Search results

1

Perspektywa – w poszukiwaniu trzeciego wymiaru

100%

Owerczuk J.

Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula

|

2016

|

issue 4(50)

9-18

PL

Celem rozważań jest przedstawienie roli perspektywy od pierwszych prób sformułowania jej zasad, przez przykłady współczesne, po próbę odpowiedzi „co dalej?”. Zawarte w artykule treści oparto na analizach materiału ilustracyjnego i literatury przedmiotu. Treść artykułu podzielono na części odpowiadające kolejnym etapom – przeszłość, teraźniejszość, przyszłość perspektywy. Zwrócono uwagę na fakt, że perspektywa, mimo okresów odrzucenia i negacji, jest ciągle obecna w twórczości współczesnych, a zasada nieruchomego oka, będąca najczęściej krytykowana, umożliwiła zapis trójwymiarowej przestrzeni na płaszczyźnie, czego konsekwencją zdaje się być wirtualna, trójwymiarowa rzeczywistość.

EN

The purpose of this article is to present the role of the perspective. It presents the fi rst attempts to formulate principles, contemporary examples of use of perspective and to ask “what next?” The contents contained in the text are based on an analysis of an illustrative material and literature. The article is divided into the parts corresponding to the subsequent stages: past, present and future perspective. The article points out to the fact that the perspective, despite the periods of rejection and denial, is still present in creativity of the contemporaries and the immovable eye principle, which is most oft en criticised, has enabled recording the three-dimensional space on a plane, the consequence seems to be a virtual, three-dimensional reality.

2

Point of View: On the Narratological and Ideological Aspects of the Concept

100%

Hrabal J.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2018

|

issue 8(11) cz.1

11-26

EN

This study seeks to identify three different meanings of the term ‘point of view’ and it attempts to define a specific concept, i.e. point of view, focalization, and perspective, for each of them. It proposes that point of view should be understood in terms of ideological beliefs which can be assigned to any subject of a narrative text. Focalization is perceived as a specific discursive method of presenting a fictional world through a focal subject, which is constituted using the same distinctive features of language as a narrative subject, with the exception of the first grammatical person. The focal subject thus mediates the fictional world, although it cannot be a narrator. Finally, perspective should refer to a spatial layout of a fictional world from the position of the focus of depiction situated within the fictional world; it can also be identified using distinctive features of language.

3

PROFESSIONAL RATING OF DIGITAL INFORMATION’S – „INTRO” IN COMMUNICATING COMPUTER ART IN REFERENCE TO P. M. LESTER THEORY

84%

Perzycka E.

Problemy Profesjologii

|

2018

|

issue 1

19-27

EN

What does it mean professional rating of visual information? The question in the text i caused because the modern man is capable of experiencing and co-creates the digital image of reality. He has access to many devices and software, at the same time is able to reach a lot of information. Because of that we chose to take every task the most possible easy and fast way by shortcuts. This happens mostly because we don't have much time to try all the new available propositions. From all the multiplicity we pick only those that we consider important at this moment. What decides the pick? What competences do we need so the choices turn out to be good? The text that I wrote answers this questions. The selective information’s we get are known as INTRO. Those are the introductions to something bigger, but are they important for us? What kind of message do they have? Why should we be professionally prepared to properly read the visual statements in the INTRO format?

PL

Co to znaczy profesjonalna ocena informacji wizualnej? Pytanie postawione w tekście spowodowane jest tym, że współczesny człowiek coraz bardziej doświadcza i współtworzy cyfrowy obraz rzeczywistości. Dostęp do wielości urządzeń i programów, a tym samym do ogromnej ilości docierających informacji powoduje, że coraz częściej wybieramy uproszczenia, streszczenia, tzw. skróty skrótów. Dzieje się to najczęściej z uwagi na brak czasu, aby w całości poznać wszystkie dostępne nowe propozycje. Z wielości wybieramy tylko te, które uznajemy za ważna w danym momencie. Co decyduje zatem o wyborze? Jakie potrzebujemy kompetencje, aby wybory były dla nas dobre? Przygotowany przeze mnie tekst odpowiada na te pytania. Docierające do nas wybiórcze informacje noszą nazwę INTRO. Są to wprowadzenia do czegoś większego, ale czy ważnego dla nas. Jakie są? Jaki przekaz zawierają? Dlaczego powinniśmy być profesjonalnie przygotowani do odczytywania komunikatów wizualnych przekazywanych w formacie INTRO?

