji. Jako ilustracja służą cztery przykłady komunikatów; w trzech pierwszych warstwie werbalnej (tekstowej) towarzyszy kontekst w postaci rysunku; w ostatnim kontekst przywoływany jest za pomocą struktury gramatycznej. Opisując mechanizmy interpretacji komunikatu w towarzyszącym mu kontekście, autorka odwołuje się do teorii przestrzeni mentalnych, stworzonej przez Fauconniera (1985).
8
Publication available in full text mode
Content available

Czy mogę odczuwać hygge, jeśli w polszczyźnie nie ma takiego wyrazu? O (nie)przekładalności emocji w kontekście glottodydaktycznym

75%
Rabczuk A.
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
|
2019
|
vol. 26
443-470
EN
The nature of emotions has long preoccupied psychologists, psychiatrists, linguists, neurobiologists, and many other researchers. It is difficult to imagine life without emotion. Recently, individuals have started to invest time and energy in ensuring their emotional stability and happiness. Despite increased interests in addressing and understanding emotions, many questions remain. This article explores the linguistic-cultural implications of learning the emotional language in Polish. It examines the associations between cultural contexts and specific language choices and uses during given emotional situations in different languages. The investigation will consider the history of emotions, cultural scripts, as well as the cultural surpluses contained within respective lexemes. Included are various exercises that can be used in classes for foreign language learners and candidates for Polish teachers.
PL
Natura emocji to zagadnienie od wielu lat frapujące psychologów, psychiatrów, lingwistów, neurobiologów i wielu innych badaczy. Trudno sobie wyobrazić życie bez uczuć. Szczególnie dzisiaj człowiek poświęca wiele czasu i energii na wprawianie siebie w dobry nastrój. Zabiegi te jednak wcale nie ułatwiają kwestii mówienia o emocjach. W artykule tym autorka zastanawia się nad implikacjami lingwakulturowymi w odniesieniu do nauczania języka emocji po polsku. Poszukuje zależności między kontekstem kulturowym a doborem konkretnych środków językowych w określonych sytuacjach emocjonalnych w różnych językach. Przygląda się historyczności emocji, skryptom kulturowym, a także ładunkom kulturowym zawartym w poszczególnych leksemach. Proponuje wiele ćwiczeń, które można wykorzystać zarówno na zajęciach z cudzoziemcami, jak i lektorkami i lektorami języków obcych.
9
Publication available in full text mode
Content available

(Un)translatability. Onomastics in Olga Tokarczuk’s Primeval and Other Times

71%
Białek M.
|
2020
|
vol. 8
|
issue 1
299-311
PL
Tłumaczenie elementów kulturowych okazuje się wyzwaniem, zmuszając tłumaczy do odnoszenia się do ich pozatekstowej wiedzy. Taka konieczność jest zauważalna zwłaszcza w przypadku nazw własnych, które stanowią pokaźną część powieści Olgi Tokarczuk „Prawiek i inne czasy”. Jej tłumaczka na angielski, Antonia Lloyd-Jones, zdecydowała się na użycie jedynie kilku strategii tłumaczeniowych wyszczególnionych przez Andrew Chestermana, co w wielu przypadkach pozbawiło tekst jego złożoności.
EN
Translating culture-specific elements proves to be a challenging task, obliging the translator to refer to his/her extratextual knowledge. Such a necessity is especially noticeable in the case of onomastics which constitutes a vital part of Olga Tokarczuk’s novel Primeval and Other Times. Its English translator, Antonia Lloyd-Jones, decided to adopt only a few of translation strategies for proper nouns specified by Andrew Chesterman, which in most instances bereft the source text of its complexity.
10
Publication available in full text mode
Content available

O destereotypizacji odczytań tekstu oryginału w przekładzie — rozważania o słoweńskim tłumaczeniu kulinariów w "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza

54%
Muszyńska-Vizintin A.
Przekłady Literatur Słowiańskich
|
2013
|
vol. 4
|
issue 1
37-60
HR
Gospod Tadej ali zadnji maščevalni pohod na Litvi Adama Mickiewicza — poljska narodna epopeja, napisana v obdobju romantike — je mojstrovina, ki velja za neprevedljivo. Vsebuje in kodificira določeni „vzorec poljskosti”: stereotipne predstave vsega, ki naj bi veljalo za tipično poljsko, neločljivo povezano s poljskim (kulturnim, zgodovinskim, literarnim, političnim) kontekstom in okoljem. V razpravi je izpostavljena teza, da številni pojmi oz. predstave, ki veljajo v določeni kulturi za stereotipične, v prevodu spreminjajo svoj status: niso več shematične in očitne (izgubljajo svojo stereotipnost) Postopek „destereotipizacije” se dogaja v glavnem zaradi prenosa besedila v drug jezik, drugi kulturni kontekst ter zaradi kulturno drugače vzgojenega sprejemnika (bralca), ki interpretira tekst s popolnoma drugega, novega vidika.
EN
Adam Mickiewicz’s Sir Thaddeus, or the Last Lithuanian Foray — Polish national epic poem, written in the Romantic period — is a masterpiece, considered to be untranslatable. It contains and codifies certain “patterns of Polishness”: stereotypical depictions of everything that are typically Polish, and indivisibly connected with the Polish (cultural, historical, literary, political) context and environment. In the article it is asserted that a number of terms and depictions, which, in a certain culture are considered as stereotypical, in a translation change their status: they are neither schematic nor obvious anymore (they lose their stereotypy). The process of “destereotypization” takes place mainly because of the transfer into another language and into another cultural context, and because of the receiver’s (reader’s) different cultural education, who interprets the text from a completely different, new point of view.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.