4

A universal persuasive perspective.

84%

Świątek J.

Kultura i Polityka

|

2014

|

issue 15

141-157

EN

Perspectivity is a natural and inherent mode of both constructing mental reality and producing language. In other words, imposing perspectives is to some extent what we must do when we speak, but to some extent it is a matter of choice that has significant communicative implications. The paper tries to explore the basic types of perspectivity that have a bearing on persuasive discourse.

PL

Perspektywizacja (ang. perspectivity, niekiedy perspectivization) jest naturalnym i koniecznym sposobem konceptualizacji rzeczywistości i tworzenia komunikatów językowych. Oznacza to, że narzucanie perspektywy to w pewnym sensie konieczność, ale też w pewnym stopni kwestia wyborów mających istotne znaczenie komunikacyjne. W artykule autor stara się pokazać podstawowe obszary perspektywizacji, które mają istotny wpływ na wybory językowe w dyskursie perswazyjnym.

5

To See Oneself Through the Eyes of Others and Through the Eyes of Books: Perspective in Bohumil Hrabal’s Autobiographical Texts

84%

Tlustý J.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2018

|

issue 8(11) cz.1

85-98

EN

This study analyses the use of perspective in the autobiographical trilogy (In-House Weddings, Vita Nuova and Gaps) and the late “journalistic” texts by the Czech writer Bohumil Hrabal. The article examines Hrabal’s play with perspective on several levels: on the narrative level, Hrabal experiments with the narrative voice and focalization, and views himself through the eyes of his wife Elisˇka, who is also the narrator of the whole trilogy; this strategy allows him to gain distance from the “I-perspective” and to touch upon sensitive moments of his life (particularly auto-censorship, his relationship with the Communist authorities, and various fears). Furthermore, Elisˇka’s view clashes with the view of Hrabal as a character in the narrative world, which results in an original autobiographical polyphony; the article presents a detailed scrutiny of these perspectives with regard to time. Drawing from hermeneutics as a way of self-understanding shaped by texts and culture, the analysis of perspectivity will demonstrate that Hrabal also views himself through the eyes of books and cultural images; additionally, the article points to parallels with Hrabal’s other works, particularly Too Loud a Solitude. Finally, Hrabal’s playful use of perspective concerns the question of identity: the textual self that appears in the stream of images manifests itself in constant motion, thus unveiling the non-substantiality and openness of human identity. In this way, Hrabal’s writing about himself approximates the view of self in Eastern philosophies (esp. Buddhism and Taoism − Hrabal’s sources of inspiration) as well as contemporary cognitive approaches to the theory of autobiography (Paul John Eakin).

6

On the Zero Viewpoint in Drama

84%

Nabiałek M.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2018

|

issue 8(11) cz.1

155-172

EN

The author discusses the question of the so-called zero viewpoint in the context of the presence of epic elements in the dramatic text. Using the category of perspective in her study, she observes that one of the characteristic features of drama is the intersection of dramatic background and the protagonist’s perspective. Contrary to the traditionally accepted view, the author argues that it is natural for drama to position the addressee not simply outside or inside the dramatic microcosm but at the point of a permanent intersection of these two lines. It is this moment of overlap between the extra- and intra-textual perspectives that she defines as the zero viewpoint. The variety of solutions by means of which this perspective can be achieved is demonstrated on excerpts she analyses from Bolesław Leśmian’s The Possessed Fiddler, Tadeusz Różewicz’s The Trap, and Marian Pankowski’s Camping Rough.

7

Relief perspektywiczny w technice projektowej elewacji nowożytnych. Czas renesansu

84%

Ludwig B.

Architectus

|

2018

|

issue 1(53)

61-76

PL

Artykuł prezentuje wykorzystanie w projektach architektonicznych czasu renesansu technik zapożyczonych z rzeźby – od reliefu niskiego do wysokiej płaskorzeźby. Pojęcie reliefu architektonicznego (rilievo architettonico) jako metody artykulacji elewacji wprowadził do krytyki architektury Giulio Carlo Argan. Rozważając genezę terminu relief, sposób stosowania tej techniki w płaskorzeźbie renesansowej i barokowej oraz zestawiając z przemianami form architektonicznych na elewacjach budynków w czasach nowożytnych, można pokusić się o stwierdzenie, że właśnie ewolucję swoistej techniki reliefu w komponowaniu detalu architektonicznego na ścianach budynków trzeba uznać za podstawę wielu przemian architektury w tym okresie. Analizując dzieła architektury renesansowej pod kątem tej metody, można wskazać podstawowe momenty zmian, które są w większości przypadków zbieżne z przełomowymi okresami w historii architektury. W tekście starano się wykazać adekwatność takiej formy krytyki architektonicznej do opisu osiągnięć architektury nowożytnej.

EN

The article presents the use of techniques borrowed from sculpture of the Renaissance time – bas- to high-relief in architectural projects. The concept of the “architectural relief” (rilievo architettonico) as a method of articulating the facade was introduced by Giulio Carlo Argan to the critique of architecture. Considering the origins of the term relief, the use of this technique in the Renaissance and Baroque and comparing it to the changes in architectural forms in the facades of buildings in the modern ages, we may conclude, that the evolution of specific relief techniques in composing the architectural detail on the walls of the buildings can be considered as the basis for many of the changes in the architecture of that time. By analyzing the works of the Renaissance which used this method for architecture we can indicate the basic moments of changes, which in most cases coincide with the crucial periods in the history of architecture. In the text it was endeavoured to demonstrate the adequacy of such a form of architectural criticism to describe the achievements of the modern architecture.

8

Przestrzeń kubistyczna w literaturze?

84%

Voisine-Jechova H.

Białostockie Studia Literaturoznawcze

|

2011

|

issue 2

117-126

EN

The article takes up the question of relationship between cubism and literature. According to the author, an approach analogous to the cubist representation of objects, shown as if simultaneously from various points of view, can be found in literature in an elimination of perspective and time as well as the tendency to represent history and situations without considering the participation of the text’s narrator or main character. Some tendencies of this kind appear in certain surrealistic poems and existentialist novels, while in Polish literature we encounter them in the works of Helena Boguszewska.

9

Relief perspektywiczny jako technika projektowa elewacji nowożytnych. Czas baroku

84%

Ludwig B.

Architectus

|

2018

|

issue 3(55)

27-40

PL

Artykuł prezentuje wykorzystanie technik zapożyczonych z rzeźby – reliefu niskiego do wysokiej płaskorzeźby – w projektach architektonicznych czasu baroku. Technika reliefu perspektywicznego była wynalazkiem renesansu. Jednak wszystkie jej możliwości wyzyskali dopiero projektanci barokowi. Barokowi artyści operowali szeroką gamą nasileń cienia nadających różne wartości plam światłocieniowych i wszelkich efektów modelowania rysunku na elewacji. Śmiało łączyli techniki iluzyjne, poczynając od zastępowania architektury malarstwem, przez stosowanie iluzji optycznej, anamorfoz aż do rodzaju stałych dekoracji.

EN

The article presents the use of techniques borrowed from sculpture – bas- to high-reliefs in architectural projects in the time of Baroque. The technique of illusionistic relief was the invention of the Renaissance. However, all its possibilities were not exploited sooner than by the Baroque designers. The Baroque artists operated with a range of all intensity of shadow, creating the different values of the chiaroscuro spots and any effects of modelling drawing on the facade. They connected the illusionistic techniques, starting with replacing the architecture by painting, by use of the optical illusion, anamorphoses up to making a kind of scenographic models.

10

Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w obliczu nowej perspektywy finansowej 2014-2020

67%

Agnieszka Szuszakiewicz-Idziaszek A.

Handel Wewnętrzny

|

2015

|

issue 3 (356)

295-304

PL

Jesteśmy u progu nowego rozdania funduszy europejskich na okres 2014-2020. Celem rozważań jest ukazanie efektów i możliwości wykorzystania środków finansowych przez przedsiębiorców. W artykule przedstawiono najważniejsze programy z Unii Europejskiej. Podjęto próbę określenia zainteresowania funduszami unijnymi w nowej perspektywie. Zbadano nastroje przedsiębiorców dotyczące nowego podejścia do przyznawania środków finansowych oraz wpływu ich decyzji na rozwój firm. W pracy uwzględniono wyniki przeprowadzonych badań ankietowych w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw. Z analizy ankiet wnioskować można, że w nowej perspektywie finansowej przedsiębiorcy z większą determinacją będą aplikować o środki unijne. Wyniki badań mogą posłużyć jako przykład dla innych podmiotów gospodarczych. Artykuł ma charakter badawczy.

EN

We are at the threshold of the new assignment of EU funds for the period of 2014-2020. An aim of considerations is to present the effects and opportunities of the use of financial means by entrepreneurs. In her article, the author presented the most important programmes from the European Union. She undertook an attempt to determine the interest in EU funds in the new perspective. She examined the entrepreneurs’ sentiments related to the new approach to assigning financial means and to the impact of their decisions on firms’ development. In her work, the author took into account findings of the surveys conducted in the sector of small and mediumsized enterprises. The surveys analysis allows concluding that in the new financial perspective entrepreneurs will apply with a greater determination for EU funds. The survey findings may serve as an example for other business entities. The article is of the research nature.

RU

Мы находимся на пороге нового распределения европейских фондов на период 2014-2020 гг. Цель рассуждений – указать эффекты и возможности использования финансовых средств предпринимателями. В статье представили основные программы Евросоюза. Предприняли попытку определить интерес к фондам Евросоюза в новой перспективе. Изучили настроения предпринимателей, касающиеся нового подхода к присуждению финансовых средств и влияния их решений на развитие фирм. В работе учли результаты проведенных опросов в секторе малых и средних предприятий. Из анализа опросов можно сделать вывод, что в новой финансовой перспективе предприниматели более решительно будут запрашивать средства Евросоюза. Результаты ис- следований могут послужить в качестве примера для других экономических субъектов. Статья имеет исследовательский характер.

11

Konceptualizacje pojęcia „władza” w tekstach polskiego dyskursu ewangelickiego, katolickiego i prawosławnego

67%

Pawlikowska A.

Oblicza Komunikacji

|

2013

|

vol. 6

119 - 135

EN

The article is devoted to an analysis of the notion of “power” in texts of selected religious discourses. The broadly defined language of power includes a manner of conceptualising the notion that is sugested to readers as well as measures used to determine it. In religious discourses, transcendentally oriented, we can find specific meanings attributed to lexemes from the given semantic field. The author analyses synonymous nouns designating the notion of “power.” The study was quantitative and qualitative, and was conducted on a specialised body of texts of various genres and representing the Catholic, the Lutheran and the Orthodox discourse. The article presents the frequencies of each lexeme taking into account the different genres, and profiles which create discursive images of power in the various groups of texts. The analysis has demonstrated that notions appearing in the texts include “God’s power”, “the power of the Church” and “lay authorities.” The conceptualisations play similar roles in the three discourses and are used to define reality from the religious and ethical perspective.

12

Fenomenografia jako metoda badania treści świadomościowych

67%

Moroz J.

Pedagogika Szkoły Wyższej

|

2013

|

issue 1

33-44

EN

Phenomenography is one of the more interesting and useful research method which can apply in discovery and analysis learning and teaching phenomenons. However there are a few questions that require answers. One of them includes the following problem: what is and how exist the object of research of phenomenography? The aim of my article is twofold: (a) The general characteristic of the theoretical foundations of phenomenography, (b) Identifying and clarifying the subject of research of phenomenography.

13

„Coming out” czyli „wychodzenie z szafy”: Analiza porównawcza językowych obrazów świata w prasie brytyjskiej i polskiej

67%

Wyrwa A.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2017

|

vol. 2

|

issue 2

EN

The article presents an analysis of linguistic worldviews emerging from the Polish and English press articles reporting on the coming out of a Polish priest. James Underhill’s (2012) model of the linguistic worldview used for the analysis assumes multidimensionality of this phenomenon that embraces not only the dimensions of world-perceiving and world-conceiving encoded in language systems but also the dimensions of personal world, cultural mindset and the perspective of the speaker. The analysis of the press articles in relation to these dimensions reveals similarities and differences between the linguistic worldviews emerging from the articles. The newspaper articles collected for the analysis deal with the same event but because they have been created in two different cultural contexts, a different view of the world should be expected. The comparative analysis sheds light on the nature of these differences and reflects on their circumstances.

PL

Artykuł przedstawia analizę porównawczą językowych obrazów świata „wyłaniających” się z polskich i angielskich tekstów prasowych relacjonujących coming out polskiego księdza. Wykorzystany tu model językowego obrazu świata wg Jamesa Underhilla (np. 2011) zakłada wielowymiarowość tego zjawiska, obejmującego nie tylko zakodowany w systemie danego języka sposób postrzegania i konceptualizowania rzeczywistości, ale także wymiary osobisty, ideologiczny i związany z perspektywą mówiącego. Analiza tekstów na ww. temat w odniesieniu do tych właśnie wymiarów pozwala określić, na ile „wyłaniające się” z nich obrazy są do siebie podobne, a na ile różne. Zebrane artykuły prasowe traktują o tym samym wydarzeniu, ale ponieważ powstały w dwóch różnych kontekstach kulturowych, należy spodziewać się odmiennych „oglądów” sytuacji. Analiza porównawcza rzuca światło na istotę tych różnic oraz prowadzi do refleksji nad ich uwarunkowaniami.

14

O "polityczności" andragogiki

67%

Malewski M.

Edukacja Dorosłych

|

2013

|

issue 1(68)

PL

Polityczne uwikłania nauk społecznych sprawiają, że również badania nad edukacją dorosłych są nasycone ideologicznie. Autor udowadnia tę tezę, analizując treść dwóch idei przewodnich, które zdominowały nasze myślenie o sektorze edukacji dorosłych w ostatnich kilkudziesięciu latach. Są to: idea kształcenia ustawicznego i koncepcja całożyciowego uczenia się. Są one kognitywnymi instrumentami sprawowania władzy politycznej i osiąganiu w społeczeństwach rozwiniętych demokracji stanu rządomyślności (governmentality).

EN

Due to the political entanglements of social studies, research on adult education is also ideologically driven. The author proves this thesis by analysing the contents of two leading concepts which have dominated our thinking on the adult education sector in the last several decades. These ideas are: continuing education and lifelong learning. They are cognitive instruments of governing and achieving the state of governmentality in the societies of developed democratic countries.

15

Prostytucja w Skandynawskiej perspektywie

60%

Prieur A., Giertsen H., Jasiński J.

Archiwum Kryminologii

|

1985

|

issue XII

139-156

16

Myślenie widzenia

60%

Olek J.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2021

|

vol. 12

|

issue 3

7-33

EN

Conscious reception of works of art has always required adequate knowledge on the part of the viewer. With time, the need for specialized competences of the viewer has grown more and more essential. This process was particularly intensified in the first decades of the 20th century, when visual narratives, formulated through sophisticated languages, became extremely complicated. One of the most responsible factors in this respect as abstraction, because the forms it created carried completely new meanings. Thus the time of literal referentiality has come to an end. Art has ceased to be a simple mirror reflecting the surrounding reality in a comprehensible way.

PL

Świadomy odbiór dzieł sztuki zawsze wymagał ze strony widza odpowiedniego przygotowania. Z czasem potrzeba wyspecjalizowanej kompetencji odbiorcy stała się wręcz niezbywalna, co szczególnie nasiliło się w pierwszych dekadach XX wieku, kiedy to niezwykle skomplikowały się narracje wizualne, formułowane za pośrednictwem wyrafinowanych języków. Przyczyniła się do tego w znacznym stopniu abstrakcja, która niosła powstającymi w jej obrębie formami zupełnie nowe sensy. Skończył się czas dosłownej referencyjności. Sztuka przestała być prostym zwierciadłem, odbijającym zrozumiale dookolną rzeczywistość.

17

Odbiorca przewidywany w powieści Sny i kamienie Magdaleny Tulli w oryginale i przekładzie Jany Unuk na język słoweński

59%

Gruda M.

Przekłady Literatur Słowiańskich

|

2015

|

vol. 6

|

issue 1

249-270

SL

Predvideni bralec izvirnika Sny i kamienie Magdalene Tulli in predvideni bralec prevoda Sanje in kamni v prevodu Jane Unuk sta dva ločena subjekta. Razlog za razliko med njima je drugačna konfiguracija odnosov med osebami izpovedi, intersemiotičnost in pragmatičnost prevoda ter drugačno funkcioniranje vsakega od teh besedil v drugi socialno‑kulturni resničnosti. Prevajalec, ki je najprej bralec izvirnika, potem pa avtor prevoda, izvaja dvojno aktualizacijo na podlagi lastnega vedenja, izkušenj in potencialnih bralčevih doživetij. Prevajalkin način branja in njena interpretacija, ki je osredotočena na zgodovinski kontekst, je opazna zlasti v leksikalni (prevod besednih zvez, frazemov in metafor) ter slovnični ravni, modalnih strukturah, v določanju kategorij, povezanih s časom, aksioloških kategorij „absolutnega” in metajeziku. Delo Sny i kamienie Magdalene Tulli je, zaradi mnogih kontekstov, strukturne sestavljenosti in večplastnosti izvor neenopomenskosti interpretacije in številnih morebitnih prevodoslovnih rešitev.

EN

The designated reader of the original Sny i kamienie by Magdalena Tulli and the designated reader of the translation Sanje in kamni by Jana Unuk are two separate subjects. The reason for the difference is the differing configuration of the relationships between the current narrator, intersemiotics and the pragmatism of the translation as well as the differing functions in each of these texts’ socially‑cultural reality. A translator, who is first a reader of the original, and then the author of the translation, exercises a double actualization on the basis of her/his own behavior, life experiences and potential experiences as a reader of the text. The translator’s way of reading and her interpretation, which is focused on the historical context, is especially noticeable in the lexical (the translation of collocations, idioms and metaphors) and grammatical level, modal structure, determination of categories of time, axiological categories of „the absolute” and metalinguistics. The work Dreams and Stones by Magdalena Tulli is, due to the plethora of philosophical and historical contexts, its structural composition and multifacetedness the cause of multiple meanings of interpretation and therefore, contains multiple possible translation solutions.

18

Indywiduum istotnym punktem widzenia według Ortegi y Gasseta

59%

Król R.

Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

|

2013

|

issue 20

107-115

PL

W niniejszej refleksji filozoficznej zatytułowanej Indywiduum istotnym punktem widzenia według Ortegi y Gasseta – najwybitniejszego od czasów Suareza hiszpańskiego filozofa, próbuję przyjrzeć się perspektywie ludzkiego indywiduum. Pierwszą sprawą, którą tutaj omawiam, jest istotowa samotność człowieka. „Samotność”, która wypływa z samej konstrukcji bytu i powstaje w wyniku niesprowadzalności do siebie dwóch głównych punktów widzenia. Różnica tkwi w niezgodności samych perspektyw, którymi są pojedynczy ludzie, jak i również w tym, co te perspektywy sobą określają. Ortega y Gasset ujmuje położenie człowieka i jego realia inaczej. Według niego „ja”, zawierając w sobie określoną perspektywę, ujmuje „Innego” człowieka. Ono także pozwala odkryć, że „Inny” jest podobnym bytem do „Ja”, ponieważ „Inny” daje odpowiedź na nasze zachowanie. Hiszpański filozof zauważa, że istota żyjąca, którą jest każdy z nas, spotyka się z kimś innym i rozpoznaje go jako bliźniego, nazywając go drugim Człowiekiem. Zasadniczą cechą charakterystyczną tego, kogo nazywam drugim Człowiekiem, jest jego odpowiedź, faktyczna lub potencjalna, na moje działanie wymierzone w niego, co zmusza mnie do antycypującego liczenia się z jego reakcją, w której z kolei liczy się on z moim działaniem. Mamy więc tu do czynienia z nową rzeczywistością sui genesis; nie do pomylenia z żadną inną, mianowicie z działaniem, w którym uczestniczą dwa jego podmioty – ja i drugi; z akcją, w którą jest wtłoczona, wpleciona i wtopiona akcja kogoś drugiego, a zarazem z interakcją. Moje działanie jest więc społeczne – w powyższym znaczeniu tego słowa – wtedy, gdy biorę w nim pod uwagę ewentualną wzajemność Drugiego. Drugi, Człowiek, ab initio jest tym, który się odwzajemnia, a zatem jest społeczny. Kto nie jest zdolny do sprzyjającego lub wrogiego odwzajemnienia się, nie jest istotą ludzką”. Z tego wynika, że inni ludzie są sobie nawzajem podarowani w doświadczeniu, za pomocą zewnętrznych znaków, takich jak choćby reakcje, na podstawie których wyciągają konkretne wnioski o swoim istnieniu i zachowaniu. Z faktu, że „Inny” podarowany jest człowiekowi nie wprost, płynie lęk i niepokój, ponieważ nie sposób założyć albo, inaczej mówiąc, antycypować, jak on postąpi. Inny człowiek pojawia się zawsze jako wielka niewiadoma, którą trud- no jest przewidzieć. W związku z tym ów „Inny” pojawi się jako zagrożenie także przez to, że posiada jakąś informację, jakiś pogląd dotyczący poznającego „ja”, którego treści nie zna. Według niego ten, kto daje nam idee, powiększa nam życie i rozszerza rzeczywistość naokoło nas.

EN

In this philosophical reflection entitled The Individual as an Essential Point of View According to Ortega y Gasset, the most eminent Spanish philosopher since the times of Suarez, I make an attempt to take a closer look at the perspective of a human individual. The first question I discuss is an essential loneliness of man. “Loneliness” flows from the construction of being itself, and develops as a result of the irreducibility of two major points of view to each other. The difference lies in the incompatibility of the very perspectives that represent individual people, as well as in what those perspectives define by themselves. Ortega y Gasset perceives the position of man and his realities differently. According to him “I,” by containing in itself a certain perspective, perceives “Another” man. It also makes it possible to discover that “the Other” constitutes a similar entity to „I,” because “the Other” responds to our behavior. The Spanish philosopher notices that a living being, and each of us is a living being, encounters somebody else and recognizes him or her as a kin and kith, calling him another Man. A fundamental quality characteristic of the one whom we call another Man lies in his response, whether the actual or potential one, to my action directed toward him, which forces me to anticipatively take into account his reaction in which, in turn, he has to take into account my action. What we have here is then a novel reality sui Genesis; not mistakable for any other, i.e. an action in which its two subjects participate – I and the other; an action into which the action of somebody else is forced, woven, embedded, and at the same time it is an interaction. My action is then social – in the above mentioned meaning of this word – when I take into consideration a potential reciprocity of the Other in it. The Other, the Man, is ab initio the one who reciprocates, thus being social. One who is not capable of a friendly or hostile reciprocity is not a human being. What follows is that other people are given to each other through experience by external signs such as reactions on the basis of which they draw concrete conclusions about their own existence and behavior. The fact that the Other is given to a man indirectly results in fear and anxiety because it is not possible to make an assumption about or anticipate how he is going to act. The other man always shows up as the joker in the pack, impossible to predict. Therefore this “Other” will appear as a threat also because he possesses some information, an opinion concerning the cognizing “I” whose meaning he does not know. According to him the one who gives us ideas, enlarges our life and extends the realities around us.

19

Perspektywistyczny świat José Ortegi y Gasseta

51%

Jacorzynski W.

Kultura i Wartości

|

2019

|

issue 28

DE

Der Artikel analysiert einen der bedeutendsten Begriffe in der Philosophie von José Ortega y Gasset, d. h. den „Perspektivismus“. Die Analyse beginnt mit der Rekonstruktion einer der frühesten Formen dieses Begriffs, die zuerst in der Schrift Meditationen von Quijote [Meditaciones del Quijote] aus dem Jahre 1914 erschienen ist (dann in Espectador aus dem Jahre 1916 und in späteren Texten des Autors). Die Begründung für den Entwurf des Perspektivismus finden wir in späteren Texten von Ortega, die die philosophische Anthropologie betreffen, und seine reifste Form in Espectador. Anschliessend begründe ich, dass Ortegas Entwurf des Perspektivismus eine radikale Evolution erfahren hat. Er ging von der ontologischen und individualistischen Version aus, in der die Perspektive als eine Beziehung zwischen dem Ich und den Umständen wahrgenommen wurde, und endete mit epistemologischen und kulturellen Versionen, in denen sich der Begriff der Perspektive nach einigen geringen Umwandlungen vom kollektivistischen Charakter als ein brauchbares Analyseinstrument erweist, und zwar nicht nur im Bereich der philosophischen Wissenschaften, aber auch in jenem der Sozialwissenschaften.

EN

In this essay it is examined one of the most important notions in the Ortega y Gassets philosophy namely “perspectivism”. In the first place, it is reconstructed the first formulation of this doctrine as it was outlined in “Meditaciones del Quijote” from 1914, and then in “Espectador” from 1916. This proyect of the “perspectivism was justified in the latter essays of Ortega in terms of the philosophical anthropology and a figure of the Spectator. In the second place it is argued that the perspectivism in Ortega has passed through a radical evolution: from its ontological version where perspective was seen as an individualistic relationship between I and the circunstance, to the later, epistemological and culturalist formulations of the more collectivist sort, which results a methodologically useful tool not only to the philosophical disciplines but also to the social sciences.

ES

Este artículo examina uno de los conceptos más acuciantes en la filosofía de José Ortega y Gasset, a saber, el perspectivismo. En primer lugar, se reconstruye la formulación temprana de esta doctrina en el texto “Meditaciones del Quijote” de 1914, a través de “Espectador” de 1916 y varios textos posteriores. El proyecto de perspectivismo queda justificado en los ensayos posteriores de Ortega en términos de la antropología filosófica y la figura del Espectador. En segundo lugar, se argumenta que el perspectivismo de Ortega ha pasado por una evolución radical: desde la versión ontológica e individualista en la que la perspectiva era vista como una relación entre el yo y la circunstancia hasta las versiones epistemológicas y culturales posteriores de tintes colectivistas en las cuales el concepto de “perspectiva” resulta una herramienta útil no sólo para las disciplinas filosófica sino también ciencias sociales.

PL

Artykuł analizuje jedno z najbardziej istotnych pojęć filozofii José Ortegi y Gasseta, a mianowicie pojęcie „perspektywizmu”. Analizę rozpoczyna rekonstrukcja najwcześniejszej postaci tego pojęcia, którą zawiera tekst „Medytacje Quijota” [Meditaciones del Quijote] z roku 1914, a następnie „Espectador” z roku 1916 oraz teksty późniejsze. Uzasadnienie koncepcji perspektywizmu znajdujemy w późniejszych tekstach Ortegi dotyczących antropologii filozoficznej, a jej najbardziej dojrzałą formę w „Espectador”. Następnie uzasadniam, że koncepcja perspektywizmu Ortegi przeszła radykalną ewolucję: zaczynając od wersji ontologicznej i indywidualistycznej, w której perspektywa postrzegana była jako relacja pomiędzy ja i okolicznościami, a kończąc na wersjach epistemologicznych i kulturowych, w których pojęcie „perspektywy”, po pewnych nieznacznych przekształceniach o charakterze kolektywistycznym, okazuje się użytecznym narzędziem analiz nie tylko w obszarze dyscyplin filozoficznych, ale także nauk społecznych.

20

Adam Głaz, Linguistic Worldview(s): Approaches and Applications, New York: Routledge, 2022

51%

Underhill J.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2022

|

vol. 7

|

issue 2

184-192

Refine search results

Perspektywa – w poszukiwaniu trzeciego wymiaru

Point of View: On the Narratological and Ideological Aspects of the Concept

PROFESSIONAL RATING OF DIGITAL INFORMATION’S – „INTRO” IN COMMUNICATING COMPUTER ART IN REFERENCE TO P. M. LESTER THEORY

A universal persuasive perspective.

To See Oneself Through the Eyes of Others and Through the Eyes of Books: Perspective in Bohumil Hrabal’s Autobiographical Texts

On the Zero Viewpoint in Drama

Relief perspektywiczny w technice projektowej elewacji nowożytnych. Czas renesansu

Przestrzeń kubistyczna w literaturze?

Relief perspektywiczny jako technika projektowa elewacji nowożytnych. Czas baroku

Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w obliczu nowej perspektywy finansowej 2014-2020

Konceptualizacje pojęcia „władza” w tekstach polskiego dyskursu ewangelickiego, katolickiego i prawosławnego

Fenomenografia jako metoda badania treści świadomościowych

„Coming out” czyli „wychodzenie z szafy”: Analiza porównawcza językowych obrazów świata w prasie brytyjskiej i polskiej

O "polityczności" andragogiki

Prostytucja w Skandynawskiej perspektywie

Myślenie widzenia

Odbiorca przewidywany w powieści Sny i kamienie Magdaleny Tulli w oryginale i przekładzie Jany Unuk na język słoweński

Indywiduum istotnym punktem widzenia według Ortegi y Gasseta

Perspektywistyczny świat José Ortegi y Gasseta

Adam Głaz, Linguistic Worldview(s): Approaches and Applications, New York: Routledge, 2022